Procesy poznawcze człowieka

Procesy poznawcze człowieka – procesy, dzięki którym człowiek jest w stanie pobierać informację z otoczenia, przetwarzać je, tworzyć sobie obraz świata oraz zapamiętywać. Do tych procesów zaliczamy :

• Spostrzeganie

• Wyobrażenia

• Myślenie

• Pamięć

• Uczenie się

Spostrzeganie – złożony układ procesów, dzięki którym powstaje subiektywny obraz rzeczywistości zwany spostrzeżeniem ( np. dwie osoby spostrzegają różnie świat : dwie osoby stoją na tej samej łące, ale ta łąką jest dla nich inna). Spostrzeganie jest czynnością ukierunkowaną na budowanie spostrzeżeń. Spostrzeżenia zaś są wewnętrzną reprezentacją zewnętrznej rzeczywistości. Procesy spostrzegania przebiegają na dwóch poziomach :

1. Poziom czuciowo – ruchowy

• Jest prostszy, jego wynikiem jest wyodrębnienie całości przestrzenno – czasowych, czyli figur ( są to także punkty, linie, bryły, frazy muzyczne, dźwięki mowy) np. małe dziecko poznaje świat za pomocą dotyku ( małe dziecko dajemy przedmio t chwyt świadomy bierze przedmiot do buzi

Jest to spostrzeganie bez dołączania znaczenia. Spostrzeganie na tym poziomie charakteryzuje się pewnymi właściwościami : Jest znacznie bardziej skuteczne jeżeli jest procesem aktywnym ( np. znacznie bardziej dokładny / precyzyjny jest dotyk czynny niż bierny). Istnieją pewne wrodzone właściwości – wrodzony jest odruch orientacyjny tz, że reagujemy na bodziec, który wyróżnia się z tła ( np. wchodzi ktoś spóźniony na wykład i wszyscy odruchowo spoglądają na niego, bo to dla nich w tym momencie jest ciekawsze, niż to o czym mówi wykładowca).

Wrodzona jest budowa narządów zmysłów jak również związane z nim reakcje odruchowe takie jak np. skurcz mięśni soczewki czy skurcz mięśni tęczówki. Do wrodzonych właściwości spostrzegania należy także istnienie w mózgu komórek wrażliwych na spostrzeganie prostych kształtów jak np. szczeliny świetlne, kropki, linie.

1. Poziom znaczeniowo – czynnościowy

• Jest to wyżej zorganizowany poziom spostrzegania, dotyczy on wzajemnych zależności funkcjonalnych, inaczej to spostrzeganie nazywa się spostrzeganiem znaczeń. Spostrzeganie przedmiotów ma charakter sensowny, czyli nie ogranicza się do wyglądu zmysłowego, lecz obejmuje także znaczenie.

W spostrzeganiu istnieje pewien aspekt wrodzony, a mianowicie uważa się, że człowiek posiada wrodzoną umiejętność spostrzegania głębin ( np. dziecko raczkuje i zatrzymuje się przy końcu stołu, żeby nie spaść).

Na efekt procesów spostrzegania wpływają dodatkowe czynniki. Spostrzeganie rzeczywiste jest zdeterminowane społecznie. Dzieje się tak za pomocą mowy, ponieważ świat spostrzeżeń człowieka to świat to świat elementów nazwanych ( mowa ma duży wpływ na to jak spostrzegamy, ponieważ mowa została wykształcona przez środowisko).