Proces poznawania siebie
(osobowość człowieka)

Dr. Bogusław Sosnowski

Spis Treści

2.1 Człowiek i jego relacje ze światem
2.2 Konstrukcja mózgu
2.3 Pojęcie „CUD-U”
2.4 Rodzaje inteligencji
2.5 Typy człowieka
2.6 Wskaźnik typu według Myers-Briggs
2.7 Szesnaście podstawowych cech

osobowości

2.8 Typologia osobowości i przykłady

zawodów według Hollanda

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

2

2.1 Człowiek i jego relacje ze

światem

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

3

Otacza go świat
postrzegany
z trzech perspektyw

U

perspektywa
intelektualna

perspektywa
fizyczna

D

• Dokonując oglądu człowieka z trzech

różnych perspektyw, zauważa trzy różne
obrazy tej samej osoby, tak samo jakby
patrzył przez trzy różne filtry
przepuszczające tylko wybrane kolory
jednego obrazu.
Jeśli przyjmiemy, że człowiek jest istotą
dynamicznie zmienną, to stanie się dla nas
oczywiste, że wprowadzenie zmiany
w jednym z obszarów (fizycznym,
intelektualnym lub normatywnym)
w naturalny sposób znajdzie swój
wyraz
w pozostałych.

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

4

• Nie ma możliwości, aby zmianie, na

przykład, w fizyczności nie towarzyszyła
zmiana w przekonaniach i w sposobie
myślenia. Kiedy dopadnie nas choroba
albo kiedy jesteśmy fizycznie zmęczeni
do granic możliwości, to inaczej myślimy
o świecie, mamy inne przekonania na
temat tego, co warto robić, niż kiedy
jesteśmy zdrowi, wypoczęci i rozpiera nas
energia.

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

5

2.2 Konstrukcja Mózgu

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

6

Rdzeń kręgowy
(wejście do mózgu)

Obszar myślenia
racjonalnego

System limbiczny
(obszar powstawania emocji)

Początek drogi prowadzącej do powstania
inteligencji emocjonalnej znajduje się
w rdzeniu kręgowym. Impulsy nerwowe
wędrują do przedniej części mózgu.
Po przejściu przez układ limbiczny
(miejsce powstawania emocji) umożliwiają
człowiekowi racjonalną reakcję na daną
sytuację. Inteligencja emocjonalna
wymaga skutecznej komunikacji
pomiędzy obydwoma częściami
mózgu, tą odpowiedzialną za myślenie
racjonalne i tą władającą emocjami

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

7

2.3 Pojęcie „ CUD-u”

Naczynia połączone jako metafora trzech aspektów

człowieka

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

8

N= (Dusza)
Przekonania i normy

I= (Umysł)
intelekt, procesy
myślowe

F= (Ciało)
fizyczność, emocje

Połączenie ilustrujące

wzajemne

oddziaływanie

2.4 Rodzaje inteligencji

• Inteligencja (IQ),

osobowości inteligencja
emocjonalna (EQ)
to odrębne sfery.
Razem determinują
sposób myślenia i działania.
Nie można określić parametrów jednego
elementu na podstawie pozostałych.
Człowiek może być inteligentny, ale nie
inteligentny emocjonalnie. Każdy typ
osobowości może mieć wysoki poziom IQ
i (lub) EQ. Jedynie inteligencja
emocjonalna podlega zmianom i można ja
doskonalić.

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

9

CZŁOWIEK JAKO
CAŁOŚĆ

Inteligencja osobista jest wynikiem dwóch głównych
umiejętności: kompetencji osobistej i społecznej.
Kompetencja osobista odnosi się do człowieka
w wymiarze indywidualnym i składa się na nią
samoświadomość i samokontrola. Kompetencja
społeczna dotyczy zachowań człowieka
w odniesieniu do innych ludzi, dzieli się na
świadomość społeczną i zarządzanie relacjami.

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

10

Kompetencja

osobista

Kompetencja

społeczna

Samoświadomo

ść

Samokontrola

Świadomość

społeczna

Zarządzanie

relacjami

In

te

li

g

e

n

c

ja

o

s

o

b

is

ta

2.5 Typy człowieka

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

11

Typ

męski

kobiecy

rywalizacyjny

hierarchiczny

przenikliwy

wyjaśniający

niezależny

twardy

prostolinijny

nieustępliwy

osiągnięcia

dyscyplina

współpracujący

równorzędny

dopasowujący się

badający

współzależny

elastyczny

rozumiejący

otwarty

relacje z ludźmi

uczenie się

2.6 Wskaźnik typu według Myers-

Briggs.

Jednym z najpowszechniej stosowanych układów
odniesienia do analizy osobowości jest wskaźnik typu
według Myers-Briggs (Myers-Briggs Type Indicator, MBTI).
Jest to w zasadzie test osobowości składający się
ze 100 pytań, dotyczących tego, jak ludzie
zazwyczaj się czują albo jak postępują w
określonych sytuacjach.
Na podstawie odpowiedzi poszczególnych osób,
kwalifikuje się je jako ekstrawertyczne lub
introwertyczne(E albo I), jako zmysłowe lub intuicyjne
(S albo N), jako myślące lub uczuciowy (T albo F)
i jako osądzające lub spostrzegające(J albo P). Klasyfikacje
te łączy się następnie w szesnaście typów osobowości (są
one odmienne od szesnastu podstawowych cech).
Oto kilka przykładów.

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

12

INTJ to wizjonerzy. Zazwyczaj cechują się
oryginalnością myślenia i silnym dążeniem
do realizacji swoich myśli i celów.
Charakteryzuje się ich jako sceptycznych,
krytycznych, niezależnych,
zdeterminowanych i często upartych.
ESTJ to organizatorzy. Są praktyczni,
realistyczni, rzeczowymi, mają naturalne
uzdolnienia do interesów lub techniczne.
Lubią organizować działalność i nią kierować.
ENTP to konceptualista.
Jest szybki, bystry wszechstronnie uzdolniony.
Pomysłowo rozwiązuje trudne problemy,
ale często zaniedbuje rutynowe zadania.

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

13

2.7 szesnaście podstawowych cech

osobowości

1. Skrytość

albo Otwartość

2. Mała inteligencja albo Duża inteligencja
3. Uczuciowość albo Stabilność emocjonalne
4. Pokora albo Dominacja
5. Powaga albo Beztroska
6. Oportunizm albo Sumienność
7. Nieśmiałość albo Przedsiębiorczość
8. Twardość albo Wrażliwość
9. Ufność albo Podejrzliwość
10.Konwencjonalność albo Niekonwencjonalność
11.Prostolinijność albo Spryt
12.Pewność siebie albo Lękliwość
13.Konserwatyzm albo Nowatorstwo
14.Zależność od grupy albo Samowystarczalność
15.Nieopanowanie albo Panowanie nad sobą
16.Swoboda albo Napięcie

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

14

2.8 Typologia Osobowości i Przykłady

Zawodów Według Holland

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

15

Typ

Cechy osobowości

Przykłady zawodów

Realista. Woli prace fizyczne,
wymagające umiejętności,
siły i koordynacji

Nieśmiały, rzetelny, wytrwały,
stabilny, przystosowujący się,
praktyczny

Mechanik, operator
wiertarki, montażysta,
rolnik

Dociekliwy. Woli czynności

Analityczny, oryginalny, ciekawy,
wymagające myślenia,
organizowania niezależny i
zrozumienia

Biolog, ekonomista,
matematyk, dziennikarz

Społeczny. Woli czynności,
związane z pomaganiem
innym
i ich doskonaleniem

Towarzyski, wyrozumiały
współpracujący, przyjacielski,

Pracownik socjalny,
nauczyciel, doradca,
psycholog kliniczny

Konwencjonalny. Woli
czynności uregulowane
przepisami, uporządkowane i
jednoznaczne

Przystosowujący się, sprawny,
praktyczny, pozbawiony wyobraźni,
nieelastyczny

Księgowy, menedżer
korporacji, kasjer w
banku, pracownik biurowy
nieelastyczny

Przedsiębiorczy. Woli
czynności werbalne,
stwarzające możliwości
wpływania na innych i
zdobywania władzy

Pewny siebie, ambitny,
energiczny, władczy

Adwokat, agent handlu
nieruchomościami
specjalista public relations,
menedżer małej firmy

Artystyczny. Woli czynności
niejednoznaczne
i niesystematyczne,
umożliwiające twórczą
ekspresję

Pełen wyobraźni, nieporządny,
idealistyczny, uczuciowy,
niepraktyczny

Malarz, muzyk, pisarz,
dekoator wnętrz

Źródła:

dr. Bogusław Sosnowski

Poznaj siebie w organizacji

16

• Travis Bradberry, Jean Greaves,

Podręcznik inteligencji emocjonalnej,
Wydawnictwo HELION, Gliwice 2006

• Grzegorz Rogala, O skutecznym

wywieraniu wpływu,
Concordia - Konsorcjum szkoleniowe, 2007

• Travis Bradberry, Jean Greaves,

Podręcznik inteligencji emocjonalnej,
Wyd. Helion, Gliwice 2006

• Marek Adamiec, Barbara Kożusznik,

Sztuka zarządzania sobą, PWE, Warszawa
2001

• Stephen P. Robbins, Zachowania w

organizacji. PWE, Warszawa 1998

Dziękuję za uwagę

Dr. Bogusław Sosnowski