Międzynarodowe transakcje gospodarcze3 Prof.dr h. H. Treder

2 rok NSL MSG 20100508

Egzamin 13 czerwiec godzina 10h30

Rynek jest otoczeniem ekonomicznym z działalnością handlową, rynek jest zjawiskiem dynamicznym.

Wzajemne zależności pomiędzy rynkami;

Rynek jest badany i obok są inne rynki pozostające w określonych relacjach z naszym otoczeniem,
występują trzy grupy relacji:

-

relacje przedmiotowe

-

relacje funkcjonalne

-

relacje instytucjonalne



Zależności przedmiotowe występują pomiędzy rynkami różnymi w sensie geograficznymi, ale
rynkami takiego samego towaru. Skutki tej sytuacji na jednym rynku będą dotyczyd innych
rynków, ale tylko w odniesieniu do tego samego produktu np. polski rynek zboża i rosyjski
rynek zboża. Podaż zmniejszenia podaży na rynku rosyjskim, zwiększy popyt na rynku
polskim. Występują również między rynkami towarów substytucyjnych, masło i margaryna.
Występują też pomiędzy rynkami towarów komplementarnych, paliwo i samochód.



Zależności funkcjonalne; występują pomiędzy rynkiem pierwotnym i rynkiem centralnym:
-

pierwotny: to taki, na którym w sposób szczególny koncentruje się podaż jakiegoś
towaru, czyli te rynki zlokalizowane są w pobliżu miejsc produkcji i wydobycia
określonych towarów. Na tych rynkach skupuje się towar od producentów.

-

centralny: w sposób szczególny koncentruje skupia, popyt na określone towary.

o Powiązania instytucjonalne, pomiędzy rynkami polegają na tym, że rynki nazywane

instytucjonalne wpływają na inne rynki. Giełda towarowa wpływa na obrót towarowy na
innych rynkach mniej zorganizowanych, ceny kształtujące się na rynku mają wpływ na ceny w
obrocie pozagiełdowym, np. cena ropy na giełdzie jest odzwierciedleniem ceny w obrocie na
innych rynkach.

Jeżeli jesteśmy uczestnikiem jakiegoś rynku, musimy ten rynek badad i analizowad. Musimy wiedzied,
co się dzieje na naszym rynku i interesowad się innymi rynkami, wiemy o nich, że mogą wpłynąd na
mój rynek.

Rynki wysoko zorganizowane:

Giełda towarowa: wynika to z zasad organizacji tego rynku. Giełdy działają zgodnie z prawem i są
rynkami rządzącymi się swoimi prawami, które są zapisane w ustawie. Przedmiotem obrotu na
giełdzie mogą byd różne towary, ale towar musi spełniad pewne cechy. Wymienia się 4 cechy gdzie 2
są bardzo ważne:

Jednorodnośd:, ( czyli wymiennośd, mogą byd wymieniane) poszczególne partie danego towaru
posiadają identyczne cechy. Na giełdzie handluje się kontraktami ( najmniejsza partia towaru,
mogąca byd przedmiotem obrotu giełdowego). Na giełdzie jeden kontrakt kawy np. 30 worków.
Regulamin określa ile jednostek wchodzi na kontrakt.

Międzynarodowe transakcje gospodarcze3 Prof.dr h. H. Treder

2 rok NSL MSG 20100508

Podatnośd na standaryzację: towar opisany za pomocą znaków, symboli, towar opisany tak, że
wiadomo, o co chodzi. Towary nie muszą byd fizycznie w danym miejscu gdzie dana giełda się
znajduje. Realne konsekwencje towarów giełdowych: istnieje możliwośd ograniczenia kosztów
transakcyjnych. Towaru nie trzeba przewozid.

Masowośd: towary są towarami masowymi. Giełdy stają się ważnymi ośrodkami

Trwałośd: cecha mniej ważna, gdyż trwałośd jest rzeczą względną.

Inna zasada, to będą podmioty w strukturze giełdy:

o Tzw. Członkowie giełdy, podmioty mające prawo brad udział w handlu giełdowym, mają

wpływ na funkcjonowanie giełdy, w sposób czynny i bierny. Członkowie giełdy wchodzą w
skład rad nadzorczych.

o Podmioty sprzedający dany towar i tych, którzy je kupują. Są określone bariery ograniczające

dostęp do danej giełdy, określenia finansowe lub liczba danych członków może byd stała.
Dostęp do giełdy nie jest otwarty.

o Uczestnicy giełdy, nie mają wpływu na to, co dzieje się na rynku. Mogą brad udział w

transakcjach, ale nie na takich zasadach jak członkowie giełdy.

o Maklerzy giełdowi – są stroną podażową, to za ich pośrednictwem przechodzą transakcje

giełdowe.

Rodzaje transakcji giełdowych:

Dzielimy transakcje na dwie kategorie: transakcje rzeczywiste tzw.; efektywne, takie gdzie celem
transakcji jest rzeczywiste dostarczenie towaru od sprzedającego do kupującego. Transakcje
spekulacyjne, transakcja jest zawierana, jest rozliczana, ale nie zostaje zakupiony towar. Cele
czysto spekulacyjne, zarobienie na różnicy ceny, w celu osiągnięcia zysku – to jest obrót
spekulacyjny.

Drugim powodom, dla którego prowadzony jest obrób spekulacyjny, jest zabezpieczenie się
przed niekorzystną zmianą cen towarów w obrocie towarowym: transakcje hedgingowymi,
zabezpieczenie się od niebezpiecznego spadku cen: hedge – płot, żywopłot, chronią przed
ryzykiem niekorzystnych zmian cen. Sprzedający sprzedaje towar rzeczywisty na rzecz
kupującego, transakcja rzeczywista, w momencie transakcji cena wynosi 100 jednostek za
kontrakt, ale realizacja dostawy przewidywana jest na za 3 miesiące. Sprzedawca przyjmuje
ryzyko, że cena towaru może wzrosnąd do ceny 120 za kontrakt. W momencie transakcji
rzeczywistej, sprzedawca zawiera drugą transakcję, tzw. Hedgingową chroniącą przed zmianą
cen, jest transakcją odwrotną, czyli zabezpieczona transakcją kupna, kupując partię towaru
takiego samego po takiej samej cenie. Przy zbliżeniu się okresu 3 miesięcy po takiej cenie, jaka się
ustaliła w danym momencie i mamy zysk 20 i wychodzimy, na 0 jeżeli ta cena nie zmieni się. Nie
osiągamy cen, ale wychodzimy na 0.

Transakcje zabezpieczają przed ryzykiem niebezpiecznych cen, ale wychodzimy wówczas na 0.

Międzynarodowe transakcje gospodarcze3 Prof.dr h. H. Treder

2 rok NSL MSG 20100508

Transakcja Hedgingową jest odwrotną transakcją: transakcja sprzedaży jest transakcja zakupu i
podobnie. Wracając do transakcji:

Transakcje rzeczywiste można podzielid:

o Na transakcje natychmiastowe SPOT towar jest wydawany kupującemu natychmiast po

zawarciu transakcji. Natychmiast u jednych może oznaczad na giełdzie w trzy dni lub w kilka
tygodni, w zależności od giełdy

o Transakcje dostawne: typu forward, z późniejszym terminem dostawy. Te transakcje

natomiast są dzielone na:
-

transakcje na przybycie lub na towary w drodze ( w momencie zawarcia transakcji

towar jest gdzieś w jakimś danym miejscu)
-

transakcje na załadowanie; cena obejmuje koszty załadunku towaru.

-

transakcje na dostarczenie; cena obejmuje koszty transportu, do punktu

przeznaczenia.

Rola giełdy; współcześnie duża dla obrotu targowego w sektorze masowym. Jakie funkcje
spełniają giełdy współcześnie?
Ułatwiają realizację obrotu handlowego, przez to, że koncentrują, w jednym miejscu i czasie
skupiają masowy popyt i masową podaż. Po drugie giełdy spełniają funkcję informacyjną,
pomiędzy giełdą i jej otoczeniem następuje przepływ informacji. Cena rynkowa na przykład. Z
otoczenia do giełdy idzie informacja odnośnie o warunkach produkcji ( kataklizm niszczący
coś, w jakimś kraju)

Funkcja bezpieczeostwa obrotów, giełda, jako rynek sformalizowany, zabezpiecza transakcję.

Giełdy oferują różnego rodzaju instrumenty, które mogą byd zastosowane w celu
zmniejszenia ryzyka w obrocie towarowym.
Inne rynki to aukcja; to na przykład targi lub wystawy międzynarodowe, przetargi
międzynarodowe ( poczytad o zasadach obrotu towarowego).

Formy obrotów międzynarodowych

Główny problem:

o Kryteria wyboru formy obrotów na rynku zagranicznym,
o Wpływ otoczenia prawnego na przebieg transakcji,
o Wpływ otoczenia rynkowego na przebieg transakcji
o Skutki bezpośredniej i pośredniej działalności handlowej
o Podstawowe formy obrotów handlowych
o Rodzaje transakcji

Pytania:

Międzynarodowe transakcje gospodarcze3 Prof.dr h. H. Treder

2 rok NSL MSG 20100508



W jaki sposób zapewnid racjonalnośd wyboru form obrotów w przedsiębiorstwie handlu
zagranicznego?



Jakie informacje powinny Stanowic podstawową podejmowania decyzji przez eksportera/
importera?



Jak jest kształtowane otoczenie prawne, w którym funkcjonują uczestnicy handlu
międzynarodowym?



Jaki wpływ na przebieg transakcji ma otoczenie ekonomiczne?



Jakie konsekwencje wynikają z wyboru między bezpośrednią i pośrednią forma obrotów
handlowych?

Kryteria wyboru formy obrotów na rynkach zagranicznych:

a. Otoczenie prawne
b. Otoczenie ekonomiczne
c. Uwarunkowania wewnętrzne
d. Specyfika towaru

To pociągnie za sobą decyzję o wyborze formy transakcji handlowej

Kryteria wyboru formy obrotów na tynkach zagranicznych

a. Otoczenie prawne: normy prawa bezwzględnie obowiązującego, przepisy prawa w kraju
b. Otoczenie ekonomiczne – rynek: cechy rynku, wzajemne oddziaływania rynków
c. Uwarunkowania wewnętrzne w przedsiębiorstwie: mocne strony przedsiębiorstwa, słabe

strony przedsiębiorstwa – z tego wynikają odpowiednie przesłanki o działalności handlowej.

d. Specyfika towaru: towary w obrocie giełdowym, towary w obrocie aukcyjnym, towary w

przetargach międzynarodowych

Bezpośrednia działalnośd handlowa

Korzyści:



Brak prowizji



Niższa cena towaru,



Towar bardziej konkurencyjny,



Producent jest bliżej rynku,



Własna poletka sprzedaży,



Strategia długookresowej obecności na rynku;

Zagrożenia



Koszty utrzymywania własnej sieci sprzedaży,



Dłuższy cykl obiegu kapitału,



Większy wysiłek organizacyjny,



Ponoszenie ryzyka dystrybucji



Mniejsza skutecznośd sprzedaży



Brak cech dobrego sprzedawcy i znajomości technik transakcyjnych

Międzynarodowe transakcje gospodarcze3 Prof.dr h. H. Treder

2 rok NSL MSG 20100508

Pośrednia działalnośd handlowa:

Te argumenty występują w odwrotnej kolejności jak w przypadku działalności bezpośredniej.

Wnioski:

1. Koniecznośd poznania otoczenia prawnego
2. Trzeba zbadad rynek
3. Przyjrzed się temu rynkowi
4. Musimy podjąd decyzję czy będziemy prowadzid pośrednio czy bezpośrednio



Realizacja transakcji na rynku zagranicznym wymaga dokonania racjonalnego wyboru formy
obrotów handlowych. Wybór ten jest dokonywanych w warunkach otoczenia rynkowego



Decyzja musi byd oparta na konkretnych informacjach, musimy zbadad przepisy prawa,
specyfika towaru



Warunki otoczenia prawnego kształtowane są przez: politykę handlową UE oraz ministra
gospodarki ( w trybie administrowania obrotem towarowym z zagranicą)

Formy obrotów na rynkach międzynarodowych



Eksport ( nie dotyczy Unii)



Import



Wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów



Wewnątrz wspólnotowe nabycie towarów



Leasing



Franchising

Reeksport - Jest to zakup towarów za granicą, w celu ich sprzedaży również za granicę; cel i
przyczyna: zysk,



Bezpośredni ( towar kupiony za granicą i tam sprzedany bez przywożenia do kraju Re
eksportującego)



Pośredni, ( jeżeli towar jest przywieziony do kraju re eksportującego)

Obrót uszlachetniający: przywieziony z zagranicy towar, uszlachetniający, potem jest wywożony za
granicę;



Czynny wykonuje obrót uszlachetniający



Bierny wysyła towar do wykonania uszlachetnienia

Uszlachetnienie – zmienia status towaru, z punktu przebiegu transakcji Re eksportującej, różnica
między reeksportem polega na zmianie własności do prawa posiadania towarów. Prawo w
uszlachetnieniu, nie zmienia się prawo własności, w reeksporcie pośrednim prawo własności zmienia
się dwukrotnie.

Zjawiskiem wspólnym dla reeksportu uszlachetnienia i reeksportu pośredniego jest nacjonalizacja
towaru. Paostwo przejmuje własnośd do danego produktu. Oznacza to zmianę kraju pochodzenia
towaru, na skutek uszlachetnienia, ale to nie ma nic wspólnego z prawem własności. Właściciel jest
ten sam. Stosuje się przy tym kryterium wartości dodanej: bierzemy pod uwagę wartośd wyjściową, a

Międzynarodowe transakcje gospodarcze3 Prof.dr h. H. Treder

2 rok NSL MSG 20100508

następnie po zakooczeniu tego uszlachetnienia wyliczamy wartośd koocową. Nie zmienia się
właściciel towaru.

Konsekwencje w praktyce: GSP general system of preferences, KMU, kwestia pochodzenia towaru
staje się bardzo ważną. Zakaz importowania towarów z krajów X czy Y, żeby nie trafiały do danego
kraju.

Pyt. Transakcja a kontrakt w handlu zagranicznym

Transakcja jest elementem każdej formy obrotów, związana z pojęciem kontraktu.

Kontrakt: jest to umowa pomiędzy sprzedającym i kupującym. Tę i tylko tę umowę nazywamy
kontraktem.

Transakcja: jest pojęciem szerszym: obejmuje kontrakt, oraz inne umowy, które muszą byd zawarte i
wykonane, żeby mógł byd osiągnięty cel transakcyjny. Umowa przewozu musi byd wykonana, gestia
transportowa: jest to prawo i obowiązek zorganizowania przemieszczenia towaru na określonym
odcinku od sprzedającego do kupującego. Umowa ubezpieczenia, umowa o spedycję ( działalnośd
spedytora od działalności przewoźnika ( tylko przewozi,) natomiast spedytor organizuje wszystko.

Transakcja: od strony prawnej, jest to działanie w celu ustanowienia, zmiany lub przeniesienia
określonych praw rzeczowych.

Handlowa: zawsze obejmuje dwa strumienie przepływu dóbr, w jedną stronę od sprzedającego do
kupującego płyną towary lub usługi, a w drugą stronę płynie świadczenie wzajemne, w formie
towarowej lub pieniężnej.

Niehandlowa: polega na jednostronnym oświadczeniu woli, którego skutkiem jest przeniesieni praw
rzeczowych: darowizna, testament.

Pyt. Spośród jakich technik transakcyjnych może byd dokonywany wybór sposobu przeprowadzenia
obrotów handlowych?



Podstawowe techniki transakcyjne
proste transakcje handlowe – ekspert import, reeksport, obrót uszlachetniających



Transakcje wiązane

o Transakcje barterowe
o Transakcje kompensacyjne
o Transakcje zakupów wzajemnych
o Transakcje samo spłaty
o Transakcje offsetowe
o Transakcje zamienne

Ocena transakcji

+ zwiększenie możliwości eksportowych i
importowych
+Forma ułatwiająca wejścia na nowy rynek
+Narzędzie walki konkurencyjnej

-Wymagają większej wiedzy i doświadczenia
dostaw
-Nie przysparzają paostwa dewiz
-Są trudne do realizacji dla małych

Międzynarodowe transakcje gospodarcze3 Prof.dr h. H. Treder

2 rok NSL MSG 20100508

+Możliwośd prowadzenie handlu bez użycia
środków dewizowych
+Możliwośd realizacji importu bez zaciągania
kredytów;

przedsiębiorstw
-Wprowadzają wymuszony bilateralizm;

Barter – pieniądz jest używany tam współcześnie dzisiaj, ale pieniądz pełni różne funkcję;

Barter

a

b

wymiana towaru na towar dokonywania między dwoma podmiotami, objęta jedną umową



Jest to historycznie najstarsza forma wmotany handlowej,



Dokonywana jest na podstawie porównania wartości towarów



Nie stosuje się rozliczeo pieniężnych i transferu dewiz przez granicę,



Dostawy wzajemne towarów dokonywane są jednocześnie



Brak rozliczeo dewizowych pozwala na ograniczenie kosztów transakcyjnych,



Stosunkowo trudno jest znaleźd partnera zainteresowanego dostawą wzajemną

Transakcje kompensacyjne jest to bezdewizowa wymiana towarów objęta jedną umową, w której
należności z tytułu dostaw regulowane ą w walucie krajowej



Kompensata całkowita – wartośd dostaw musi byd zrównoważona



Kompensata częściowa- tylko okr3ślona częśd eksportu jest kompensowana wzajemną
dostawą, a różnica (szpica jest rozliczana w dewizach

Transakcja kompensacyjna – rozliczenie w walucie krajowej. Muszą byd spełnione pewne warunki:

Trzeba dążyd do zrównoważenia wartości dostaw, po drugie te dostawy muszą byd zsynchronizowane
w czasie ( żeby płatności były w tym samym czasie)

Transakcje zakupów wzajemnych: dokonanie zakupu importowego jest uzależnione od uzyskania
zobowiązania eksportera, że w określonym czasie zakupi on u kontrahenta określenie dobra lub
usług, do wysokości ustalonego z importerem procentu wartości swojego eksportu. Nie ma
konieczności zsynchronizowania w czasie tych obu transakcji. Transakcje zakupów wzajemnych są
powiązane w momencie zakupu towarów.

Transakcje samo spłaty: buy back agrement

Długoterminowe porozumienia w sprawie zakupu za granicą towarów inwestycyjnych, przewidujące
spłatę zobowiązao całkowicie lub częściowo dostawami artykułów wytworzonych dzięki zakupionym
obiektom inwestycyjnym, licencjom, czy know -how

Transakcje typu offset

Strona kupująca warunkuje dokonanie zakupu od uzyskania jakiejś konkretnej korzyści związanej z
rozwojem przemysłu lub handlu w kraju importującym, zakup F16 przez paostwo. Inwestycja
Greenfield typu budowa jakiejś fabryki, porozumienia korporacyjne.

Międzynarodowe transakcje gospodarcze3 Prof.dr h. H. Treder

2 rok NSL MSG 20100508