Barbara Majkowska – Wojciechowska

Klinika Immunologii, Reumatologii i Alergii

Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Profilaktyka chorób alergicznych,

monitorowanie st

ęż

e

ń

alergenów

Odpowied

ź

na antygeny

Odpowied

ź

immunologiczna jest procesem,

w którym organizm broni si

ę

przeciw

inwazji obcych substancji poprzez ich:

rozpoznanie,

neutralizacj

ę

,

eliminacj

ę

„

Immunologia Kliniczna” M. Kowalski

Nadwra

ż

liwo

ść

na antygeny

IgM, IgG

I

III

II

IV

IgE atopia, anafilaksja

IgM, IgG

kompleksy.

ch. posurowicza

IgM, IgG -

reakcja poprzetoczeniowa

T (cytokiny T),

kont.zapalenie skóry, gruźlica

Cz

ę

sto

ść

nadwra

ż

liwo

ś

ci na pokarmy u dzieci

37,00%

15,01%

9,22%

7,45%

5,56%

4,61%

4,14%

2,84%

2,48%

2,01%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

C

ow

's

M

ilk

C

ho

co

la

te

S

tra

w

be

rr

ie

s

E

gg

To

m

at

o

C

ac

ao

N

ut

s

A

pp

le

C

el

er

y

O

ra

ng

e

Cow's Milk

Chocolate

Strawberries

Egg

Tomato

Cacao

Nuts

Apple

Celery

Orange

n=846

Marek Kowalski (Vr WLek)

„Nadwra

ż

liwo

ść

na pokarmy u dzieci łódzkich” Łód

ź

,

STN 2008

Cz

ę

sto

ść

wyst

ę

powania nadwra

ż

liwo

ś

ci

pokarmowej u dzieci, których matki przyjmowały
leki podtrzymuj

ą

ce ci

ążę

lub doustne

ś

rodki

antykoncepcyjne.

*

*

*

* p < 0,05

Marek Kowalski V WL STN 2007

Dzieci miejskie/wiejskie Łodzi i woj.

astma: 16.42%

ν

s 1.97% (p<0,001)

alergiczne zapalenie błony

ś

luzowej nosa 38.81% vs 10.84%

(p<0,001)]

SPT+

63,7% vs 22,7% (p<0,001).

Uczulenia monowalentne oraz na 2-4 alergeny były cz

ę

stsze u dzieci

wiejskich natomiast prawie czterokrotnie wi

ę

cej dzieci miejskich

było uczulonych na pi

ęć

lub wi

ę

cej alergenów (p <0,0001).

B. Majkowska–Wojciechowska , J. Pełka , L. Korzon , A. Kozłowska M.

Kaczała, M. Jarz

ę

bska , T. Gwardys , M. L. Kowalski. Prevalence of allergy,

patterns of allergic sensitization and allergy risk factors in rural and urban

children

Allergy 2007

Uczulenia na alergeny roztoczy

dzieci miejskich i wiejskich

•

D. pt.

•

Łód

ź

32,7%

Mierzyce 11,3%

Nowa Słupia 18%

•

D. f.

•

Łód

ź

, 28,6%

Mierzyce 12,3%

Nowa Słupia 8%

15%

10%

Striking differences in the prevalence of allergic sensitization among school children living in urban

and rural areas in Pola

Striking differences in the prevalence of allergic sensitization among school children living

in urban and rural areas in Poland.

.

B. Majkowska – Wojciechowska, J. Pe

ł

ka, L Korzon, M. Kacza

ł

a,

A.Koz

ł

owska, M. L. Kowalski. EAACI Amsterdam 2004

„

Higieniczna” patogeneza alergii atopowej

ś

rodowisko wiejskie,

wi

ę

ksza cz

ę

sto

ść

infekcji,

stały kontakt ze

zwierz

ę

tami,

sprzyja przestrajaniu

odp. immunologicznej

w kierunku generacji

protekcyjnego profilu

limfocytów Th1, co

mo

ż

e zapobiega

ć

rozwojowi alergizacji

Th1

Th2

Strachan at all BMJ 1989

„

Higieniczna” patogeneza alergii atopowej

20 lat pó

ż

niej (badania kohortowe)

Infekcje w I r

ż

ycia nie wykazuj

ą

zwi

ą

zku z

alergicznym nie

ż

ytem nosa u dzieci

(Bremner Allergy 2008)

Liczba starszego rodze

ń

stwa odwrotnie

koreluje z wyst. alergicznego nie

ż

ytu nosa

(Bremner Allergy 2008)

Starsze rodze

ń

stwo i liczba wczesnych infekcji

odwrotnie koreluje z AZS

(Benn CS. BMJ 2004; Ponsonby at all 2008)

„

Higieniczna” patogeneza alergii atopowej

20 lat pó

ż

niej (badania kohortowe)

Korelacje ujemne (ochrona przed wyst. alergii):

Bogata mikroflora przew. pokarmowego i
(niepasteryzowana

ż

ywno

ść

)

(Seiskari Clin Exp Immunol. 2007)

Kontakt ze zwierz

ę

tami w czasie ci

ąż

y

(B. Majkowska – Wojciechowska i wsp. Allergy 2008;

N. Aichbhaumik i wsp. Clin Exp Allergy 2008 )

W zale

ż

no

ś

ci od relacji czasowej mi

ę

dzy podj

ę

ciem

działa

ń

prewencyjnych a faz

ą

naturalnego rozwoju

choroby atopowej wyró

ż

niono:

1. profilaktyk

ę

pierwotn

ą

adresowan

ą

do populacji osób

zdrowych, jej celem jest zapobieganie rozwojowi choroby;

2. profilaktyk

ę

wtórn

ą

adresowan

ą

do chorych, zmierzaj

ą

c

ą

do

zapobiegania wyst

ę

powaniu objawów i dalszego post

ę

pu

choroby atopowej np. prewencja rozwoju astmy u chorych na
atopowe zapalenie skóry. Badania okresowe umo

ż

liwiaj

ą

postawienie wczesnego rozpoznania i zastosowanie wła

ś

ciwej

terapii zapobiegaj

ą

cej rozwini

ę

ciu si

ę

choroby. Wykorzystuje

si

ę

w tym celu badania przesiewowe (ocena poziomu IgE) i

szczegółowy wywiad.

3. profilaktyk

ę

trzeciorz

ę

dow

ą

skierowan

ą

do pacjentów z

rozwini

ę

t

ą

chorob

ą

przewlekł

ą

, obejmuj

ą

c

ą

działania

zmierzaj

ą

ce do zapobiegania zaostrzeniom i dalszemu

post

ę

powi choroby.

ASTMA – PREWENCJA

Najwa

ż

niejsze metody prewencji pierwotnej

chorób alergicznych i astmy w czasie ci

ąż

y:

∆∆∆∆

Całkowita eliminacja czynnego i biernego palenia

u kobiet ci

ęż

arnych

∆∆∆∆

Immunoterapia swoista

u kobiet chorych na astm

ę

oskrzelow

ą

lub/i alergiczny nie

ż

yt nosa

∆∆∆∆

Stosowanie w ostatnim trymestrze

ci

ąż

y probiotyków

u kobiet z grupy ryzyka urodzenia dziecka alergicznego

ASTMA – PREWENCJA
Metody prewencji pierwotnej po
urodzeniu dziecka

karmienie piersi

ą

przez

pierwsze 4-6 miesi

ę

cy

ż

ycia

dziecka

wykluczenie z diety
pokarmów stałych do 5
miesi

ą

ca

ż

ycia

u dzieci z grupy ryzyka
rozwoju alergii i braku
mo

ż

liwo

ś

ci karmienia

naturalnego – dieta oparta o
hydrolizaty białkowe przez
co najmniej cztery miesi

ą

ce

ż

ycia

FENOTYP = GENOTYP +

Ś

RODOWISKO

•

Profil odpow.

immunol.

• Alergia

• Atopowe

zapalenie skóry

• Astma

TLR-2

IL10 _571

IL4 RA

ILe50Val

FC

ε

R

β

1_237

CD14_159

Infekcje wirusowe

wiejski styl

ż

ycia

ś

łobek / przedszkole

Ekspozycja na

zwierzeta

Znaczenie alergen

Znaczenie alergen

ó

ó

w roztoczy

w roztoczy

patogenezie alergii

patogenezie alergii

W krajach europejskich u około 35%

populacji obserwuje si

ę

cechy atopii

Alergeny roztoczy kurzu domowego

uwa

ż

ane s

ą

za pierwszoplanow

ą

przyczyn

ę

astmy atopowej

i alergicznego nie

ż

ytu nosa

B. Majkowska–Wojciechowska ,

Allergy 2007

Roztocze kurzu domowego:
Dermatophagoides pteronyssinus,
D. farinae

90% pacjentów z astm

ą

jest uczulonych na alergeny roztoczy

rozwój ok. 1 msc (temp. 22-25 C,

optym. wilg. wzgl. 75-80%),

Po

ż

ywienie naskórki, cz

ą

stki organiczne, grzyby,

Wod

ę

absorbuj

ą

z powietrza

potomstwo jednej samicy to 25-30 roztoczy w ci

ą

gu

ż

ycia,

W 1 g/m kurzu 100-500 do 19 tys.

10-20 grudek kałowych / dz.

(Wg Solarz, Alergoprofil 2008)

2 ug/g/m = uczulenie

10 ug/g/m = reakcja astmy, alergii

(wg WHO)

Podstawowe metody

oceny st

ęż

e

ń

alergenów roztoczy

Metoda mikroskopowego wyszukiwania
roztoczy w preparatach
mikroskopowych

Metoda guaninowa – acarex test

Metoda immunoenzymatyczna (Elisa) –
ocena st

ęż

e

ń

alergenów np. Der p 1

Metoda jako

ś

ciowa / półilo

ś

ciowa dla

Der p 1 (Rapid test Indoor
Biotechnologies)

Wg. Alergia na roztocze. Mediton 2005

Allergen Producer

Airborne Allergen

Allergen Proteins

Roztocze kurzu domowego

Feces

Der p 1

Enzym z przewodu pokarmowego roztoczy

Karaluchy

Secretions, feces

Bla g 4

Enzymy z przewodu pokarmowego, białka

wiążące (np.wapń)

Kot

Fel d 3

Białka śliny, guczołów łojowych, potowych

skóry kota

Pies

Skin flakes,

salivary gland

Can f 1

Białka psa

Alergeny roztoczy Dermatophagoides sp.

Der f 1 - proteaza cysteinowa

Der f 2 - ?

Der f 3 - trypsyna

Der f 7

Der f 10 - tropomiozyna

Der f 11 - paramiozyna

Der f 14 - mag3,
apolipoforyna

Der f 15 – chitinaza

Der f 16 - gelsolina/villina

Der f 17 - białko wi

ążą

ce Ca

Der f 18

-

chitinaza

Der p 1 – cysteina + seryna

Der p 2 - ?

Der p 3 - trypsyna

Der p 4 - amylaza

Der p 5

Der p 6 - chymotrypsyna

Der p 7

Der p 8 – transferaza
glutationu

Der p 9 – seryna
kollagenoliticzna

Der p 10 - tropomiozyna

apolipoforyna

Wg. Alergia na roztocze. Mediton 2005

Wg. Alergia na roztocze. Mediton 2005

Podstawowe metody eliminacji roztoczy

i redukcji ich alergenów

Zasadniczym sposobem profilaktyki uczuleń

na alergeny roztoczy jest ich eliminacja

ze środowiska domowego

.

.

Do podstawowych metod prewencji zalicza się:

Obniżenie wilgotności pomieszczeń mieszkalnych

Pranie odzieży i pościeli w temp. >60°C

Do metod skutecznych i dowiedzionych zalicza się:

Stosowanie pokrowców barierowych

Stosowanie odkurzaczy wysokiej klasy

Uczulenia na pyłki roślin

Brzoza

Łód

ź

19,%

Mierzyce 0,9%

Nowa Słupia 4%

Trawy /zb.

Łód

ź

30%

Mierzyce 3%

Nowa Słupia 8%

Babka l.

Łód

ź

16%

Mierzyce 0,9%

Nowa Słupia 2%

Bylica p.

Łód

ź

25%

Mierzyce 2%

Nowa Słupia 5%

B. Majkowska–Wojciechowska i wsp.

Allergy 2007

Pyłek ro

ś

lin

Ziarna pyłku nie tylko przenosz

ą

alergeny. Np. ziarna brzozy i traw

zawieraja bioaktywne lipidy tzw fitoprostany (pollen-associated lipid
mediators, PALMs), które wykazuja zdolno

ść

:

aktywacji ludzkich komórek dendrytycznych,

selektywnego hamowania produkcji IL-12 w tych komórkach,

aktywacji i migracji granulocytów .

Aktywacja kom. dendrytycznych w obecnosci fitoprostanu E1
prowadzi do polaryzacji limfocytów w kierunku Th2. Oznacza to ze
fitoprostan nie tylko strukturalnie odzwierciedla endogenn

ą

prostaglandyn

ę

PGE ale jest tez jej analogiem czynno

ś

ciowym.

Traidl-Hoffmann C.i wsp.
Allergo Journal 2005

GDZIE SZUKAĆ

KOMUNIKATÓW?

http://www.umed.lodz.pl/Kat

edraImmunologii/;

www.polleninfo.org