Prawo Karne Materialne

Część ogólna z elementami szczególnej

SKRYPT

skombinowana esencja podręcznikowa i ćwiczeniowa

z odrobiną dygresji

Motto :

Jestem za karą śmierci.

Przestępca powinien mieć nauczkę na przyszłość.

(Britney Spears)

MAISON d’EDITION _ ANACONDA FOLLE ®

Gdańsk, czerwiec 2010

Wydanie pierwsze i ostatnie

Stan prawny na 1.06.2010.

Prawo karne to

Zagadnienia wstępne

1) zbiór

przepisów właściwych dla tej gałęzi prawa

przedmiot badań naukowych i dziedzina wiedzy

przedmiot wykładu akademickie

w każdym razie niechybnie związane z pojęciem kary

(kara = celowa i osobista dolegliwość

wymierzana podmiotowi przestępstwa w drodze przymusu państwowego przez sąd)

, która jest pierwotna

względem całej doktryny prawa karnego etc. – aczkolwiek nie do końca adekwatne,

bo kara nie jest dziś jedynym środkiem rcji

Podział prawa karnego wg treści regulacji

Prymat p.k.materialnego nad p.k. procesowym

prawo karne materialne = prawo karne sensu stricto

Reinhold: normuje stosunek prawny między sprawcą przestępstwa a państwem

Wolter i Cieślak : prawo nieprzekraczalnych granic.



PODZIAŁ PRAWA KARNEGO MATERIALNEGO

-prawo karne powszechne : w sprawach

przestępstw; w sprawach wykroczeń

-prawo karne specjalne : skarbowe

, wojskowe

, nieletnich dewiantów



PODZIAŁ PRAWA KARNEGO POWSZECHNEGO

-kodeksowe
-

pozakodeksowe : ustawy szczególne, umowy międzynarodowe



PODZIAŁ OGÓLNY

przedmiotowe (ogół przepisów określających zasady odpowiedzialności karnej, typy przestępstw,

sankcje) – norma puniendi
-

podmiotowe (prawo/obowiązek państwa do wymierzania kary i innych sankcji podmiotom czynów

zabronionych) – ius puniendi

*wyłączone spod zakresu regulacji jest prawo dyscyplinarne (reguluje stos.kar za przewinienia

dyscyplinarne, związane ze świadczeniem pracy, pełnieniem służby oraz wszelkimi przejawami

pozapaństwowej reakcji karnej), tzw.kary umowne, kary porządkowe stosowane w trakcie postępowania

sądowego; kary pieniężne o charakterze administracyjnym

Zajmuje się stosowaniem prawa karnego materialnego, określa formy w jakich organy państwa stosują

prawo karne, prawa i obowiązki stron postępowania karnego, reguluje czynności

postępow.przygotowawczego i przed sądem oraz formułuje zasady procesu karnego.

prawo karne procesowe

Naczelna zasada KPK : sprawca ma zostać wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności, a osoba niewinna

nie ponosi żadnej odpowiedzialności (art. 2 § 1 pkt 1 KPK)

Określa zasady wykonywania orzeczeń (wykonywania kar, środków karnych i zabezpieczających).

prawo karne wykonawcze

awo wykroczeń – dołączone do sądownictwa powszechnego na podst art 237 KRP w dniu 17.10.2001 ; podział dychotomiczny

przestępstwo /wykroczenie. Trudno uznać je za odrębną gałęź prawa. Wyróżnikiem jest niższa społeczna szkodliwość – areszt,
organiczenie wol

ności grzywna do 5 tys zł lub nagana.

Prawo karne skarbowe – KKS, 10.09.1999r. –

przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciw obowiązkom podatkowym i celnym,

obrotowi dewizowemu, organizacji gier, prywatyzacji mienia. Nowatorski środek karny : dobrowolne poddanie się odpowiedzialności –

nie występuje w żadnym innym kodeksie karnym.

Prawo karne wojskowe –

do 1969 kkWP ustanowiony dekretem PKWN. Teraz część wojskowa kk, art 317-366 :przepisy ogólne dot

żołnierzy oraz typy czynów zabr. zw. z pełnieniem służby wojskowej ; w zakresie nieregulowanym stosuje sie przepisy cz ogólnej i

szczególnej kk. + wiele oddzielnych aktów pr dla poszczególnych rodzajów sił zbrojnych.

Reguluje wyjątkową odpowiedzialność karną nieletnich (ust z 28.10.1982 o postępowaniu w sprawach nieletnich). Czyn karalny

zamiast przestępstwa. Nacisk na dobro nieletniego – wychowanie i rozwój z uwzględnienieniem interesu społecznego. Odpowiednio

stosuje się przepisy cz ogólnej kk, o ile nie sa sprzeczne z ustawą z 1982r, + art 10 § 2 KK
W pro

jekcie ustawy z 21.01.2007 (kodeks nieletnich) nieletni = osoba która ukończyła 10 lat a nie ukończyła 18 – wyłącznie środki

wychowawcze np umieszczenie w zakładzie poprawczym.

KKW dzieli się na część ogólną, szczególną, wojskową i końcową.

Wyróżnia się z pkw prawo penitencjarne regulujące wykonywanie kary pozbawienia wolności

Kierunki i szkoły w prawie karnym

Szkoły i kierunki przedoświeceniowe

a) Albert Gandinus (Tractatus maleficiorum) i Jakub de Belvisio (Practica criminalis)

[postglosatorzy] -

porządkowanie i kompilacja prawa rzymskiego, kanonicznego i

germańskiego; tworzenie nowych instytucji prawa karnego

Działalność postglosatorów wpłynęła w dużej mierze na niemiecką naukę prawa karnego,

którego pierwsze systematyczne opracowanie wydał w 1635r. Benek Carpzov (ci co nie

pamiętają to był ten, który wydał kilkadziesiąt tysięcy wyroków śmierci orzekanych per

analogiam w swym długim sędziowskim żywocie) Tytuł: Practica nova imperialis
Saxonica rerum criminalium.

Ojcowie nauki nowożytnej pr karnego (podaję tylko ostatnią część nazwiska) : Clarus,
Marsilius, Decianus, Farinacius. Ci panowie opracowa

li najważniejsze instytucje prawa

karnego, tak ważne, że nie ma ich w podręczniku. Koncepcje ich prezentowały

różnorodne aczkolwiek spójne i systemowo ujęte poglądy, zwane potem szkołami prawa

karnego (tak, też nie wiem po co to piszę!)

2. Kierunek racjonalistyczno legalistyczny (humanitarny)

Pierwszy oświeceniowy kierunek w naukach prawa karnego
Przedstawiciele : Voltaire, Rousseau, Cesare Beccaria

*krytyka dotychczasowego państwa i prawa ( feudalne, stanowe)

Argumenty:

nierówności społeczne

okrucieństwo i niehumanitaryzm (tortury dla usprawnienia śledztwa)

ścisły związek z religią

zabobonność

brak kodyfikacji, zwyczajowość

arbitralność

Postulaty:

• kodyfikacja prawa – Theresiana, Leopoldina, Józefina, Landrecht i Franciscana (oto imiona

wszystkich dewiac

ji myśli oświeceniowej)

• legalizm – nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori

•

równośc prawa

• humanitaryzm –

likwidacja kar okaleczających i kary śmierci

Gloryfikacja kary pozbawienia wolności – bo jest podzielna (dobrze dopasowywujący się wymiar – czas – do

czynu jaki sprawca popełnił), dobrze izoluje, no i duża swoboda co do warunków wykonywania

W Polsce humanitaryzmem przepojone były wykłady Sebastiana Czochrona (Kraków, be!) i Konstantyna

Bogusławskiego (Wilno, my dear!). Inni oświeceni : J Szymanowski, H Stroynowski, J Weyssenhoff, T

Ostrowski, W Skrzetuski, F Minocki, Kołłątaj
Niestety! Zbiór praw

Andrzeja Zamoyskiego penalizował i czarostwo,i samobójstwa, i apostazję, i przewidział

tortury (za wzorem CCC i prawa saskiego). Shame on us.

3. Szk

oła klasyczna

Początek -I poł. XIX w, dominacja – II poł XIXw
Nurt francuski i niemiecki

Przedstawiciele: Edmund Krzymuski, Nikołaj Tagancew, Anzelm von Feuerbach, Mittermayer i Joseph Ortolan

*czerpała z dorobku filozofii oświeceniowej – Kanta i Hegla ( imperatyw moralny, triada heglowska)

Postulaty:

• legalizm

•

cel kary to sprawiedliwy odwet i prewencja ogólna negatywna wzięta z TEORII PRZYMUSU
PSYCHOLOGICZNEGO Feuerbacha

[samo istnienie kary odstrasza potencjalnego przestępcę od popełnienia czynu zakazanego]

•

indeterminizm oraz nacisk na wolną wolę sprawcy – popełnił przestępstwo, bo CHCIAŁ

Szkoła socjologiczna

Kryzys szkoły klasycznej -> narodziny szkoły socjologicznej pod koniec XIXw.
Przedstawiciele:
Franciszek von Liszt [twórca] oraz Juliusz Makarewicz (1 polski kk z 1932r.)

* Typologia sprawców:

nadający się do poprawy

nienadający się do poprawy

-przypadkowi

CEL KARY : RESOCJALIZACJA + PREWENCJA INDYWIDUALNA
Resocjalizacja –

przywrócenie sprawcy do społeczeństwa, np. nauka zawodu, edukacja w więzieniu

Prewencja indywidualna –

zapobiegawczo wychowawcze oddziaływanie poprzez karę na sprawcę

POSTULAT DWUTOROWOŚCI USTAW KARNYCH

Katalog kar + dodatkowy zestaw środków reakcji karnej ( środki probacyjne, warunkowe zawieszenie kary,
podanie wyroku d

o publicznej wiadomości)

Szkoła antropologiczna (włoska szkoła pozytywna)

Powstała pod koniec XIX wieku pod wpływem filozofii A. Comte’a oraz empiryzmu

• Cesare Lombroso

2 poł XIX w. – badania antropologiczne : koncepcja „urodzonego przestępcy”
-jedn

oczynnikowa koncepcja przyczyn przestępczosci

-determinizm absolutny –

determinacja przestępnego zachowania się poprzez budowę fizyczną sprawcy

wina i kara są bez sensu

Zamiast: środki zabezpieczenia społecznego

Stosowane nawet jeżeli sprawca nie popełnił żadnego czynu przestępczego jako profilaktyka

• Enrico Ferri

Wieloczynnikowa koncepcja przyczyn przestępczości:

- czynnik antropologiczny
- czynnik socjologiczny
- czynnik fizyczny

• Rafaele Garofalo

Podział przestępstw :

mala per se (złe same przez się) np. zabójstwo – uważane w społeczeństwie za coś złego

mala prohibita (zabronione przez ustawodawcę) np. bimbrownictwo albo rozprowadzanie programu
telewizyjnego bez koncesji –

w społeczeństwie nie mają wcale złych konotacji

[dalej: opracowanie własne]

6. Normatywizm

Pochodna szkoły klasycznej, najintensywniejsza na przełomie XIX /XX w.
METODA FORMALNO – DOGMATYCZNA –

rozpartywanie przestępstwa i kary w oderwaniu od

uwarunkowań społecznych i materialnych
Przedstawiciele: Karl Binding („Normy i ich przekroczenie”, teoria norm), Ernst Beling (teoria istoty czynu, o

znamionach przestępstwa)

Normatywizm współcześnie cechuje niemiecką naukę prawa karnego (Max Ernst Meyer, Hans Welzel –
tzw.finalna teoria czynu)

Ruch obrony społecznej ( La defense sociale)

•

W poł XIX w – Francja – Emil de Girardin – argumentacja przeciwko jakiejkolwiek formie

przymusu wobec sprawców przestępstw, bo i tak kary są nieskuteczne + francuska liberte.

• 1897 – Zniesienie niewoli prawa karnego D. Vargha – bardzo ostra krytyka instytucji kary, w

zamian środki społ.opieki i nadzoru

• 1910 – A.Prins –

Obrona społeczna i przemiany prawa karnego – sprzeciw wobec tradycyjnych

kar i metod walki z przestępczością. Oś główna : tzw obrona społeczna

kierunek radykalny (subiektywny, nurt włoski obrony społecznej)

Filippo Gramatica (genueński adwokat) odrzuca programowo pojęcie kary ,bo państwo niby nie ma prawa jej

wymierzac, ma jedynie prawo zmniejszac ANTYSPOŁECZNOŚC – czyli poddac sprawcę resocjalizacji

Podstawa do stos śr obr społ: subiektywna antyspołecznośc sprawcy

Katalog środków obrony społecznej (ustawa przeciw antyspołeczności, 1938, Gramatica, dla Rep.Kuby):

a. Środki główne

pozbawiające wolności (umieszczenie w domu pracy, w kolonii rolnej, w domu przystosowania, w
reformatorium dla nieletnich)

ograniczające wolnośc (obowiązek świadczenia pracy dziennej, wolnośc nadzorowania, zakaz pobytu

w gminie, zakaz uczęszczania do pewnych miejsc i ostrzeżenie publiczne

majątkowe (grzywna, kaucja, konfiskata)

b. Środki dodatkowe

Zakaz piastowania urzędów, wykonywania zawodu, pozbawienie praw rodzicielskich

*Stosowanie środków obrony społecznej nie musi być poprzedzone popełnieniem przestępstwa, tylko wobec osób

uznanych za antyspołeczne => tzw wskaźniki subiektywnej antyspołeczności (sprowadzono do nich czyn

przestępny)

Ruch ten podkreślił koniecznośc humanizacji prawa karnego i wyrugowania elementu zadawania dolegliwosci
czyli celowego cierpienia -

> odrzucenie kary na rzecz środków obrony społ.

kierunek umiarkowany (nurt francuski obrony społecznej)

Marc Ancel – twórca, La défense sociale nouvelle

Uspołecznienie prawa karnego – nic nie może odbywac się kosztem jednostki; postulat indywidualizmu

społecznego

Odrzucenie dogmatu wolnej woli człowieka, w zamian odpowiedzialnośc oparta na przeświadczeniu człowieka o

własnej wolności

Podkreślenie zasad humanizmu, legalizmu i wartości moralnych,

Postulat dejurydyzacji (odformalizowania) prawa karnego
Krytyka celu prewencji ogólnej negatywnej kary

Główny nacisk na resocjalizację, przy pominięciu pozostałych celów kary (przestępca ma sobie uświadomic, ze

popełnianie przestępstw jest szkodliwe przede wszystkim dla niego samego)

Nie neguje zasad legalizmu, ale dopuszcza stos śr obr społ w stadium predeliktualnym (włóczęgostwo,

żebractwo, prostytucja, narkomania i alkoholizm)

Negował z kolei karę śmierci i karę dożywotniego pozbawienia wolnosci

Polscy krytycy: Jerzy Sawicki i Emil Stanisław Rappaport

8. Neoklasycyzm, nieinterwencja, kryminologia radykalna, abolicjonizm i restorative justce

Lata 70 XX w w USA i państwa skandynawskie

– Andrew von Hirsch –

wzrost przestępczości w USA

Neoklasycyzm

postulat sprawiedliwościowej i retrybutywnej racjonalizacji kary

krytyka wyroków względnie oznaczonych: podstawą wymiaru kary jest tylko przestępstwo popełnione

w przeszłości a nie prognozy resocjalizacyjne sprawcy

Nieinterwencja

: propozycja dekryminalizacji i oględności w stosowaniu środków reakcji karnej oraz odwrót od

dotychczasowych środków stos . m.in. na rzecz postępowania pojednawczego, mediacji, terapii psychologicznej i
psychiatrycznej

Abolicjonizm
Niels Christie –

totalna krytyka kary pozbawienia wolności, bo nie zależy ona od przestępczości tylko od

możliwości panstwa

: kierunek niejednolity i kontestatorski

Postulat likwidacji prawa karnego, zamiast rcji karnej roz

wiązywanie konfliktów społ.

*teoria skradzionego konfliktu (prawnik się wtrąca)

Restorative justice

Kara i sprawiedliwośc retrybutywna to szafowanie złem, odwołuje się do uczucia zemsty, środek ostateczny –

pozbawienie wolności też ma negatywne skutki

: mediacja oraz tzw konferencje sprawiedliwości naprawczej, naprawienie wyrządzonej szkody

i restytucja narzuconych więzi społecznych, model sprawiedliwości naprawczej

Konferencja sprawiedliwości naprawczej – realizacja celów ofiary ale i też całej społeczności – uwzględnienie
interesu publicznego w konflikcie prywatnym

Sprawiedliwośc naprawcza – nie pomnaża zła przez karę, tylko maksymalnie je redukuje czy eliminuje

Celem jest ugoda kończąca konflikt.

9. Ekonomiczna analiza prawa karnego

Najmłodszy kierunek, Crime & Punishment : an economic approach – pojęcie Garego Beckera /1968

Wpisana w nurt ekonomicznego podejścia do prawa w ogóle.

Ekonomiczny model zachowań ludzkich : człowiek postępuje tak, żeby osiągnąc maksymalne zyski

Jakie są zyski z przestępstwa? (tłumaczenie zjawiska pierwszego przestępstwa i recydywy)

Zawodna względem kategorii przestępstw nieumyślnych nieświadomych (czyli bez lekkomyślności)

*zdaje się być najbardziej pomocna przy planowaniu i kreowaniu polityki karnej

odstraszanie > zysk  -

przestępstwo

odstraszanie = zysk 

przestępstwo ^ - przestępstwo

10. Polska nauka prawa karnego

Jakub Przyłuski – Leges seu statuta ac privilegia regni Poloniae – 1553

Zwolennik kary śmierci za zabójstwo a nie główszczyzny

b) Andrzej Frycz Modrzewski –

równość w prawie karnym, równa kara śmierci, Orationes

de poena homicidii

Bartłomiej Groicki – autor przeróbki i komentarza do Caroliny, pisał tylko po polsku
Jakub Czechowicz –

Praktyka kryminalna, uwzględnienie Caroliny i Carpzova

d) Romuald Hube – wybitny ! pion

ier badań hist nad karą w polskiej nauce prawa karnego,

autor projektu Kar głównych i poprawczych z 1845r, prekursor Feuerbacha

Franciszek Maciejowski, Stanisław Budziński

f) Edmund Krzymuski* – UJ, Kant, filozofia prawa karnego; Juliusz Makarewicz –

repreze

ntant polskiego nurtu socjologicznego, współtwórca (+Makowski) KK z 1932r,

związany z ULwowskim, habilitacja w wieku 25 lat, generalnie geniusz

Wacław Makowski – minister sprawiedliwości, marszałek sejmu, prof. UW, filozofia
prawa karnego, Komentarz do KK z 1932

h) Józef Rosenblat* –

rywalizował z Krzymuskim o katedrę pk UJ; Józef Reinhold* – uczeń

von Liszta

i) Mogilnicki, Jamontt, Ettinger, Rappaport, Szerer, Peiper
j)

Władysław Wolter

∗

k) Stefan Glaser –

profesor KUL i UWileńskiego

–

uczeń Krzymuskiego, prof. UJ, zainteresowania wokół części

ogólnej prawa karnego

Prawnicze czasopisma międzywojenne: Palestra, Przegląd Sądowy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i

Socjologiczny, Głos Sądownictwa, Wojskowy Przegląd Prawniczy, Gazeta Sądowa Warszawska, Wileński

Przegląd Prawniczy, Przegląd Prawa i Administracji, Przegląd Więziennictwa Polskiego

Stanisław Śliwiński, Zdzisław Papierkowski – okres WW2

m) Igor Andrejew –

Centralna Szkoła Prawnicza im. Teodora Duracza, przewodn polskiej

sekcji AIDP, odpowiedzialny za wyrok śmierci na generale „Nilu” Fieldorfie w SN,

zwalczał dzielnie wrogów Polski ludowej & Sawicki, Lernell, Pławski – jego polskie,

marksistowskie zwierciadełka próżności. Wszyscy związani z UW

Marian Cieślak etc. – związany z kpk UJ jako dziekan, około 400 publikacji, w połowie

lat 70 przenosi się do Gdańska gdzie wykluwa się zarodek Wpia UG ( ach, jakie to

romantyczne). Członek Komisji Kodyfikacyjnej w 1987-92, od 1990 przewodniczący

polskiej sekcji AIDP. Prócz tego można rzucic kilka nazwisk ze współczesnych ośrodków
p

rawa karnego (głównie akademickie, oprócz PAU Wydz, 2)

Spotowski, Gardocki, Zielińska, Rejman, Król-Bogomilska, Kochanowski, Marek, Konarska – Wrzosek, Bojarski,
Dukiet-

Nagórska, Chełmicki-Tyszkiewicz, Górniok, Hofmański ....... str 51 i 52 podr.

Uwaga : c

złonkowie szkoły krakowskiej – poznaj swego wroga! : prof. Andrzej Zoll, prof. Maria Szewczyk,

Kazimierz Buchała, Władysław Mącior, Zbig Ćwiąkalski

Międzynarodowe prawo karne / prawo karne międzynarodowe

Międzynarodowe prawo karne

Źródło: międzynarodowe umowy oraz powszechnie przyjęte zwyczaje i zasady prawa wewnętrznego

-zbrodnie przeciw pokojowi
-

zbrodnie przeciw ludzkości

-ludobójstwo
-handel narkotykami
-

handel żywym towarem

-terroryzm

Prawo karne międzynarodowe

Źródło : przepisy prawa krajowego + ustawy np. kk i kpk

∗

Propagatorzy niemieckiej doktryny prawa karnego w PL

Reguluje sytuacje związane z
-wykonywaniem immunitetu dyplomatycznego,
-

współpracą wymiarów sprawiedliwości

-azylem,
-

ekstradycją.

sporami, w których stroną jest cudzoziemiec

Podstawowe zasady prawa karnego

Uwagi ogólne

Zasada -

prawidłowośc będąca w opozycji do wyjątku; dyrektywa postępowania

Podział zasad:

dominujące / uzupełniające

b) abstrakcyjne / konkretne
c) skodyfikowane / nieskodyfikowane

d) ogólnoprawne / funkcjonujące tylko i wyłącznie na gruncie prawa karnego

Zasada praworządności

Funkcja gwarancyjna: legalizm u obywateli + legalizm działania organów państwowych

Kierowana do ustawodawcy i organów stosujących prawo karne, w celu ustanawiania typów czynów

zabronionych i sankcji, odpowiadających ściśle ustawie (zasada wyłączności ustawy w sferze pr.karnego).

2. Nullum delictum sine lege poenali

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, 1789r., art. 5 i 8

Wymaga, aby czyn zabroniony (przestępstwo, wykroczenie, delikt) był określony w ustawie.
W PL jest to z

asada konstytucyjna (art. 42 ust.1), oprócz tego określenie czynu zabronionego musi być zawarte w

prawie pisanym [zasada ścisłości i określoności, zakaz stosowania analogii i wykładni rozszerzającej na

niekorzyśc sprawcy]

Kładzie na sąd organ rozstrzygający obowiązek określenia znamion czynu zabronionego (zestawu cech typowych
dla danego czynu).

Wszystkie elementy czynu zabronionego (znamiona), podmiot przestępstwa, oraz grożące za jego popełnienie

kary muszą być określone w ustawie, w sposób kompletny, precyzyjny i jednoznaczny; nie mogą być regulowane
blankietowo w aktach wykonawczych

Wyjątki od zasady nullum crimen sine lege poenali nie są możliwe nawet w trakcie trwania stanu wojennego /

wyjątkowego.

Jest to zasada międzynarodowego prawa karnego. W UE element tzw. praw podstawowych.

* Odstępstwo od ndslp jest stanowienie prawa w drodze precedensów w systemach common law, wątpliwy w

świetle tej zasady jest też art. 42 ust. 1 Konst. RP

3. Nulla sanctio sine lege

Wymóg określoności sankcji (kar, środków zabezpieczających i probacyjnych) co do rodzaju oraz co do ich

granic tzn. powinny być jedynie względnie oznaczone.

Zasada sprawiedliwości

Dike = Iustitia
Temida –

symbol odwiecznego prawa natury, władczyni wyroczni delfijskiej

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi.
Arystoteles –

największa z cnót, identyczna z doskonałością etyczną.

Iustitia distributiva –

sprawiedliwośc rozdzielcza

Iustitia commutativa –

sprawiedliwośc wyrównawcza

Zasada sprawiedliwości to tyle co nakaz sprawiedliwego postępowania, tj. zgodnego ze społecznym poczuciem

sprawiedliwości. Sprawiedliwośc czyni z przepisów system prawa.
Wyznacza granice prawu pozytywnemu nieprzekraczalne granice i pozwala je oceniac.

Wymaga równości (podmiotów, którym jest wymierzana), i proporcjonalności (kary do czynu i jego społecznej

szkodliwości)

Sprawiedliwośc:

- dystrybutywna [rozdzielcza]
- komutatywna [wyrównawcza]
- restytutywna [naprawcza]

Wyrok zgodny z zasadą sprawiedliwości : słuszny, mądry, zaskakująco prosty i szybko wydany. [ideał mądrości
salomonowej]

5. Zasada humanizmu

Wymóg postawy ludzkiej w procesie stanowienia i stosowania prawa karnego –

nie można zapomniec, że nawet

największy zbrodniarz pozostaje człowiekiem, nawet z faktu przynależności zarówno przestępcy, jak i prokuratora

czy sędziego do tego samego gatunku homo sapiens.

Jesto to dyrektywa postępowania adresowana do ustawodawcy i organów postępowania karnego.

W praktyce zasada humanizmu odnosi się do szybkiego wykonywania kar, aby sprawca mógł uporac się z

ciężarem przestępswa we własnym sumieniu możliwie najszybciej; stosowania kar, środków karnych,

zabezpieczających i zapobiegawczych, zakazu tortur i poniżającego traktowania

Organ stosujący prawo nie jest „wielkim inkwizytorem” i nie może deprecjonowac pierwszoplanowej pozycji

człowieka w funkcjonowaniu prawa karnego. [Marian Cieślak]

Zasada subsydiarności

Prawo karne to ultima ratio –

bo kara i inne środki są złem wyrządzanym człowiekowi i same w sobie jako takie

są złem. Zaleca się ostrożnośc i wstrzemięźliwośc w ich stosowaniu, tylko wtedy, gdy są absolutnie niezbędne.

Adresatem tej dyrektywy jest ustawodawca i organy stosujące prawo. Prawo karne tylko w syst.totalitarnych jest
prima ratio.

W praktyce dotyka to sporów dot.prawa własności intelektualnej, oraz dot wolności nauczaniua (np. historyk /
dziennikarz, który podaje nieprawdziwe fakty)

Nie można penalizowac wszystkiego.

7. Zasada czynu

Tylko i wyłącznie czyn (uzewnętrznione, zgodne z wolą sprawcy zaniechanie lub działanie) może być podstawą
jakiejk

olwiek odpowiedzialności karnej.

Nullum crimen, nullum sanctio sine actio.

Czyn musi wypełniac znamiona czynu zabronionego

* wyjątkiem jest stos śr wychowawczych względem zdemoralizowanych nieletnich – np. przymus leczenia
odwykowego alkoholików i narkom

anów. Ani alkoholik ani narkoman nie muszą popełnic czynu zabronionego w

rozumieniu ustawowym, żeby zostac poddanymi leczeniu przymusowemu, na podst ustawy o wychowaniu w

trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z 1982 r. lub ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 2005r.

Zasada społecznej szkodliwości

Nullum crimen sine periculo sociali, sine damno sociali magis quam minimo.

Przestępstwem może być tylko taki czyn, który bez względu na zawinienie sprawcy godzi w jakiekolwiek dobro
prawne, tzn. narusza je

lub naraża na niebezpieczeństwo.

Ważna funkcja tej zasady : decyduje o kwalifikacji czynu jako przesutępnego.

25.01.2000r. / SN/ : „Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, który pozbawiony jest cechy społecznej

szkodliwości.”

Wiąże się to z podstawową funkcją prawa karnego, jaką jest ochrona dóbr prawnych.

W perspektywie historycznej stanowi do odejście od formalizmu typu „Polowanie na latające wiewiórki jest

zabronione bo tak postanowił król”

9. Zasada winy

Odpowiedzialnośc karna nie może mieć charakteru obiektywnego (tj. dotyczyc odpowiedzialności jedynie za

wystąpienie realnych skutków określonego zachowania, tak zawinionych, jak i przypadkowych.)

Subiektywizacja odpowiedzialności wytycza granice odpowiedzialnosci ze względu na zawinienie sprawcy. [art. 1
par. 3 kk]

Wina jest podstawą odpowiedzialności karnej.

10.

Zasada indywidualizacji odpowiedzialności

Polega na odpowiedzialności tylko za swoje własne czyny, nie dopuszczając do stosowania odpowiedzialnosci

zbiorowej czy grupowej. (pozostałośc : odpowiedzialnośc za udział w bójce lub pobiciu z ciezkim uszczerbkiem
na zdrowiu lub smiercia ofiary)

Indywidualizacji podlega również wina, każdy ze sprawców odpowiada tylko za to, co obejmował swoim

zamiarem, także w wypadku innych postaci zjawiskowych niż jednosprawstwo.

Indywidualizacja dotyczy również okoliczności osobistych sprawcy, które mogą mieć wpływ na wyłączenie,

złagodzenie lub zaostrzenie odpowiedzialności karnej.

11. Zasada in dubio pro reo

Wszelkie nie dające się usunąc wątpliwości należy rozstrzygac na korzyśc sprawcy czynu [art. 5 par. 2 kpk]

Dotyczy to ustaleń faktycznych oraz wykładni prawa, w postępowaniu dowodowym i jako dyrektywa
interpretacyjna.

Zasada ta silnie związana jest z zasadą domniemania niewinności [art. 42 ust 3 Konst RP, art. 5 par 1 kpk oraz art.

6 ust 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności]

12. Nulla sanctio sine iudicio

Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości karnej wymaga aby tylko i wyłącznie niezawisłe sądy zajmowały się

wymiarem sprawiedliwości – sędziowie posiadający wymagane ustawowo kwalifikacje oraz właściwości

zapewniają realizację funkcji gwarancyjnej prawa karnego. /wyjątek – działalnośc sądów i komisji
dyscyplinarnych/
17/10/2001 –

likwidacja kolegiów ds. wykroczeń

13.

Zasada stałości i pewności prawnej

Nie ma ta zasada charakteru li tylko procesowego, ma też znaczenie w pr.materialnym.

Wpływa na ustalanie autorytetu prawa w społeczeństwie, kształtuje świadomośc prawną.

Wyraża się przez niezmiennośc pewnych zasad odpowiedzialności karnej oraz kanonu przestępstw i wykroczeń

oraz grożących za nie kar. Nowelizacje nie sprzyjają poczuciu bezpieczeństwa prawnego.

Źródła polskiego prawa karnego

Jak wszędzie : źródła powstania prawa karnego // źródła poznania prawa karnego.

Co do źródeł poznania – przede wszystkim publikacje urzędowe (nie LEX !) – jako teksty autentyczne,

obowiązujące (14 dni po ogłoszeniu lub inne vacatio legis)
Nie ma desuetudo –

bo przestępstwa ścigane są z urzędu, a państwo polskie jest jak Ch. Norris i ściga łobuzów!

Koncepcja normatywna

źródeł prawa – żyjemy w państwie prawa pozytywnego, więc trzeba umieć pisać, żeby

móc tworzyć normy prawne. -> nacisk na FAKTY PRAWOTWÓRCZE i ich PRAWNE WYTWORY (brzmi jak
rodzina Addamsów...)

a) zwyczaj

Zwyczaj / prawo zwyczajowe nie są źródłem prawa na niekorzyść sprawcy przestępstwa; natomiast na

korzyść – jak najbardziej, zwł w kwestii uwolnienia od odpowiedzialności karnej. (Beling, Mezger) Mamy
prz

ecież kontratypy pozaustawowe – których przeciwnikiem jest Zoll, skubana szkoła krakowska ;)

–

ustalony sposób postępowania, akceptowany przez określoną zbiorowość (trwały, niezmienny,

powszechny).

b) akty normatywne

Można stosować przepisy KRP (art. 8 KRP) bezpośrednio jako normy karne (czyli Uzi racji nie ma!).

Podstawą odpowiedzialności karnej mogą być wyłącznie akty rangi ustawowej!!! Rozporządzenia tylko

precyzują wyrażenia ustawowe.

–

w hierarchii : KRP, ustawy zwykłe, ratyfikowane umowy międzynarodowe,

rozporządzenia, akty prawa miejscowego (na swoim obszarze).

TK nie ma w tej chwili mocy powszechnie obo

wiązującej wykładni ustaw – ale i tak wszystkie sądy są

weń wpatrzone.

c) judykatura

Precedensy to wzory dla innych orzeczeń (zasada stałości i pewności prawnej); co do zasady nie są
dopuszczalne –

bo jedność orzecznictwa.

(orzecznictwo) nie jest źródłem prawa

W danej sprawie orzeczenie jest prawem i wiąże strony.

Z drugiej strony mamy przypadki wykładni sądowej z ograniczoną mocą wiążącą:

uchwała pełnego składu SN/ składu połączonych izb/ składu całej izby uzyskują moc zasad

prawnych w momencie ich podjęcia i podlega wpisowi do Księgi zasad prawnych (znów klimaty
Addamsów) –

jeżeli chcą zmienic jakąkolwiek zasadę prawną, musi rozpatrzyć to pełny skład izby

uchwała SN jako postanowienie kasacyjne (o które wniósł sąd odwoławczy) jest wiążąca

względem wszystkich sądów w danej sprawie – zwłaszcza jeżeli II instancja miała poważne

wątpliwości w danej sprawie

sąd któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania orzeka w granicach w jakich nastąpiło
przekazanie –

w szczególności dotyczy to zapatrywań prawnych oraz wskazań sądu odwoławczego

co do dalszego postępowania

Dodatkowo, od zmiany ustroju, czyli od 29.12.1989r, wytyczne uchwalone przez SN nie mają mocy

obowiązującej i nie są zasadami prawnyni.

d) doktryna –

nie jest źródłem prawa, ale móżdżki pracują, zatem wpływa na kształtowanie się prawa, np.

przez publikacje naukowe w czasopismach prawniczych

Cele i funkcje prawa karnego

Cele –

charakter subiektywny; zazwyczaj są zamierzone i pożądane

Funkcje – charakter obiektywny
---

pożądana jest zbieżnośc celów i funkcji

ochrona dóbr prawnych (społecznych i indywidualnych)

zapewnienie porządku prawnego, ograniczenie przestępczości

zapobieganie (prewencja przeciwprzestępcza)

- przez stanowienie norm –

w stos.do całego społeczeństwa (OGÓLNA)

- przez orzekania – w stos.do sprawcy czynu (SZCZEGÓLNA)

negatywne – przez odstraszanie
pozytywne –

przez kształtowanie świadomości prawa w społeczeństwie

prewencja generalna pozytywna

kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa

–

założenie kk z 1997r.

poprawa prawna

/jurydyczna –

przekonanie społeczeństwa o nieopłacalności przestępstwa

3) zaspokojenie społecznego poczucia sprawiedliwości

funkcja sprawiedliwościowa

kojarzona z funkcją represyjną (odwetową)

- uspokojenie negatywnych emocji
- wymagany minimalny poziom zaspokojenia sps –

poniżej : dysfunkcja

nie można jej wulgaryzować

4) poprawa (resocjalizacja) i wychowanie

funkcja resocjalizacyjno – wychowawcza

kojarzona z prewencją indywidualną

dawniej : poprawa moralna

dziś : poprawa moralna + przywrócenie do społeczeństwa

b. trudna w p

olskich warunkach więzienniczych

90.000 więźniów / 80.000 miejsc + 40.000 prawomocnie skazanych czekających na wykonanie kary
3m

powierzchni mieszkalnej / 1 więźnia – b niska, standardy europejskie mówią o 9 m

5) kompensacja i restytucja

W naprawieniu z

ła wyrządzonego pokrzywdzonemu i całemu społeczeństwu

kompensacja : naprawienie szkody materialnej + zadośćuczynienie

_restytucja : przywrócenie stanu poprzedniego

Cieślak: idea orzekania grzywny z przeznaczeniem na cel społeczny

Państwowa kompensacja przysługująca ofiarom niektórych przestępstw (7.07.2005 /21.09.2005)

*nie zastępuje ona odszkodowania i zadośćuczynienia! →charakter subsydiarny, wyrównawczy

ustawa przewiduje kompensację pieniężną ≤ 12 tys zł. Na pokrycie utraconych zarobków/kosztów
utrzymania, pokrycie leczenie, pogrzebu

przysługuje ofierze / osobie jej najbliższej (przestępstwo umyślne, przemoc, śmierć, naruszenie

czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia)

całość wydawanych kompensat : około 70 mln złotych rocznie

1985 – Wyd. Prawnicze Fu

ndacja Pomocy Ofiarom Przestępstw

quasi państwowy fundusz pomocowy



„Zielona Księga” – 2001r.
24. 04. 2004r. –

dyrektywa dot. Kompensacji przysł ofiarom przestępstw

Pozostałe funkcje :

♦

subsydiarna –

tylko gdy zawodzą inne gałęzi prawa, prawo karne jako ultima ratio

♦

afirmująca – kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa → pochodzą od f.prewencyjnej i

sprawiedliwościowej; umacnianie poszanowania prawa

♦

gwarancyjna –

uniemożliwienie samowoli stanowienia / stosowania prawa karnego

♦

ekspiacyjna –

umożliwia przestępcy odkupienie winy za jego czyny i uwolnienie się od odpowiedzialności

♦

ekspresywna –

informacje do społeczeństwa jakie dobra i na jakich zasadach państwo chroni

Zagadnienia kryminalizacji i dekryminalizacji

Dekryminalizacja bezwzględna – rezygnacja z karalności pewnych zachowań lub ograniczenie jej do osoby

sprawcy lub wyłącznie do jej dokonania.

→ a contrario : Kryminalizacja – ustanowienie zachowań dotychczas legalnych jako karalnych

Dekryminalizacja względna (kontrawencjonalizacja) : przesunięcie czynu z kręgu przestępstw do kręgu

wykroczeń

→ a contrario : dekontrawencjonalizacja : przesunięcie czynu z kręgu wykroczeń do kręgu przestępstw

 Tendencje dekryminalizacyjne –

dot głównie przestępstw związanych ze sferą seksualną

 Tendencje kryminalizacyjne –

dot zachowań związanych z wykorzystywaniem najnowszych osiągnięć

techniki i nauki, ochrona profesjonalnej działalności finansowej, ubezpieczeniowej i gospodarczej, koniecznością

ochrony środowiska naturalnego

Problematyka wykładni prawa karnego

Polecam zajrzeć do podręcznika, od str 135-139 jest tam wstęp do prawoznawstwa, no ale to TEORETYCZNIE

już wiemy.

Istotne jest że :

Najbezpieczniejsza w prawie karnym jest wykładnia potwierdzająca i zwężająca, uważając zwłaszcza na sytuacje
absurda

lne i wykładnię z analogii.

Analogia –

wnioskowanie zawodne, używać ostrożnie.

2 rodzaje :

- analogia iuris –

z prawa (wypełnienie luki prawnej z uwzględnioną aksjologia ustawodawcy)

- analogia legis –

z ustawy (tam gdzie jest ta sama racja, powinno być takie samo uregulowanie)

Analogię można stosować ostrożnie (have fun, not children), z wyjątkiem :

analogia na niekorzyść sprawcy

analogia do przepisów o charakterze wyjątkowym (exceptiones non sunt extendendae)

Zakres obowiązywania i zastosowania polskiej ustawy karnej

Zmiana ustawy – zakres czasowy

Prawo intertemporalne (międzyczasowe, kolizyjne) – reguły operacyjne wskazujące na przepisy, jakie powinny

być stosowane w konkretnym przypadku, gdy po popełnieniu czynu zmieniła się ustawa.

Art 4 KK – zas

ada niedziałania wstecz ustawy surowszej, mimo że art 42 ust 1 KRP – lex poenalis retro non agit

→ nie jest to zasada konstytucyjna
Art 4§1 KK –

zasada stosowania ustawy nowej (obowiązującej w chwili orzekania) – starsza może być stosowana

tylko wtedy, ki

edy jest względniejsza.

Nigdy nie ma odpowiedzialności karnej za :

czyn, który został spenalizowany jego popełnieniu

czyn zabroniony wg ustawy obowiązującej w chwili czynu, który następnie nie podlegał

penalizacji, nawet jeżeli w chwili orzekania był znów zabroniony pod groźbą kary.

Ustawa nowa / stara/ przejściowa (epizodyczna – sama wskazuje kres swojego obowiązywania)
Czas orzekania –

czas orzekania także w postępowaniu wykonawczym

Ocena wzgledności ustawy – oceniać należy in concreto, biorąc pod uwagę nie tylko surowość zagrożeń karnych,
ale i kwestie : przedawnienia, warunkowego zawieszenia wykonania kary i warunkowego przedterminowego

zwolnienia, skutki skazania, orzekanie środków karnych, przesłanki i zasady nadzwyczajnego obostrzenia oraz

łagodzenia kary.

Zakaz eklektyzmu –

można orzekać tylko i wyłącznie na podstawie jednej ustawy ; chyba że w 1 postępowaniu

połączono kilku sprawców lub kilka spraw związanych z popełnieniem kilku czynów przez tego samego sprawcę

oraz chyba że ratyfikowane umowy międzynarodowe sprzeciwiają się tej zasadzie.

Po wydaniu prawomocnego orzeczenia zmiana ustawy ma znaczenie tylko wtedy, o ile nowa jest względniejsza –

a w pozostałych wypadkach – res iudicata, stabilność musi być, cierp podmiocie przestępstwa na zasadach starej
ustawy !

Jeżeli skazany nie odbył jeszcze całej kary, a wymiar maksymalny kary w nowej ustawie jest niższy od

orzeczonego, obniża się go do górnej granicy przewidzianej w nowej ustawie. Gdy nowa ustawa przewiduje tylko

zagrożenie nieizolacyjne za dany czyn, wyrok pozbawienia wolności musi być zmieniony.

Całkowita dekryminalizacja (depenalizacja) czynu powoduje, że skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.

Postępowanie wykonawcze powinno być umorzone (chyba że chodzi o środki zapobiegawcze – te nie podpadają

pod termin poena, mają odmienną funkcję niż kary.)
KONTRAWENCJONALIZACJA nie dopuszcza zatarcia skazania z mocy prawa !

B)

Czas popełnienia przestępstwa

Potrzebne do ustalenia obowiązującego prawa oraz przesłanek odpowiedzialności sprawcy w momencie

popełnienia czynu.
Art 6 § 1 KK –

czas w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany

Przestępstwa skutkowe – czas wystąpienia skutku nie ma znaczenia

Czas popełnienia przestępstwa jest jeden, ale może być określony widełkowo (od2 do 5 lutego 2001)

Przestępstwa jednokrotne (jednochwilowe)

Przestępstwa trwałe / czyn ciągły – czyn w całej swej ciągłości czasowej

Przestępstwa z działania – liczy się czas popełnienia ostatniej czynności przez sprawcę

C)

Miejsce popełnienia przestępstwa

Miejsce gdzie sprawca działał lub zaniechał działania, i w każdym miejscu, gdzie skutek (znamię) czynu

wystąpiło lub miało wystąpić (nie dot przestępstwa nieumyślnego)

Zasada wielomiejscowości wyraża tzw teorię wszędobylstwa

Przestępstwa formalne – miejsce tylko jako miejsce działania/zaniechania.

ODRZUCAMY teorię przestępstwa tranzytowego (wskazuje ona na związek przyczynowy między zachowaniem

sprawcy a skutkiem, a nie karalność tranzytu)

Miejsce tzw skutku pośredniego (Marian Cieślak) – nie zawsze pokrywa się z miejscem gdzie wg sprawcy skutek

miał wystąpić,

np ktoś został otruty w Restauracji Zgniła Rukola, a zmarł w Siedzibie Związku Zawodowego Drwali, a nie, jak

przypuszczał truciciel, w szpitalu.

D)
Polskie

j ustawie karnej podlega sprawca czynu popełnionego na terytorium RP, na polskim statku powietrznym i

wodnym

; chyba że umowa międzynarodowa mówi inaczej.

Zasada terytorialności (flagi/bandery)

Terytorium RP :

terytorium śródlądowe ze śródlądowymi wodami stojącymi i płynącymi

wnętrze ziemi znajdujące się pod nim

morskie wody wewnętrzne

- morze terytorialne
-

dno i wnętrze ziemi pod tymi wodami

przestrzeń powietrzna nad terytorium lądowym, morzem terytorialnym i morskimi wodami wewn.

- + polska strefa ekonomiczna

Granica państwowa – powierzchnia pionowa przechodząca przez linię graficzną oddzielająca terytorium państwa

polskiego od terytorium innych państw i morza pełnego, wraz z przestrzenią powietrzną, wodami i wnętrzem
ziemi.

Na morzu przebiega w odległości 12 mil morskich od linii podstawowej.

Wnętrze ziemi – stożek w dół, do jądra ziemi, po obwodzie granicy.

Przestrzeń powietrzna – cała nad terytorium lądowym i morskim do tzw linii Karmana (ok 90 km npm – tam gdzie

kończy się atmosfera)

Statek powietrzny –

każde urządzenie zdolne do unoszenia się w atmosferze na skutek oddziaływania powietrza

innego niż oddziaływanie powietrza odbitego od podłoża ; przynależność na podst wpisu do rejestru państwowego

(najwcześniejszy)
Statek wodny –

każde urządzenie pływające przeznaczone lub używane do żeglugi po wodach ; także stałe

platformy umieszczone na szelfie kontynentalnym (dno morskie i podglebia jego obszarów do głębokości 200 m)
Statek polski –

polska bandera, wpis do polskiego rejestru okrętowego/innego, własność Skarbu państwa lub

osoby prawnej mającej siedzibę na teryt. RP lub obywatela polskiego ; port macierzysty w RP
Art 5 KK

E)

Odpowiedzialność za czyny zabronione popełnione za granicą

Art 114 § 1 KK –

orzeczenie zapadłe za granicą nie jest przeszkodą do wszczęcia postępowania w tej samej

sprawie

przed sądem polskim (uwzględnienie kary orzeczonej przez sąd zagraniczny i różnic)

Wyjątki :

wyrok skazujący zapadły za granicą został przejęty do wykonania na terytorium RP oraz gdy

orzeczenie dotyczy przestępstwa w zw z którym nastąpiło przekazanie ścigania i wydanie sprawcy
z naszego kraju art 114 § 3 pkt 1 KK

jest to orzeczenie miedzynarodowego trybunału karnego działającego na podst wiążącego RP

prawa międzynarodowego

orzeczenie prawomocne sądu / innego organu państwa obcego kończącego postępowanie karne i

wynika to z wiążącej RP umowy międzynarodowej

Przejęcie obywatela polskiego prawomocnie skazanego do wykonania wyroku na terytorium RP :

→ sąd określa kwalifikację prawną czynu oraz podlegającą wykonaniu karę/środek karny, biorąc pod uwagę
wyrok wyda

ny za granicą, karę grożącą za taki czyn w pl prawie, okres rzeczywistego pozbawienia wolności za

granicą oraz wykonaną tam karę / środek, z uwzględnieniem różnic na korzyść skazanego.

F)
Art 109 KK - Polak prze

strzegać musi za granicą prawa polskiego !

Zasada obywatelstwa (narodowości podmiotowej)

+ cudzoziemcy którzy za granicą popełnili czyn terrorystyczny

Warunkiem jest PODWÓJNA KARALNOŚĆ (przestępność) CZYNU – w obu systemach prawnych czyn musi

być przestępstwem, wyjątki : czyny popełnione w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej oraz

czyny popełnione przez polskich funkcjonariuszy publicznych, za granicą i w zw z pełnioną służbą

Ustawa z 15.02.1962 o obywatelstwie polskim – zakaz uznawania obywatela polskiego za obywatela innego

państwa (nie jest równoznaczne z podwójnym obywatelstwem)

Istotne jest posiadanie obywatelstwa polskiego w czasie czynu !

Cudzoziemiec –

każdy, kto nie jest obywatelem polskim.

Jak ktoś ma podwójne obywatelstwo – fikcja ze jest obywatelem tego państwa którego dokumenty upoważniły go
do wjazdu na teren RP
Apatryda jest cudzoziemcem.

G)

Odwołują sie do rodzaju czynu popełnionego przez sprawcę ( i jego zwiazku z RP)

Zasady przedmiotowe

Art 110 § 1 KK –

zwykła zasada narodowości przedmiotowej :

Polską ustawę karnę stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo skierowane przeciwko :

- interesom RP
- interesom obywatela polskiego
- interesom polskiej osoby prawnej
-

interesom polskiej ułomnej osoby prawnej

do cudzoziemca terrorysty (brak związku z RP)

art 110 § 2 KK –

zastępcza zasada narodowości przedmiotowej :

Polską ustawę karnę stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo

zagrożone w polskiej ustawie karnej karą powyżej 2 lat pozbawienia wolności

skierowane przeciwko polskim urzędom i funkcjonariuszom publicznym

- skierowane przeciwko polskim interesom gospodarczym
- sprawca przebywa w RP
-

nie postanowiono go wydać

art 112 KK –

zasada narodowości przedmiotowej obostrzonej

Do cudzoziemców którzy niezależnie od miejsca popełnienia przestępstwa za przestępstwo

przeciwko bezpieczeństw wewn/zewn RP

przeciwko polskim urzędom i funkcjonariuszom publicznym

- skierowane przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym
-

fałszywych zeznan wobec urzedu polskiego

otrzymał korzyść majątkową, choćby pośrednio

WSZYSTKIE ZASADY NARODOWOŚCI PRZEDMIOTOWEJ OGRANICZONE SĄ PRZEZ WYMAGANIE

PODWÓJNEJ KARALNOŚCI (art 111 § 1 KK)

H)
Charakter : bezwarunkowy – do obywateli polskich, subsydiarny – do cudzoziemców

Zasada represji wszechświatowej

Odpowiedzialność za delicta iuris gentium (art 113 KK)

Nie wyłącza tej zasady realizacja zobow międzynarod i inkorporacja ich do polskiej ustawy karnej
I)

Immunitety trwałe/czasowe, formalne (procesowe) /materialne

Immunitety

Immunitet formalny –

powodują względny / bezwzględny zakaz ścigania (wszczęcia postępowania)

Immunitet materialny –

wyłączają przestępność określonych czynów i karalność tylko określonych osób

prezydent RP (formalny, odp przez TS na wniosek min 140 członków Zgromadzenia Narodowego,
quorum 2/3 ZN)

członkowie Rady Ministrów (formalny bezwzględny, odp przed TS na wniosek Prezydenta / 115

posłów)

posłowie i senatorowie(- gorący uczynek) ( immunitet parlamentarny, formalny, potrzebna zgoda

Marszałka Sejmu lub Senatu) nie obejmuje sytuacji kiedy maja wykonać karę pozbawienia

wolności na podst prawomocnego wyroku sądu lub gdy jest to zatrzymanie pozaprocesowe

sędziowie ( - gorący uczynek), wymagana zgoda właściwego sądu dyscyplinarnego, w wypadku

sędziego TK – wymagana zgoda Zgr Og TK, zgoda TS w wyp sędziego TS

- prokuratorzy (-

gorący uczynek) : zgoda sądów dyscyplinarnych

- adwokaci

: wolność słowa i pisma przy wykonywaniu zawodu – za nadużycia odpowiadają

dyscyplinarnie

- prezes NIK, IPN i RPO –

za zgodą sejmu ; dopuszczalne na gorącym uczynku ale za zgodą

Marszałka Sejmu

Imm

unitet dyplomatyczny i konsularny (charakter formalny, pełen dla służby dyplomatycznej i ograniczony dla

urzędników konsularnych) → wynikają z tzw immunitetu jurysdykcyjnego państwa i z zasady równości

suwerennych państw
Ewolucja : teoria reprezentacji (s

uwereni jako podmioty prawa międzynarodowego), teoria eksterytorialności

(fikcja prawna z zagranicą w placówce dyplomatycznej)

Współcześnie : teoria funkcjonalna : immunitet jako zabezpieczenie skutecznego wykonywania funkcji przez
misjie dyplomatyczne
Persona non grata –

status osoby niechcianej w danym państwie jako przedstawiciel dyplomatyczny ; państwo

wysyłające musi zrzec się jego immunitetu w sposób wyraźny.

Wyłączeni są spod sądownictwa karnego polskiego (na podst art 578 kpk)

- uwierzytelnieni w RP szefowie obcych misji dyplomatycznych
-

personel obcych misji dyplomatycznych (także admin i techn)

członkowie rodzin osób z powyższych punktów, jeżeli pozostaja z nimi we wspólnocie domowej

inne osoby korzystające z immunitetów na podst ustaw, umów i zwyczajów miedzynarodowych

kierownicy urzędów konsularnych i urzędnicy konsularni

osoby zrównane z nimi na podst umów / zwyczajów międzynarodowych

Nie muszą występować w charakt biegłego / tłumacza oraz nie mają obowiązku składania zeznań

W razie popełnienia przez nich zbrodni należy natychmiast powiadomić Ministra Spraw Zagranicznych

Przeszukiwanie przedstawicielstw dyplomatycznych tylko za zgodą ich szefa lub osoby czasowo pełniącej jego

funkcję (art 583 kpk)

J)

Azyl i ekstradycja

Azyl dyplomatyczny

– udzielenie

schronienia w placówce dyplomatycznej, urzędzie konsularnym, okręcie

wojennym, samolocie wojskowym, w bazie wojskowej, położonych na obcych terytoriach – funkcjonuje tylko w

Ameryce Płd. Jest to azyl udzielany przez państwo poza jego terytorium

Art 56 KRP –

cudzoziemcy korzystają w RP z prawa azylu ; jeżeli jest to niezbędne dla jego ochrony, lub

przemawia za tym ważny interes RP, wtedy ów cudzoziemiec otrzymuje zgodę na osiedlenie się. Azyl ustaje gdy

ustały przyczyny jego udzielenia lub gdy cudzoziemiec prowadzi działalność przeciwko bezpieczeństwu i

porządkowi publ RP.

Ekstradycja -

wydanie w razie złożenia przez organ obcego państwa / inny uprawniony podmiot wniosku o

wydanie osoby ściganej / skazanej w celu przeprowadzenia post karnego lub wykonania kary / środka

zabezpieczającego. Jest to międzynarodowy środek zwalczania przestępczości.
Art 55 KRP –

zakazana jest ekstradycja obywatela polskiego / osoby podejrzanej o popełnienie bez przemocy

przestępstwa z przyczyn politycznych, a także gdy będzie to naruszać prawa i wolności człowieka i obywatela.

Wydanie obywatela polskiego jest możliwe po złożeniu wniosku do Ministra Sprawiedliwości, pod warunkiem że

czyn był popełniony poza RP oraz spełnione zostało wymaganie podwójnej karalności.

O dopuszczalności ekstradycji orzeka sąd okręgowy.

Przesłanki niedopuszczalności wydania :

- azyl w RP
-

czyn nie spełnia wymogu podwójnej karalności, przedawnił się

wydanie byłoby sprzeczne z polskim prawem

prawdopodobieństwo kary śmierci

prawdopodobieństwo tortur

Przejęcie i przekazanie ścigania karnego – alternatywa do postępowania ekstradycyjnego

ENA – tzw europejski nakaz aresztowania – w ramach UE –

o wydanie Polaka / obywatela UE państwu

należącemu do UE ; celem przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary nieizolacyjnej ; pod

warunkiem że osoba ścigana nie jest na prawie azylu w RP

* jest to ekstradycja tylko że inaczej nazwana →erozja instytucji ekstradycji

Rodzaje odpowiedzialności karnej i system sankcji

Odpowiedzialność karna sensu stricto – wymierzenie kary / środka karnego za popełnione przestępstwo lub
wykroczenie

; możliwa tylko przy spełnieniu wszystkich przesłanek odpowiedzialności karnej – o której nie

stanowi społeczna szkodliwość.

Odpowiedzialność karna sensu largo – zastosowanie jakiejkolwiek sankcji prawa karnego (środka reakcji karnej)

w odpowiedzi na czyn zabroniony, co jest możliwe przy spełnieniu niektórych przesłanek odpowiedzialności. (np

także wobec nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego)

Przykładem odp. s. largo jest stosowanie środków wychowawczych względem nieletnich, którzy wykazują

przejawy demoralizacji (prostytuowanie się, alkoholizm, narkotyki, olewanie powszechnego obowiązku
szkolnego)

10.

Nieposłuszeństwo obywatelskie

Nieposłuszeństwo obywatelskie – zachowanie sprawcy, podjęte po wyczerpaniu środków przewidzianych prawem

(także nadzwyczajnych) ; świadome, jawne i publiczne oraz bez użycia przemocy naruszenie obowiązujących

norm prawnych (karnych), podjęte w celu doprowadzenia do zmian w systemie obowiązującego prawa któremu

towarzyszy gotowość do poniesienia wszelkich konsekwencji prawnych manifestowanego bezprawia (zwłaszcza

poniesienia odpowiedzialności karnej)

Gotowość poddania się odpowiedzialności jest testem dla obywatelskiego nieposłuszentwa – inaczej – zwykła
hucpa.
Pionierzy

: David Thoreau, Ghandi, M.L. King, sufrażystki

Obywatelskie nieposłuszeństwo nie jest okolicznością wyłączającą kryminalną bezprawność czynu ani
zawinienia.

Rozstrzygać trza ad casum.

11. Teorie czynu

Czyn –

uzewnętrznione działanie lub zaniechanie człowieka

Twórcy : Gucio Radbruch oraz Hegel

Teorie kauzalne (klasyczne, naturalistyczne)

3-elementowa budowa czynu

: wola + zewnętrzne zachowanie + związek między wolą i zachowaniem.

Był to punkt wyjscia dla von Liszta który zbudował na tym swoją def

Czyn to wynikające z impulsu woli dowolne zachowanie się w stos do świata zewnętrznego.
Wola = causa

; skutek czynu traktowany jako część czynu.

Problem z klasyfikacją zaniechania

*Przymus absolutny całkowicie, totalnie wyłącza wolę (→czyn) przykład Alicji jako białego króliczka PKO (SA)

Przymus względny nie jest okolicznością która wyłącza element woli przy czynie → czyn JEST, ale zawsze

można zastosować kontratyp wyższej konieczności, o ile się go, hehe, opanowało ! kazus analogiczny Pawła który

uznaje swe życie za więcej warte niż kasa !

Twórca : Hans Welzel

Teoria finalna (celowości)

Czyn jest zawsze ukierunkowany na cel, jaki sobie stawia

; jest finalny, oparty na pewnych założeniach

Nie klasyfikuje zaniechania i zamiaru ewentualnego

Władysław Mącior – zwolennik w PL

Zwolennicy

: Andrejew, Lernell, Świda, Zoll, Buchała (koncepcje socjologizujące) i MARIAN !!! jedyny

konsekwentny

Teorie socjologiczne (Gdańsk)

Akcentowanie społecznej doniosłości czynu (racjonalny ustawodawca wiedział, co robi), i ich relacji do dóbr
prawnych

12. Psychiczne uwarunkowanie czynu

Tylko czyn może być oceniany co do kryminalnej bezprawności, społecznej szkodliwości i

Brak czynu występuje gdy :

ruchy zewnętrzne są wynikiem działania przymusu fizycznego (siły zewn, której sprawca nie mógł

się oprzeć)

ruchy zewnętrzne są wynikiem fizjologicznej niemożności działania (utrata przytomności, paraliż)

były wykonywane w stanie wyłączonej świadomości (sen fizjologiczny/patologiczny, hipnoza)

13.

Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych

W PL doktrynie podmiotem przestępstwa, ponoszącym odpowiedzialność karną moze być tylko człowiek (osoba
fizyczna)

•

Podział kierunków ponoszenia odpowiedzialności w ustawodawstwach, by Oktawia Górniok ® :

-kier.zachowawczy

: odrzuca możliwość przyznania odpowiedzialności karnej podmiotom zbiorowym

-kier.umiarkowany

: opowiada się za rozszerzeniem penalizacji na przedstawicieli i pełnomocników firm +

umocowane organy osoby prawnej (jako wyjątek od societas delinquere non potest)
-kier.radykalny

: zrównanie odpowiedzialności karnej osób fizycznych i podmiotów zbiorowych

Współczesne modele odpowiedzialności podmiotów zbiorowych w różnych krajach :

odpowiedzialność zastępcza (teoria delegacji)

Historycznie najwczesniejszy : qui facit per alium, facit per se

Odpowiedzialność akcesoryjna, pośrednia, zależna od tego, czy można przypisać dokonanie czynu zabronionego
konkretnemu sprawcy
Typowa dla anglo-

amerykańskich systemów prawa

odpowiedzialność identyfikacyjna (teoria fikcji)

Wywodzi się z prawa cywilnego, sprawa Lenard’s Carrying Co. 1915r, UK

Utożsamienie woli piastuna organu osoby prawnej z wolą osoby prawnej jako jej alter ego

Zwolnienie od odpowiedzialności szeregowych pracowników

bezpośrednia odpowiedzialność karna (teoria agregacji)

Wsz

yscy zatrudnieni i kierujący razem odpowiadają w takim samym stopniu za decyzje podmiotu

Koncepcja tzw winy organizacyjnej i winy anonimowej
Obecna w prawie holenderskim

PL

: ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych z 28.10.2002r.

Nowy model : odp

owiedzialność prawna sui generis – nie ma charakteru karnego

Podmioty określone w ustawie : osoby prawne i ułomne osoby prawne

Odpowiedzialność podm zbiorowych uzależniona od odpowiedzialności osób fizycznych → ma charakter
wtórny, akcesoryjny, pochodny
Warunki

: popełnienie przestępstwa (skarbowego) przez os.fiz, prawomocne skazanie jej lub inne orzeczenie,

możliwość przypisania podmiotowi zbiorowemu culpa in eligendo przy wyborze osoby fiz na stanowisko lub

braku należytego nadzoru. MOZLIWA TYLKO PRZY KORZYSCIACH jakie odniósł podmiot z racji działania

osoby fiz (majątkowych lub nie)
Sankcje

: kara pienieżna (od 1 tys do 20 mln zł) , przepadek przedmiotów związanych z czynem zabronionym +

fakultatywnie : zakaz promocji lub reklamy, zakaz dotacji i subwen

cji środkami publicznymi, zakaz pomocy od

org międzynarodowych, zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne, podanie wyroku do publicznej wiadomości

Nauka o przestępstwie

14.

Definicja przestępstwa i wykroczenia

W kodeksie karnym nie ma definicji przestępstwa expressis verbis, rekonstruujemy ją na podstawie przepisów
prawnych zawartych w kodeksie.

Przestępstwo jest to czyn

kryminalnie bezprawny

, społecznie szkodliwy

w stopniu więcej niż znikomym

oraz zawiniony

Wykroczenie jest to czyn

kryminalnie bezprawny

, społecznie szkodliwy

i zawiniony

1) CZYN –

element formalny definicji; polegający na zewnętrznym działaniu lub zaniechaniu, do którego

sprawca był zobowiązany. Działanie to było zależne od jego woli.
2) KRYMINALNIE BEZPRAWNY –

element formalny definicji; czyn musi być zabroniony pod groźbą kary

kryminalnej przez obowiązującą ustawę, oraz nieobjęty kontratypem czyli okolicznościami wyłączającymi ową
kryminal

ną bezprawnośc.

3) SPOŁECZNIE SZKODLIWY – element materialny definicji; przestępstwo demoralizuje, podważa porządek

prawny oraz zaufanie do państwa – niezależnie od tego, czy jest zawiniony. Dotyczy to np. przestępstw bez ofiar,
takich jak prostytucja czy kazirodztwo.

Kwantyfikatory społecznej szkodliwości, czyli co bierze sąd pod uwagę przy ocenie społecznej szkodliwości
(vide: art. 115 §2)
- rodzaj i charakter naruszonego dobra
-

rozmiary wyrządzonej / grożącej szkody

sposób i okoliczności popełnienia przestępstwa

wagę obowiązków

- postac zamiaru
-

motywację

rodzaj naruszonych reguł ostrożności

4) ZAWINIONY – wina, formy winy etc.

15.

Typy przestępstw

podstawowy (zwykły) każdy

2) kwalifikowany (obostrzony / uprzywilejowany)

odmiana przestępstwa, które stanowi cięższą odmianę typu zwykłego i zasługuje na surowsze zagrożenie w
przepisie

art. 148 § 1 –

typ zwykły zabójstwa

art. 148 § 2 – typ kwalifikowany (zaostrzony) zabójstwa

art. 148 § 4 typ kwalifikowany (złagodzony) zabójstwa

16.

Podziały przestępstw:

1. a) zbrodnia –

czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 lub karą

surowszą

występek – czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia

wolności lub pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc

2. a) tylko

z działania

b) tylko z zaniechania

c) z zaniechania lub działania

a) przestępstwo materialne (skutkowe) – skutek należy do ustawowych znamion danego czynu
zabronionego

b) przestępstwo formalne (bezskutkowe) – skutek nie należy do ustawowych znamion danego czynu
zabronionego; skutek nie jest konieczny –

do popełnienia przestępstwa wystarczy samo przestępne

zachowanie się sprawcy, np. namawianie nieletniego do picia alkoholu

a) przestępstwo powszechne ( „kto...”) – mogą być popełnione przez każdego człowieka zdolnego do

ponoszenia odpowiedzialności karnej na zasadach określonych w kodeksie karnym

przestępstwo indywidualne – podmiot przestępstwa musi posiadac określoną w przepisie karnym

cechę:

przestępstwo indywidualne właściwe – brak cechy = brak przestępstwa

np. dezercja

przestępstwo indywidualne niewłaściwe – brak cechy nie powoduje braku przestępstwa, decyduje

jedynie o innej kwalifikacji prawnej czynu

17. Formy winy

art. 8 i 9 KK : umyślnośc = wina umyślna, nieumyślnośc = wina nieumyślna

Umyślnośc:

ZAMIAR BEZPOŚREDNI dolus directus - sprawca chce popełnic określone przestępstwo

NAGŁY dolus directus repentinus

umyślnośc polega na tym, że przestępca chce popełnic przestępstwo pod wpływem chwili

_ PRZEMYŚLANY dolus directus praemeditatus

sprawca chce popełnic przestępstwo po namyśle

B) ZAMIAR EWENTUALNY dolus eventualis –

postac umyślności, która polega na tym, że

sprawca nie chce popełnic przestępstwa, ale się na nie godzi

Nieumyślnośc

LEKKOMYŚLNOŚC / NIEUMYŚLNOŚC ŚWIADOMA luxuria

Sprawca nie chce popełnic przestępstwa ani się na nie nie godzi, lecz wie, że swoim zachowaniem

może popełnic czyn zabroniony, jednak bezpodstawnie przypuszcza, że tego uniknie

NIEDBALSTWO / NIEUMYŚLNOŚĆ NIEŚWIADOMA negligentia

Sprawca w ogóle nie

przewiduje możliwości popełnienia przestępstwa, mimo że mógł i powinien

był to przewidziec.

18.

Formy stadialne popełnienia przestępstwa

–

opisują etapy przestępstwa

1) przygotowanie (art.16)

etap pośredni popełnienia przestępstwa, z zasady niekaralne

chyba że ustawa stanowi inaczej, np. art. 117 KK – przygotowanie do wojny napastniczej

nie ma przygotowania do zabójstwa

usiłowanie (art. 13)

3 przesłanki :

zamiar sprawcy popełnienia czynu zabronionego

sprawca swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania

- brak dokonania

usiłowanie jest zawsze karalne

, sąd wymierza karę w granicach zagrożenia ustawowego przewidzianego dla

danego przestępstwa (art.14)

* art. 13 § 2 –

usiłowanie nieudolne

-zamiar
-

bezpośrednie dążenie zachowaniem sprawcy do popełnienia

brak dokonania, ponieważ dokonanie od samego początku nie jest możliwe, lecz sprawca o tym nie wie

>> 2 przyczyny nieudolnego usiłowania:

brak przedmiotu przestępstwa [kazus Angeliki i Krystianka]

przedmiot przestępstwa : dobro prawne uznane za cenne w społeczeństwie i posiadające ochronę ze strony

państwa przeciwko jego naruszaniu

przy usiłowaniu nieudolnym sąd może odstąpic nawet od wymierzenia kary

środek nie nadaje się do popełnienia przestępstwa [przykład herbatki partyzanckiej]

3) dokonanie

ostatnia forma stadialna –

przestępca wyczerpał wszystkie ustawowe przesłanki określonego przestępstwa

19.

Przedmiot czynności wykonawczej (wykonawczy)

–

jest to wyłącznie obiekt materialny, na którym sprawca dokonuje przestępstwa

*tytuły rozdziałów w częsci szczególnej KK określają przedmiot czynności wykonawczej
art.148 § 1

przedmiot wykonawczy : ciało człowieka

przedmiot przestępstwa : życie człowieka

art. 197

przedmiot wykonawczy : ciało człowieka

przedmiot przestępstwa : wolność seksualna
art. 270 § 1

przedmiot wykonawczy : książeczka z kartonikową okładką

przedmiot przestępstwa : wiarygodność dokumentu

Podmiot przestępstwa

= przestępca czyli OSOBA FIZYCZNA; człowiek zdolny do ponoszenia odpowiedzialności karnej na

zasadach określonych w kodeksie karnym

2 faktory:

1/ poczytalność w momencie popełnienia przestępstwa
2/ wiek –

sprawca ukończył wiek wymagany prawnie, tj skończył 17 lat [art. 10 § 1] lub wyjątkowo 15 lat [art. 10

§ 2]

!!!! art. 10 § 2

nieletni, który ukończył 15 lat

1) art. 134 –

zamach na życie Prezydenta RP

2) art. 148 – zabójstwo w typie podstawowym i kwalifikowanym
3) art. 156 § 1 lub 3 –

cieżki uszczerbek na zdrowiu, możliwość ze skutkiem śmiertelnym

4) art. 163 –

wprowadzanie zdarzenia zagrażającego życiu, zdrowiu, majątkowi w wielkich rozmiarach

5) art. 166 – piractwo morskie / powietrzne
6) art. 173 –

katastrofa w ruchu lądowym / powietrznym

7) art. 197-

zgwałcenie wspólne

8) art. 252 –

wzięcie zakładnika

9) art. 280 – rozbój

może, ale nie musi, odpowiadać na zasadach określonych w KK, a nie na podst ustawy o postępowaniu w

sprawach nieletnich z 1982 r., jeżeli okoliczności za tym przemawiają, i (sine qua non) w szczególności jeżeli

poprzednie środki okazały się bezskuteczne
§ 3

w wypadku określonym w § 2 orzeczona kara sięga do 2/3 zagrożenia ustawowego

czyli nieletni nigdy nie może być skazany na dożywocie

art. 54 § 1 i 2 > można dać mu maksymalnie 25 lub 10 lat.

Postaci zjawiskowe popełnienia przestępstwa

(art. 18 KK)

Opisują współdziałanie osób w przestępstwie
4 typy sprawstwa (j

ednosprawstwo, współwsprawstwo, sprawstwo kierownicze, sprawstwo polecające) oraz

podżeganie i pomocnictwo

1) jedosprawstwo

sprawca sam, osobiście popełnia przestępstwo, wypełniając wszystkie ustawowe znamiona danego czynu

zabronionego określone w ustawie

2) w

spółsprawstwo

jest co najmniej 2 współsprawców, którzy działają wspólnie i w porozumieniu (zawartym przed lub w trakcie

popełnienia przestępstwa)

*może wystąpić porozumienie milczące (dorozumiane)

porozumienie dotyczy takich kwestii jak: rodzaj przestępstwa, typ, czas i miejsce jego popełnienia, metody,

podział ról

współsprawcy nie muszą wykonywać tych samych czynności, może wynikać to z podziału ról

*eksces współsprawcy – jeden ze współdziałających przełamał istotne warunki porozumienia

np. miało być włamanie, jest włamanie i zabójstwo

pozostali współsprawcy nie odpowiadają za eksces, jeśli nie można im przypisać formy winy

3) sprawstwo kierownicze

przesłanki: występuje sprawca kierowniczy oraz sprawca bezpośredni

sprawca kierowniczy wydaje polecenie popełnienia przestępstwa i sprawuje ogólny nadzór nad jego ogólnym
przebiegiem

* w KK brakuje sprawstwa na zlecenie, jest podżeganie

sprawstwo polecające

sprawca polecający wydaje polecenie popełnienia przestępstwa sprawcy bezpośredniemu, który jest uzależniony
od niego w faktyczny / formalny sposób

różnice sprawstwo kierownicze // polecające:

- brak ogólnego nadzoru
-

musi występować element uzależnienia

uzależnienie formalne ( pracodawca – pracownik, nauczyciel – uczeń)

uzależnienie faktyczne ( ktoś u kogoś mieszka, jest jego dłużnikiem etc.)

Podżeganie art. 18 § 2

możliwe tylko umyślne w formie zamiaru bezpośredniego

CHCĄC aby inna osoba dopuściła się przestępstwa, podżegacz nakłania ją do tego w KAŻDY DOWOLNY
SPOSÓB:

ustnie, za pomocą słów

za pomocą Internetu

- pozawerbalnie – gestem

odpowiedzialność w ramach zagrożenia ustawowego za dany czyn zabroniony, nawet jeżeli jego sprawca nie
odpowiada

6) Pomocnictwo art. 18 § 3

dolus directus / eventualis
pomocnictwo:

fizyczne : dostarczanie narzędzi, transportu

- psychiczne

: polega na udzielaniu rad, informacji, utwierdzaniu przestępcy w jego zamiarze

karalność : art. 19 § 2 : sad może, ale nie musi, zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

*kiedy w stosunku do przestępstwa następuje pomocnictwo ?

przed / w trakcie popełnienia przez sprawcę czynu zabronionego

*pomoc PO przestępstwie stanowi ODRĘBNE przestępstwo, zwane poplecznictwem lub paserstwem ,np.

ukrywanie sprawcy / narzędzi przestępstwa, sprzedaż rzeczy kradzionej

Sprawstwo równoległe *

W tym samym miejscu i czasie p

rzestępstw dokonuje więcej niż jedna osoba (czyli minimum 2), ale nie ma

między nimi porozumienia.[nie ma tego w KK, pojęcie stworzone przez kochaną doktrynę]

( to nie to samo co ciąg / zbieg przestępstw !!!!!)

23.

Czas i miejsce popełnienia przestępstwa

Art. 6 §1

Czas, w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany

Art. 6 §2
Miejsce

To samo + gdzie skutek wystąpił lub miał wystąpić

Czas popełnienia przestępstwa może być tylko 1 – przy przestępstwach rozciagniętych w czasie, określa się
zazwyczaj „od... do...’

Np. Jacek zamknięty w szafie od 17 XI do 23 XII. Wypuścili ga na święta.

Przedawnienie przestępstwa biegnie po zakończeniu okresu trwania przestępstwa

Zasada wielomiejscowości – miejsc popełnienia 1 przestępstwa może być wiele

Czas potrzebny jest żeby:
-

ustalić karę wg obowiązującej ustawy karnej

określić wiek sprawcy i jego odpowiedzialność

Miejsce potrzebne jest żeby:
-

określić obowiązywanie prawa

wskazać właściwość sądu

w PL nie obowiązuje teoria przestępstwa tranzytowego

24.

Okoliczności wyłączające przestępność czynu:

kontratyp –

na 90 % nazwę stworzył Wróblewski

-ustawowe : opisane w ustawie karnej
-pozaustawowe

*Waryl zwraca uwagę na kontratypy
-

bezwzględne : wyłączają wszelką bezprawność, czyn będzie legalny w każdej dziedzinie prawa

wzgledne : wyłączają tylko kryminalną bezprawność – w innych gałęziach prawa czyn może być nielegalny

3 kategorie :

okoliczności wyłączające kryminalną bezprawność ( kontratypy)

okoliczności wyłączające winę

3) okolicz

ności wyłączające społeczną szkodliwość

ad. 1

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE KRYMINALNĄ BEZPRAWNOŚć [KONTRATYPY]

I a Kontratypy pozaustawowe bezwzględne

- karcenie nieletnich

rodzice lub opiekunowie prawni w celach wychowawczych;

(zwyczaj)

dopuszczalne tylk

o w ściśle przyjętych granicach; nie może zagrażać życiu lub zdrowiu

wyłączna karalność : naruszenie nietykalności / znieważenie / pozbawienie wolności / naruszenie tajemnicy
korespondencji

- ryzyko sportowe

dyscyplina sportu jest legalna
uczestnictwo jest dobrowolne

zachowanie zgodne z zasadami dyscypliny sportowej i podjęte w celach sportowych

zawody nie muszą być oficjalne

zabieg musi być leczniczy : diagnoza i terapia

zabiegi lecznicze

zabieg wykonywany przez uprawnioną osobę i lege artis – zgodnie ze sztuka medyczną

! co do zasady wymagana jest zgoda pacjenta, ale nie jest ona konieczna gdy występuje: zagrożenie życia /

zdrowia pacjenta lub gdy pacjent jest niepoczytalny

odmiana leczniczych

zabiegi kosmetyczne

zmiana wyglądu fizycznego
dokonywany pr

zez uprawnioną osobę i lege artis

zgoda klienta ma charakter bezwarunkowy / absolutny

np. napiwek

zwyczajowe dowody wdzięczności

łapówka

nauczyciel, lekarz, urzędnik

prezent jest dobrowolny, jest wyrazem wdzięczności i nie był wcześniej przyobiecany
czynn

ość nie była uzależniona od prezentu

wartość prezentu nie powinna przekraczać zwyczajowo w takich okolicznościach przyjętej

I b Kontratypy pozaustawowe względne:

zaśmiecanie, zanieczyszczanie

topienie marzanny

tylko 21 marca

naruszenie ni

etykalności osobistej

śmigus dyngus

bez zniszczenia mienia

II Kontratypy ustawowe:

obrona konieczna

art. 25 § 1

przesłanki:
-obrona konieczna
-

działanie świadme aby odeprzeć zamach, który jest

a) bezprawny,
b)

bezpośredni [dzieje się tu i teraz; przedwczesna / spóźniona obrona]

c) grozi jakiemukolwiek dobru prawnemu

współmierność czynu określana przez doktrynę i judykaturę
zamach jest bezprawny (nie tylko kryminalnie)
skierowany na jakiekolwiek dobro prawne

! obrona konieczna może być stosowana przeciwko nieletniemu / niepoczytalnemu

* przekroczenie obrony koniecznej –

sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, sąd odstępuje

obligatoryjnie od wymierzenia kary jeżeli obrona konieczna wynikała ze strachu lub wzburzenia w

okolicznościach zamachu

stany wyższej konieczności

art. 26 § 1

przesłanki:

działanie w celu uchylenia niebezpieczeństwa

niebezpieczeństwo jest bezpośrednie (nie zamach i nie bezprawne)

niebezpieczeństwa nie można uniknąć inaczej

- jakiekolwiek dobro
-

dobro ratowane > dobro poświęcone

zasada s

ubsydiarności – działamy w ostateczności

zasada proporcjonalności – cel nie może być wart mniej od poświęconych środków

źródłem niebezpieczeństwa może być : zachowanie człowieka, zjawiska przyrodnicze, katastrofy

art. 27

eksperyment / ryzyko nowatorskie

eksperyment musi być
- celowy; cele: medyczne, ekonomiczne, techniczne, poznawcze

bezcelowy eksperyment nie będzie kontratypem

Korzyści spodziewane z eksperymentu o znaczeniu medycznym, gospodarczym lub poznawczym
§2 -

> jeżeli człowiek jest uczestnikiem eksperymentu, konieczna jest jego zgoda,

zgoda uczestnika ma charakter bezwarunkowy, musi on mieć oprócz tego możliwość odstąpienia od
eksperymentu w dowolnej jego chwili
uczestnictwo jest dobrowolne

4) rozkaz

art. 318 + art. 115 § 17 i 18

przesłanki:
-

żołnierz

-wykonuje rozkazy
-

nie popełnia umyślnie czynu zabronionego

5) ostateczna potrzeba

art. 319

przesłanki :
-

żołnierz

-rozkaz
-niewykonanie
-

wymuszenie posłuchu dla rozkazu

ostateczna, jedyna możliwość

stosuje środki które w innych okolicznościach byłyby przestępstwem

ad. 2

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ

Czyn pozostaje kryminalnie bezprawny, ale zostaje wyłączona wina (umyślność/nieumyślność)

art. 31

niepoczytalność

przyczyny:

a) choroba psychiczna
b)

upośledzenie umysłowe

zakłócenie czynności psychicznych

ad. CHOROBY PSYCHICZNE

- paranoja
- schizofrenia
- cyklofrenia (psychoza maniakalno-depresyjna)

ad. UPOŚLEDZENIE

Surkont : w zasadzie tylko ciężkie upośledzenia jak idiotyzm czy kretynizm

Nie wyłączają winy : matołectwo, głuptactwo

Upośledzenie od poczęcia, urodzenia lub powstałe później, dziedzicze, powypadkowe

ad. INNE ZAKŁÓCENIA CZYNNOŚCI UMYSŁOWYCH

wysoka gorączka

skrajne przemęczenie

zatrucie chemikaliami : substancjami chemicznymi, środkami odurzającymi lub alkoholem

miesiączka, menopauza

- upojenie przysenne – zaburzenia faz snu
- upojenie patologiczne –

niewielka dawka alkohol powoduje stan kompletnej nietrzeźwości i

odurzenia

Skutki niepoczytalności

1º - art. 30 –

nieświadomość bezprawności czynu

2 opcje : ma świadomość bezprawności czynu, ale nie panuje nad własnym postępowaniem //

ani nie ma świadomości bezprawności, ani nie panuje nad własnym postępowaniem

2º - art. 31 § 2 –

poczytalność ograniczona

Nie wyłącza winy, ewentualnie ją ogranicza; sąd może nadzwyczajnie złagodzić karę

3 : jeśli dobrowolnie wprawimy się w stan nietrzeźwości lub odurzenia, albo ktoś, zgodnie z

przewidywaniami odurzanego/upajanego, wprawił go w taki stan – nie jest to niepoczytalność

2) Obrona konieczna / bójka

Pobicie – 1 strona ofensywna, 2 defensywna
Bójka – obie strony – podwójna rola : ofensywno – defensywna

Co do zasady, uczestnik bójki nie może powoływać się na obronę konieczną – trudno rozgraniczyć jest jego rolę,

tak, aby nie doszło do przyznania przestępcy ochrony prawnej.
ALE –

2 wyjątki:

1º -

uczestnik bójki może powołać się na obronę konieczną jako okoliczność wyłączającą winę,

jeśli z bójki wycofuje się, a mimo to w dalszym ciągu atakowany jest przez drugą stronę
2º -

uczestnik bójki może powołać się na obronę konieczną jako okoliczność wyłączającą winę,

jeśli chciał bójkę skończyć, przerwać, rozdzielić bijących się

3) Prowokacja

„Powokator nie może powoływać się na obronę konieczną jako okoliczność wyłączającą winę” – [orzeczenie SN,
lata 70] – krytyka orzecznictwa i doktryny – kolejne orzeczenia SN:

2 typy prowokacji:

zwykły – prowokator może powołać się na obronę konieczną

2. celowy – prowokator celowo prowokuje zamach, aby pod pozorem obrony koniecznej

celowo wyrządzić szkodę, której praaagnie (dolus directus musi być) – prowokator
cel

owy nie może powołac się na obronę konieczną

art. 26 § 2

4) Stan wyższej konieczności

SWK wyłącza winę przy zaistnieniu jednej istotnej przesłanki, która różni go od SWK jako kontratypu:

Wartość dobra poświęcanego jest RÓWNA LUB NIŻSZA, zatem dobro ratowane nie musi mieć wartości wyższej
w sposób oczywisty.

5) Błąd

Błąd co do faktu ( = błąd co do znamienia ustawowego czynu) – art. 28 KK

Jest to rozbieżność między świadomością sprawcy a obiektywną rzeczywistością; nie dotyczy całościowej oceny
prawnej czynu, tylko jego elementu.

BF wyłącza jedynie WINĘ UMYŚLNĄ!

2.

Błąd co do prawa

Jest to rozbieżność między świadomością sprawcy a obiektywną rzeczywistością; dotyczy całościowej oceny

prawnej czynu: sprawca nie wie, że czyn jest przestępstwem.
Ale – ignorantia iuris nocet –

zatem: BP stosowany jest przede wszystkim względem przestępstw o niewielkiej

społecznej szkodliwości, najczęściej drobnych przestępstw popełnionych przez cudzoziemców.

3.

Błąd co do kontratypu – art. 29 KK

Jest to usprawiedliw

iona rozbieżność między świadomością sprawcy a obiektywną rzeczywistością, która dotyczy

kontratypu; jeżeli nieusprawiedliwiona – sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

ad. 3

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE SPOŁECZNĄ SZKODLIWOSC

Przestępstwo – tylko w wypadku, gdy społeczna szkodliwość jest większa niż znikoma

Znikomość czynu – przesłanka kwalifikacji prawnej ( art. 115 § 2 )

14. ART. 115 -

SŁOWNICZEK

Czyn zabroniony

Art. 115§1

„Czynem zabronionionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej”

N I E JEST TO S Y N O N I M P R Z E S T Ę P S T W A

Czyn zabroniony może być popełniony przez osobę chorą psychicznie, niezdolną do ponoszenia

odpowiedzialności karnej.

Nauka o karze kryminalnej

25. Kara kryminalna

Definicja kary

KARA jest to CELOWA i OSOBISTA DOLEGLIWOŚC, wymierzona PODMIOTOWI

PRZESTĘPSTWA przez ORGAN PAŃSTWOWY / SĄD w drodze PRZYMUSU

PAŃSTWOWEGO

Stanowi negatywną reakcję za strony państwa na przestępne zachowanie sprawcy.

Istota kary : DOLEGLIWOŚC + CELE KARY

Cele

kary kryminalnej

sprawiedliwościowy – zaspokojenie społecznego poczucia sprawiedliwości

2) prewencyjny –

poprzez karę dążymy do zabezpieczenia społeczeństwa przed przestępczością; ogólna /

indywidualna, negatywna / pozytywna

3) resocjalizacyjny
4) kompensacyjno-restytucyjny –

kompensata krzywdy dla ofiary przestępstwa

Cechy

kary kryminalnej:

kara kryminalna jest najsurowszą sankcją jaką może wymierzyć państwo

- kara kryminalna jest zawsze

i wyłącznie wymierzana w imieniu państwa

jest wymierzona przez sądy w szczególnym postępowaniu – karnym

polega na pozbawieniu / pomniejszeniu praw skazanego (np. kara pozbawienia wolności, kara
grzywny)

Racjonalizacja

kary kryminalnej –

w PL propagował ją prof. Wróblewski

3 typy racjonalizacji

1) sakralna (religijna)

Uzasadnienia dla kary kryminalnej szuka się w religii (stopień powiązania państwa z religią)

W Europie zanikła dopiero w XIX w.

Współcześnie – występuje we wszystkich państwach islamskich.
Kar

a jest to środek zwalczania naruszenia prawa bożego.

sprawiedliwościowa (metafizyczna)

Szkoła klasyczna.

Kara jest złem (dolegliwością), ale jest to zło sprawiedliwe; jest odpłatą za zło jakie popełnił przestępca

Zło / Dobro -> płaszczyzna metafizyczna

3) c

elowościowa (teleologiczna)

Kara jest środkiem służącym celom określonym przez państwo.

26.

Pojęcie środków karnych (dawne kary dodatkowe)

Dwutorowość ustaw karnych – szkoła socjologiczna

Katalog kar + alternatywny (fakultatywny) katalog środków karnych

Środki karne : 1) sensu largo – środki stosowane przez państwo w walce z przestępczością
2) sensu stricto –

wyłącznie środki którym takie miano nadał ustawodawca (art. 39 KK czy część wojskowa)

27.

Środki reakcji karnej

Środki reakcji karnej [pojęcie najszersze] obejmują:

karę kryminalną

środki karne

środki zabezpieczające

środki probacyjne

w KK z 1932 i 1969 roku były kary główne i kary dodatkowe, ale okazało się to jakieśtam, bo kara dodatkowa

często była surowsza niż kara główna

28. Katalog kar w kodeksie karnym

Art. 32 KK

Karami są:
1)grzywna

2)ograniczenie wolności

3)pozbawienie wolności

4)25 lat pozbawienia wolności

5)dożywotnie pozbawienie wolności

Hierarchia od najłagodniejszych do najsurowszych – ustawodawca preferuje kary nieizolacyjne, wolnościowe

Katalog wskazuje sądowi kolejność wyboru kary – zaczynamy od najłagodniejszej

1) kara grzywny

Grzywna kwotowa

Wady: podatna na inflację, nie zawsze jest proporcjonalna do sytuacji materialnej sprawcy, przestępca może

kalkulować opłacalność przestępstwa

–

za określone przestępstwo ustawodawca przewidział grzywnę określonej wysokości

Grzywna stawkowa

Obliczamy ją w 2-óch etapach:

–

jest proporcjonalna do sytuacji majątkowej sprawcy, ale ulega inflacji i można ją

kalkulować

1. etap – liczba stawek dziennych
2. etap –

wysokość stawki dziennej (uzależniona od sytuacji majątkowej sprawcy)

G = L x W

Grzywna samoistna – orzekana samodzielnie
Grzywna kumulatywna

–

orzekana obok innej kary (pozbawienia wolności) za przestępstwo popełnione w celu

osiągnięcia korzyści materialnej, lub gdy sprawca korzyść taką osiągnął, nawet jeżeli nie miał takiego zamiaru.

GRZYWNY MAJĄ WADĘ: ktoś inny może zapłacić grzywnę za przestępcę, zarówno w grzywnie

stawkowej jak i kwotowej. Jest to niezgodne z zasadą osobistej dolegliwości kary.

Zalety kary grzywny:

Kara jest tania w wykonaniu, nie trzeba budować więzienia, utrzymywać więźniów, personelu, etc.

Kara przynosi zysk Skarbowi Państwa

Kara jest dolegliwa dla przestępcy (PL nie jest bogatym narodem)

* w UK, DE grzywny to 70-80% uchwalanych kar w ogóle

Zmiany kodeksu karnego –

ustawą z 5.11.2009r.

STARA GRZYWNA
Od 10 do 360 stawek dziennych

Sąd ocenia rodzaj przestępstwa, postać zamiaru etc.

Liczba stawek nie zależy od sytuacji materialnej sprawcy

Wysokość stawki dziennej zależy od dochodów sprawcy
Od 10 do

90 stawek dziennych przy zawieszeniu kary ograniczenia wolności

180 s.dz. przy zawieszeniu kary pozbawienia wolności

- 390 s.dz.
-

540 s.dz. przy karze łącznej wymierzanej za zbieg przestępstw

2000 s.dz. za przestępstwa z art. 309

Minimalna grzywna : 100 zł. Maksymalna grzywna : 720 000 zł.

GRZYWNA PO NOWELIZACJI
Standard – od 10 do 540 stawek dziennych
Od 10 do :

- 135
- 270
- 540
- 810 – za art. 86
- 3000 – za art. 309

Minimalna grzywna : 100 zł. Maksymalna grzywna : 1 080 000 zł

kara ograniczenia wolności

– art. 34 KK

druga w katalogu kara kryminalna; druga i ostatnia przewidziana przez ustawodawcę kara nieizolacyjna

W KK z 1969 kara ograniczenia wolności wzorowana była na karze ogr wolności z KK ZSRR

Dziś, mimo założenia przez ustawodawcę częstego jej orzekania, przeżywa kryzys.

Kara ograniczenia wolności polega na limitacji sfery wolności w 3 płaszczyznach:

zmiana miejsca stałego pobytu skazanego musi być oparta na zgodzie sądu

wykonywanie pracy wskazanej przez sąd

-praca jest

przymusowa, nieodpłatna, kontrolowana, nałożona przez sąd z miejscem jej wykonania oraz

przeznaczona na cele społeczne
-

jest w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie

w stosunku do osoby zatrudnionej sąd może orzec zamiast obowiązku pracy potrącenie 10-25% miesięcznego

wynagrodzenia
-

miejsce/czas/rodzaj pracy określa sąd po wysłuchaniu skazanego

skazany ma obowiązek udzielania sądowi wyjaśnień na temat odbywanej kary

Kara jest wymierzana w miesiącach (1-12) !!!

3) kara pozbawienia wolności

młoda – ok.200 lat (w ujęciu rozumiejącym ją jako karę zorganizowaną przez państwo)

W przeszłości występowała przede wszystkim jako kara dodatkowa, która miała umożliwić wykonanie kary

głównej.

Lansowana przez Oświeconych

Geneza jest niejasna : 2 alternatywy:

źródłem są domy poprawy, występujące zwłaszcza w krajach protestanckich (etos pracy etc.)

- rozwój przez wieki – dodawano tylko nowe elementy

Najstarsze kary to kara śmierci i kara banicji.

XVIII w. – USA – pierwszy zorganizowany system penitencjarny
Philadelphia – system celkowy –

stworzony przez ówczesne władze, które były w rękach kwerków (czy jak im

tam –

chodzi o to, że uciekli oni jako sekta z UK, gdzie byli więzieni w twierdzach razem z innymi więźniami

wszyscy w jednej sali –

i wiadomo, co się działo – sodoma i gomora; postanowili więc nie powtórzyć błędu swych

ciemiężycieli tworząc właśnie system celkowy)

•

System celkowy (każdy osobno) jest przeciwieństwem systemu brytyjskiego (wszyscy razem)

Niestety, samodzielne odbywanie kary pozbawienia wolności nie służyło wieźniom. Wariowali. System celkowy

sprzeczny jest zatem z ideałem resocjalizacji moralnej; jest to niemniej pierwszy zorganizowany system

państwowy.

• Auburn – system wspólnej pracy i milczenia; w nocy – w osobnych celach

• Anglia – 3 systemy: angielski / markowy(ocenny) / progresywny

Podzielono karę pozbawienia wolności na etapy kończące się ocenami, zaliczał – przechodził dalej, nie zaliczał –

zostawał lub spadał. [całkiem jak na warunku]
Etapy:

1) izolacja
2) izolacja + praca
3)

zakład o charakterze półotwartym (lub półzamkniętym)

4) warunkowe przedterminowe zwolnienie

+ modyfikacja irlandzka: system WOLNEJ PROGRESJI – nie wymagano sztywnej progresji w ramach etapów

odbywania kary, mógł przeskoczyć z izolacji na warunkowe zwolnienie.

Wada: więźniowie odbywali karę na okrętach (bo taniej), wiec łatwo uciekali.

KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI TERAZ I W POLSCE

Art. 32 pkt 3 –

terminowa kara pozbawienia wolności

Art. 37 –

sprecyzowane jednostki czasu: miesiące i lata => min. 1 miesiąc, maks. 15 lat

*praktycznie w

części szczególnej ustawodawca prawie zawsze określa granice czasowe odbywania kary bardziej

szczegółowo

 Cele kary:

prewencja, izolacja sprawcy od społeczeństwa [utylitaryzm]

- sprawiedliwy odwet etc.

resocjalizacja [fikcja]

Mamy za mało zakładów karnych

Resocjalizacja w warunkach izolacji penitencjarnej:

Około 70.000 miejsc w zakładach karnych

Ponad 80.000 więźniów

+ 40.000 skazanych, którzy nie mają gdzie siedzieć

=
stosowane jest masowo WARUNKOWE PRZEDTERMINOWE ZWOLNIENIE



Współczynnik prizonizacji – oznacza liczbę więźniów na 100.000 mieszkańców; w państwach starej UE

wynosi < 100, w PRL wynosił około 270, w RFN około 90. Zastosowano, celem maksymalnego zlania nas z

zachodem, amnestię. Współczynnik prizonizacji spadł do ok. 120, a reszta dewiantów poszła! W Polskę, rzecz
jasna.


W USA współczynnik prizonizacji wynosi 700-800



W RP współczynnik prizonizacji wynosi obecnie około 200

29.

Kara śmierci

najstarsza kara, zaraz po okaleczających

występowała we wszystkich społecznościach ludzkich

BO:

- najprostsza do wykonania
-

najlepiej eliminuje przestępce i jego niekontrolowane nawyczki

Wniosek: przestała być stosowana baaardzo późno.

Do lat 70. XX wieku państwa przewidujące w swoim systemie kar karę śmierci przeważały liczebnie; teraz jest
odwrotnie,

jest więcej państw nie akceptujących kary śmierci. Zaczęto od niej odchodzić po obu wojnach

światowych

*Wyjątek: kara śmierci występuje w Europie, na ŁOTWIE – przewidziana wyjątkowo, tylko w czasie wojny.

*Najczęściej jest orzekana i wykonywana w USA, Japonii. Liczebnie przodują jednak Chiny – ze względu na

wielkość całej populacji – 20.000 wykonywanych kar śmierci rocznie [official data]

*Polskie kodeksy karne z 1932 i 1969 roku przewidywały karę śmierci wykonywaną w dwójnasób – przez
powieszenie dla ludno

ści cywilnej, przez rozstrzelanie dla żołnierzy.

Kara śmierci w PRL
1944-

56 : okres mordów sądowych; zabito ok. 5.000 osób (zabójstwo w majestacie prawa, likwidacja

przeciwników politycznych –

głownie Polskiego Państwa Podziemnego)

1950-

80 : kilkanaście wyroków śmierci rocznie

Tajne Rozporządzenie Ministra (Spraw Wewnętrznych lub Sprawiedliwości) dotyczące sposobu wykonywania

kary śmierci

- niejawnie, niepublicznie
-

w czasie wykonania kary śmierci przy skazanym obecni mogli być: kat, prokurator, dyrektor więzienia,

lekarz, ewentualnie adwokat i ksiądz

Ostatni wykonany wyrok w Polsce : 1988r, Gdańsk, Paweł Tuchlin pseud. Skorpion

Sprawstwo równoległe – w tym samym miejscu i czasie przestępstw dokonuje więcej niż jedna osoba (czyli

minimum 2), ale nie ma między nimi porozumienia.

[nie ma tego w KK, pojęcie stworzone przez kochaną doktrynę]

30.

Zbieg przestępstw

Art. 85 KK –

przesłanki zbiegu przestępstw

co najmniej 2 przestępstwa popełnione przez jednego sprawcę

nie zapadł pierwszy wyrok – prawomocny / nieprawomocny

za te przestępstwa wymierzono kary tego samego rodzaju lub podlegające łączeniu :

(ograniczenie wolności + pozbawienie wolności = pozbawienie wolności)

sąd orzeka karę łączną (obligatoryjnie) – nie ma tego przy ciągu przestępstw!

biorąc pod uwagę wszystkie kary

Istnieją 3 metody wymierzania kary łącznej :

1º - metoda kumulacji

2º - metoda

: zsumowanie wszystkich kar za wszystie przestępstwa

absorpcji

3º - metoda

: kara najsurowsza pochłania pozostałe

asperacji

*w Polsce obowiązuje system mieszany

: zaostrzenie najsurowszej z k

ar za wszystkie przestępstwa popełnione przez

jednego bandziora

Przykłady na karę PW

a) Za poniższe przestępstwa sędzia zasądził Martynie

1. art. 202 § 1 – 5 mcy PW

a) kumulacja: 4 lata 5 mcy

2. art. 204 § 1 – 2 lata PW

b) absorpcja : 2 lata

3. art. 210 § 1 – 2 lata PW

c) asperacja : 2 lata + x %

b) art. 86 § 1 –

granice kary łącznej (omawiany w dalszym ciągu na powyższym kazusie)

min. 2 lata –

maks. 4 lata 5 mcy, ale górna granica opisana przy każdej z kar – to daje 3 lata 5mcy

c) Inne 3 kary : 7, 12 i 2 lata pozbawienia wolności
min: 12 lat, maks: 15 lat
art. 86 § 1a –

25 lat PW lub więcej + jedna kara większa/równa 10 lat PW => sąd może orzec karę łączną 25 lat

PW * !!!! –

tak będzie po wejściu nowelizacji w życie, po czerwcu 2010.

Teraz (vacatio legis) kara łączna wyglądałaby tak : 12 + 15 + 14 = 15 lat PW

Przykład na karę ograniczenia wolności

7 mcy OW

12 mcy OW

10 mcy OW

min : 12 mcy Ow – maks : 2 lata OW

art. 87
30 dni OW = 15 dni PW

2 lata PW

1 mc OW

6 mcy PW

min : 2 lata 6 mcy 15 dni PW -

> ALE kary PW nie wymierza się w dniach !!!

Co więc wymyślili nasi kreatywni sędziowie ?

Nigdy nie orzekają kary ograniczenia wolności w wymiarze nieparzystej liczby miesięcy – zawsze minimum 2,

żeby dało się ładnie podzielić na 1 miesiąc pozbawienia wolności ;D
LANS!!!

31.

Ciąg przestępstw, czyn ciągły, realny zbieg przepisów

•

Ciąg przestępstw (art. 91 KK)

Przesłanki: sprawca popełnia co najmniej 2 przestępstwa w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu – zanim

zapadł pierwszy wyrok. → sąd orzeka obligatoryjnie jedną karę w wysokości do górnej granicy ustawowego

zagrożenia, zwiększonego o połowę.

podobieństwo prawne : ten sam artykuł

podobieństwo faktyczne : w ten sam sposób

krótkie odstępy czasu (od kilku do 6 mcy – określiła doktryna)

Przykład 1

1) art. 197 § 1
2) art. 197 § 1 granice kary : 2 lata PW – 15 lat PW
3) art. 197 § 1

W przypadku zbieru ciągów przestępstw lub zbiegu ciągu przestępstw z innym przestępstwem, sąd orzeka karę

łączną

Przykład 2

1 ciąg

1) art. 197 § 1
2) art. 197 § 1 granice kary : 2 lata PW – 15 lat PW

→ np. 10 lat PW

3) art. 197 § 1

2 ciąg

1) 148 § 1 8-

15,25,dożywocie, np. 14 lat PW

2) 148 § 1

Kara łączna : 14l→15 l PW

•

Czyn ciągły (art. 12 KK)

Przesłanki : 2 lub więcej zachowań przestępnych w krótkich odstępach czasu, z góry powzięty zamiar – uważa się
za 1 czyn zabroniony
-

krótkie odstępy czasu : od kilku do kilkunastu dni

Gdy przedmiotem zamachu jest dobro osobiste, warunkiem uznania zachowań za czyn ciagły jest ustalenie

tożsamości pokrzywdzonego.

• Realny zbieg przepisów

Sprawca jednym czynem wyczerpał znamiona zawarte w co najmniej 2óch przepisach
3 typ realnego zbiegu przepisów:

idealny : tyle przestępstw, ile przepisów sprawca naruszył (tylko w prawie karnym skarbowym)

eliminacyjny : bierze się pod uwagę przepis przewidujący najsurowsze zagrożenie karne (występował w
KK z 1932r)

kumulacyjny (występuje w kk z 1997r.) – jeden czyn = jedno przestępstwo; w podstawie orzeczenia

wskazuje się wszystkie naruszone przepisy, kara wymierzana jest z przepisu zawierającego najsurowsze

zagrożenie karne (sąd może ustanowić środek zabezpieczający)

32. Budowa i rodzaje zakazów karnych

ii.

budowa jednoczłonowa – typowa dla części ogólnej KK, z rzadka zdarzają się przepisy o

budowie dwuczłonowej (hipoteza+dyspozycja), np. art. 4 § 4 KK

iii.

budowa dwuczłonowa – typowa dla części szczególnej KK, stanowi większość (wyjątek :

art 205KK), składają się z DYSPOZYCJI i ZAGROŻENIA KARNEGO np
art 155 KK

Zakaz karny –

przepis części szczególnej kodeksu karnego i ustaw szczególnych, które w dyspozycji określają co

najmniej 1 typ czynu zabronionego poprzez wskazanie jego znamion i przewidują zagrożenia karne na wypadek

zachowania odpowiadającego opisowi w dyspozycji.

Podziały dyspozycji zakazów karnych :

1) nazwowe / opisowe

Dyspozycje nazwowe –

ustawodawca określił przestępstwo używając konkretnej nazwy, np. kto kradnie, kto

popełnia kazirodztwo, kto bezcześci etc.
Dyspozycje opisowe

dominują dysp.opisowe : walor precyzji

–

ustawodawca charakteryzuje zachowanie się sprawcy za pomocą zwięzłego opisu, np. kto

zabija człowieka, art 278 – kto zabiera cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia, albo art 287 – oszustwo
komputerowe – b opisowe

c. dysp.nazwowe : art 115 KK –

słowniczek, lub wykładnia

* dyspozycje mieszane –

ustawodawca posługuje się metodą opisowo – nazwową, np 278 § 1 KK ?????^

2) syntetyczne / kazuistyczne / kauczukowe

Dyspozycje syntetyczne –

w sposób zwięzły ale precyzyjny opisują na czym polega dany czyn zabroniony np. art

148 § 1 –

DOMINUJĄ

Dyspozycje kazuistyczne

d. komplikacja

: ustawy karne monstrualnych rozmiarów, a i tak nigdy nie dało się opisać wszystkich

przestępstw (jak w Barbie Girl – imagination – life is your creation !)

–

występowały w kodyfikacjach XIXw. ; ustawodawca stara się w w maksymalnie

dokładny, szczegółowy sposób opisać czyn, wyczerpując wszelkie możliwe sposoby jego dokonania (jakie

przychodzą mu do głowy ;) – mogą mieć charakter otwarty – liczba stypizowanych zachowań nie jest znana – lub

zamknięty – numerus clausus

zdarzają się w PL, np art 148 § 2

Dyspozycje kauczukowe – najgorszy typ dyspozycji –

ich stopień ogólności pozwala de facto uznać za

przestępstwo niemal każde zachowanie człowieka, np. Kto szkodzi Polsce. Wg doktryny art 231 § 1 jest
niebezpiecznie blisko charakteru kauczukowego.

proste / złożone

Dyspozycje proste –

tylko jeden zespół znamion opisuje czyn zabroniony ; wszystkie znamiona tego czynu muszą

wystąpić, aby sprawca odpowiadał karnie

Dyspozycje złożone – zawsze zawierają więcej niż jeden zespół znamion czynu zabronionego ; znamiona czynu

muszą wypełniać tylko jeden zespół znamion

zupełne / niezupełne

Dyspozycje zupełne : samodzielne, pełne, kompletne, wyczerpujące

Dyspozycje niezupełne : niepełne, niekompletne. Dzielą się na

odsyłające (zależne) – odsyłają do innych, określonych i obowiązujących już i opublikowanych
przepisów

; odesłanie może być wyraźne lub dorozumiane, wewnętrzne (w ramach tej samej

ustawy) lub zewnętrzne (do innej ustawy)

blankietowe (ramowe, ślepe, otwarte) – odwołują się ogólnie do przepisów które już obowiązują,

bądź które dopiero mają być uchwalone ; z reguły wskazują tylko na inną regulację i sugerują

posługiwanie się nią

Podziały zagrożeń karnych

1) jednorodzajowe / wielorodzajowe

Zagrożenie karne jednorodzajowe (proste) – przewiduje tylko jeden rodzaj kary,np 198 KK

Zagrożenie karne wielorodzajowe (złożone)

–

zawsze przewiduje więcej niż jeden rodzaj kary ; na zasadzie

alternatywy (rozłącznej – tylko jedna kara z kilku ; zwykłej – przy dwóch karach możliwe jest wymierzenie ich
obu na raz) lub koniunkcji.

bezwzględnie oznaczone / bezwzględnie nieoznaczone / względnie oznaczone / względnie nieoznaczone

Zagrożenie karne bezwzględnie nieoznaczone – nie wskazuje ani rodzaju, ani tym bardziej wysokości kary ;
charakterystyczne dla prawa feudalnego (kary arbitralne) ; te

raz mają charakter historyczny, ostatnio pojawiały się

w ZSRR około 1922r.

Zagrożenie karne bezwzględnie oznaczone (absolutne, sztywne) – wskazują rodzaj i konkretną wysokość kary, nie

pozostawiając sędziemu żadnej możliwości wyboru. Również historyczne znaczenie – występowały w
rewolucyjnym kodeksie karnym francuskim 1791r

; obecnie są charakterystyczne dla prawa islamskiego. Są

nieracjonalne raczej (jak rozumiem –

niedostosowane do sprawcy) Występowały także, jako kara śmierci (która ze

swej natury jest r

aczej zagr karnym bezwzględnie oznaczonym) w tzw przepisach materialnych, z których

orzekały sądy kapturowe i specjalne przy ZWZ i AK od maja 1940

Zagrożenie karne względnie oznaczone (ramowe) – najbardziej rozpowszechniony – wskazują rodzaj kary i
granice

jej wysokości ; o konkretnej wysokości kary decyduje sąd, orzekając w ustawowych granicach.

Zagrożenie karne względnie nieoznaczone

–

b specyficzne i rzadkie, występuje w USA, pierwszy raz zastosowane

w zakładzie karnym w Elmirze. Ustawodawca wskazuje rodzaj kary i limituje jej wysokość, a sędzia, orzekając,

wskazuje jej minimalny i maksymalny czas jej trwania. Potem, w zależności od zachowania się więźnia, stopnia

jego resocjalizacji, w trakcie trwania kary zapadają zmiany co do czasu jej trwania (czyli można przedłużyć /

skrócić)

*Niektóre zagrożenia karne, tak jak dyspozycje, mogą mieć charakter odsyłający. (przykłady w podr, str 132,
indeks 178, akapit 2)

33.

Związek przyczynowy

Związek zachodzący między przyczyną a skutkiem.
Dla prawa karnego : zac

howanie człowieka (sprawcy), które powoduje wystąpienie określonego w ustawie skutku

(w wypadku przestępstw materialnych).
-

DEF: Związek przyczynowy - stosunek następstwa czasowego który zachodzi między czynem człowieka a

przestępnym jego skutkiem [moim zdaniem ta def jest niewyczerpująca, ale w podr nie ma nic więcej]
-NOTICE :

1) skutek zawsze jest późniejszy,

2) cecha charakterystyczna zw.przyczynowego : PRZECHODNIOŚĆ : jeżeli (A → B) v (B → C) to A → C

Znaczenie związku przyczynowego : przy przypisywaniu sprawcy przestępstwa skutkowego, określaniu wymiaru

kary, dla określenia czy przestępstwo nie jest może formalne ....

•

Teorie związku przyczynowego

Ed Krzymuski; przełom XIX i XX w

TEORIE INDYWIDUALIZUJĄCE

Teoria przyczynowości : odróżnienie ogóło warunków od przyczyny (causa officiens), czyli warunku który

posiadał niezbędną moc sprawczą do wystąpienia skutku.
Sympatyczny kazus na stronie 203/204

2) TEORIA EKWIWALENCJI

Niemiecki sędzia M. Burie; 1860r.

(pl: teoria nieograniczonego związku przyczynowego)

- Oparta na kauzalnej koncepcji J.S.Milla

→ przyczyna to ogólna suma warunków (zdarzeń i stanów)

pozytywnych i negatywnych razem wziętych [w rozumieniu nie-matematycznym : negatywne są wszystkie

jednowartościowe ujemne – pozytywne są różnowartościowe tzn w różnym stopniu wpływają na wystąpienie
skutku]
- Warunek sine qua non –

warunek konieczny, bez którego skutek nie może wystąpić (kwalifikowany na

podstawie życiowego doświadczenia). NIE JEST WARUNKIEM WYSTARCZAJĄCYM!!! Bo : przyczyny
alternatywne i ró

wnoległe. Krótko – Adam & Eve Causation : jest to warunek sine qua non żeby Janusz F.

popełnił przestępstwo (musiał się urodzić jako homo sapiens) ale nie jest to warunek wystarczający żeby popełnił

przestępstwo (bo tak każdy z nas byłby przestępcą) – musiał być np. dewiantem o skłonnościach

nekropedofilskich stwierdzonych przez biegłego.
Akceptacja teorii ekwiwalencji w licznym orzecznictwie SN.

Zwolennicy w doktrynie polskiej : Makowski, Makarewicz, Śliwiński, Wolter
*koncepcja obiektywnego przypisania –

zachowanie sprawcy musi urzeczywistniać jakiekolwiek

niebezpieczeństwo dobra prawnego, którego można było uniknąć zachowując reguły ostrożności – konstrukcja ta

sprawdza się o wiele lepiej w systemach opartych na pojęciu tylko i wyłącznie przestępstwa formalnego.

Teoria ekwiwalencji jest mało przydatna, bo zbyt szeroko zakreśla związek przyczynowo-skutkowy; zaś

profesorowi Warylewskiemu najwyraźniej się nie podoba.

Niejednolita : kierunki wewnętrzne : subiektywny, obiektywny, eklektyczny (subiektywno-obiektywny)

TEORIA ADEKWANCJI

Przedstawiciele : Bar, Liepmann, Sauer, von Kries (twórca teorii)

Odróżenienie przypadkowego związku przyczynowego od typowego związku przyczynowego – ten ostatni

zawiera obiektywną możliwość wystąpienia skutku → konieczność uogólnienia konkretnego zw.przycz. i dopiero

wtedy określanie jego typowości : eliminacja warunków nietypowych dla danego skutku (przypadkowych) oparta

na stopniu prawdopodobieństwa wywołania danego skutku.

Różnica względem ekwiwalencji : wartościowanie warunków.

Zwolennicy : E. Mezger, W. Sauer

TEORIA RELEWANCJI

Inaczej zwana teorią adekwancji normatywnej – istotną (relewantną) przyczyną jest tylko takie zachowanie

sprawcy, które wypełnia znamiona typu czynu zabronionego [kryterium materialnej bezprawności]
Ani

teoria relewancji, ani normatywna nie uwzględnia wszystkich związków przyczynowych.

•

Problematyka przyczynowości zaniechania

Ex nihilo nihil fit – nic nie powstaje z niczego.

Zaniechanie to równoprawna działaniu postać czynu (art. 1 § 1, art. 2, art. 6 KK; KRP, r.u.m.)
Odpowiada za nie tylko gwarant –

osoba, na której ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobieżenia skutkowi.

Źrodłem tego obowiązku może być:

- przepis prawa
-

umowa (dobrowolne zobowiązanie się do jakiegoś zachowania

- uprzednie zachowanie spra

wcy stwarzające / zwiększające niebezpieczeństwo wystąpienia skutku

(sytuacja faktyczna stworzona przez sprawcę, np. brak należytego nadzoru)

sytuacja, w której milczenie uważane jest za zgodę

Nie jest źrodłem obowiązku zwyczaj lub obowiązek natury moralnej.

Wnioski:

istnienie związku przyczynowego nie przesądza o odpowiedzialności karnej sprawcy, tylko ją warunkuje

brak związku wyklucza możliwość poniesienia odpowiedzialności karnej

istotny dla prawa karnego jest tylko taki związek przyczynowy, w którym przyczyna (zachowanie się

człowieka) stwarza więcej niż znikome prawdopodobieństwo wystąpienia skutku stanowiącego znamię
czynu zabronionego.

34.

Kryminalna bezprawność czynu

Niezgodność czynu z prawem – nakazami i zakazami (działania/zaniechanie)

Podział na czyny bezprawne i legalne jest zupełny i rozłączny (dychotomiczny)

Każdy czyn może być oceniony pod względem legalności.

Rodzaje bezprawności:

- ogólna –

czyn jest sprzeczny z jakąkolwiek gałęzią prawa (cywilne, karne, adminisytracyjne)

- kryminalna – czyn jest sprzeczny z zakazami karnymi

Bezprawność formalna określonych w ustawie karnej zachowań; wystarczy że czyn odpowiada opisowi

zawartemu w zakazie karnym i (koniunkcja!) NIE MOŻE zajść żadna z okoliczności wyłączających kryminalna

bezprawność (kontratyp)

*czyn może nie być kryminalnie legalny, a mimo to pozostać społecznie szkodliwy

Podział dychotomiczny przestępstw : zbrodnie i występki – podział formalny; zbrodnie – tylko umyślne + podział

zagrożeń karnych → wg społecznej szkodliwości, przypisany abstrakcyjnie

1) Zbrodnia –

art. 7 § 2 KK; mogą być popełnione tylko umyślnie; sprawca zbrodni który nie ukończył

jeszcze 18 lat może odpowiadać tylko na podst KK i bez zastosowania środków poprawczych,
wychowawczych, leczniczych

*prawo karne skarbowe nie dzieli

przestępstw!!!

Występek – art. 7 § 3 KK; umyślnie lub nieumyślnie, patrz: 155 KK; stanowi zdecydowaną większość

przestępstw

+ WYKROCZENIE : czyn zabroniony, zagrożony karą aresztu, ograniczenia wolności, grzywną do 5 tys złotych

lub naganą; może być umyślne / nieumyślne, chyba że ustawodawca przewidział tylko umyślne

35. Znamiona typów czynów zabronionych

Opis czynu zabronionego, stworzony przez ustawodawcę, tworzy abstrakcyjny typ czynu zabronionego za

pomocą pewnych cech, względnie samodzielnych elementów wyróżniających (znamion czynu), które opisują

czyn zabroniony (funkcja informacyjna) i pozwalają na dokonanie kwalifikacji prawnej tego czynu (funkcja
gwarancyjna – nullum crimen sine lege poenali)

Prof. Warylewski uznaje znamiona wyrażone wprost przez przepis – tzw znamion dorozumiane nie mogą

decydować o pozytywnej odpowiedzialności sprawcy i rozszerzać zakres penalizacji w sposób nieuprawniony.

Rodzaje znamion:

czynnościowe – wyrażone najczęściej przez czasownik w sposób określony : „Zabija”, „zabiera”,

„niszczy” lub nieokreślony „dopuszcza się nadużycia”, „działa na szkodę interesu publicznego”. Razem ze

znamionami odnoszącymi się do skutku, czasu, sytuacji i miejsca popełnienia czynu, znamię to zalicza się
do grupy znamion strony przedmiotowej.

2) Zn

amię podmiotu.

[dokonczyc!]

36.

Pozorny zbieg przestępstw

Sytuacja kiedy prima facies wydaje się, że mamy do czynienia z rzeczywistym zbiegiem przestępstw (art. 85 KK);
jednak zbieg ten ma charakter pozorny, bo dotyczy:

przestępstwa wieloczynowego

Do po

pełnienia p.wieloczynowego sprawca musi zwielokrotnić swoje zachowanie; 1 czynność (1-razowe

zachowanie) nie wystarczy bowiem do wyczerpania znamion ustawowych danego czynu
Np. art. 208 – rozpija – forma niedokonana czasownika –

więcej niż raz!

przestępstwa wieloodmianowego

Czyny zabronione, które posiadają co najmniej 2 zespoły podstawowych znamion
Np. 288 KK –

zniszczenie mienia ruchomego : kto cudzą rzecz niszczy, kto cudzą rzecz uszkadza, kto cudzą rzecz

czyni niezdatną do użytku

przestępstwa współukaranego

Sytuacja, w której prima facies wydaje się, że zachodzi zbieg przestępstw, ale w rzeczywistości jest to pozorny

zbieg przestępstw, ponieważ odnosi się do form stadialnych i postaci zjawiskowych czynu np. przygotowanie i

usiłowanie, usiłowanie i dokonanie

Art. 197 § 1 w związku z art. 189 KK
Albo –

najpierw próbuje udusić gąbką, ale mu się wymyka Alinka, ale przy najbliższym spotkaniu nożem pod

żebro

Pozbawienie człowieka wolności na czas zgwałcenia jest czynnością inherentnie związaną ze zgwałceniem. ( a to

ci nowość.)

przestępstwa trwałego

Do popełnienia przestępstwa trwałego sprawca musi utrzymać przez określony okres czasu stan zakazany przez
przepis

→ koncepcja doktryny polskiej i niemieckiej, nieznana w UK

37. Przedawnienie

karalności

Po upływie określonego w ustawie czasu nie można już ukarać sprawcy za dane przestępstwo

→ cele kary (prewencja, resocjalizacja, kompensacja i restytucja) zdezaktualizowały się

→ trudności dowodowe

→ przedawnienie ma wymusić na org. wymiaru sprawiedliwości sprawną pracę
art. 101 – daty przedawnienia
art. 105 –

nie podlega przedawnieniu karalności ani wykonania kary ... jest tam napisane

wyjątek od 105 : funkcjonariusz publiczny w zw z pełnieniem służby

2) wykonania kary

38.

Prawo karne wykroczeń

Wykroczenie – czyn kr

yminalnie bezprawny, społecznie szkodliwy, zawiniony.

Kodeks wykroczeń z 1971r.
Cz. Ogólna – zasady, cz. Szczególna ...

W KW usiłowanie jest co do zasady niekaralne, chyba że ustawa stanowi inaczej!

Teraz omawiamy poszczególne przepisy by random:

Rozdział 8 – wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu
49 –

obrażanie, 50 – opuszczenie zbiegowiska, 51 – zakłócanie porządku, 55 – niedozwolona kąpiel, 58 –

żebranie, 63a – nielegalne ogłoszenia, 64 – nieoznakowanie

Rozdział 9 – wykr przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym: 65 – fałszywe dane
osobowe

Rozdział 10 – wykr przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia
72- niezabezpieczenie miejsca niebezpiecznego, 75 wyrzucanie przedmiotów, 76 – rzucanie kamieniami w
pojazdy w ruchu, 78 – d

rażnienie, płoszenie zwierząt (jak wypłoszę niedźwiedzia zanim zeżre cały kamping – czy

to jest społecznie szkodliwe?!)

NAUKA O ŚRODKACH REAKCJI KARNEJ

39.

Teorie karne

Racjonalizacja reakcji karnej = racjonalizacja kary (usprawiedliwienie jej istnienia i wymierzania)

Kara jako narzędzie sformalizowane i stosowane przez państwo w drodze przymusu wymaga teorii karnej.
Romuald Hube -

teorie eklektyczne : odwet = odwieczny fundament + cele kary uwzględniające aktualne potrzeby

społeczne
Juliusz Makarewicz -

"Kara z istoty swej jest odpłatą i niczem innem"

Teoria kary -

spójny logicznie i uporządkowany system twierdzeń o istocie, treści, funkcjach, celach kary

kryminalnej, poparty poprawną argumentacją.

a) teorie bezwzględne (absolutne, odwetowe, retrospektywne, sprawiedliwościowe)

3 podstawowe założenia : kara jest reakcją na popełnione już przestępstwo, kara zawsze wieńczy przestępstwo,

kara powinna byc adekwatna do przestępstwa (czyli szeroko pojęty legalizm)

- teoria odwetu moralnego Immanuela Kanta

Ścisły związek między prawem i moralnością. Wolnośc jako podstawowy warunek zachowania moralnego i

prawnego. Utrwaleniem wolności na piśmie jest prawo -> przestrzeganie prawa = przestrzeganie wolności

Zasada powszechności, zasada sprawiedliwości i racjonalizmu kary. Kara ma ukarac, nic dodac, nic ując. Zatem :

musi byc proporcjonalna do popełnionego czynu > zasada talionu, także w wypadku kary głównej (*wyjątek

dzieciobójstwo pozamałżeńskie - wtf?! - i pojedynek żołnierski - z powodu honoru kobiecego i wojskowego)

Zabójstwo w stanie wyższej konieczności - karygodne, ale bezkarne.

Wykluczenie karania suwerena / zbiorowości (czyli nie ma odpowiedzialności karnej rządzących ani

odpowiedzialności zbiorowej)

Prawo karania maja tylko właściwe sądy/trybunały.

- teoria odwetu dialektycznego Georga Hegla

Nacisk na związek przyczynowy między przestępstwem i karą. Gloryfikacja państwa (ucieleśnienie woli

powszechnej, gwarant wolności, sralalala, na melodię władców absolutystycznych)
Prawo to

ucieleśnienie woli obiektywnego rozumu. Kara = zaprzeczenie, potępienie przestępstwa (bezprawia) i

afirmacja prawa.
teza-antyteza-synteza(ruch/cykl triadyczny) : prawo-

przestępstwo-kara

Kara powinna byc sprawiedliwa, ale odwet wyłącznie na zasadzie talionu jest trochę kijowy, bo czasem kary nie

da się zrealizowac (np beznogi nożownik odrąbał komuś nogi - talion może się wypchac, bo nóg do obcięcia za

karę - nie ma!)
Inni przedstawiciele teorii odwetu prawnego : Berner, Kstlin, Abegg

-

teoria odwetu bożego (boskiego) Fryderyka Stahla

Teistyczny wymiar filozofii prawa; ścisły związek z luteranizmem. Podkreślanie funkcji ekspiacyjnej kary - jako

rozgrzeszenie po popełnieniu przestępstwa. Kara wzmacnia bożą chwałę. No i znów obraz Boga jako
amorficznego dewianta.
Inni przedstawiciele: Karl Ernst Jarcke

b) teorie względne (relatywne, celowościowe, prospektywne, prewencyjne)

Utylitarne teorie kary a priori przypisują karze właściwości, których istnienia nie sposób potwierdzic, bez

odwołania się do eksperymentu.
-

teoria przymusu psychologicznego (zapobieżenia ogólnego) Anzelma von Feuerbacha

Prawo karne posługuje się przymusem psychologicznym (bo przecież człowiek wyposażony w wolną wolę nie

poddaje się przymusowi fizycznemu. patrz: Stephen Seagal) dającym 2 alternatywy : unikasz przestępstw i kary

albo nie unikasz przestępstw i nie unikniesz kary.
Jedyny cel kary : odstraszanie ! bu!

Umiarkowany zwolennik kary śmierci, bo najstraszniejsza i najbardziej odstraszająca jest kara pozbawienia

wolności! bu!

- teoria

zapobieżenia szczególnego Karla von Grolmana

Kara jest sprawiedliwa tylko gdy zapobiega popełnianiu przestępstw w przyszłości.

Recydywa -

usprawiedliwia wymierzanie kar w imię poprawy politycznej. Należy sięgac do KŚ i dożywocia, bo

oddziałują przynajmniej na resztę społeczeństwa.
Nacisk na samo wykonanie kary -

przestępca powinien miec świadomośc, CO go czeka.

Ważniejsza jest ochrona państwa i społeczeństwa niż indywidualnego dobra jednostki.
Zwolennicy : Filangerii, Gmelin

-

teoria zapobieżenia ogólnego i szczególnego Jeremy'ego Benthama

Kara za przestępstwo = narzędzie harmonizacji wszystkich interesów społecznych (Sprawca ma interes w tym,

żeby go ukarali. Chyba tylko anglikanie mają aż takie wyrzuty sumienia)

Nie ma niechęci do przestępstw (hehe) - jest tylko wola zapobiegania.
Gloryfikacja prewencji indywidualnej i generalnej.
3 funkcje prewencji : unieszkodliwienie, poprawa, odstraszanie.

No i maksymalizacja szczęścia ;)

-

prawo karania Cesare Becarii (bo się od pani nabawił malarii)

Obrona depozytu

dobra ogólnego jest podstawą prawa suwerena do karania.

Umowa społeczna - podstawa i granica kar. Wszystkie wykraczające poza jej granice są niesprawiedliwe ze swej
natury.
Cel kary : prewencja ogólna i szczególna.
Beccaria abolicjonista - przeciwko karz

e śmierci - zwł pamiętac o Constitutio Criminalis Leopoldina - Kodeks

Karny Księstwa Toskanii - która nigdy nie weszła w życie, nie przewidywała ani jednego zagrożenia karą śmierci,

projekt sporządzony przez naszego mądralę Cezarka. Alternatywa dla kary śmierci - dożywotnie pozbawienie

wolności.

CB występuje przeciw instytucji ułaskawienia - jako dowodowi na istnienie bezmyślnych praw i okrutnych
wyroków.

c) teoria mieszane (eklektyczne, synkretyczne)

Łączą idee odwetu z ideą pożyteczności - retrospekcja i perspektywa.
- Hugo Grotius : pierwsza teoria eklektyczna

element słuszności (meritum) i pożyteczności (ne peccetur)
-Ed Krzymuski : dwie teorie o schizowatych nazwach :

1)teorie sprawiedliwości bezwzględnej w granicach względów utylitarnych : kara jest odwetem za przestępstwo -
zwolennik : Rossi i Ortolan

2)teorie względów utylitarnych w granicach sprawiedliwości bezwzględnej : kara zawsze jest pożyteczna - Abegg,
Berner, Krzymuski
- Abegg - systematyzacja historyczna racjonalizacji kary
- Berner- roz

wój prewencji, dialektyczny łańcuch rozwoju kary

WSPÓŁCZEŚNIE dominują właśnie teorie eklektyczne, odwetowo-celowościowe. Sprawiedliwośc naprawcza i
takie tam.

40.

Kary

3 rozumienia : zagrożenie karne w przepisie / kara orzeczona w wyroku skazującym / kara wykonana lub
wykonywana

Propozycja (nie do odrzucenia na egzamie) terminologiczna profesora Warylewskiego :
-

funkcja kary = obiektywne następstwa jej ustanowienia, orzeczenia wykonania; da się obserwowac w sposób

dynamiczny
-

skutki kary = następstwa, zamierzone lub nawet niepożądane, zastosowanej kary; empirycznie poznawalne

cele kary = osiągnięcie pewnych skutków zamierzonych i preferowanych przez podmiot (ustawodawcę);

zasadniczo wyróżniamy ich 4: cel ogólnoprewencyjny, szczególnoprewencyjny, sprawiedliwościowy i
kompensacyjny
- istota kary = dolegliwosc - bez niej kara nie istnieje (Wolter - odwet formalny, czyli istota i materialny, czyli
racjonalizacja kary)
-

treśc kary = jej realistyczna substancja - np izolacja i uwięzienie dla kary pozbawienia wolności

sens kary = cele + skutki kary; od sądu zależy, czy orzeknie karę sensownie - wtedy kara stanowi samoistną

wartosc (mm, co za poezja)

Podziały kar:

a) ze wzgl na rodzaj kary : majątkowe - np grzywna/konfiskata; niemajątkowe (dot. dóbr osobistych człowieka)

b) ze wzgl na surowośc : art 32 KK 1997 - grzywna<ograniczenie wolności<terminowe pozbawienie wolności<25

lat PW<dożywotnie PW - priorytet ustawowy - preferencja w stronę kar nieizolacyjnych

ALE!!! Kodeks wykroczeń z 1971 - art. 18 - katalog kar ułożony dokładnie odwrotnie :

areszt>ograniczenie wolności>grzywna>nagana
_ Nagana - art 18 pkt 4 k wykr -

najlżejsza kara z KW

przesłanki : warunki i właściwości osobiste sprawcy, które każą przypuszczac, że kara ta wystarczy, aby
zaszczepic

mu poszanowanie prawa i ZWS (ach! jakież to wzniosłe!)

c) ze wzgl na charakter kary : samoistne ( z KK 69 r.) oraz niesamoistne (NIE - dodatkowe!!!!)- orzekane
obok/zamiast innych kar

d) kary sądowe i pozasądowe (administracyjne / policyjne)
e) powszechne (wobec wszystkich sprawców) i indywidualne(partykularne) -

np tylko dla żołnierzy

f) podzielne i niepodzielne

g) czasowe i trwałe

* Kara kryminalna nie ma bytu samoistnego -

zawsze jest skutkiem określonego układu stosunków społecznych i

nie jest przypad

kowa; możliwe jednak, że kiedyś odejdzie do lamusa

42. Grzywna

patrz : zagadnienie opracowane juz wcześniej

Appendix z podręcznika :

Grzywna stawkowa wzięła się w PL z krajów skandynawskich, KK z 1969 przewidywał tylko g.kwotową.
Zasadniczo, grzywna je

st wymierzana samoistnie; wyjątek : sprawca popełnił przestępstwo celem osiągnięcia

korzyści majątkowej lub osiągnął ją w sposób niezamierzony, popełniając przestępstwo.

1 dzień PW = 2 stawki dzienne grzywny

Sąd nie orzeka grzywny kiedy dochody, stosunki majątkowe i zarobkowe sprawcy wskazują na to że jej nie uiści i

że nie będzie jej można ściągnąc w drodze egzekucji; także jakpo kary dodatkowej przy 25 latach / dożywotnim
PW

* Jeżeli skazany nie uiści grzywny - (maks 120 stawek) - zamiana na prace społeczne (10 stawek = 1 miesiąc) lub

zastępczą karę pozbawienia wolności (2 stawki = 1 dzień)
Grzywna kwotowa -

nie powinna byc nizsza niż 100 zł.

Uchwała SN z 21.05.2004 - dolna granica grzywny = 1 zł za przestępstwo z art 219 KK - nie określamy na podst
art 33 KK

Grzywna w prawie wykroczeń - min 20 zł max 5 tys.zł, chyba że ustawa stanowi inaczej.

43.

Ograniczenie wolności

Może byc połączona z oddaniem pod dozór kuratora / osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji,

instytucji społ troszczącej się o przeciwdziałanie demoralizacji skazanych i pomoc im.

Możliwe również dodatkowe zobowiązanie do obowiązków wymienionych w art 72 KK

Kara ograniczenia wolności w KW trwa miesiąc, podobna do KK

44.

Areszt i areszt wojskowy

- Areszt
KW : najsurowsza kara za

wykroczenie; orzekana tylko i wyłącznie w dniach, od 5 do 30 dni

Przy nieskutecznej egzekucji grzywny -

zastępcza kara aresztu, 1 dzień = grzywna 20-150 zł

Idealny zbieg przestępstw i wykroczeń : 1 dzień aresztu = 1 dzień PW = 2 dni OW = grzywna 20-150 zł
- Areszt wojskowy

KK : areszt tylko dla żołnierzy - art 322 KK. Stosuje się odpowiednio przepisy o karze PW.

Trwa : od 1 miesiąca do 2 lat, miejsce : specjalny zakład karny, + zobowiązanie do odbywania szkolenia
wojskowego; swoista odmiana kary PW

Także w środkach dyscyplinarnych dla żołnierzy : areszt dyscyplinarny i koszarowy

45.

Pozbawienie wolności

Ewolucja historyczna systemów penitencjarnych :
-

system wspólności

- system celkowy
- system auburnski (celkowy zmodyfikowany)
- system progresywny
- system klasyfikacyjny szwajcarski

Warunki odbywania kary łagodzone wraz z postępami resocjalizacyjnymi skazanego, koniec XIX w w Szwajcarii;
mieszanka progresywnego + reformatoriów
-

system reformatoriów amerykańskich

4 klasy więźniów, każda różne warunki odbywania kary, poprawa - przeskoczenie o klasę wyżej; zakłada istnienie

wyroków względnie nieoznaczonych (min i max czas odbywania kary)
- system regresywny -

odwrotnośc progresywnego - kara na początku w reżimie najłagodniejszym, dopiero w

razie złego zachowania skazany trafiał pod reżim surowszy
- system wolniej progresji

Polska kara PW ma charakter jednolity -

nie ma podziału na PW hańbiące/niehańbiące

Jest właściwie co do istoty tożsama z karą 25 lat PW i dożywotniego PW, ale jednak inną co do rodzaju!
S

ąd może określic rodzaj i typ zakładu karnego (zamknięty, półotwarty, otwarty)

Systemy odbywania kary PW :

1) programowego oddziaływania

2) zwykły
3) terapeutyczny -

dla skazanych z niepsychotycznymi zaburzeniami osobowości, upośledzonych umysłowo i

fizyc

znie, alkoholicy i narkomani oraz sprawcy o znacznie obniżonej poczytalności w chwili czynu

Zasadą jest odliczanie okresu rzeczywistego pozbawienia wolnosci (tymczasowe aresztowanie, zatrzymanie, zkład
psychiatryczny, internowanie) na poczet orzeczonej ka

ry pozbawienia wolności.

Centralny Zarząd Służby Więziennej

zakłady dla : młodocianych / odbywających karę po raz pierwszy / recydywistów penitencjarnych / odbywających

karę aresztu wojskowego

46.

Kara długoterminowego PW

Kara 25 lat PW -

kara bezwzględnie oznaczona, niestopniowalna.

Orzekana tylko wtedy, gdy 15 lat PW będzie niewystarczające; w praktyce - gdy okoliczności obciążające

zdecydowanie górują nad łagodzącymi, sprawca jest głęboko zdemoralizowany i stopień społ szkodliwości jego
czynu jest szczególnie wysoki.

Może byc stosowana względem młodocianego lub nieletniego.
Projekt z marca 2002 -

kara PW od 1 miesiąca do 25 lat - niegłupie, ale wymaga rozwagi, wg Profesora

Przewdziana za zbrodnie z art 117, 118, 120, 122, 123, 127, 130, 134, 148, 166, 310 -

w sumie 15 zagrożeń PW

25, ale zawsze jako alternatywa do terminowego pozbawienia wolności.

Ćwiarus = skazany na PW 25 - ich liczba w ZK wciaż rośnie

47.

Kara dożywotniego PW

Tylko brak jakiejkolwiek szansy na resocjalizację i pozytywnej prognozy kryminologicznej powoduje możliwośc
orzeczenia takiego wyroku
okres 2001 - 2006 -

wzrasta liczba prawomocnych dożywoc (52-207), nieprawomocnych spada (27-20) ogółem -

rośnie (79-227)

Najsurowsza kara w KK, surogat kary śmierci, eliminacja ze społeczeństwa.

Możliwe surowsze ograniczenia zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia, jeżeli przemawiają za

tym motywacja, sposób działania, właściwości osobiste, tryb zycia sprawcy. -> Bezwzględne dożywotnie

pozbawienie wolności
Warunkowe przedterminowe zwolnienie -

daje szansę na wykonanie postulatu resocjalizacyjnego kary.

Wykluczenie WPZ - niedopuszczalne

48. Problematyka kar najsurowszych

Zwykła (pojedyncza) / kwalifikowana ( i tak kwalifikowana nie jest nigdzie stosowana)

"Bezdyskusyjnośc i oczywista koniecznośc rezygnacji ze stosowania kary śmierci"
Przeciwnicy -

Wolter i Cieślak - i tego się trzymajmy !

Ostatni wyrok wykonany -

Paweł Tuchlin, 25 maja 1987.

1988-95 r -

faktyczne moratorium na karę śmierci, SN konsekwentnie zamieniał ją na PW 25

Moratorium prawne : ustawa z 12.07.1995r - art 5 -

zawieszenie wykonywania kary śmierci na okres 5 lat

20.11.95 -

wprowadzenie do KK dożywotniego PW

Brak ustawodawstwa o charakterze wyjątkowym

Obecnie kara śmierci jest niemożliwa do wprowadzenia, bo konstytucja i RUM na to nie pozwalają!

49.

Środki karne - art 39 KK

- represyjne (np pozbawienie praw publicznych)
-

prewencyjne (np zakaz wykonywania określonego zawodu)

kompensacyjne (np obowiązek naprawienia szkody)

zabezpieczające (np przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa)

Cechy poszczególnych środków karnych :
-

wymierne w czasie (np zakaz prowadzenia pojazdów) / jednorazowe (nawiązka)

- samoistne / orzekane kumulatywnie obok kary
- obligatoryjne / fakultatywne

Zasada zaliczania okresu od

bytych środków zapobiegawczych na poczet orzeczonych środków karnych

art 244 KK -

kara PW do lat 3 dla tego, kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd środka karnego

Środki karne stosowane powszechnie

1) pozbawienie praw publicznych

Dośc anachroniczny środek

Obejmuje : utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do org władzy publ, samorządu zawodowego /

gospodarczego; utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości; utratę prawa do pełnienia

funkcji w org i instytucjach państwowych, samorządu terytorialnego i zawodowego; utratę posiadanego stopnia

wojskowego i degradację; utrarę odznaczeń, orderów i tytułów honorowych; utratę zdolności do uzyskania tych

wyróżnień w okresie pozbawienia praw

Środek terminowy - orzekany od 1 roku do 10 lat.

Czas na który został orzeczony nie biegnie w czasie odbywania kary PW (nawet jak za inne przestępstwo)

Orzekany : obligatoryjnie za zbrodnię popełnioną z motywacją zasługującą na szczególne potępienie.

2)

zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia

określonej działalności gospodarczej

przesłanki (stanowisko/zawód) : nadużycie stanowiska / zawodu, lub dalsze piastowanie go będzie istotnym

zagrożeniem dla dóbr prawnych; przesłanki (działalnośc) : przestępstwo popełnione w zw z działalnością lub

przyszłe zagrożenie dla dóbr prawnych - PRZESŁANKI TE NIE MUSZĄ WYSTĄPIC ŁĄCZNIE
Zawód -

faktycznie wykonywane zajęcie o charakterze zarobkowym, nie mają znaczenia poświadczenia urzędowe

Po upływie połowy okresu stosowanie tego środka, jednak nie wcześniej niż po roku, sąd może uznac że środek

został wykonany, zwł przy pozytywnej prognozie kryminologicznej.

2a)

zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką

nad nimi
27.07.2005 - nowela

Wzmocnienie ochrony małoletnich prze wykorzystywaniem seksualnym

Orzekany na okres od 1 roku do 15 lat; na zawsze jeżeli orzekane razem z PW za przestępstwo seksualne

przeciwko małoletniemu oraz w razie ponownego skazania
Wada : taka sama ochron

a dla małoletnich i nieletnich (a w starciu z pedałem małoletni ma mniejsze szanse)

2b)

obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz

kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody

sądu

Orzekany fakultatywnie za przestępstwa seksualne przeciwko małoletnim (obowiązkowo jeżeli bez warunkowego

zawieszenia kary), przestępstwa umyślne z użyciem przemocy i przemocy przeciwko osobie najbliższej.

Możliwy obowiązek systematycznego zgłaszania się do Policji.
Czas : 1 rok -

15 lat; na zawsze w razie ponownego skazania sprawcy (ale nawet ten można uznac za wykonany,

po 10 latach grzecznego sprawowania się sprawcy i zasięgnięciu opinii biegłych)
Pospieszna antypedofilska zmiana.

3) zakaz prowadzenia pojazdów

Bywa obligatoryjny i fakultatywny, na zawsze i okresowo, dotyczyc określonego lub każdego rodzaju pojazdów

Słowem : zakaz prowadzenia pojazdów zmiennym jest!

a) Fakultatywnie : za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu komunikacji, zwł gdy prowadzenie pojazdu

przez sprawcę zagraża temu bezpieczeństwu

b) Obligatoryjnie : jak wyżej, w stanie nietrzeźwości, odurzenia lub jak uciekł z miejsca wypadku z art

173, 174 i 177 KK.

c) Fakultatywnie na zawsze : patrz punkt b) + nast

ępstwo : śmierć innej osoby lub cieżki uszczerbek na

zdrowiu jeżeli art 173 lub 174 oraz gdy 177 lub 355 w ogóle

d) Obligatoryjnie na zawsze w wypadku ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny

*Pojazd mechaniczny = pojazd wprawiany w ruch za

pomocą silnika (spalinowego, elektrycznego etc) Innymi niż

mechaniczne pojazdami są zatem : rower, zaprzęg konny, łódź wiosłowa, szybowiec.

4) przepadek

Dotyczy: 1) przedmiotów i 2) korzyści majątkowej [ w tym ich równowartości ]

Stosuje się do

- przedmio

tów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa, res scelere producta

przedmiotów które służyły do popełnienia przestępstwa, sceleris instrumenta

przedmiotów objętych zakazem wytwarzania, posiadania, obrotu, transportowania, przenoszenia i
przewozu

korzyści majątkowej osiągniętej, chociażby pośrednio, z popełnienia przestępstwa

* jeżeli nie jest możliwe orzeczenie przepadku rzeczy lub korzyści, orzeka się przepadek ich równowartości

Wykonanie regulowane w KKW, przechodzą na własność Skarbu Państwa

5)

obowiązek naprawienia szkody lub zadoścuczynienia za doznaną krzywdę

Powództwo cywilne (adhezyjne) – standard

; ale prawo karne ułatwia pokrzywdzonemu powetowanie strat

Na wniosek (dowolna forma) pokrzywdzonego / osoby uprawnionej, obligatoryjnie sąd orzeka w razie skazania

za przestępstwo spowodowania śmierci, cieżkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynnosci narządu ciała,

rozstroju zdrowia, przeciwko bezpieczeństwu komunikacji, środowisku, mieniu, obrotowi gospodarczemu, osobie

wykonującej pracę zarobkową

Nie mają zastosowania prawo cywilne (przedawnienie roszczeń) oraz możliwość zasądzenia renty

6)

nawiązka

Jest to środek reakcji karnoprawnej o częściowo cywilnoprawnym charakterze

Obowiązek uiszczenia na rzecz pokrzywdzonego kwoty o podwójnej wartości wyrządzonej szkody ; np art 290 §
2, art 212 § 3, art 216 § 3 KK

Nawiązka fakultatywna za przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, środowisku, bezpieczeństwu komunikacji – na

rzecz instytucji, stowarzyszeń, fundacji lub organizacji społecznej wpisanej do wykazu prowadzonego przez Min

Sprawiedliwości

Nie ma nawiązki obligatoryjnej, była do 15.05.2005, nie niższa od 3krotnego i nie wyższa od 100krotnego

najniższego wynagrodzenia (760 zł)
Od 16.05.2005 –

nawiązkę orzeka się do wysokości 100 tys złotych

W KW, nawi

ązkę orzeka się w wypadkach wskazanych w ustawie, np 156, 66, 63a KW

świadczenie pieniężne

Zbliżone do nawiązki, nieznane poprzednim kodeksom.
Fakultatywnie –

przy odstąpieniu od wymierzenia kary i innych przypadkach wskazanych w ustawie ; na rzecz

ins

tytucji, stowarzyszenia, fundacji, organizacji społecznej w wykazie Msa na określony cel społ, związany

bezpośrednio z ochroną dobra naruszonego przez przestępstwo sprawcy.

8

) podanie wyroku do publicznej wiadomości

Przewidziana w ustawie z 18.12.1998 o IPN : art 55 ; KK : art 212 ; KW : art 28 pkt. 5
Nowelizacja art 50 KK

: sąd może orzec środek w sposób przez siebie określony, jeżeli uzna to za celowe, w

szczególności ze względu na społecznee oddziaływanie skazania, o ile nie narusza to interesu pokrzywdzonego

Na początku 3 środki : obniżenie stopnia wojskowego, wydalenie z zawodowej służby wojskowej i degradacja.

Środki karne stosowane wobec żołnierzy

Od 1.07.2004 –

uchylono obniżenie – i mamy tylko 2 !

Obniżenie polegało na redukcji stopnia w obrębie korpusu generałów, oficerów, podoficerów i szeregowych,

stosunkowo łagodny środek, zlikwidowany – bo powszechny obowiązek obrony RP (nie rozumiem, ale ok.)

* Wobec żołnierzy służby zasadniczej nie można orzekać środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego

wydalenie z zawodowej służby wojskowej

= bezzwłoczne usunięcie ze służby, wraz z utratą odznak i zaszczytnych wyróżnień nadanych przez właściwego

dowódcę

Fakultatywne, przy przestępstwie z rażącym nadużyciem uprawnień i ryzykiem przyszłego zagrożenia dla dóbr

prawnych w przyszłości

b) degradacja

= utrata posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego

Może być orzeczona tylko wobec sprawcy, który był żołnierzem w chwili czynu.

Fakultatywne, przy skazaniu żołnierza za przestępstwo umyślne, jeżeli rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego

popełnienia pozwalają sądzić, ze sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego, zwł

jezeli przestępstwo dla korzyści majątkowej

Pozostałe środki karne

zakaz wstępu na imprezę masową – art 65 ustawy z 20 marca 2009 o bezpieczeństwie imprez masowych

zakaz amatorskiego połowu ryb – art 27 ust 2 pkt 3 ustawy z 18 kwietnia 1985 o rybactwie śródlądowym,

orzekany na okres od 6 do 18 miesięcy

3) KKS : art 22 § 2 i art 47 § 2 –

środek karny nieprzewidziany w KK : dobrowolne poddanie się

odpowiedzialności + uznaje środki probacyjne za środki karne (Profesor twierdzi, że to niezrozumiałe)

50.

Środki probacyjne

Jest to grupa środków karnych, związanych z poddaniem sprawcy próbie.
4 zasadnicze systemy probacyjne :

duńsko-norwesko-holenderski : warunkowe zawieszenie postępowania karnego zależne od decyzji

oskarżyciela publicznego

2) anglo-

amerykański : wydanie wyroku sądu przysięgłych co do winy i powstrzymanie się od wyroku co do

kary + dozór ochronny

3) francusko-belgijski

: zawieszenie kary już orzeczonej , na 5 lat (FR) lub do 5 lat (BEL) ; tzw umorzenie

wyroku jeżeli próba przebiegła pomyślnie

4) niemiecki

: warunkowe zawieszenie wykonania kary przez organ wykonujący wyrok, z możliwością

wystąpienia o ułaskawienie w okresie próby (obecnie – niestosowana)

KK 1932 – warunkowe zawieszenie wykonania kary PW
KK 1969 –

warunkowe umorzenie postępowania karnego i warunkowe przedterminowe zwolnienie

Obecnie mamy 3 środki probacyjne :
A)

Tylko na wniosek prokuratora, jeżeli stwierdzi wystąpienie przesłanek (art 66KK)

warunkowe umorzenie postępowania karnego

Charakter materialno-procesowy

Oskarżony może sprzeciwić się, bo umorzyć pk można tylko, jeżeli stwierdzone zostanie popełnienie przestępstwa
(a on chce uniewinnienie np)

; sprzeciw skutkuje skierowaniem sprawy na rozprawę.

Przesłanki – art 66 §1 KK

wina (brak wątpliwości sądu co do niej !) i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne

okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości

sprawca czynu nie był karany za przestępstwo umyślne

- pozytywna prognoza kryminologiczna (nadzieja, uzasadniona jego dotychczasowym zachowaniem,

postawą, warunkami i właściwościami osobistymi, że będzie przestrzegał porządku prawnego)

przestępstwo nie jest zagrożone karą przekraczającą PW 3 (wyjątkowo PW 5, jeżeli pogodził się z

poszkodowanym, naprawił szkodę, zawarł ugodę)

Próba trwa od 1 roku do 2 lat, fakultatywne oddanie pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania.

Zobowiązanie sprawcy do naprawienia szkody w całości/częsci i :

informowania sądu/kuratora o przebiegu próby

- przeproszenia pokrzywdzonego
-

wykonania obowiązku alimentacyjnego

nieużywania alkoholu i środków odurzających

powstrzymania od kontaktowania się z osobami pokrzywdzonymi / innymi w określony sposób

Dodatkowo

: świadczenie pieniężne oraz zakaz prowadzenia pojazdów do 2 lat, nie dłużej jednak niż na okres

próby

Sąd w okresie próby może modyfikować obowiązki nałożone na sprawcę.

Sąd obligatoryjnie podejmuje postępowanie, jeżeli sprawca popełnił znów to samo przestępstwo umyślnie w
okresie próby, a fakultatywnie –

jezeli narusza rażąco porządek prawny, uchyla się od dozoru, nałożonych

obowiązków i środków karnych lub nie wykonuje ugody zawartej z pokrzywdzonym.

Podjęcie musi nastąpić nie później niz w ciągu 6 miesięcy od zakończenia próby.

B)
Art 69 –

można zawiesić orzeczoną już karę pozbawienia wolności, ograniczenia wolności lub grzywny

samoistnej

warunkowe zawieszenie wykonania kary

Przesłanka –pozytywna prognoza w zakresie osiągnięcia celów tej kary
Zawieszenie na

stępuje na okres próby, która trwa

- od 2 do 5 lat – przy WZ PW
- od roku do 3 lat – przy WZ G/OW
- od 3 do 5 lat –

WZ wobec młodocianego / multirecydywisty

* Na okres próby sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora / osoby godnej zaufania / organizacji społecznej.

Dozór jest OBOWIĄZKOWY dla młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego i dla sprawcy przestępstwa

popełnionego w zw z zaburzeniami preferencji seksualnych

* Zawieszając PW sąd może orzec grzywnę do 270 stawek dziennych, a OW do 135 stawek dziennych
<NOWELIZACJA z 5.11.2009!!! art 86 § 1>

; na wypadek zarządzenia wykonania kary, grzywna nie podlega

wykonaniu.

Dodatkowe zobowiązania możliwe do orzeczenia przy WZWK (art 72 KK)

informowanie sądu /kuratora

- przeprosiny pokrzywdzonego
- praca zarobkowa, nauka / przygotowanie do zawodu

nienadużywanie alkoholu / środków odurzających

poddanie się leczeniu ( za zgodą skazanego)

nieprzebywanie w określ.miejscach

niekontaktowanie się w określ sposób z określ osobami

inne wskazane postępowania zapobiegawcze

- naprawie

nie szkody w całości lub części

- opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym

*Obligatoryjnie zarządza się wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełni podobne przestępstwo

umyślne, za które zostanie orzeczona kara PW

C)

Swoisty środek probacyjny o charakterze materialnym.

warunkowe przedterminowe zwolnienie

Przesłanki :

pozytywna prognoza kryminologiczna –

co do tego, że skazany będzie po zwolnieniu przestrzegał

porządku prawnego, a w szczególności, że nie popełni przestępstwa

skazany

odbył co najmniej połowę kary (jezeli PW), nie mniej jednak niż 6 mcy ; WPZ nie ma

zastosowania do PW

≤ 6 mcy

*recydywa specjalna jednokrotna –

odbył min 2/3 kary ; multirecydywa – min ¾ kary ; zawsze nie wcześniej niż

po 1 roku
*skazanego na PW 25 – WPZ m

ożliwe po 15 latach

*skazanego na dożywotnie PW – WPZ możliwe dopiero po 25 latach

*2 lub więcej skazań na PW, niepodlegających łączeniu i kolejno odbytych – po 15 latach
-

przy czym możliwe są surowsze modyfikacje sądu co do możliwości skorzystania z WPZ, np po 30 latach

Należy brać możliwości prawne i faktyczne (długość ludzkiego życia) przy stosowaniu WPZ
Okres próby –

czas pozostały do odbycia całej kary, min 2 max 5 lat, przy recydywie spec wielokrotnej nie

krótszy niż 3 lat, przy dożywotnim PW wynosi 10 lat

Dozór podczas okresu próby obowiązkowy dla młodocianych z przestępstwem umyślnym, recydywistów i

skazanych na dożywotnie PW

Odwołanie WPZ :

obligatoryjnie jeśli w okresie próby skazany popełni przestępstwo umyślne, zagrożone

bezwzględnym PW

- fakultatywnie

: jezeli skazany narusza w okresie próby porządek prawny, popełnia przestępstwo,

uchyla się od dozoru lub nie wykonuje nałozonych obowiązków

Jeżeli WPZ nie odwołano w okresie próby i 6 miesięcy po nim – karę uznaje się za odbytą z chwilą warunkowego
zwolnienia.

51.

Środki zabezpieczające (art 93-100 KK)

≠ zapobiegawcze !!!!

Dwutorowość reakcji karnej – specialité szkoł socjologicznych i włoskiej pozytywnej,
PL : Ed Krzymuski i Jul Makarewicz (

→ jest to widoczne zwłaszcza w KK z 1932 roku, Panie Profesorze !)

Karol Stooss – 1893r. – projekt kodyfikacji szwajcarskiej
Pierwszy dwutorowy KK : norweski z 1902r.

Szkoła klasyczna niemiecka : Ernst Ferdinand Klein – gdy nie da się udowodnić winy – propozycja środków

zabezpieczających jako kary z podejrzenia
Kleinschrod, Steltzer, Grolman –

kara śmierci jako środek zabezpieczający

Feuerbach –

przeciwnik środków zabezpieczających

* Stosowanie środków zabezpieczających nie jest wymogiem prawa karnego, a POLITYKI KRYMINALNEJ.

Nie są one odwetem, i stosuje się je post hoc ! przy okazji przestępstwa, jako element accidentalia reakcji karnej

Nie są wyrazem potępienia sprawcy i jego czynu.

Drogi działania środków zabezpieczających

usuwanie / ograniczanie stanu niebezpieczeństwa sprawcy

- odseparowanie sprawcy od spo

łeczeństwa

Fałszowanie etykiety » - zjawisko pochłaniania kary przez środki zabezpieczające

Podziały środków zabezpieczających

a) lecznicze / nielecznicze (administracyjne)
b)

zastępujące karę / uzupełniające karę

bezpośrednie / pośrednie

d) osobowe / rzeczowe
e) obligatoryjne / fakultatywne

umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym

Środki o charakterze leczniczym i rehabilitacyjnym (93-98 KK)

- umieszczenie w ZK na oddziale szczególnego leczenia / rehabilitacji
-

umieszczenie sprawcy przestępstwa przeciwko wolności seksualnej w zakładzie zamkniętym /
skierowanie go na leczenie ambulatoryjne

umieszczenie alkoholika / narkomana w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego

skierowanie alkoholika / narkomana na leczenie ambulatoryjne / rehabilitację

Przymus leczenia : KK, us

tawa o postępowaniu wobec nieletnich, ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawa

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

_Umieszczenie w zakładzie zamknietym – tylko jeśli naprawdę niezbędne, wysłuchanie lekarzy i psychologa

(dowód z ustnej opinii biegłych minimum !)

_Umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym – sprawca jest niepoczytalny w rozumieniu art 31 § 1, popełnił czyn

zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości i jest duże prawdopodobieństwo, że popełni taki czyn w

przyszłości

Nie określa się z góry czasu pobytu, zwolnienie następuje, gdy pobyt w zakładzie nie jest konieczny. Ponownie

można sprawce umieścić przez 5 lat od zwolnienia.
_Umieszczenie w ZK na oddziale szczególnego leczenia / rehabilitacji – fakulatywne, kumulatywnie z PW,

ograniczona poczytalność, maks 3 lata, dozór obowiązkowy, nie działa art 78 (WPZ)

_Umieszczenie sprawcy przestępstwa przeciwko wolności seksualnej w zakładzie zamkniętym / skierowanie go
na leczenie ambulatoryjne -

fakulatywne, kumulatywnie z PW, zaburzenia czynności psychicznych o podłożu

seksualnym inne niż choroba psychiczna. Stosowany dopiero po odbyciu kary PW, orzekany na 6 mcy przed

zakończeniem PW, nie określa się długości pobytu w zakładzie. Brakuje specjalistów, zakładów i programów
leczniczych.

_Umieszczenie alkoholika / narkomana w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego - fakulatywne,

kumulatywnie z PW maks 2 lata, przestępstwo w zw z uzależnieniem, wysokie prawdopodobieństwo powtórki
Czas pobytu –

od 3mcy od 2 lat., zależny od wyników leczenia ; okres pobytu w zakładzie zaliczany na poczet

kary PW, WPZ zależy od wyników, nie obowiazuje art 78, dozór obowiązkowy

_Skierowanie alkoholika / narkomana na leczenie ambulatoryjne / rehabilitację – jeżeli przemawiają za tym

wyniki leczenia w zakładzie zamkniętym, na okres od 6 do 12 mcy, dozór ; ponowne umieszczenie jeżeli skazany

uchyla się, narusza porządek

Karę uważa się za odbytą, jeżeli nie będzie decyzji o ponownym umieszczeniu w zakładzie podczas okresu próby
i 6 mcy po nim.

Orzekane tytułem środka zabezpieczającego środki karne, jeżeli sprawca popełnił czyn w stanie niepoczytalności
z art 31 § 1

Środki o charakterze administracyjnym (99 i 100 KK)

- zakaz zajmowania stanowiska, zawodu, prowadzenia

działalności

- zakaz prowadzenia pojazdów
-

zakaz prowadzenia działalności zw z małoletnimi orzekane bezterminowo

obowiązek powstrzymania się od przebywania w określ środowiskach i

miejscach, kontaktu z określonymi osobami, etc

- przepadek przedmiotów

Oprócz niepoczytalności, przesłanką przepadku jest :

znikoma społeczna szkodliwość czynu

warunkowe umorzenie postępowania karnego

okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy

Przepadek następuje na rzecz Skarbu Państwa

Umarzając postępowanie w spr o wykroczenie z powodu niepoczytalności, nie orzeka się środków

zabezpieczających, a niedopuszczalne jest stosowanie środków zapobiegawczych występujących w KK

52.

Środki zwalczania recydywy, przestępczości zawodowej i zorganizowanej oraz terroryzmu.

a. Recydywa

Recydywa (ogólna) = powrót sprawcy do przestępstwa ; dawniej – istotna okoliczność obciążająca, teraz -

zjawisko b groźne – świadectwo nieosiągnięcia celów poprzedniej kary
Recydywa specjalna –

powrót do przestępstwa w określonych ustawowo warunkach i z określonymi

konsekwencjami

1) recydywa specjalna jednokrotna (podstawowa, prosta) –

przesłanki :

sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności

popełnia w ciągu 5 lat

po odbyciu przynajmniej 6 miesięcy tej kary

umyślne przestępstwo, podobne do tego, za które był poprzednio skazany, co najmniej drugi raz

•

sąd może wymierzyć karę w wysokości do górnej granicy zagrożenia ustawowego, zwiększonego o

połowę (czyli do 150% kary)

2) recydywa specjalna wielokrotna (multirecydywa) –

przesłanki :

- uprzednio skazany w warunkach recydywy podstawowej
-

który odbył łącznie karę co najmniej roku pozbawienia wolności

popełnia w ciągu 5 lat od odbycia całości / części ostatniej kary

ponownie umyślne przestępstwo

przeciwko życiu, zdrowiu, występek zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem, inne

przestępstwo przeciwko mieniu z użyciem przemocy / groźbą jej użycia

•

sprawca musi popełnić przestępstwo co najmniej po raz trzeci !

•

sąd wymierza karę PW powyżej dolnej granicy zagrożenia ustawowego i może wymierzyć powyżej górnej

granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę

*Możliwość wymierzenia nadzwyczajnie zaostrzonej kary wyłączona jest w wypadku zbrodni, zarówno w
recydywie podstawowej jaki i multirecydywie. –

zbrodnie i tak mają wysokie zagrożenie.

Projekt nowelizacji KK z 18.05.2007 –

przewidywał dodanie do art 58 § 1 a – przewidującego powrót do

recydywy ogólnej oraz zaostrzenie wysokości kar (ze 150 na 200 % maks) za recydywę specjalną – ale nie
wprowadzono

b. Przestępczość zawodowa

Przestępca zawodowy – taki, który z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe, regularne źródło dochodu i

utrzymuje się z popełniania przestępstw.

! nie musi być to jedyne źrodło utrzymania, nie musi być to profesjonalista

W państwach rad, z polityką pełnego zatrudnienia, rzekomo nie istniała przestępczość zawodowa.

Uregulowane w art 65 § 1 KK –

przepisy dot wymiaru kary, środków karnych i probacyjnych względem

przestępców zawodowych – takie jak względem recydywistów wielokrotnych w art 64§2

Przestępczość zorganizowana

≠ działalność typu mafijnego

art 258 KK –

przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie/ związku mającynm na celu popełnienie

przestępstw(-a) (skarbowego)

Przestępczość zorganizowana (brak def legalnej) – działalność organizacji która powstała i funkcjonuje w celu

popełniania przestępstw będących środkiem do pozyskiwania i gromadzenia dóbr majątkowych.

Stosuje się wymiar kary, środków karnych i probacyjnych z art 62§2 KK, czyli taki jak dla recydywistów

wielokrotnych i przestępców zawodowych

Sąd Apelacyjny, Kraków, 5.06.2002 – cechy charakterystyczne : wewnętrzna struktura organizacyjna, trwałość

więzów org w ramach wspólnego porozumienia, planowanie przestępstw, akceptacja celów, trwałość
zaspokojenia potrzeb grupy, gromadzeni

e narzędzi, wyszukiwanie kryjówek, przechowywanie i rozprowadzanie

łupów, podział ról, skoordynowany sposób działania, powiązania psychol-socjol między członkami

Grupa przestępcza = co najmniej 3-osobowa, niekoniecznie trwała i hierarchicznie zbudowana stuktura

przestępcza, najczęściej z przywódcą czy kierownictwem.

Cechy trwałości i hierarchicznej struktury są niezbędne dla związku przestępczego.

Grupa < związek

d. Przestępstwa o charakterze terrorystycznym

« Walka z terroryzmem

» jest często przykrywką do drastycznego łamania praw człowieka (Alan Dershowitz i

jego legalizacja tortur)
8.01.2004 –

rządowy projekt zmiany KK : dostosowanie polskiego prawa karnego do prawa UE w ramach

tzw.nowego acquis.
Decyzja ramowa z 13.06.2002 o zwalczaniu terroryzmu (2

002/475/WSiSW) nakłada na państwa członkowskie

UE definicję przestępstwa o charakterze terrorystycznym i zaostrzeniu kar za to przestępstwo.
Art 115 § 20 KK –

przesłanki przestępstwa o charakterze terrorystycznym : czyn zabroniony, zagrożony karą PW,

które

j górna granica wynosi min 5lat, popełniony w celu :

poważnego zastraszenia wielu osób

zmuszenia organu władzy publ RP/innego państwa/organu org. miedzynarodowej do podjęcia lub

zaniechania określonych czynności

wywołania poważnych zakłóceń w ustroju / gospodarce wwym 3 podmiotów

a także groźba popełnienia takiego czynu.

Przestępstwa te mając charakter kierunkowy i polityczny zarazem

Mogą nimi być zabójstwo w zw z wzięciem zakładnika, piractwo morskie/powietrzne, wzięcie zakładnika.

53.

Pozostałe środki reakcji karnej

cywilnoprawne środki reakcji karnej

zobowiązanie do zwrotu korzyści majątkowej (52 KK)

Przy skazaniu za przestępstwo przynoszące korzyści jakiemukolwiek podmiotowi prawa cywilnego, popełnionego

przez sprawcę działajacego w imieniu / w interesie podmiotu ; sąd zobowiązuje podmiot który korzyść uzyskał, do

zwrotu jej w całości lub częsci na rzecz SP
! –

nie dotyczy korzyści majątkowej, która podlega zwrotowi innemu podmiotowi niż Skarb Państwa, bo te mogą

zawsze dochodzić swoich praw jako strona procesu

zasądzenie powództwa cywilnego w procesie karnym (415 § 1-3 KPK)

tzw powództwo adhezyjne w procesie karnym

Tylko jeśli dojdzie do skazania, sąd uwzględnia lub oddala powództwo, w całości lub części. W innym wypadku –

zwłaszcza gdy materiał dowodowy jest niewystarczający dla rozstrzygniecia pc, albo to ostatnie znacznie

rozciągnęłoby pk w czasie - pozostawia je bez rozpoznania.

Kwestia roszczeń cywilnych w procesie karnym ma zawsze charakter wtórny i akcesoryjny.

zasądzenie odszkodowania z urzędu (415 § 4 KPK)

Fakultatywnie, przy skazaniu oskarżonego. Może pokrywać część szkody (wtedy reszta w post.cywilnym)

Jest niedopuszczalne gdy

: roszczenie nie ma bezpośr związku z zarzutem oskarżenia, to samo roszczenie jest

rozstrzygane lub prawomocnie o

nim orzeczono, lub gdy po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo

konieczne z instytucją państwową, samorządową, społeczną/ osobą, która występuje w charakterze oskarżonego.

karnoprawny obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia w trybie 415 § 5

Przesłanki : skazanie oskarżonego / warunkowe umorzenie postępowania karnego

Sąd w wypadkach wsk w ust, orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę/obowiązek naprawienia

szkody/zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

Przesłanki negatywne : inne postępowanie w toku w tej samej sprawie lub prawomocny wyrok w tej sprawie

Zawsze możliwe jest dochodzenie roszczenia przed sądem cywilnym

zawiadomienie sądu rodzinnego (art 51 KK)

uzasadnienie do KK 97r. :
Wychowawczy interes dziecka

→ przekazanie orzekania środka karnego pt Pozbawienie / ograniczenie praw

rodzicielskich / opiekuńczych pod właściwość sądu rodzinnego
Art 51 KK –

nie dotyczy śr.karnych wym w art 39 pkt 1-8

Sąd uznając za celowe orzeczenie P/O P R/O powinien zawiadomić o tym sąd rodzinny
Chodzi o to, aby pra

wo karne nie było podstawą prawną do kreowania relacji między dziećmi i rodzicami.

odstąpienie od wymierzenia kary

Specyficzny środek reakcji karnej ; nie jest karą ani środkiem karnym ; diabli wiedzą, czy w ogóle jest to sankcja.
«

Łaska sędziowska », « Sędziowskie darowanie kary » - prof Warylewskiemu bardziej adekwatnym terminem

zdaje się « Nagana sędziowska »

Nie ma nic wspólnego z brakiem odpowiedzialności karnej. Może dotyczyć kary jak i środków karnych.
Tylko przypadki z art 60 § 3 – gdy rola sprawc

y była podrzędna, a przekazane info pomogły wykryć inne

przestępstwo.
Zasadniczo fakultatywne ; obligatoryjne w przypadku przekroczenia granic obrony koniecznej spowodowanej

strachem/wzburzeniem usprawiedliwionym okolicznościami zamachu.

środki oddziaływania wychowawczego w stosunku do sprawcy wykroczenia

Pouczenie, zwrócenie uwagi, ostrzeżenie. – art 41 KW

Mimo skreślenia 40 KW – nadal zawiadomienie zakładu pracy, szkoły, organizacji której sprawca jest członkiem.

54.

Zasady i dyrektywy wymiaru środków reakcji karnej

Ustawowy / sędziowski wymiar kary

Sędziowski wymiar kary – za konkretny czyn, w konkretnej sprawie, wobec konkretnego sprawcy, poddaje się

ocenie tylko w kwestii surowości.

Sądowy wymiar kary – wymiar kary i środków karnych, dokonywanych przez sądy wg pewnych zasad i dyrektyw
w dowolnej sprawie
Ustawowy wymiar kary –

zagrożenie karne określone generalnie przez ustawę karną ; dzieli się na :

zwykły (zagrożenia podane przy poszczególnych czynach zabronionych)

- szczególny –

wymiar zwykły, objęty modyfikacjami poprzez obostrzenie, złagodzenie, lub nawet

wymierzenie kary innego rodzaju

* Granica ustawowego zagrożenia karą dotyczy zagrożenia w zwykłym ustawowym wymiarze kary.
Wymiar kary sensu stricto –

orzekanie o karach i środkach karnych

Wymiar kary sensu largo –

orzekanie o karach, środkach karnych, probacyjnych, zabezpieczających i innych

konsekwencjach popełnienia czynu zabronionego

Zasady sądowego wymiaru kary – art 53-63 KK

Z Uzasadnienia do projektu KK z 1997 :
Tzw nowa filozofia karania

→ zabezpieczenie przed orzekaniem kar « niezasłużonych » + uwzględnienie celów

wychowawczych kary
Zasady to nie dyrektywy !!!!

Zasady to reguły postępowania, które mają być bezwzględnie przestrzegane w procesie wymiaru sprawiedliwości
karnej

; ich źródłem jest KRP, KK, KPK

- zasada humanitaryzmu

zasada swobodnego uznania sądu w zakresie orzekania o środkach reakcji karnej

(zasada

względnej swobody)

- zasada

indywidualizacji środka reakcji karnej

- zasada

bezwzględnej oznaczoności kar i środków karnych

- zasada

względnej oznaczoności środków zabezpieczających

- zasada

zaliczania okresu rzeczywistego pozbawienia wolności na poczet

orzeczonej kary PW

3. Dyrektywy ogólne i szczególne

Dyrektywy ogólne (art 53 § 1 i 2 KK) są równorzędne, wszystkie, co do jednej ; jednak jest pogląd doktryny o

prymacie dyrektywy sprawiedliwościowej (ach, ta szkoła klasyczna)

sprawiedliwościowa (dolegliwości nieprzekraczającej stopnia winy i uwzględniania stopnia

społecznej szkodliwości)

- prewencji indywidualnej
- prewencji generalnej
- naprawienia s

zkody i zadośćuczynienia pokrzywdzonemu

Dyrektywy szczególne, m.in. :

wymiaru kary nieletnim i młodocianym (54 KK)

uwzględniania okoliczności dotyczących sprawcy i jego czynu (53§2 KK)

uwzględniania pozytywnych wyników mediacji lub zawartej ugody (53 §3 KK)

prymatu kar wolnościowych

Dyrektywa prymatu kar wolnościowych – sąd orzeka karę PW bez WZWK tylko, gdy inna kara / środek karny nie

są w stanie spełnić celów kary. Kara PW jako ultima ratio, bo rządzi zasada in dubio pro libertate.
Kara OW lub grzywny po

winna być orzekana wtedy, gdy czyn zagrożony jest karą PW ≤ 5 lat, zwłaszcza jeżeli

orzeka równocześnie środek karny ; nie stosuje się tego do sprawcy, który był już skazany na 6 mcy PW minimum
bez warunkowego zawieszenia.

Wymiar kar i środków karnych nieletnim i młodocianym

Nacisk na WYCHOWANIE – art 54 KK –

wszelkie inne względy mają znaczenie drugoplanowe, zwł przy

pozytywnej prognozie co do oddziaływania wychowawczego.
Nieletni

= sprawca, który w momencie popełnienia czynu miał ukończone 15 lat i nie ukończył jeszcze 17 lat.

Młodociany = sprawca, który w chwili czynu nie ukończył jeszcze 21 lat i w czasie orzekania przed sądem I

instancji nie ukończył jeszcze 24 lat.

Ale czasami względy wychowawcze każą trzymać młodego dłużej w anclu, albo jest już tak zdemoralizowany, że

nic, tylko go art 53 KK potraktować !

Cel wychowawczy obejmuje, jak się zdaje, przejęte z KK 1969, naukę zawodu i wdrożenie do przestrzegania

porządku prawnego.

Okoliczności łagodzące i obciążające

Nie mają swojego katalogu w KK, biedactwa, ale i tak doktryna je usystematyzowała, wredota, ku pognębieniu
studentów !

Okoliczności łagodzące :

przyznanie się do winy

- okazanie skruchy
-

dotychczasową niekaralnośc

naprawienie szkody wyrządzonej

przestępstwem

- przekroczenie granic kontratypu
- afekt (usprawiedliwione silne

wzburzenie)

ograniczona poczytalność

- szlachetne pobudki

Okoliczności obciążające :

stan nietrzeźwości / odurzenia w chwili czynu

używanie narkotyków / nadużywanie
alkoholu

psychopatyczne cechy osobowości

znaczny stopień demoralizacji

drastyczna postać czynu

działanie ze szczególnym okrucieństwem

- niskie pobudki: zysk, zemsta, dokuczenie
-

współdziałanie z nieletnim

nagminność danego rodzaju przestępstw

forma zamiaru np nagły

możliwość nadzwyczajnego

złagodzenia kary, którego sąd nie
stosuje

młody wiek sprawcy

- recydywa ogólna
- forma zamiaru

: np przemyślany

Problematyka tzw średniego wymiaru kary

KK nie podaje (co za cham

!) jaka kara jest typowa, przeciętna za dany czyn, w braku okoliczności łagodzących /

obciążających, nie wyciągamy średniej arytm, geom ani szczytowej.

Wolter mówi, żeby zwrócić uwagę na prawo Webera-Fechnera : wrażliwość nie wzrasta proporcjonalnie do

podrażnienia – ale w skali logarytmicznej.

Dla szacowania średniego wymiaru kary można używać stwora matematycznego, zwanego medianą. (matfizy

wiedzą o co chodzi, a reszta doczyta w podr, strona 489-490 ; moje subtelne fantazje na tematy matematyczne

mogłyby okazać się wprost katastroficzne dla wiedzy czytelnika)

7. Nadzwyczajne obostrzenie kary

Czytać kodeks karny : 64§1i2, 65§1, 91§1, 91§3, 178§1 i Kkskarbowy : art 37§1

Nadzwyczajne złagodzenie kary

W porównaniu z KK 69 – rozszerzono zakres :

fakultatywnie nadzwyczajne złagodzenie kary jest możliwe

a) w przypadkach ustawowo przewidzianych
b)

względem młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze

w innych, szczególnie uzasadnionych przypadkach, nawet gdy najniższa kara

przewidziana za przestępstwo byłaby zbyt surowa

na wniosek prokuratora co do współsprawcy – możliwe nawet WZWK - o ile wykaże się

czynnym żalem

- obligatoryjnie

: co do współsprawcy kapusia, który wyda info dot współdziałających / istotnych

okoliczności popełniena przestępstwa, które nie były znane organom ścigania (tzw mały świadek

koronny, projekt art 60a KK, nie został wprowadzony)

•

Karę nadzwyczajnie złagodzoną wymierza się zawsze poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia za

dane przestępstwo lub wymierza się karę łagodniejszego rodzaju

•

Zasady wymiaru kary nadzwyczajnie złagodzonej :

- zbrodnia

→ nie niższa kara od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia

występek : PW > 1 rok jako dolna granica → grzywna, OW lub PW

PW < 1 rok jako dolna granica

→ grzywna lub OW

Grzywna/OW/PW

→ sąd odstępuje od wymierzenia kary i obligatoryjnie orzeka

środek karny

•

Nadzwyczajne złagodzenie kary jest niemożliwe względem dożywotniego PW lub PW 25

•

Zmiany z art 60 § 6 KK (miał być też § 7, ale pozostał bez zmian) !

Za zbrodnię z PW 25 → orzeka min PW8
Inna zbrodnia

→ min 1/3 dolnej granicy zagrożenia ustawowego

Reszta – tak samo !

Problematyka wielości podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia/obostrzenia kary

Zbiegi (konkurencja) niezależnych podstaw powodujących nadzwyczajne obostrzenie / złagodzenie kary nie są

jednolicie rozstrzygane przez doktrynę i judykaturę.

zbieg przepisów jednokierunkowych (tylko złagodzenie/obostrzenie) – art 57 § 1 KK

Sąd tylko raz może obostrzyć/złagodzić karę.

zbieg przepisów różnokierunkowych (jednocześnie złagodzenie i obostrzenie) – art 57 § 2

Sąd może jedno albo drugie, nie oba na raz.

•

Zbieg podstaw obostrzenia kary może polegać na :

- zbiegu dodatkowych sankcji : wtedy obostrzamy tylko raz

zbiegu niezależnych podstaw obostrzenia dolnej/górnej granicy – nie stosuje się zasady kumulacji

zbiegu wielu niezależnych podstaw do podniesienia jednej z granic – stosujemy zasadę absorpcji i
podw

yższamy tylko 1 raz

•

Zbieg podstaw złagodzenia kary może polegać na :

zbiegu różnorodzajowych podstaw złagodzenia – wtedy stosujemy tylko jedną

zbiegu złagodzeń tego samego rodzaju, należy stosować tylko jedno

•

Zbieg przepisów różnokierunkowych powoduje, że sąd musi dokonać wyboru, którą alternatywę (zwykłą)
wybiera. Zakaz równoczesnego wykorzystywania obu instytucji.

55.

Środki wychowawcze oraz środek poprawczy

Przesłanki stosowania

przejawy zdemoralizowania

: nikotynizm, alkoholizm, prostytuowanie się, narkomania, wagary,

uczestnictwo w nieformalnych grupach o charakterze destrukcyjnym/przestępczym, włóczęgostwo,

ucieczki z domu, popełnienie czynu karalnego

czyn karalny

: czyn zabroniony, który gdyby był popełniony przez osobę pełnoletnią zdolną do

odp

owiedzialności karnej na podst KK i innych ustaw karnych byłby przestępstwem, przestępstwem

skarbowym lub wykroczeniem z art 51, 69,74,76, 85, 87, 119, 122, 124,133,143

; sąd rodzinny stosuje

odpowiednio cz ogólną KK, KPK i Kwykr o ile nie są sprzeczne z ustawą o postępowaniu w spr
nieletnich z 1982 r.

Rodzaje środków wychowawczych art 6 ustawy o pwsn z 1982 :

- udzielenie upomnienia
-

zobowiązanie do określonego postępowania

- nadzór odpowiedzialny rodziców/opiekuna
-

nadzór organizacji młodzieżowej, społecznej etc

- nadzór kuratora
-

skierowanie do ośrodka kuratorskiego

- zakaz prowadzenia pojazdów
- przepadek rzeczy res sceleris producta
-

umieszczenie w rodzinie zastępczej, młodzieżowym ośrodku
wychowawczym/socjoterapii/szkolno-wychowawczym

inne środki zastrzeżone w ustawie do właściwości sądu rodzinnego i środki przewidziane w KriO

*Stosowanie środków wychowawczych jest regułą, środki poprawcze i leczniczo zabezpieczające to wyjątki.

Zakład poprawczy

Środek poprawczy – umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym może być orzeczone przez sąd rodzinny

gdy nieletni między 13 a 17 rokiem życia dopuści się czynu karalnego. Nie jest to jednak warunek wystarczający ;

przesłankami przemawiącymi za umieszczeniem w poprawczaku są : wysoki stopień demoralizacji, okoliczności i

charakter czynu, nieskuteczność dotychczasowych środków wychowawczych, negatywna prognoza
resocjalizacyjna w zakresie ich stosowania.

Nie bez wpływu na orzeczenie pozostają względy prewencji ogólnej, konieczność wdrożenia do przestrzegania

porządku prawnego, kontynuowanie nauki, przyuczenie do zawodu ; o ile jest to niemożliwe/utrudnione w

warunkach wolnościowych.

Warunkowe zawieszenie środka poprawczego na okres próby od 1 roku do 3 lat, z zastosowaniem środków

wychowawczych, wchodzi w grę gdy : przemawiają za tym właściwości i warunki osobiste i środowiskowe

nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu uzasadniające pozytywną prognozę kryminologiczną.
Art 40 Konwencji o prawach dziecka –

podaje poprawczaki pod wątpliwość – przewiduje tylko środki

wychowawcze !

56. Wyłączenie i redukcja reakcji karnej

 Abolicja

Jest to ustawowy zakaz (ogólna przeszkoda procesowa) wszczynania / dalszego prowadzenia postępowania

karnego, realizowany, w tym ostatnim wypadku, przez umorzenie, czyli tyle, co zakaz ścigania za czyn jeszcze
przed skazaniem.

Może dotyczyć określonego przestępstwa lub grupy przestępstw określonego rodzaju.

Wprowadzana zazwyczaj przez ustawy abolicyjne lub amnestyjne, np podany w podręczniku haniebny dekret z
12.12.1981r o przebaczeniu i puszczen

iu w niepamieć niektórych przestępstw i wykroczeń.

Abolicja jest negatywną przesłanką procesową o charakterze materialnym ; czyny objęte abolicją są wciąż

przestępstwami.

 Amnestia

Jest to akt ustawowy o charakterze generalnym łagodzący lub darujący karę (« zbiorowy akt łaski ») ; znosi skutki

prawne prawomocnego skazania. Może dotyczyć kategorii sprawców, przestępstw, wysokości orzeczonych kar,

stosowane łącznie /oddzielnie ; kryteria nie mają znaczenia, prócz tego, że muszą być precyzyjnie określone.
O a

mnestii decydują najczęściej względy polityczno-kryminalne (np zmiana polityki karnej państwa, zamiast

lewicy prześladujemy prawicę) albo praktyczne (np przeludnienie więzień)

Amnestia nie zmienia zagrożeń ustawowych i nie uchyla karalności czynów.
Przeciwnicy : Jules Makarewicz –

zakłóca resocjalizację i podważa prawomocność wyroków (biorąc przykład

dekretu z 12.12.81 -

Makarewicz ma mocno rację w tym miejscu), Bentham, Kant, Filangeri i drogi Strumień

Ognia, Herr Feuerbach.
Po WW2 wydano w PL 15 ustaw amn

estyjnych (tak, zgadzam się z Makarewiczem !)



Ułaskawienie

Feudalne korzonki, jakie ułaskawienie jest – każdy widzi.Jak nie widzi to podr str 503/504. Teraz – ad concreto !
Art 139 KRP –

prezydenckie prawo łaski – jedna z 3 prerogatyw prezydenta ; ograniczona jedynie formalnie – nie

dotyczy osób skazanych przed Tsem. Jest przewidziane w KPKu postępowanie o ułaskawienie, ale nic nie

zabrania prezydentowi działać z własnej inicjatywy.

prośba o ułaskawienie – może ją wnieść :

- skazany (wtedy Prezydent ma obow

iązek wszczęcia

postępowania ułaskawieniowego)

obrońca, prokurator, czyli osoba uprawniona do składania na

jego korzyść środków odwoławczych

- krewni w linii prostej
-

przysposobiony/przysposabiający

rodzeństwo

małżonek / osoba pozostająca ze skazanym we wspólnym

pożyciu

*prośbę wniesioną przez osobę nieuprawnioną pozostawia sie bez rozpoznania ; prośbę może cofnąć tylko jej
wnioskodawca

2) prośbę o ułaskawienie przedstawia się :

sądowi orzekającemu w I instancji (aby wydał opinię, jeżeli przynajmniej jedna jest pozytywna –

prośba idzie do ProGen, a ten przedstawia ją, wraz z własnym wnioskiem i aktami sprawy
Prezydentowi)

Prokuratorowi Generalnemu (ten może wszcząć postępowanie z urzędu, nie pytając sądów o

zdanie, i przedstawić wniosek Prezydentowi)

- Prezyden

towi (na jego polecenie ProGen każdorazowo wszczyna postępowanie)

Przedmiot prawa łaski : kary/ środki karne/ niektóre środki zabezpieczające orzeczone za przestępstwa /
wykroczenia/ (skarbowe)

Ułaskawienie może polegać na złagodzeniu środka reakcji karnej lub złagodzeniu prawnych skutków skazania (np

dostęp do zawodu)

Najczęściej prawo łaski jest stosowane bezwarunkowo, ale bywają wyjątki (np warunek naprawienia szkody)

Ułaskawienie nie dotyczy cywilnych skutków skazania.

→ Głównym celem postępowania ułaskawieniowego jest korekta prawomocnego wyroku w części dot. kary.

Prezydent, orzekając prawo łaski, kieruje się względami humanitarnymi, społecznymi i prawnymi (w tej, a nie

innej kolejności !)
«

Łaska to nie jest to, co się skazanemu należy, ale to, na co społeczeństwo może sobie pozwolić. »

 Przedawnienie

Jest to wyłączenie / ograniczenie reakcji karnej z powodu upływu czasu.
Przyczyny

: trudności dowodowe, ciężko zaspokoić społeczne poczucie sprawiedliwości, kiedy społeczeństwo już

nie pamięta o co kaman, praktycznie niemożliwa prewencja ogólna i szczególna.

Przedawnienie nie uwzględnia sprawiedliwościowego celu kary.
Doktryna wyróznia przedawnienie :

ścigania (wszczęcia postępowania karnego)

- wyrokowania
- wykonania kary

KK 97 wyróżnia
1) przedawnienie kar

alności (tj ścigania i skazania) – art 101 i 102 KK

Liczymy od dnia popełnienia przestępstwa :
30 lat – zabójstwo
20 lat – inna zbrodnia
15 lat –

występek zagrożony karą PW > 5

10 lat -

występek zagrożony karą PW > 3

5 lat –

pozostałe występki

•

przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego – karalność ustaje po upływie roku, od momentu kiedy

pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy, ale nie później niż z upływem 3 lat od popełnienia

przestępstwa

•

niezależnie od trybu ścigania : przedawnienie przedłuża się o 5 lat, jeżeli przed upływem terminu

przedawnienia zostało wszczęte postępowanie przeciwko osobie, której dotyczy przedawnienie karalności

2) przedawnienie wykonania kary –

terminy o charakterze bezwzględnym (zawite ???) – art 103 KK

Liczymy od dnia momen

tu uprawomocnienia się wyroku skazującego :

30 lat –

skazanie na PW > 5 / surowszą karę

15 lat –

PW < 5 lat i środek karny naprawienia szkody

10 lat –

inna kara/ środek karny

!!!!! Przedawnienie NIE DOTYCZY : (105 KK – niezgodny z art 44 KRP)

- zbrodni przeciwko pokojowi
-

zbrodni przeciwko ludzkości

przestępstw wojennych

umyślnych przestępstw : zabójstwa, przestępstw przeciwko zdrowiu, pozbawienia wolności

połączonego ze szczególnym udręczeniem popełnionych przez funkcjonariusza publicznego w zw

z pełnieniem obowiązków służbowych

!!!!!! Przedawnienie NIE BIEGNIE jeżeli ustawa nie pozwala na wszczęcie / prowadzenie wszczętego juz

postępowania karnego (np immunitet)

Karalność wykroczenia (45 KW) ustaje po upływie 1 roku od jego popełnienia, chyba że wszczęto postępowanie –

wtedy po upływie 2 lat.

Śmierć osoby oskarżonej / skazanej → takie same skutki co przedawnienie

Przedawnienie jest negatywną przesłanką procesową i jego wystąpienie powoduje umorzenie post karnego ; nie
szkodzi jednak wniesieniu kasacji i wzno

wieniu postępowania.

 Zatarcie skazania – art 106 KK

Jest to usunięcie wpisu o ukaraniu z rejestru skazanych, od którego uważa się skazanie za niebyłe.
22.06.2001

→ Krajowy Rejestr Karny (ten, który 106 KK ma na myśli), prowadzi Biuro Informacyjne Krajowego

Rejestru Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości

Brak usunięcia wpisu nie jest przeszkodą aby uznać, że nastąpiło zatarcie – wpis nie jest konstytutywny

Zatarcie następuje :

1) z mocy prawa

następuje, jeżeli nowa ustawa dekryminalizuje czyn lub po upływie odpowiedniego czasu (vide 107 KK)

na skutek decyzji sądu (na wniosek skazanego)

może nastąpić po upływie 5 lat – jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, kara nie przekraczała PW 3 ;

3 lat –

skazanie na OW/grzywnę lub wobec żołnierza służby zasadniczej po przeniesieniu go do rezerwy, jezeli

orzeczona wobec niego kara została już wykonana

3) na skutek decyzji Prezydenta RP

•

Zatarcie nie może nastąpić przed wykonaniem / darowaniem / przedawnieniem wykonania środka karnego

• Art 106a KK

: nie podlegają zatarciu skazania na karę PW bez WZWK za przestępstwo przeciwko

wolności seksualnej i obyczajności, o ile pokrzywdzonym był małoletni poniżej 15 roku życia.

•

Jednoczesne zatarcie wszystkich skazań – w przypadku co najmniej dwóch przestępstw niepozostających
w zb

iegu oraz przestępstwa popełnionego po rozpoczęciu a przed upływem czasu wymaganego do zatarcia

skazania

Prawo wykroczeń : zatarcie następuje po 2 latach od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary
(art 46 KW).

THE END

The Happy One ! 

Document Outline

Prawo Karne Materialne
- SKRYPT
  - MAISON d’EDITION _ ANACONDA FOLLE ®
Zagadnienia wstępne
- Neoklasycyzm
2. Międzynarodowe prawo karne / prawo karne międzynarodowe
Międzynarodowe prawo karne
OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE KRYMINALNĄ BEZPRAWNOŚć [KONTRATYPY]
OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ
OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE SPOŁECZNĄ SZKODLIWOSC
14. ART. 115 - SŁOWNICZEK
Czyn zabroniony
- Nauka o karze kryminalnej
  - Karami są:
G = L x W
- Środki karne stosowane powszechnie
- Środki karne stosowane wobec żołnierzy

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Biblijne prawo karne id 84984 Nieznany (2)
prawo budowlane 7 id 386247 Nieznany
prawo handowe id 388424 Nieznany
4 Dynamika bryly sztywnej id 37 Nieznany (2)
PRAWO AUTORSKIE id 386154 Nieznany
poradnik internetocholika id 37 Nieznany
prawo pracy 2 id 387699 Nieznany
finanse i prawo finansowe id 17 Nieznany
pomoc naukowa wersja mini id 37 Nieznany
Prawo autorskie 2 id 386159 Nieznany
prawo test 1[1] id 388104 Nieznany
Prawo Budowlane(1) id 386175 Nieznany
materiaLy Prawo pracy id 284270 Nieznany
Prawo miedzynarodowe 2 id 38741 Nieznany
prawo prasowe(1) id 387854 Nieznany
Prawo Spadkowe id 388077 Nieznany
Prawo lowieckie 7 id 386197 Nieznany
Prawo pracy 6 id 387711 Nieznany

więcej podobnych podstron

! PRAWO KARNE !id 37 Nieznany (2)

Document Outline