1

"for the theoretical discovery of a mechanism that contributes to our
understanding of the origin of mass of subatomic particles, and which recently
was confirmed through the discovery of the predicted fundamental particle, by
the ATLAS and CMS experiments at CERN's Large Hadron Collider"
„za odkrycie teorii przyczyniającej się do zrozumienia pochodzenia masy
cząstek subatomowych, która została ostatnio potwierdzona przez odkrycie
przewidywanej cząstki podstawowej w eksperymentach ATLAS i CMS przy
Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN”

The Nobel Prize in Physics 2013

François Englert

Peter Higgs

Oddziaływania podstawowe

grawitacyjne

elektro-
magnetyczne

silne

słabe

2

CZĄSTKI ELEMENTARNE

nazwa

symbol

masa/MeV

składniki materii

spin 1/2

nośniki oddziaływań

spin 1

pokolenia

elekro-

magne-

tyczne

silne

słabe

3

2

1

foton

γ

0

gluony

8 kolorów

0 ?

bozony

W

+

,W

-

,Z

0

≅85000

taon

τ

1784

mion

µ

105,7

elektron

e

0,511

-1

0

leptony

neutrino

ν

τ

0 ?

neutrino

ν

µ

0 ?

neutrino

ν

e

0 ?

0

0

piękny

beauty

b

4700

dziwny

strange

s

200

dolny

down

d

10

-1/3

g

kwarki

prawdziwy

true

t

174000

powabny
charm

c

1500

górny

up

u

5

+2/3

g

ładunki

Liczba zdarzeń, w których obserwowano rozpad cząstki o masie około 125
GeV/c

2

na tle innych obserwowanych rozpadów.

3

Energia i pęd w fizyce relatywistycznej

Energia i pęd

Masa spoczynkowa (p=0)

Foton – brak masy spoczynkowej

Foton – kwant energii

Stała Plancka

4

4 miony (czerwone ślady), które mogły
powstać z rozpadu cząstki Higgsa.
Rekonstrukcja z detektora ATLAS
produktów zderzenia 2 protonów w
LHC.

2 fotony (zielone ślady), które mogły
powstać z rozpadu cząstki Higgsa.
Rekonstrukcja z detektora CMS
produktów zderzenia 2 protonów w
LHC.

Detektor ATLAS przez Wielkim Zderzaczu Hadronów LHC składa się z 90
milionów czujników.

5

Spontaniczne złamanie symetrii przez pole Higgsa, które prawdopodobnie nastąpiło
tuż po Wielkim Wybuchu, w którym powstał Wszechświat.