Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

1

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010

Międzynarodowe transakcje gospodarcze 20100228

Otoczenie prawne wymiany handlowej
z zagranicą

Funkcje makroekonomiczne

: transformacyjne, efektywnościowa i zasobo twórcza

Oddziaływanie paostwa na sferę handlu zagranicznego



Polityka handlowa ( autonomiczna, konwencyjna)



Polityka proeksportowa – sterowanie gospodarką – dobór odpowiednich instrumentów
służących osiąganiu celów strategicznych – realizowane na szczeblu wykonawczym



Instrumenty polityki handlowej

Ekonomiczne

administracyjne

Ekonomiczne działają poprzez mechanizm rynkowy: cło i kurs walutowy. Wywołują pewien skutek na
rynku

Administracyjne – mają charakter uznaniowy: pozwolenia, zakazy, nakazy, licencje

Polityka handlowa

Autonomiczna

konwencyjna

Jest prowadzona niezależnie przez każdy kraj

Polityka handlowa

Wolnego handlu

protekcjonistyczna



Zakłada brak ingerencji paostwa w
stosunki gospodarcze z zagranicą



Zakłada wpływ paostwa na współpracę
gospodarczą z zagranicą przy
zastosowaniu instrumentów
ekonomicznych i administracyjnych

Ośrodkami podejmowania decyzji: dziennik ustaw i Bruksela

Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

2

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010

Kompetencje organów UE



Główną role w procesie podejmowania decyzji dotyczących rozwiązao w zakresie polityki
handlowej odgrywa

Rada UE

działające wspólnie z

Parlamentem Europejskim

. W sprawach

dotyczących gospodarki decyzje odejmuje

Komisja Europejska

, KE przeprowadza szerokie

konsultacje z rządami paostw członkowskich , organizacjami pozarządowymi i środowiskami
politycznymi.



Rada UE ( council of European Union)



Jest głównym organem inicjatywnym, decyzyjnym i legislacyjnym



Jest zbiorowym reprezentantem paostw członkowskich



W imieniu UE może zawierad umowy międzynarodowe



Ma prawo wdawad rozporządzenia, dyrektywy , decyzje, zalecania i opinie



Do rady UE wchodzą przedstawiciele członków w randze ministra, delegowani przez rządy

Parlament Europejski ( European Parlament)

-

reprezentuje interesy wszystkich obywateli krajów wspólnoty

-

składa się z parlamentarzystów powoływanych w drodze wyborów

Ma uprawnienia legislacyjne budżetowe i kontrolne

Komisja europejska European Commission



Jest głównym organem wykonawczym wspólnoty



Ma uprawnienia inicjatywne kontrolne i wykonawcze



Inicjuje politykę wspólnoty w wielu dziedzinach



Nadzoruje stan finansów publicznych w krajach członkowskich



Składa się z komisarzy, którzy działają niezależnie od rządów krajów , z których pochodzą

Rząd polski może aktywnie wpływad na kształt wspólnej polityki handlowej za pośrednictwem swoich
przedstawicieli w organach UE



Ministrów uczestniczących w radzie ds. stosunków ogólnych i stosunków zewnętrznych



Ambasadora reprezentującego Polskę w komitecie stałych przedstawicieli



Uczestników tzw. Komitetu 133 jest ot organ konsultacyjny K/e działający zgodnie z art 133
TWE, który doradza KE w sprawach stosunków z krajami trzecimi



Uczestników innych komitetów i grup roboczych UE oraz KE



Członków parlamentu europejskiego

Polska może współtworzyd politykę handlową wraz z innymi krajami członkowskimi

Zakres kompetencji UE w odniesieniu do wymiany handlowej z zagranicą



Zmiany stawek celnych ( polityka taryfowa)



Ujednolicenie środków liberalizacyjnych



Środki ochrony w przypadku dumpingu i subsydiów

Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

3

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010

Instrumenty unijnej polityki handlowej



Taryfowe



Para taryfowe ( kontyngenty taryfowe , plafony taryfowe, zawieszenia stawek celnych,
specjalne procedury celne, GSP , opłaty wyrównawcze



Pozataryfowe ( nadzór obrotu, ograniczenia wielkości obrotów , zakazy importu lub eksportu

Kontyngenty taryfowe

– niższa stawka celna ( kwoty towarów) , towary na preferencyjnych

warunkach celnych

Kontyngent

– wywołuje skutek odwrotny , polega on na ustawieniu kwot ograniczenia wywozu lub

przywozu.

Plafony taryfowe

– to instrument polityki handlowej zbliżony do kontyngentu handlowego. Skutkiem

otwarcia plafonu taryfowego jest możliwośd przywozu danego towaru na obniżonych stawkach
celnych. Różnica polega natomiast, na elastyczności , która jest większa w plafonie, kwota ta jest
bardziej otwarta, kwota może byd zrealizowana, ale może również byd przekroczona. Zamknięcie
plafonu taryfowego może nastąpid, kiedy ilośd importu zaczyna zagrażad gospodarce, zaczyna on
przyduszad danemu sektorowi rynkowemu.

GSP

– general system of preferences – generalny system preferencji celnych:

a) KANU klauzula najwyższego uprzywilejowania

Jest to system, który funkcjonuje powszechnie i od dawna, w połowie lat 60 na forum
międzynarodowym odbywała się dyskusja na temat międzynarodowego podziału pracy. Ten nowy
porządek świat a po okresie kolonialnym miał wspomóc kraje mniej rozwinięte, kraje rozwinięte, i te
kraje domagały się pomocy i wsparcia. Efektem było wypracowanie systemu GSP, który miał
wspomóc tym krajom najmniej rozwiniętym. Kraj, który przyznaje innemu możliwośd sprzedaży
swoich produktów w ramach GSP – sprzedaż uprzywilejowana., Krajami korzystającymi są kraje
biedne, natomiast kraje nadające to kraje bogate. Nie jest to jeden wspólny uniwersalny system, idea
jest wspólna , ale każdy kraj z takim systemem sam określa, kto może byd beneficjentem tego
procesu.

Każdy kraj przyznający sam ustala warunki tej polityki, jest ich tyle ile krajów przyznało ten system.

Funkcjonuje jeden wspólny system unijny GSP, sprzedaż w warunkach preferencyjnych.

Ochrona krajów członkowskich UE przed nadmiernym przywozem



Wniosek w sprawie zastosowania środków ochronnych mogą składad przedstawiciele
określonej branży przemysłu , gdy nadmierny import szkodzi unijnym producentom.

Warunki zastosowania środków ochronnych:



Gdy w okresie, co najmniej 3 ostatnich lat nastąpił znaczny wzrost importu danego towaru,
powodujący szkody dla unijnego przemysłu,



Gdy ceny towarów importowanych są niższe od cen oferowanych przez unijnych
producentów

Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

4

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010



Gdy następuje zmniejszenie produkcji lub sprzedaży w jednym z krajów UE



Gdy następuje wzrost zapasów określonego towaru lub zmniejszenie zatrudnienia w danej
branży.

Po rozpatrzeniu przez KE mogą byd wprowadzone:



Cła tymczasowe do czasu zakooczenia postępowania



Kontyngenty,



Dodatkowe opłaty celne



Nadzór nad importem określonego towaru



Cła ostateczne



Zakazy

Administrowanie obrotem spoza UE oparte jest na :



Przepisach wspólnoty



W zakresie uzupełniającym te przepisy na autonomicznie stanowionych zasadach w danym
kraju -

Handlowy obrót towarami prowadzony
z krajami spoza unii europejskiej

Umowa z dnia 16.04 2004 O administrowaniu obrotem towarowymi z zagranicą

Z przepisów prawa wspólnotowego w zakresie administrowania obrotem towarowym z krajami
trzecimi, może wynikad obowiązek uzyskania pozwolenia warunkującego;

1 –

dopuszczeni towaru do obrotu na obszarze celnym wspólnoty

2-

dopuszczenie towaru do obrotu na obszarze celnym wspólnoty przy zastosowaniu stawek
celnych preferencyjnych,

3 –

wywóz towaru z obszaru celnego wspólnoty,

4 –

wywóz towaru z obszaru celnego wspólnoty z zastosowaniem refundacji

Jeżeli przepisy prawa wspólnotowego nie stanowią inaczej, minister właściwy do spraw gospodarki
na wniosek importera lub eksportera wspólnotowego, w drodze decyzji administracyjnej udziela
pozwolenia, odmawia jego udzielania , zmienia oraz cofa udzielone pozwolenie, w zakresie towarów
rolno spożywczych takie decyzje wydaje prezes agnacji rynku rolnego

Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

5

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010

Środki administrowania obrotem towarami z zagranicą

Środki administrowania obrotem towarami z zagranicą są ustawiane:

1) W przywozie z krajów trzecich
2) W wywozie do krajów trzecich

Środkami administrowania obrotem towarami z zagranicą są:

a) Automatyczna rejestracja
b) Kontyngent
c) Zakaz

Minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwy do spraw finansów
publicznych , po zasięgnięciu opinii prezesa urzędu ochrony konkurencji i konsumentów może
określid w drodze rozporządzenia , środki administrowania obrotem towarami z zagranicą. W zakresie
towarów rolno spożywczy rozporządzenie jest wydawane w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw rynków różnych

Automatyczna rejestracja

Automatyczna rejestracja polega na rejestrowaniu przez organ celny przywozu towarów z krajów
trzecich lub wywozu towarów do krajów trzecich lub na obowiązku uzyskania pozwolenia na przywóz
lub wywóz towarów.

Minister właściwy do spraw gospodarki, w rozporządzeniu o ustanowieniu automatycznej rejestracji
może nałożyd obowiązek uzyskania pozwolenia na wywóz lub przywóz towarów , określając
równocześnie termin, do którego należy składad i rozpatrywad wnioski o udzielenie pozwolenia.

W ramach automatycznej rejestracji pozwolenia są udzielane przy zachowaniu następujących zasad:

1) Rozpatruje się kompletne wnioski zgodnie z kolejnością ich otrzymania przez organ

udzielający pozwoleo,

2) Pozwolenie jest udzielane na wnioskowaną ilośd lub wartośd towarów
3) Okres ważności pozwolenia wynosi 120 dni chyba, że w rozporządzeniu określono inny

termin

Kontyngent

Kontyngent – jest to określona ilośd lub wartośd towaru , która Mozę byd przywieziona na terytorium
Rzeczpospolitej Polskiej lub wywieziona z tego terytorium w oznaczonym czasie

Minister właściwy do spraw gospodarki określa:

-

sposób rozdysponowania kontyngentu,

-

wielkośd transzy

-

terminy składania i rozpatrywania wniosków o udzielenie pozwolenia

Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

6

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010

-

sposób rozdysponowania kontyngentu

Kontyngent Mozę byd rozdysponowany:

a) Według kolejności otrzymania wniosków
b) Proporcjonalnie do wielkości wnioskowanych
c) Proporcjonalnie do ilości lub wartości obrotów zrealizowanych przez osobę wnioskującą.

Kontyngenty zewnętrzne – polityka o ich ustanowieniu ustalana jest na zewnątrz kraju

Zakazy

Minister właściwy do spraw gospodarki w rozporządzeniu o ustanowieniu zakazu może określid
procedury celne oraz normy ilościowe lub wartościowe, których zakaz nie dotyczy

Pozwolenia

Pozwolenie na przywóz towarów z krajów trzecich lub na wywóz towarów do krajów trzecich jest
wymagane , jeżeli przedmiotem obrotu są towary objęte:

1) Kontyngentem
2) Automatyczną rejestracją i ile został nałożony obowiązek uzyskania pozwolenia

Minister właściwy do spraw gospodarki na wniosek importera lub eksportera wspólnotowego w
drodze decyzji administracyjnej udziela pozwolenia odmawia jego udzielenia zmianie oraz cofa
udzielone

Protokół montrealski – Polska podpisała i zakaz obrotem towarami wpływającymi na dziurę ozonową.

( jest to polityka uzupełniająca politykę prowadzoną na forum UE)

Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

7

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010

Rynek, jako otoczenie ekonomiczne
wymiany handlowej z zagranicą

Kryteria wyboru formy obrotów na rynkach zagranicznych:

A otoczenie prawne

C uwarunkowania wewnętrzne

Człowiek

B otoczenie ekonomiczne

D specyfika towaru

Decyzje o wyborze formy transakcji handlowej

Główne zagadnienia



Pojęcie rynku



Cechy rynku



Wzajemne zależności między rynkami



Zasady funkcjonowania rynków instytucjonalnych
-

giełda towarowa

-

aukcja

-

targi i wystawy międzynarodowe

-

przetargi międzynarodowe

Pojęcie rynku:



Miejsce spotkania popytu i podaży;



Zbiorowośd podmiotów gospodarujących;



Przeciwstawienie się dwóch sił: popytu i podaży; - w jej wyniku kreują się ceny. Pokazuje nam
, że rynek jest zjawiskiem dynamicznym zmiennym.

Cechy rynku:



Zasięg geograficzny,



Stopieo specjalizacji towarowej,



Koncentracja podaży i popytu,



Skala dokonywanych obrotów



Swoboda ekonomicznego wyboru,



Stopieo zorganizowania rynku

Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

8

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010

Zasięg geograficzny rynku jest obszarem otaczającym, na którym zlokalizowane są podmioty ,
sprzedający i kupujący – fabryki , producenci , odbiorcy. Może byd zasięg większy i zasięg mniejszy,
lokalne, regionalne, międzynarodowe.

Zasięg geograficzny rynku



Od czego zależy zasięg geograficznych rynku:



Dlaczego należy określid zasięgu geograficzny rynku?

Zasięg zależy od podmiotów decydujących o miejscu sprzedaży i kupna produktu. 0D decyzji
dokonania miejsca sprzedaży i miejsca zakupu.

Od czego zależy decyzja o wyborze runku sprzedaży / zakupu

- od odległości koszty dotarcia

- od dostępności rynku ( infrastruktura transportowa, przepisy prawne)

- warunki ekonomiczne panujące na rynku; relacja podaży i popytu…

Dlaczego należy określid zasięg geograficzny rynku?

Możemy określid obszar, z którego będą pochodzid potencjalni kontrahenci. Pozwoli na
przeprowadzenie działao marketingowych.

Stopieo specjalizacji towarowej: rynki mogą byd wysoko wyspecjalizowane, mogą byd też rynki
uniwersalne. Jeżeli wyższy stopieo specjalizacji to musimy poznad reguły gry na tym rynku.

Koncentracja podaży i popytu: powinniśmy czy jest tam monopol czy nie, czy koncentracja jest
wysoka czy nisko. Koncentracja popytu może byd informacją dla sprzedawcy.

Skala dokonywanych obrotów -

Swoboda ekonomicznego wyboru: można wyróżnid w oparciu na tym następujące rynku; sprzedawcy
gdzie ma swobodę ekonomicznego wyboru, lub nabywcy swobodnego ekonomicznego wyboru.
Możliwośd wybierania kontrahenta, ; kiedy popyt jest większy od podaży

Swoboda ekonomicznego wyboru

Rynek sprzedawcy

Popyt jest większy od podaży

Rynek nabywcy

Podaż jest większa od popytu ( większa kampania reklamowa, niższa cena)

Międzynarodowe transakcje gospodarcze2 Prof.dr h. H. Treder

9

MSG 2 NSL Michał Góreczny 28.02.2010

Stopieo zorganizowania rynku:



Rynek nisko zorganizowany;



Rynek wysoko zorganizowany ( formalny, zinstytucjonalizowany);

Każdy rynek jest rynkiem zorganizowanym ( niski lub wyższy, targowisko niższe, na drugim biegunie
mamy rynki formalne, działające na podstawie ściśle działających zasad np. giełda, ( ale tylko
towarowa), aukcje, targi, przetargi – to są rynki wysoko zorganizowane. Będzie to wpływało na
przygotowanie się wejścia na rynek – stopieo przygotowania się do wejścia, warunków transakcji), na
rynku formalnym – strony transakcji mają ograniczone warunki podejmowania tych transakcji)

Skala ryzyka transakcji zależy od cech rynku.