Ks. GRZEGORZ POLOK – ETYKA GOSPODARCZA

ETYKA to zbiór norm postępowania.
Etyka lub przymiotników etyczny i nieetyczny używany wtedy gdy kontekst
teoretyczny lub refleksja nad dobrem i złem.
MORALNOŚĆ i jej pochodnych używamy raczej do określenia konkretnych
zachowań.

Etyka odpowiada na pytanie: jak żyć?
Gdy wiemy „jak żyć?” pytamy „jak postępować?”.

Personalizm – łac. `persona` - samoświadomość



Tomizm – św. Tomasz z Akwinu – godność i wartość człowieka punktem
odniesienia.

ETYKA – jest to nauka filozoficzna, która ustala moralne podstawy i reguły ludzkiego
działania przy pomocy wrodzonych człowiekowi zdolności poznawczych.

NAUKA – w sensie przedmiotowym, to systematycznie uporządkowany zbiór
twierdze i pewnym przedmiocie sprawdzalnych, czyli dających się odpowiednio
uzasadnić, wyrażonych za pomocą języka naukowego, złożonego z terminów
jednoznacznie określonych.

FILOZOFICZNA – oznacza, że sięga ona do pierwszych, elementarnych składników
moralności, które nie dadzą się wyjaśnić przez inne wcześniejsze od siebie,
natomiast same służą jako racje do wyjaśniania wszystkich pozostałych

MORALNE REGUŁY I PODSTAWY obejmuje kilka zasadniczych elementów:

1. Cel – względnie cele ludzkiego działania, od osiągnięcia których zależy

prawdziwe szczęście człowieka i rzeczywisty sens jego egzystencji

2. właściwe temu działaniu dobro moralne (względnie zło) oraz odpowiadające

mu moralne wartości.

3. moralny imperatyw – nakaz, zwany też prawem moralnym, mocą którego

człowiek jest zobowiązany lub uprawniony do czynienia lub nieczynienia
czegoś.

Ludzkie działanie – rozumie się przez nie ogół ludzkich czynów świadomych
(rozumowych) i dobrowolnych. Poza nawiasem etyki znajduje się działanie, w których
człowiek nie wie co czyni albo czyni coś z musu, wbrew swojej woli.

1. poznanie ściśle rozumowe – oznacza w etyce, podobnie jak w innych

dyscyplinach filozoficznych, właściwą wyłącznie człowiekowi zdolność myślenia
abstrakcyjnego, dzięki czemu tworzy on ogólne pojęcia etyczne i odpowiednie
zasady postępowania.

2. doświadczenie – do nich zalicza się refleksje, jakiej człowiek dokonuje nad

własną świadomością moralna i jej ideami, czyli zdolność uświadamiania sobie
stanów własnej świadomości moralnej.

Etyka a inne nauki:



korzysta z nauk o człowieku



etyka a teologia moralna - `teos` - nauka o Bogu.

ETYKA ROZUM CZYN LUDZKI ROZUM
TEOLOGIA

OŚWIECONY MORALNA

WIEDZĄ

WŁADZE DUCHOWE CZŁOWIEKA

MATERIA

ROZUM

WOLA

(świadomość)

(wolność)

Rozum z natury dąży do prawdy.
Wola z natury dąży do dobra.
Prawda tożsama z dobrem.
Człowiek ze swej istoty nastawiony jest na prawdę i dobro.

HISTORIA ETYKI

Czasy starożytne i średniowieczne

Sokrates – uważany za jej „odkrywcę”, uchodzi tym samy za ojca etyki.
INTELEKTUALIZM ETYCZNY
Etyki można się nauczyć – czynienie dobra nie jest bowiem czymś co jest wrodzone,
ale czymś czego każdy z nas może się nauczyć. W każdym z nas tkwi zarodek
potencjalnej wiedzy etycznej. Jeśli pozwolimy mu się rozwinąć w pełną i głęboką
wiedze, staniemy się otwarci na dobro, a zło nie będzie miało dla nas tak łatwego
dostępu.

ARYSTOTELES – wyodrębnił etykę jako osobną dyscyplinę. Przydzielił etyce jej
obecna nazwę.

Moralna powinność postępowania wyznacza jego stosunek do najwyższego dobra
(eudajmonizm perfekcjonistyczny).

ŚW. AUGUSTYN, ŚW. TOMASZ Z AKWINU
Wpływ objawienia chrześcijańskiego na moralną świadomość i rozwój refleksji
etycznej zaczyna się głównie przez ukazanie Godności Człowieka jako instancji
moralnie powinnościorodnej.

Czasy nowożytne i współczesne

T. HOBBES – podstawą jej jest koncepcja człowieka jako rozsądnego egoisty,
którego naczelną tendencją jest dążenie do zachowania własnego bytu i
zaspokojenia swych potrzeb. W tej sytuacji rozum dyktuje NORMY współżycia ludzi
jako konieczny warunek przetrwania. Etyka powstaje jako rodzaj rozsądnej umowy.

I. KANT – etyka właściwa za przedmiot ma działania, których wewnętrzną zasadą
jest SAMOSTANOWIENIE istoty rozumnej w oparciu o imperatyw „czystego rozumu
praktycznego” (czyń co powinieneś, ponieważ powinieneś) zasada „uniwersalizacji”
(postępuj wg maksymy, którą chciałbyś uczynić regułą powszechnego
prawodawstwa).

G. HEGEL – poszczególna jednostka zyskuje wolność, gdy decyduje się na przyjęcie
śmierci totalnej (tj. bez jakiejkolwiek nadziei na kontynuowanie indywidualnego życia)
na rzecz państwa, w którym objawia się i urzeczywistnia absolutne ja (duch), np.
Hitler.

S. KIERKEGAARD – filozofia człowieka jako niepowtarzalnego przedmiotu.

Współcześnie = TENDENCJA „PONOWNEGO ODKRYCIA OSOBY”
M. BUBER, G. MARCEL, K. WOJTYŁA – osoba odnajduje siebie i spełnia się jako
osoba wówczas dopiero, gdy odkrywa drugiego i afirmuje go jako osobę odkrywając
zbieżność odpowiedzialności za drugiego z odpowiedzialnością za siebie.

Przeszkody ograniczające wykonywanie czynów ludzkich:



zmęczenie



używki, nałogi



stres



presja (przymus)



lęki



choroby psychiczne



niewiedza



emocje

Przez przeszkody czynu ludzkiego rozumiemy ogół tych czynników, które
oddziałując na określony czyn ludzki bądź utrudniają normalne funkcjonowanie
rozumu lub woli, bądź całkowicie ją uniemożliwiają.

Przeszkody:

1. aktualne
do aktualnych należą te, które pojawiają się w człowieku w pewnym momencie,
przez jakiś czas oddziałują na jego władze duchowe następnie zaś przemijają.
Przedstawiają się wiec jako przejściowe stany psychofizyczne.



NIEWIEDZA

Niewiedza oznacza brak należytego poznania określonego przedmiotu ,
czyli poznania wymaganego do dokonania właściwej oceny moralnej
danego czynu.
W konkretnych przypadkach zawsze idzie w parze z błędem, czyli
fałszywym sądem o danym przedmiocie i wyraża brak należytej wiedzy o
czymś, w sprawie czego żywi się błędne mniemanie.
Różni się natomiast od nieuwagi, która jest tylko chwilowym zapomnieniem
czegoś, co się w rzeczywistości wie.
Niewiedza może przybierać różne postacie, które wpływają na
dobrowolność czynu:

o Niepokonalna – jeżeli w świadomości człowieka nie zachodzi w

ogóle uzasadnione podejrzenie, że jego przekonanie odnośnie
danego działania jest błędne, wówczas należy powiedzie, że jest on
niezdolny do osiągnięcia należytej wiadomości, czyli że znajduje się
on w stanie niewiedzy niepokonalnej.

o Pokonalna – sytuacje, w której człowiek nie wie o czymś i żywi co

do tego uzasadnione wątpliwości, czy tez ma nawet przekonanie o
własnej ignorancji, nie stara się jednak zdobyć należytego
uświadomienia mimo że nie nastręczałoby mu to nadmiernie
wielkich trudności. Znajduje się on wtedy w stanie niewiedzy
pokonalnej.



UCZUCIA

Wzruszenie, afekt, emocje, żądze, namiętność, pożądanie itp.
Są albo pomocą w spełnianiu czynów moralnych albo tez przeszkodą.
Uczucia stanowią stały składnik psychicznego życia człowieka i dlatego
mogą występować zarówno przed jak i po spełnieniu określonego czynu.
Wpływ na wolność czynu wywierają tylko te uczucia, które czyn
poprzedzają. Wpływ ten polega zasadniczo na tym, że zmniejszają one
wolność czynu, ale zdarza się czasem i tak, że ją całkowicie znoszą.
Zależy to od intensywności z jaką człowiek przeżywa dany stan uczuciowy.
Ważne zadanie kształtować, wychowywać emocjonalną przestrzeń
swojego życia



PRZYMUS

Przymus, gwałt zachodzi wtedy, kiedy dana osoba spełnia określoną
czynność pod fizycznym naciskiem ze strony innej osoby, ale wbrew
własnej woli.
Istotne są tu dwa elementy:

o

Zewnętrzny nacisk fizyczny (materialny lub

psychiczny)
o

Opór woli przymuszonej, czyli czyn niechcenia

2. habitualne (stałe)
za przeszkody habitualne uważa się takie, które stanowią trwały element
psychofizycznej konstrukcji człowieka utrudniający lub wręcz uniemożliwiający
spełnienie czynów w pełni świadomych. Jedna z nich paraliżują przede wszystkim

wolę, inne natomiast zakłócają funkcje rozumu a są i takie, które oddziałują na
całość duchowej struktury człowieka.
Zasadnicze ich typy to:



FAŁSZYWE OPINIE

Silne przekonanie umysłowe niezgodne z obiektywną prawdą moralną a
wykształcone w wyniku wychowania czy wpływu środowiska (otoczenie,
literatura, środki masowego przekazu)



NAŁOGI



CHOROBY PSYCHICZNE

CECHY OSOBY ZINTEGROWANEJ

Dojrzały dorosły student: odpowiedzialny, punktualny, systematyczny, kulturalny,
otwarty na wiedzę, pracowity, rozsądny, wytrwały, samodzielny.

1.

Osoba zintegrowana przyjmuje w sposób trwały

pewne wartości i zasady. Przyjęcie tych zasad rodzi gotowość, by tych
wartości bronić. Ochrona ta polega szczególnie na świadczeniu o nich, kiedy
napotyka się jakiś opór. Osoba jest na tyle wewnętrznie pewna, że potrafi
mówić o tych wartościach bez dotykania kogokolwiek i zarazem potrafi
modyfikować swój sposób wyrażenia dzięki doświadczeniom, które
przeżywa na co dzień.
2.

Osoba zintegrowana jest zdolna do tego, by żyć

i działaś wg przyjętych zasad. Chodzi tutaj o interioryzacje, uzewnętrznienie
tych zasad. Żyjąc i działając zgodnie z zasadami, ufa ich własnemu
rozumieniu, pojmowaniu, potrafi je wyrazić słownie a zarazem obronić przed
krytyką.
3.

Osoba nie traci zbyt dużo czasu na rozmyślaniu

o tym co było, co przeminęło, nie wybiega z niepokojem w przyszłość, w to
co będzie. Jest to ucieczka od chwili obecnej, od mojego teraz.
4.

Osoba zintegrowana nosi w sowie podstawową

wiarę w to, że da sobie radę w rozwiązaniu swoich zasadniczych
problemów, które ma i nie da się zbytnio osłabić poprzez trudności i błędy,
których doświadcza. Posiada podstawową pewność siebie, która czasem
może ulec zachwianiu, ale jest jednak pewna słabością w zachowaniu.
5.

Osoba zintegrowana wobec innej osoby czy

grupy nie czuje się gorsza lub lepsza. Natomiast ma świadomość, że jest
osobą niepowtarzalną, mającą swoje wady ale i zalety. Choć uznaje różnice
pomiędzy sobą a innymi, szanuje prestiż, funkcje społeczne innych ludzi. Za
rzecz oczywistą uważa, że jest interesująca i wartościowa dla innych,
przynajmniej dla tych, z którymi jest jakoś złączona.

POJĘCIE TEMPERAMENTU

Zespół specyficznych cech człowieka, indywidualny dla każdego. Temperament jest
jednym z najważniejszych czynników wpływających na styl działania człowieka.
Stanowi on tę część składową osobowości, która bywa różnie definiowana.



Wg G.W. Alporta

Temperament odnosi się do zjawisk charakteryzujących emocjonalną naturę
jednostki, takich jak podatność na wzbudzenie emocjonalne, charakterystyczna
dla niej siła i szybkość reakcji, dominujący nastrój łącznie z jego specyficzną

zmiennością i intensywności, które to zjawiska zależą od wyposażenia
konstytucjonalnego i są w przeważającej mierze dziedziczne. Tak rozumiany
temperament jest jedną z tych dyspozycji, które niemal nie zmieniają się w ciągu
całego życia.


Pojęcie temperamentu: koncepcja temperamentu, określająca go jako styl
zachowania: temperament jest niezależną własnością psychiczną jednostki,
którą zawsze należy traktować jak coś odrębnego od motywacji, zdolności i
osobowości. Przewija się on w formie reakcji na jakiś bodziec zewnętrzny,
okoliczność, oczekiwanie lub wymóg.



Odnosi się przed wszystkim do formalnej charakterystyki zachowań lub
reakcji, obejmujących takie parametry jak: intensywność, energia, siła,
szybkość, tempo, zmienność, ruchliwość.



Poprzez pojęcie temperamentu należy rozumieć cechy zachowania pod
względem których ludzie różnią się.

ELEMENTY WCHODZĄCE W SKŁAD TEMPERAMENTU



Charakterystyczne uczuciowe zabarwienie przeżyć, które decydują o
podstawowym nastroju konkretnego człowieka



Wrażliwość uczuciowa, przejawiająca się stopniem gotowości
reagowania na bodźce emocjonalne i sposobem reagowania na nie



Tempo reakcji aktów myśli i woli, przebiegu uczuć oraz działania
zewnętrznego



Siła witalna z jaką wykonane są czynniki życiowe.

Od cech temperamentalnych jednostki w dużym stopniu zależy jej sposób działania,
realizacji celów jakie przed sobą stawia.

Wg Le Senne`a temperament to zasadniczy składnik indywidualności ludzkiej
uwarunkowany 3 warunkami podstawowymi:



Emocjonalność (E, nE)



Aktywność (A, nA)



Oddzwiękowość prymalna (P) lub sekundalna (S)

MECHANIZMY OBRONNE

Nauka o moralnej specyfikacji czynu ludzkiego.

Trzy klasyczne „źródła” moralności czynu.
Aspekty, które trzeba brać pod uwagę przy moralnej ocenie czynu:

1. Cel przedmiotowy – czyli to, co podmiot czyni
Czyn sam w sobie może być: dobry, zły, obojętny.
Pierwszą i istotną moralność (czyli dobroć lub złość) czyn ludzki otrzymuje z
przedmiotu moralnego.

2. Okoliczności – czyli to, jak podmiot realizuje swoje działania.
KTO (quis) jest to okoliczność dotycząca osoby działającej.
CO (quid) okoliczność ta wyraża znowu jakąś właściwość przedmiotu.
GDZIE (ubi) chodzi tu o okoliczność miejsca, w jakim czynność została spełniona.

JAKIMI ŚRODKAMI (quibus auxiliis) okoliczność ta uwzględnia fakt, czy sprawca
czynności działa sam na własną odpowiedzialność czy też np. korzysta z pomocy
a czasem zachęty kogoś innego.
W JAKI SPOSÓB (quo modo) ma wartość etyczną aktu, może mieć wpływ na
wielkość wysiłku w jakim dana czynność została spełniona.
KIEDY (quando) okoliczność czasu dotyczy pewnych specjalnych momentów,
które rzutują na spełniony wówczas czyn.

Dobroć lub złość moralna czynów ludzkich rodzi się także z okoliczności
moralnych:

•

Przyczyniają się one do powiększenia lub zmniejszenia dobra lub zła
moralnego czynów ludzkich.

•

Okoliczności nie mogą same z siebie zmienić jakości moralnej samych
czynów, nie mogą uczynić ani dobrym ani słusznym tego działania, które
samo w sobie jest złe.

•

Czynność z przedmiotu dobra może stać się zła, ale czyn zły nie może
stać się dobry pod wpływem nawet najszlachetniejszej okoliczności.

3. Cel podmiotowy (intencja) – czyli to dlaczego podmiot czyni to co czyni.
Wpływ intencji na wartość moralną czynu jest następująca:

•

Może sprawić, że czynność z przedmiotu obojętna, staje się
moralnei dobra lub zła

•

Może sprawić, ze czynność z przedmiotu dobra staje się mniej lub
wiecej dobra a nawet zła

•

Może sprawić, że czynność zła z przedmiotu staje się bardziej zła
lub mniej zła, ale nie może sprawić by czynność zła stała się
moralnie dobra

Czyn zły z przedmiotu nie może stać się dobrym, choćby intencje działającego

były najszlachetniejsze. Dobry cel nie uświęca złych środków.

Czyn moralnie dobry jest tylko wtedy, gdy charakter pozytywny mają zarówno:
przedmiot, intencja, okoliczności.

MORALNOŚĆ CZYNU O PODWÓJNYM SKUTKU

Jak ocenić czyn, które rodzi wiele skutków a wśród nich jest jakiś skutek moralnie
zły? Wolno wykonać taki czyn, o ile spełnione zostaną równocześnie następujące
warunki:



Sam czyn musi być moralnie dobry.



Cel działającego (intencja) musi być godziwy. Znaczy to,

że człowiek dąży do osiągnięcia dobrego skutku, skutek zły nie jest chciany
lecz tylko tolerowany.


Skutek dobry nie może być osiągnięty za pośrednictwem

złego skutku. Obydwa skutki są albo równorzędne albo zły jest następstwem
dobrego.


Musi istnieć racja usprawiedliwiająca takie działanie.

Racja ta powinna być proporcjonalna do zła, które w ten sposób powstaje.

Im większe jest przewidywane zło, tym większe musi być dobro, którego oczekujemy
ze spełnienia czynu.

SUMIENIE

Sumienie jest to wewnętrzny głos mówiący co jest dobre a co złe.
Sumienie jest to specyficzne zjawisko moralne, ma postać konkretną. Odnosi się do
czynów ujednostkowionych czyli spełnionych przez dany podmiot w oznaczonym
miejscu i czasie. Sumienie zwraca się ku własnym czynom spełniającego je
podmiotu – jedna i ta sama osoba jest sprawcą czynu a zarazem podmiotem
określającym wartość moralną tego czynu.
Sumienie zwraca się ku zamierzonym dopiero ale jeszcze nie spełnionym aktom,
bądź tez ku aktom już dokonanym. Ma charakter prospektywno – retrospektywny.
W funkcjonowaniu sumienia odzywa się silny rezonans uczuciowy ale ujawniające
się emocje nie są sądem sumienia, ale temu osądowi towarzysza.
Istota sumienia sprowadza się do pierwiastka rozumowego: intelektualno –
wolitywnego (od woli).

Sumienie – jest to wartościująco – imperatywny sąd człowieka, uformowany na
podstawie ogólnych ocen i norm moralnych o konkretnym akcie spełnionych przez
niego samego (przez dany przedmiot).

Istotne cechy sumienia:

o Norma obiektywna i konkretna
o Instancja, która w człowieku i w imię człowieka decyduje o dobru lub zły jego

czynów a zarazem trybunał przed którym jest za uczynki odpowiedzialny

o Sumienie jest normą normowaną, czyli poprzez przyjęte normy ogólne, ogólne

podstawy dobra i powinności moralnej stale podlega kształtowaniu

Rodzaje sumienia:





sumienie przeduczynkowe (prospektywne)



sumienie pouczynkowe (retrospektywne)





sumienie prawdziwe (obiektywna norma moralna)



sumienie błędne:

-

sumienie błędne nieprzezwyciężalnie

-

sumienie pokonalnie błędnie

Rozróżnienie to za punkt wyjścia bierze stosunek sądu sumienia do

norm obiektywnego porządku moralnego. Stosunek ten zawiązuje się jednak za
pośrednictwem ogólnej reguły postępowania, która występuje w świadomości
moralnej osoby oceniającej swój czyn.

Jeżeli reguła ta jest zgodna z obiektywnym porządkiem moralnym

wyrażonym w prawie moralnym wówczas zachodzi stan sumienia prawdziwego.

Sumienie błędne nieprzezwyciężalnie – wyraża etyczną opinię

jednostki, która nie żywi i nie może żywić żadnych wątpliwości co do zawartego w
niej błędu, czyli ma niezachwiane przekonanie o słuszności tej normy.
Sumienie w „dobrej wierze”

Sumienie pokonalnie błędne – u człowieka zrodzi się wątpliwość co do

słuszności jego etycznego, ogólnego przekonania i może on dojść do ustalenia

rzeczywistego stanu rzeczy, ale tego czy to z lenistwa czy też z premedytacji nie
czyni i nie chce poznać prawdy ani nie przejmuje się powinności prawego
postępowania.
W takim przypadku człowiek jest winny deformacji swego sumienia oraz zła, które
popełnia.





sumienie pewne



sumienie wątpliwe

Sumienie pewne – oznacza stan sumienia, w którym człowiek w

formowanych przez siebie konkretnych sądach moralnych wyklucza uzasadnione
dostępnym mu potocznym poznaniem racje wątpienia.

Sumienie wątpliwe – oznacza taki stan sumienia, w którym człowiek

albo nie jest zdolny uformować sobie jakiegokolwiek sądu o wartości moralnej
konkretnego czynu albo tez formułuje taki sąd, ale towarzyszą mu uzasadnione
obawa błędu wątpliwości, czyli z uzasadnionym podejrzeniem, że zamierzony akt jest
zły i zakazany.





sumienie trafne



sumienie szerokie



sumienie skrupulanckie

Sumienie trafne – wyraża habitaulną dyspozycję człowieka do

zachowania właściwej miary z ocenie wartości moralnej spełnionych przez siebie
czynów. Zachodzi ono szczególnie w ocenie popełnionego zła i polega na
umiejętności osądzania dużego zła moralnego jako dużego, małego jako zła małego.

Sumienie szerokie – polega na stałej skłonności do uznawania za

moralnie dopuszczalne to, co w rzeczywistości jest zakazane, względnie do
przedstawienie sobie winy ciężkiej jako winy lekkiej.

Sumienie skrupulanckie – oznacza stan sumienia, który bez

wystarczających racji upatruje winę moralną tam, gdzie jej nie ma i z tego powodu
pozostaje w permanentnym lęku popełnienia zła moralnego.

Podstawowe zasady etyczne dotyczące funkcjonowania sumienia

W działaniu moralnym jako warunek konieczny i wystarczający wymagany jest stan
sumienia moralnie pewnego.
Człowiek winien iść za sumieniem pewnym zawsze, nawet wówczas kiedy znajduje
się w stanie sumienia niepokonalnie błędnego. Postępuje on wtedy zgodnie z
wewnętrznym przekonaniem o godziwości wykonanego czynu. Czyni dobro, a unika
zła w stopniu, w jakim go na to w danej sytuacji stać.
Człowiekowi nie wolno podejmować czynu co do którego moralnej wartości żywi
uzasadnione praktycznie wątpliwości, czyli znajduje się w stanie sumienia
wątpliwego. Winien zatem urobić sobie sumienie pewne.

Kształtowanie sumienia pewnego



Droga bezpośrednia – polega na zwróceniu się do osób kompetentnych w
sprawach moralnych z prośbą o rozstrzygnięcie przeżywanych obaw
moralnych.



Droga pośrednia – polega na przeprowadzeniu swoistego praktycznego
rozumowania zmierzającego do usunięcia przeżywanej wątpliwości przy
pomocy odpowiednich ogólnych dyrektyw.

Dla realizacji nakazów sumienia człowiek powinien stale kształtować, wzmacniać
swoją wolę, by chciała ona zrealizować imperatywy sumienia.

ETYKA BIZNESU

3 x E



Efektywność



Ekonomiczność



Etyczność



(4 x E Ekologiczność)

Definicja etyki biznesu:

1.

oznacza dyscyplinę naukową – refleksję teoretyczną, szeroko

współcześnie rozwijaną, mającą szerokie zaplecze instytucjonalne. Podejmuje
ona wieloaspektowe analizy o charakterze historycznym, metodologicznym,
aksjologicznym itp.

Jej przedmiotem jest praktyka moralna w świecie biznesu – a także wpływ
mechanizmów rynkowych na hierarchie wartości oraz wpływ wartości moralnych
na funkcjonowanie rynku. Jest to usystematyzowane studium problematyki
moralnej w świecie biznesu.

2.

terminem tym oznacza się również realną praktykę moralną w

świecie biznesu, rzeczywiste zachowania, określające jej zasady. Na tej
płaszczyźnie pojęcie „etyka biznesu” obejmuje w sensie pozytywnym zespół
wartości i norm uznawanych i respektowanych w świecie biznesu, w jego
mentalności i działaniu.

PODSTAWOWE ZAKRESY ETYKI BIZNESU:



wzajemne relacje podmiotów gospodarczych:

współwłaścicieli, kontrahentów, konkurentów


relacje: pracodawcy – pracownicy



relacja: przedsiębiorcy (firmy) – klienci, odbiorcy ich

działalności



relacja: podmioty gospodarcze – całość społeczeństwa i jego

instytucji (państwowych, samorządowych i prawnych)


relacja: podmioty gospodarcze – środowisko przyrodnicze

PODSTAWOWE SPOSOBY REALIZACJI ETYKI BIZNESU



programy etyczne



kodeksy etyczne



etyka zawodowa



społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa (SOP)



inne np. Fair Play, „Przejrzysty urząd, przejrzysta

gmina”

Program etyczny jest to całościowe przedsięwzięcie skierowane na uczynienie z
etyki biznesu najwyższego standardu organizacji o randze strategicznej, a nie
redukowanie jej do techniki organizatorskiej czy PR – owskiego dodatku.

Społeczna Odpowiedzialność Przedsiębiorstw (SOP)
Corporate Social Responsibility (CSR)
Uważana jest za filozofię prowadzenia działalności gospodarczej, polegającej na
uwzględnieniu i podanie przez przedsiębiorstwa interesów szerokiego kręgu różnych
podmiotów tzw. interesariuszy, czyli takich grup lub jednostek, które mogą wpływać
lub są pod wpływem działania przedsiębiorstwa poprzez jego produkty, strategie,
procesy wytwórcze.

Podstawowym założeniem SOB jest: oparcie sukcesu przedsiębiorstwa na jego
długofalowym, zrównoważonym rozwoju wynikającym z uwzględnienia w swojej
działalności trzech wymiarów: ekonomicznego, ekologicznego, społecznego.
Przekłada się to na dobrowolne projektowanie działań gospodarczych, które
jednocześnie są:



społecznie odpowiedzialne



ekologicznie przyjazne



ekonomicznie wartościowe

SOP zakłada również, że przedsiębiorstwa podejmują działania społecznie
odpowiedzialne, mające pomóc stworzyć lepsze społeczeństwo i czystsze
środowisko w sposób dobrowolny i wychodzący ponad oczekiwania prawne.

SOP obejmuje różne zagadnienia:



środowisko naturalne



firma w społeczeństwie



działalność charytatywna



przejrzystość w biznesie (etyka działalności gospodarczej)



prawa człowieka i prawa pracownicze



zrównoważony rozwój



edukacja i nauka

Każde przedsiębiorstwo opracowuje swój własny sposób bycia odpowiedzialnym
społecznie.
Jest on uzależniony od struktury organizacyjnej, wielkości firmy, charakteru jej
działania.

Niemniej jednak można wyróżnić dwie podstawowe grupy mechanizmów:

1. Formalizujące
Polegające na ustaleniu reguł postępowania, opracowaniu kodeksów,
podejmowaniu działań na rzecz przejrzystości w biznesie, przyjmowaniu
standardów dotyczących społecznej odpowiedzialności czy poddawaniu się
ocenom i audytom.
2. Uczestniczące
W postaci uczestnictwa we wszelkiego typu akcjach od własnych programów
(edukacyjnych, ekologicznych) poprzez sponsorię lub współudział w programach i
akcjach organizowanych przez różne stowarzyszenia, fundacje i organizacje
porządkowe

KORZYŚCI FIRMY Z REALIZACJI SOP

-

Wzrost zainteresowania inwestorów

-

Zwiększenie lojalności konsumentów i interesariuszy

-

Poprawa relacji ze społecznością i władzami lokalnymi

-

Wzrost konkurencyjności

-

Podnoszenie poziomu kultury organizacyjnej firmy

-

Kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy wśród

pracowników
-

Pozyskiwanie i utrzymywanie najlepszych pracowników

ANIOŁY BIZNESU
„dość dobrze zarabiający mężczyzna w średnim wieku, z oszczędnościami i
wcześniejszym doświadczeniem w zakładaniu nowego biznesu, inwestujący raz do
roku – zwykle blisko miejsca zamieszkania – w technologiczne lub produkcyjne
przedsięwzięcia, planujący sprzedać swoje udziały w nich w okresie od 3 do 5 lat”

Jaki jest Anioł Biznesu?

-

Zamożny i mogący swobodnie inwestować swoje nadwyżki

finansowe
-

Ma „ducha przedsiębiorczości” i energię do działania

-

Jest skłonny do podejmowania ryzyka inwestycyjnego

-

Chce dzielić się swoim biznesowym doświadczeniem,

wiedzą ekspercką i kontaktami
-

Pragnie wspierać realizację ciekawych inicjatyw

biznesowych, często realizowanych przez młodych i utalentowanych ludzi i
czerpie z tego osobista satysfakcję.