POLITECHNIKA SZCZECIŃSKA
INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ
ZAKŁAD METALOZNAWSTWA I ODLEWNICTWA

PRZEDMIOT: INŻYNIERIA POWIERZCHNI

Ćwiczenie nr 11
Temat ćwiczenia:

Badanie przyczepności powłok metalowych

I. WSTĘP

Dobra przyczepność powłoki metalicznej do podłoża, obok grubości i szczelności,
jest podstawowym czynnikiem decydującym o jakości powłoki.
Przyczepność, czyli siła wiązania powłoki z podłożem zależą od:

− plastyczności powłoki i podłoża,

− współczynników rozszerzalności cieplnej powłoki i podłoża,
− chropowatości powierzchni podłoża,

− sposobu przygotowania powierzchni podłoża,

− technologii nakładania powłoki.

Znana jest zła przyczepność stopów łożyskowych cynowych i cynowo – ołowiowych
do żeliwa szarego, powodująca szybkie zużywanie się łożysk ślizgowych podczas
eksploatacji. W praktyce przemysłowej przyczepność poprawia się w sposób wyraź-
ny wprowadzając pomiędzy stopem łożyskowym a podłożem warstwę pośrednią,
najczęściej cynową.
Celem ćwiczenia jest pomiar przyczepności stopu łożyskowego do podłoża z żeliwa
szarego i stali metodą Chalmersa.

II. PRZEBIEG ĆWICZENIA:

1. Przygotować próbki stali i żeliw o wymiarach: ∅40 x 10 mm.
2. Jedną z powierzchni czołowych oczyścić papierem ściernym, odtłuścić i po-

kryć cienką warstwą cyny (zabielić).

3. Po nałożeniu formy grafitowej, na próbkę wylać warstwę stopu łożyskowego

Ł83 ((SnSb11Cu6) PN 82/H–87111) (o grubości 12÷15 mm) na wcześniej
przygotowaną powierzchnię (rys. 1).

4. Przygotować próbkę do badań wytrzymałościowych wg rys. 2.
5. Wykonać próbę rozrywania na maszynie wytrzymałościowej o nacisku 1÷5 T

(10÷50 kN), umieszczając próbkę w specjalnym przyrządzie (rys. 3). Podczas
próby należy zanotować siłę, przy której nastąpi zerwanie próbki.

6. Obliczyć naprężenie zrywające odnosząc siłę do powierzchni rozdziału żeli-

wo/stal – cyna – stop łożyskowy wynikającej z kształtu próbki (rys. 2).

Uwaga: wytrzymałość na rozciąganie stopu łożyskowego Ł83 wynosi (88,29 MPa) 9 kG/mm2 (wg
PN-62/H-87111)

BADANIE PRZYCZEPNOŚCI POWŁOK METALOWYCH – Inżynieria Powierzchni.

- 1 -

stal (żeliwo)

stop łożyskowy

forma grafitowa

warstwa cyny

stal (żeliwo)

stop łożyskowy

Rys. 1

Rys. 2

Rys. 3

Literatura:

1. T. Biestek, S. Sękowski: „Metody badań powłok metalowych” WNT, Warsza-

wa 1965;

2. PN - 82/H – 97019

BADANIE PRZYCZEPNOŚCI POWŁOK METALOWYCH – Inżynieria Powierzchni.

- 2 -