PROCES MOTYWOWANIA

CZŁOWIEKA

Teorie motywacji

Dzisiaj, kiedy dorobek psychologii i socjologii jest znaczny, można zorientować się, iż

poszukiwania mechanizmów motywacyjnych opierają się na pewnych ogólnych koncepcjach

człowieka

.

Jeden nurt tych poszukiwań wypływa z koncepcji psychodynamicznej, w której

główną rolę odgrywają wewnętrzne siły dynamiczne zwane popędami i potrzebami. Chęć do

pracy zależy tu od potrzeb człowieka i ich zaspokajania.

Drugi nurt wiąże się z koncepcją behawiorystyczną, w której istotne znaczenie

przypisuje się bodźcom zewnętrznym, środowiskowym. Zachowanie człowieka jest reakcją

na te bodźce i od nich zależy chęć do pracy, czy nauki. Trzeba więc badać, które z nich

zachęcają, a które zniechęcają ludzi i pod tym kątem ją organizować.

Ostatnio coraz więcej wagi przywiązuje się do trzeciej koncepcji człowieka, tzw.

poznawczej, w której ważną rolę odgrywa świadomość. W niej bowiem syntetyzują się

wszystkie elementy tak wewnętrzne, jak i zewnętrzne, zarówno przeszłe, jak i przyszłe,

wpływając ostatecznie na decyzje i zachowanie się. W syntezie tej przypisuje się ważne

znaczenie motywacyjne dostrzeganym wartościom oraz możliwościom, przy czym wartością

jest to, co określa kierunek aktywności człowieka, zaś możliwościami wszystko to, od czego

zależy osiągnięcie wartości.

Wszyscy miewamy własne zdanie o motywach ludzkiego działania, a pewien zasób

wyrobionych poglądów na te sprawy pomaga nam w codziennym życiu. Często zadajemy

sobie pytanie, czego dana osoba pragnie, co mogłoby na nią wpłynąć, co byłoby dla niej

ważne. Obrotny sprzedawca dobrze wie, kiedy odwołać się do oszczędności, kiedy zaś do

potrzeb wyższego standardu życia. Lekarz, który zapomina, że pacjentom potrzebna jest jego

życzliwość, nie tylko lekarstwa, spostrzega po pewnym czasie, że jego praktyka się kurczy.

Jakie zatem czynniki powodują ludźmi, skłaniają ich do określonego działania? Cóż to

takiego jest motywacja? Najprościej byłoby powiedzieć, że jest to pojęcie ogólne oznaczające

takie zjawiska, jak intencja, zamiar, chęć, pragnienie, życzenie, zainteresowanie czymś,

obawa przed czymś itp.

Różne definicje motywacji

Różni uczeni głoszą różne koncepcje motywacji. Niemniej jednak powszechnie

aprobuje się pogląd, że motyw jest tym wewnętrznym czynnikiem, który inspiruje,

ukierunkowuje i integruje zachowanie człowieka. Motywu nie można bezpośrednio

obserwować, lecz wnosi się o jego istnieniu na podstawie zachowania lub też przyjmuje się

fakt jego istnienia po to, by wyjaśnić czyjeś postępowanie. Motywacje odróżniamy od innych

czynników wpływających na zachowanie, takich jak uprzednie doświadczenie jednostki, jej

fizyczna wydolność oraz warunki otaczające, w których się znajduje, mimo że te właśnie

czynniki mogą również determinować motywację. Motyw składa się zazwyczaj z dwóch

zasadniczych komponent. Pierwsza, określona terminem popędu odnosi się do wewnętrznych

procesów mobilizujących jednostkę do działania. Popęd może się zrodzić pod wpływem

warunków zewnętrznych, na przykład temperatury otoczenia, jako taki jest jednak zjawiskiem

wewnętrznym. Drugą komponentą jest motyw osiągnięcia określonego celu lub zdobycia

nagrody. Zdobycie celu albo osiągnięcie wystarczającej nagrody redukuje drażniący bodziec

wewnętrzny, daje zaspokojenie, w wyniku czego dany motyw przestaje na jakiś czas

kierować zachowaniem jednostki. Celem czy nagrodą może być jakiś obiekt zewnętrzny, np.

pożywienie, lecz proces doprowadzający do stłumienia popędu jest procesem wewnętrznym.

Niektórzy psychologowie są zdania, że motywacja obejmuje również świadome dążenie do

czegoś.

Motywacja – to także proces kierowniczy polegający na wpływaniu na zachowania

ludzi, z uwzględnieniem wiedzy o tym, co powoduje takie, a nie inne postępowanie

człowieka. Rozwijając to określenie można powiedzieć, że motywacja, to proces psychicznej

regulacji, od którego zależy kierunek ludzkich czynności oraz ilość energii, jaką na realizację

danego kierunku człowiek gotów jest poświęcić. Tak więc motywacja to proces wewnętrzny,

warunkujący dążenie ku określonym celom.

Pojęcie motywu jest rozpatrywane w każdej teorii wyjaśniającej ludzkie zachowanie,

chociaż jest traktowane w różny sposób. Przyjmując pewne założenia, można powiedzieć, że

motyw powstaje u człowieka wtedy, kiedy:

2

•

ma on zaspokojoną potrzebę i zdaje sobie sprawę z tego w jakimś stopniu, a stopień

świadomości potrzeby może mieć różne natężenie (np. świadomość istnienia zadania

roboczego do wykonania),

•

w otoczeniu człowieka istnieje coś, co potrzebę może zaspokoić, a co, zostało

dostrzeżone i ocenione przez człowieka (np. subiektywna ocena ; wartości, jaką będzie

miał dla człowieka skutek wykonywanej pracy),

•

człowiek jest przeświadczony o tym, że w danych warunkach potrafi zaspokoić

potrzebę - ocenia szansę powodzenia (np. ocena warunków pracy, trudności w toku

pracy, oczekiwania związane z pracą).

Podstawowe funkcje motywu można sprowadzić do czterech płaszczyzn:

1. Wpływ modyfikacyjny motywu na przebieg procesów poznawczych Motyw

oddziałuje dodatnio lub ujemnie (pobudzająco lub osłabiająco) na spostrzeżenia,

wyobrażenia, procesy myślowe i pamięciowe.

2. Wpływ motywu na wybór określonego celu spośród innych istniejących. Jeśli

człowiek dostrzega kilka celów, z których każdy może zaspokoić potrzebę, zaczyna

szacować wartość każdego z nich. Ocenia który jest najbardziej możliwy do

osiągnięcia. Po rozstrzygnięciu dokonuje selekcji i ostatecznego wyboru celu.

3. Wpływ motywu na energię działania i wytrwałość w działaniu. Motyw wywiera

wpływ na wytrwałość w dążeniu do celu, na zdolność do wysiłku i szybkość reakcji.

4. Wpływ motywu na sprawność działania. Na podstawie badań można stwierdzić, że

motyw o umiarkowanym natężeniu polepsza sprawność działania, natomiast słaby lub

silny, pogarsza ją.

Najszerzej znanym modelem w badaniach nad motywacją w organizacjach jest model

hierarchii potrzeb Abrahama Maslowa, Teoria motywacji, wg której ludzi motywuje

5 typów potrzeb uszeregowanych hierarchicznie. Pokrótce przedstawię charakterystykę

wymienionych potrzeb.

Potrzeby fizjologiczne wynikają z funkcjonowania organizmu ludzkiego i sprowadzają

się do spraw: oddychania, jedzenia, wydalania, seksualnych

itp. Są to potrzeby wrodzone, z

którymi człowiek przychodzi na świat. Są one najsilniejsze i w razie niezaspokojenia

wypierają wszystkie inne potrzeby.

Potrzeby bezpieczeństwa uaktywniają się w momencie sytuacji zagrażających

organizmowi utratą zdrowia, życia. Pobudzają one człowieka do działań zapewniających mu

3

http://notatek.pl/proces-motywowania-czlowieka?notatka