5/29/2013

1

1

Opakowania do żywności

Nr. 4

Ver. 1

2

Postęp w dziedzinie opakowań
Głównymi czynnikami ograniczającymi trwałość żywności mało
przetworzonej (np. owoców i warzyw) są procesy fizjologiczne i
biochemiczne

zachodzące

w

żywych

tkankach

oraz

rozwój

drobnoustrojów. Tradycyjne opakowanie izoluje żywność od wpływu
zewnętrznego: tlenu, pary wodnej, światła oraz zanieczyszczenia
mikrobiologicznego.

Nowe

opakowania

spowalniają

procesy

zachodzące w żywności (mato przetworzonej) wewnątrz opakowania.
Technologie te są znane pod nazwa.:
- pakowanie

w

modyfikowanej

atmosferze

MAP

(Modified

Atmosphere Packing)
-oraz
- pakowanie aktywne AP (Active Packing).

3

Technologia MAP zmniejsza poziom przemian fizjologicznych,
szybkość respiracji i reakcji oksydacyjnych oraz hamuje rozwój
drobnoustrojów przez zmianę składu gazów otaczających produkt
żywnościowy w opakowaniu. Dla każdego produktu żywnościowego
istnieje

doświadczalnie

dobrany

optymalny

skład

atmosfery

gazowej

(tlen,

dwutlenek

węgla,

azot

lub

inne

gazy)

powstrzymującej ,,procesy życiowe". Modyfikacja przemian może
mieć charakter bierny i aktywny. Wersja bierna wymaga dłuższego
czasu, w którym zachodzi reakcja miedzy stadnikami żywności i
otaczającymi gazami. Modyfikacja aktywna jest szybsza i polega na
wprowadzeniu

dodatkowego

gazu

(,,przepłukiwanie"

gazem),

zastosowaniu próżni lub użyciu pochłaniaczy, czy tez emiterów
określonych gazów.

Najczęściej

pakowanie

MAP

łączy

się

z

chłodniczym

przechowywaniem produktów.

4

Pakowanie aktywne polega na takim zaprojektowaniu opakowania,
aby aktywnie oddziaływało na żywność opakowaną, w celu
maksymalnego przedłużenia jej przydatności do spożycia. Rożne
opakowania aktywne powodują.:
- wiązanie i usuwanie z atmosfery w opakowaniu tlenu i etylenu,
- wiązanie lub emitowanie dwutlenku węgla z/lub do opakowania,
- regulacje wilgoci,
- działanie antybakteryjne,
- wydzielanie antyoksydantow,
- pochłanianie lub wydzielanie zapachów,
- adsorbowanie niepożądanych substancji smakowych.

5

OPAKOWANIE JAKO INTEGRALNA CZĘŚĆ TOWARU

•

I definicja opakowania - wyrób tworzący warstwę zewnętrzną w
stosunku do innego wyrobu, chroniący go przed działaniem
czynników zewnętrznych lub odwrotnie, umożliwiający
transport, magazynowanie, sprzedaż, zawierający określone
informacje i znaki kodowe.

•

II definicja opakowania –– zewnętrzna powłoka wytworu
znajdującego się wewnątrz ( włącza oprawę działalności firm,
organizacji itp.).

•

Opakowanie – część składowa socjologiczno – ekonomicznego
systemu – połączenie między przemysłem, handlem,
konsumentem, dystrybucją z uwzględnieniem powiązania między
człowiekiem, maszyną pakującą, materiałem opakowaniowym a
środowiskiem.

6

Funkcje opakowań

•

ochronna (funkcja defensywna); umożliwienie transportu,
magazynowania, użytkowania produktu;

•

marketingowa (agresywna) – opakowanie jest użyteczną cechą i
w połączeniu z rdzeniem produktu tworzy produkt rzeczywisty;

•

informacyjna (o produkcie i producencie, właściwościach);

•

zarządzająca (kody EAN) , zainteresowanie procesami różnych
form zarządzania;

•

psychologiczna - oddziaływanie na konsumenta.

5/29/2013

2

7

Podział funkcji opakowań

•

Towaroznawcza:
-ochrona towaru,
-techniczna,
-informacyjna;

•

Marketingowa (oddziaływanie psychologiczne na konsumenta
i producencie);

•

Ekologiczna.

Inny podział funkcji:

•

identyfikacyjno – informacyjna,

•

dystrybucyjno – logistyczna,

•

ekonomiczna,

•

promocyjno – sprzedażowa,

•

ochronna.

8

Klasyfikacja opakowań

Klasyfikacja według następujących kryteriów (PN-88/O – 79000):

1. Zasadniczej roli jaką spełniają opakowania w stosunku do ich

zawartości:

-jednostkowe –(bezpośrednio funkcja ochronna i promocyjna,
pośrednio funkcja informacyjna), sprzedaż detaliczna;

-transportowe – ułatwienie transportu i magazynowania,
ochrona przed wpływami klimatycznymi;

-zbiorcze – służą do opakowania określonej liczby sztuk
produktu bez opakowania lub w opakowaniu jednostkowym.

2. Rodzaju materiału z którego zostało wykonane opakowanie:

-szklane, ceramiczne, metalowe, z tworzyw papierniczych
(papier, tektura), włókiennicze, drewniane, z tworzyw
sztucznych, z materiałów kompleksowych .

9

Klasyfikacja opakowań

3. Klasyfikacja według formy konstrukcyjnej:

-opakowanie jednostkowe do detalicznej sprzedaży, 12 rodzajów
opakowań (PN-88/O-79000),
-opakowanie transportowe – opakowanie określonej ilości wyrobów
luzem, w opakowaniach jednostkowych lub zbiorczych, 14 rodzajów (PN-
88/O-79000),
-opakowania zbiorcze – opakowanie określonej liczby wyrobów luzem
lub opakowań jednostkowych;
-opakowania kombinowane – opakowanie o elementach wykonanych z
różnych materiałów;
-opakowania składane nierozbieralne – można złożyć na płask bez
rozdzielania elementów;
-opakowania składane rozbieralne – można złożyć na płask przez
rozdzielenie poszczególnych elementów;
-opakowanie jednorazowego użytku;
-opakowanie wielokrotnego użytku.

4. Podatności do składowania i rozbierania:

-sztywne, składane, rozbieralne;

10

Klasyfikacja opakowań

5. Z punktu możliwości wykorzystania w obrocie towarowym:

-opakowania jednorazowego użycia (papier, celofan, słoje, butelki),

-opakowania wielokrotnego użycia (zwrotne, butle gazowe).

6. Wpływu na środowisko.

-opakowania ulegające i nie ulegające procesowi biodegradacji,

-toksyczne i nietoksyczne,

-nadające i nie nadające się do powtórnego przerobu.

7. Inne podziały:

-ze względu na zasięg obrotu (krajowe, eksportowe);

-ze względu na wygląd opakowania:

-opakowania częściowo osłaniające towar: kubki, pudełka bez wieka,
siatki, tacki, klatki, kosze, pojemniki ażurowe, wiadra otwarte, worki
siatkowe,

-opakowania całkowite osłaniające wyrób: ampułki, balony, bańki,
butelki, fiolki, kubki i pudełka zamknięte, słoje, torby, tubki, worki, beczki,
bębny, butle, kanistry, klatki, skrzynki.

11

Rodzaje opakowań transportowych

14 rodzajów: (rysunki tych opakowan)

14 rodzajów: (rysunki tych opakowan)

••

Balon

Balon

••

Bańka

Bańka

••

Beczki

Beczki

••

Bęben

Bęben

••

Butle

Butle

••

Hobok

Hobok

12

Karnister
Klatka
Konew
Pudło
Skrzynia
Skrzynki
Wiadra
worek

5/29/2013

3

13

Charakterystyka materiałów na opakowania - szkło

Szkło - ciecz przechłodzona mieszaniny piasku, sody i wapienia i stłuczki szklanej +

dodatki polepszające właściwości,

Otrzymywanie: stapianie SiO

2

(w postaci piasku) z CaO, Na

2

CO

3

Skład szkła na opakowanie: 72% SiO

2

, 11% CaO, 14% Na

2

O, 1,7% Al

2

O

3

+ związki Mg, P,

Fe, Se, Co,

Zalety:

•

Nietoksyczność, nieprzepuszczalność dla cieczy (H2O), gazów (O2,CO2) i
zapachów;

•

Przezroczystość, można je barwić, zdobić, umieszczać trwałe znaki, ma różne
kształty;

•

łatwość mycia i użycia wtórnego, sztywna konstrukcja po uformowaniu;

•

niski koszt, można uzyskać żądane właściwości chemiczne i wytrzymałościowe;

•

możliwość recyclingu.

Wady:

•

Kruchość,

•

niska wytrzymałość na uderzenie (pokrywanie powierzchni szkła SnCl4 ,
związkami tytanu, tworzywami sztucznymi);

Zastosowanie:

•

przemysł spożywczy, farmaceutyczny, chemiczny, kosmetyczny

14

Charakterystyka materiałów na opakowania - ceramika

Ceramika (porcelit, fajans, kamionka)

Zalety:

-odporność na działanie kwasów i zasad;

-złe przewodnictwo cieplne.

Wady:

-kruchość;

-duży koszt produkcji,

-duży ciężar;

Zastosowanie:

-przemysł chemiczny do opakowań materiałów żrących,
wrażliwych na światło i na wahania temperatury,

- kosmetyczny – opakowania ozdobne.

15

Charakterystyka materiałów na opakowania - metale

•

Metale, stopy (folie metalowe),

•

Zalety:

•

- odporność na temperatury i na narażenia mechaniczne;

•

- różne formy opakowań.

•

Wady:

•

- korozja (cynowanie, kadmowanie, inhibitory korozji), malowanie,

•

- migracja jonów metali (rozkład witamin, obniżanie cech
organoleptycznych).

16

Tworzywa na opakowania:
- blacha stalowa czarna (do 4,5mm); przed korozją chroni się
poprzez lakierowanie, fosfatyzację (artykuły przemysłowe i nie
konserwowane spożywcze);
- blacha stalowa biała - niskowęglowa blacha czarna pokryta cyną
i malowana (zmiana barwy pod wpływem siarki w produkcie);
- blacha czarna ocynkowana - puszki, beczki, nie stosuje się do
mleka i napojów gazowanych;
- blacha aluminiowa (stopy Mg-Al, Mn-Al, Mg-Al.), beczki, bańki
na mleko, wiadra;
- blacha chromowana lub niklowana – blacha czarna zanurzona w
gorącej kąpieli metalu, blacha „Cansuper”- chromowana, do
konserw o odczynie lekko kwaśnym lub zasadowym;
- folia aluminiowa (0,004 - 0,1mm) walcowana na gorąco i na
zimno, energooszczędna, USA-1913r., Polska-1953r;
- folia aluminiowa uszlachetniona (laminowana) i nie
uszlachetniona (błyszcząca);

17

Charakterystyka materiałów na opakowania – papier

Podział (PN-92/P-50000, ISO 4046: 1978) `według gramatury, grubości,
ciężaru ryzy (500 arkuszy o wymiarach 61 x 91,5cm):

-bibułka < 30 g/m

2

-papier 30 - 225 g/m

2

-tektura > 225 g/m

2

-karton – grubsze papiery i cienkie tektury;

USA - papier od grubości < 0,3 mm niezależnie od gramatury,
Wielka Brytania – papier: grubość < 0,25 mm niezależnie od gramatury,
Papier to pilśń w formie arkuszy, lub wstęg z włókien pochodzenia

roślinnego.

Skład włókna - celuloza (C

6

H

10

O

5

)

n

, lignina, żywice, woski, garbniki, związki

mineralne

Surowce do produkcji papieru - masa szmaciana, masa celulozowa, ścier

drzewny, masa makulaturowa (klasa X papieru);

Dodatki - wypełniacze i środki obciążające (kreda, kaolin, talk, biel tytanowa);

•

kleje (zwierzęce, żywiczne, skrobia, kazeina, woski),

•

barwniki organiczne i mineralne,

•

dodatki uszlachetniające.

Zalety: niska cena, dobre właściwości mechaniczne, mała masa właściwa,

możliwość utylizacji.

Wady: niszczenie lasów;

18

Rodzaje papieru na opakowania

•

C

elulozowo-makulaturowy (manilla) do przedmiotów nie wymagających

mocnego opakowania, gramatura 63 – 140 g/m2;

•

Makulaturowy (szrenc) do towarów przemysłowych, mało wytrzymały,
mechanicznie, mogą występować substancje toksyczne, bakterie
przetrwalnikowe;

•

Siarczynowy (jawa, sulfit) do mocnego i higienicznego pakowania;

•

Siarczanowy (kraft) duża wytrzymałość, trudno go bielić, torby, worki,
tektura;

•

Siarczanowy (natron), sosnowy o gramaturze 31,5 – 140 g/m2,
najmocniejszy; podłoże do powlekania dyspersjami tworzyw sztucznych do l
aminowania polietylenem;

•

Papier pół-pergaminowy;

•

Papier pergaminowy sztuczny z czystej bielonej celulozy, 40 – 80g/m

2

,

odporny na tłuszcz, nie przepuszczają zapachów;

•

Papier powlekany parafiną, woskiem, asfaltem, warstwą tworzyw
sztucznych, nie do żywności;

•

Laminaty (sklejanie pergaminu, folii), wytrzymałe, nieprzepuszczalne dla
pary i zapachów;

•

Karton natronowy (224g/m

2

), głównie na opakowania zbiorcze;

•

Tektura biała i brązowa (można uszlachetnić woskiem), tektury drzewne (ze
ścieru), makulaturowe, słomiane z odpadów włókienniczych;

•

Tektura falista dwuwarstwowa.

5/29/2013

4

19

Surowce włókiennicze

Tkaniny - zewnętrzne okrycia towarów - włókna naturalne lub

syntetyczne (worki, owinięcia, kontenery elastyczne)

Rodzaje:

•

Tkaniny jutowe - worki wielokrotnego użytku, juta kruszy się pod

wpływem wilgoci i światła;

•

Tkaniny lniane z dodatkiem włókien z konopi - wodoodporne,
dobre w tropiku, wielokrotnego użycia (pranie), odporne na
moczenie i wysychanie;

•

Tkaniny bawełniane – mniej trwałe, używane do produktów
miałkich (mąka);

•

Tkaniny z włókien syntetycznych - poliamidy, poliestry, stosowane
w transporcie morskim w warunkach dużej wilgotności i
podwyższonej temperatury, wielokrotnego użycia.

20

Drewno

Drewno – surowiec deficytowy, wprowadzenie opakowań składanych i

rozbieralnych wielokrotnego użycia;

Wprowadzenie do produkcji materiałów zastępujących tarcicę (sklejka,

łuszczka, płyta pilśniowa, wiklina karton).

Rodzaje drewna:

•

sosnowe (zawiera żywice), do wyrobu skrzynek, nie nadaje się do
towarów wchłaniających zapach;

•

świerkowe – lżejsze, bardziej kruche i sękate, mniej trwałe od sosnowego
(beczki do śledzi, skrzynki);

•

jodłowe - rzadko używane (wypacza się i pęka), elementy skrzynek;

•

bukowe - twarde, dobre do strugania, źle się łupie, mała trwałość, bez
zapachu (beczki do masła, skrzynki o specjalnym przeznaczeniu);

•

dębowe - twarde, trwałe, dobra łupliwość (beczki do piwa, wina, wódek);

•

lipowe - miękkie, lekkie, dobrze się obrabia, mało pęka, mniej trwałe niż
świerk i jodła (beczki do produktów spożywczych);

•

brzozowe - miękkie, lekkie, brak zapachu (łuszczka, sklejka, łubianki,
szpule do nici, do przechowywania owoców, warzyw, jaj, drobiu i ryb);

•

topolowe - miękkie, lekkie (wyrób łuszczki, łubianek).

21

Tworzywa drzewne

•

Wiklina korowana i nie korowana, czerwona lub biała, uszlachetnianie i
pokrywanie lakierem (kosze, meble);

•

Tworzywa drzewne (sklejki, płyty pilśniowe, łuszczki);

•

Drewnopodobne materiały płytowe (sklejka, płyta pilśniowa).

•

Materiały roślinne niedrzewne:
-rafia (skórka z liści palmy Raphia), materiał na opakowania ozdobne;
-słoma (żyto, pszenica, owies), materiał przeciw wstrząsowy, opakowania
specjalne (oploty butelek);
-rogożyna – wysuszone łodygi pałki wodnej (torby, koszyki, oploty
butelek) mniej wytrzymała od rafii.

22

Tworzywa sztuczne

Polimery - reakcja polimeryzacji ze związków o małej masie

cząsteczkowej (monomery)

Monomery: etylen, propylen, pochodne etylenu z grupami

winilowymi (styren, chlorek winylu) z innymi grupami
funkcyjnymi (-OH, -NH2, -COOH, -N=C=O),

Termoplastyczne (substancje wielocząsteczkowe):

-polietylen (PE),
-polipropylen (PP),
-polistyren (PS),
-polichlorek winylu (PCW),
-poliestry, poliamidy (PA),
-kopolimery winylowe, octan celulozy,

Można je podgrzewać i ponownie nadawać nowe kształty.
Termoutwardzalne (tworzywa fenolowe, melaminowe,

mocznikowe), powłoki epoksydowe,
- blachy kuchenne, kleje, opony samochodowe,
- otrzymują stały skład w procesie polimeryzacji
- nie można przetwarzać i formować na nowo.

23

Tworzywa sztuczne - PE

Polietylen (PE)

- najczęściej stosowany w świecie;
- polimeryzacja etylenu;
- PE podzielony na 4 kategorie wg gęstości,
twardości, zawartości fazy krystalicznej, masy
cząsteczkowej, temperatury mięknięcia;
- w przemyśle:

-LD-PE wysokociśnieniowy o małej gęstości

0,915-0,939g/m

3

,

przezroczysty, elastyczny,

plastikowe siateczki w sklepie, miękkie butelki,

wewnętrzne powłoki w kartonach,
-HD-PE niskociśnieniowy o dużej gęstości >

0,94g/mol, najtańszy w

produkcji,

najbardziej rozpowszechniony, do opakowań
mleka, soku, wody, detergentów, szamponów;
- znakomite właściwości dielektryczne;
- łatwo się brudzą;
- brak zapachu;
- palenie się z wydzielaniem gazu o zapachu
parafiny;
- formuje się przedmioty metodą wtrysku po
ogrzaniu >160

0

C.

24

Tworzywa sztuczne - PP

Polipropylen (PP) – trudniejsza polimeryzacja niż PE

– HD
- wysoka temperatura topnienia;
- większa wytrzymałość na rozciąganie i
rozrywanie;
- większa twardość, sztywność i odporność
cieplna;
- mniejsza gęstość;
- otrzymuje się metodą rozpuszczalnikową w
obecności zmodyfikowanych

katalizatorów;

- dobre właściwości elektroizolacyjne i
mechaniczne;
- odporny na działanie chemikaliów w temp.
pokojowej;
- łatwo się barwi i zgrzewa za pomocą gorącego
powietrza;
- bezpieczny ekologicznie.

Zastosowanie:

-dodatek do opakowań żywności pakowanej na
gorąco, miski, pudełka do pakowania jogurtów.

n

CH

CH

CH













−

−

2

2

3

5/29/2013

5

25

Tworzywa sztuczne - PS

Polistyren (PS) –

- skala przemysłowa – Niemcy 1937r.;
- dobre właściwości mechaniczne;
- łatwość formowania, niska cena;
- doskonałe właściwości dielektryczne i
optyczne;
- dobry wygląd;
- dobry izolator,
- migruje do żywności i napojów.

Rodzaje:

- polistyren zwykły niskoudarowy
(twardy, kruchy – opakowania
zabawek, leków);
- polistyren wysokoudarowy
modyfikowany kauczukiem, styrenem,
akronitrylem, butadienem;
- polistyren spieniony (piankowy,
styropian).

Zastosowanie: tacki na żywność, talerze,

kubki do napojów gorących,

26

Tworzywa sztuczne - PCW

Polichlorek winylu (PCW) -

- otrzymywany z chlorku winylu;
- wytwarzany w skali przemysłowej, Niemcy -
1930r.;
- niska cena, dostępność;
- dobre właściwości elektroizolacyjne;
- wysoka odporność chemiczna;
- dobra wytrzymałość mechaniczna;
- domieszki mogą być niebezpieczne dla zdrowia
(np. 0.1% chloru), toksyczne,

kancerogenne,

- stosuje się dodatki - plastyfikatory, napełniacze,
środki barwiące, parafina;
- rodzaje: PCW twardy, PCW zmiękczony;
- regeneracja jest kosztowna;
- spalanie PCW – powstają dioksyny

Zalety: tanie, lekkie, elastyczne, miękkie,
Wady: problemy ekologiczne, używanie polimerów łączy

się z chorobami (hamowanie hormonów,
zaburzenia rozwoju, nowotwory), migrowanie do
żywności.

Zastosowanie: opakowania margaryn,

n

CH

CH

Cl













−

−

2

2

27

Tworzywa sztuczne - PET

PET – politereftalan etylenu:

-butelki do wody mineralnej, coca-coli,
- przezroczysty,
-nie przepuszcza gazu i wilgoci,
-poddaje się recyclingowi.

28

Materiały kompleksowe

Mieszaniny, laminaty, połączenia różnych materiałów

Mieszaniny, laminaty, połączenia różnych materiałów
Laminaty dwuwarstwowe:

-Folia aluminiowa 0,01 mm laminowana papierem

Folia aluminiowa 0,01 mm laminowana papierem (gramatura 31,5 g/m

(gramatura 31,5 g/m

2

2

) przy

) przy

użyciu parafiny;

użyciu parafiny;
--Folia aluminiowa laminowana z pergaminem przy użyciu

Folia aluminiowa laminowana z pergaminem przy użyciu mikrowosku

mikrowosku (na

(na

potrzeby przemysłu mleczarskiego);

potrzeby przemysłu mleczarskiego);
--Folia aluminiowa laminowana z papierem przy użyciu kleju roślinnego

Folia aluminiowa laminowana z papierem przy użyciu kleju roślinnego

(skrobiowego);

(skrobiowego);
--Folia aluminiowa laminowana z papierem

Folia aluminiowa laminowana z papierem o gramaturze 31,5 g/m

o gramaturze 31,5 g/m

2

2

;;

--Folia aluminiowa powlekana polietylenem.

Folia aluminiowa powlekana polietylenem.

Laminaty trójwarstwowe:

-Folia laminowana z papierem przy użyciu kleju roślinnego powlekana od

Folia laminowana z papierem przy użyciu kleju roślinnego powlekana od

strony papieru polietylenem

strony papieru polietylenem (przemysł spożywczy, farmaceutyczny).

(przemysł spożywczy, farmaceutyczny).

Wielowarstwowe tworzywa opakowaniowe:

--Folia aluminiowa + papier

Folia aluminiowa + papier –

– czekolady, kostki bulionowe, pudełka

czekolady, kostki bulionowe, pudełka nivea

nivea;;

--Folia aluminiowa + klej roślinny + papier

Folia aluminiowa + klej roślinny + papier –

– margaryna, mydło, kawa ziarnista;

margaryna, mydło, kawa ziarnista;

--Folia aluminiowa + klej roślinny + papier + PE

Folia aluminiowa + klej roślinny + papier + PE –

– zupy w proszku, przyprawy,

zupy w proszku, przyprawy,

budynie;

budynie;
--Jonomer

Jonomer + folia aluminiowa + klej roślinny + papier

+ folia aluminiowa + klej roślinny + papier –

– vibowit,

vibowit, satural

satural.

.

29

ANALIZA EKONOMICZNA OPAKOWAŃ

•

Dobre opakowanie – kosztowny element procesu produkcji i marketingu,

•

Obniżenie kosztów – analiza ekonomiczna, materiałowa i konstrukcyjna,

•

Analiza ekonomiczna opakowań (reguły Selina )

•

Redukcja kosztów bez strat na jakości opakowań

•

Systematyczna ekonomiczna analiza inżynierii pakowania;

30

Reguły Sellina

Redukcja kosztów bez strat na jakości opakowań (Sellin – 34 reguły):

1. Znajomość własnej technologii pakowania,
2. Znajomość własnego procesu pakowania (analiza sprzętu do pakowania i metod w
produkcji,
3. Korzystanie z technik analizy wartości (redukcja kosztów),
4. Poznanie swojego dostawcy i jego możliwości,
5. Korzystanie z dużych, renomowanych dostawców,
6. Ustalenie wymagań projektowych dla opakowań,
7. Używanie standardowych produktów dostawcy,
8. Ustalenie wymagań projektowych produktów wspólnie z konkurentami,
9. Zaplanowanie dostawy dokładnie i odpowiednio wcześnie,
10. Dostawa materiałów opakowaniowych od dostawcy,
11. Warunki przechowywania, rotacja zapasów i ich przemieszczanie,
12. Cena opakowania powinna być odnoszona do całościowej efektywności
opakowania,
13. Sprawdzić należy relację między ceną i ilością – większa ilość, niższa cena,
Ekonomiczna wielkość zamówienia:

Q = 2RS/Ci

gdzie:

Q = ekonomiczna wielkość zamówienia,
R = roczne zapotrzebowanie na opakowania,
S = stałe koszty zakupu jednego

zamówienia,

C = cena jednostkowa opakowania,
i = zamierzony koszt.

5/29/2013

6

31

Reguły Sellina

14. Unikanie nadmiernego opakowania;

14. Unikanie nadmiernego opakowania;
15. Maksymalna ilość opakowań z minimalnej ilości surowca;

15. Maksymalna ilość opakowań z minimalnej ilości surowca;
16. Dokonanie standaryzacji w swoim własnym zakładzie;

16. Dokonanie standaryzacji w swoim własnym zakładzie;
17. Redukcja liczby kolorów używanych w druku;

17. Redukcja liczby kolorów używanych w druku;
18. Rozpatrywanie kosztów pakowania w relacji do ich spodziewanego efektu;

18. Rozpatrywanie kosztów pakowania w relacji do ich spodziewanego efektu;
19. Poszukiwanie alternatywnych metod i materiałów;

19. Poszukiwanie alternatywnych metod i materiałów;
20. Wytwarzanie produktów łatwych do wytwarzania;

20. Wytwarzanie produktów łatwych do wytwarzania;
21. Staranie się aby zmniejszyć objętość opakowania;

21. Staranie się aby zmniejszyć objętość opakowania;
22. Ściśle dopasowane opakowania są ekonomiczne;

22. Ściśle dopasowane opakowania są ekonomiczne;
23. Starać się aby zwiększyć rozmiary opakowań jednostkowych;

23. Starać się aby zwiększyć rozmiary opakowań jednostkowych;
24. Stosowanie opakowań zwrotnych;

24. Stosowanie opakowań zwrotnych;
25. Relacje między kosztami opakowania jednostkowego i transportowego;

25. Relacje między kosztami opakowania jednostkowego i transportowego;
26. Rozważenie ekonomiki kosztów przewozu lotniczego;

26. Rozważenie ekonomiki kosztów przewozu lotniczego;
27. Wykorzystanie korzyści ekonomicznych jednostek ładunkowych;

27. Wykorzystanie korzyści ekonomicznych jednostek ładunkowych;
28. Oszczędności przez automatyzację;

28. Oszczędności przez automatyzację;
29. Należy kupować urządzenia uniwersalne;

29. Należy kupować urządzenia uniwersalne;
30. Czy zawierać umowy na pakowanie produktów;

30. Czy zawierać umowy na pakowanie produktów;
31. Wytwarzanie opakowań na terenie własnego zakładu;

31. Wytwarzanie opakowań na terenie własnego zakładu;
32. Konserwacja urządzeń;

32. Konserwacja urządzeń;
33. Sprawdź wszystkie procesy, by zapobiec powstawaniu wyrobów wadliwych;

33. Sprawdź wszystkie procesy, by zapobiec powstawaniu wyrobów wadliwych;
34. Przeszkol swój personel pakujący.

34. Przeszkol swój personel pakujący.

32

ZNAKOWANIE I ETYKIETYZACJA OPAKOWAŃ

••

Znaki zasadnicze

Znaki zasadnicze (nazwa wyrobu, znak firmowy, zastosowanie);

(nazwa wyrobu, znak firmowy, zastosowanie);

••

Znaki informacyjne

Znaki informacyjne (cechy wyrobu, gatunkowość, znak jakości, skład wyrobu,

(cechy wyrobu, gatunkowość, znak jakości, skład wyrobu,

numer serii, zawartość netto, numery: normy, kontroli, rejestracyjny, znak kraju

numer serii, zawartość netto, numery: normy, kontroli, rejestracyjny, znak kraju
pochodzenia towaru, sposób użycia, data produkcji, data ważności);

pochodzenia towaru, sposób użycia, data produkcji, data ważności);

33

Znaki niebezpieczeństwa (10 znaków)

godnie z PN-90/0-79251 należy stosować:

Znak „środek odurzający”

– przedstawia podwójny skośny czerwony pasek,

przebiegający
od lewego dolnego kąta etykiety do prawego górnego.

Znak „wyłącznie dla zwierząt”

– stosowany w lecznictwie zwierząt,

przedstawia zielony skośny
pasek, przebiegający z lewego dolnego kąta etykiety do prawego górnego.

Znak „materiały wybuchowe”

– symbol wybuchu na pomarańczowym tle.

Znak „materiały ciekłe zapalne”

– symbol czarnego płomienia na

czerwonym tle.

Znak „materiały stałe zapalne”

– symbol Znak „materiały samozapalne” –

symbol czarnego płomienia
na białym tle. czarnego płomienia na biało-czerwonym tle.

Znak „materiały wydzielające gazy zapalne przy zetknięciu z wodą”

–

symbol czarnego płomienia
na niebieskim tle

34

Znaki niebezpieczeństwa

Znaki niebezpieczeństwa c.d.

c.d.

Znak „materiały działające zapalająco” – symbol czarnego płomienia na
żółtym tle.
Znak „materiały trujące” – symbol trupiej czaszki z dwoma skrzyżowanymi
piszczelami na białym tle.
Znak „materiały szkodliwe dla zdrowia” – symbol przekreślonego kłosa zboża
na białym tle.
Znak „materiały żrące” – symbol biało – czerwony, przedstawiający dłoń,
produkt i dwa naczynia
z wylewającymi się cieczami.
Znak „materiały promieniotwórcze” – występują w kategorii I białej, II żółtej,
III żółtej.
Przedstawiają czarny symbol radioaktywności, napisy na białym lub żółtym
tle oraz jedną,
dwie lub trzy czerwone pionowe paski wskazujące na kategorię.
Znak „produkt łatwopalny” – znak oznaczający produkt, który się łatwo pali.
W innych wersjach językowych można spotkać np. „extremely flammable” i
inne.
Symbole przedstawiają zazwyczaj umieszczony w prostokącie płomień ognia.

35

Znaki manipulacyjne

Hakami bezpośrednio nie
zaczepiać

Ostrożnie, kruche

Góra, nie przewracać

Chronić przed nagrzaniem
(ciągłym)

Miejsce zakładania zawiesi

36

Chronić przed wilgocią

Środek ciężkości

Nie podnosić wózkami

Nie toczyć

Tu chwytać

5/29/2013

7

37

Znaki na opakowaniach towaru

--

znak CE,

znak CE, towary w obrocie bezpieczne dla zdrowia, życia, środowiska,

towary w obrocie bezpieczne dla zdrowia, życia, środowiska,

potwierdzenie zgodności wyrobów z wymaganiami dyrektyw „Nowego

potwierdzenie zgodności wyrobów z wymaganiami dyrektyw „Nowego
podejścia”;

podejścia”;

--

znak B,

znak B, krajowy system zgodności, znak zastrzeżony przez Polskie Centrum Badań

krajowy system zgodności, znak zastrzeżony przez Polskie Centrum Badań

i Certyfikacji,

i Certyfikacji,

--

znak Q

znak Q, certyfikacja jest dobrowolna, wysokie wymagania dotyczące

, certyfikacja jest dobrowolna, wysokie wymagania dotyczące

bezpieczeństwa, walorów użytkowych, energii i materiałochłonności produktów,

bezpieczeństwa, walorów użytkowych, energii i materiałochłonności produktów,
znak zastrzeżony przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji,

znak zastrzeżony przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji,

--

znak PN,

znak PN, –

– zgodność z Polską Normą,

zgodność z Polską Normą,

38

Znaki na opakowaniach towaru

--

znak ekologiczny

znak ekologiczny –

– użytkowanie i utylizacja danego wyrobu nie powoduje ujemnych

użytkowanie i utylizacja danego wyrobu nie powoduje ujemnych

skutków dla środowiska,

skutków dla środowiska,

--

European Keymark,

European Keymark, europejski znak jakości (system zgodności wyrobów z wymaganiami

europejski znak jakości (system zgodności wyrobów z wymaganiami

norm europejskich),

norm europejskich),

--

europejski znak ekologiczny

europejski znak ekologiczny –

– Eco

Eco--label,

label,

39

WZORY OZNACZEŃ OPAKOWAŃ

40

WZORY OZNACZEŃ OPAKOWAŃ

WZÓR OZNACZENIA

PRZYDATNOŚCI OPAKOWANIA

DO JEGO WIELOKROTNEGO

UŻYTKU

WZÓR OZNACZENIA

PRZYDATNOŚCI

OPAKOWANIA DO

RECYKLINGU

41

Znakowanie opakowań towarów niebezpiecznych

••

Przewóz materiałów niebezpiecznych

Przewóz materiałów niebezpiecznych –

– załącznik A do Umowy

załącznik A do Umowy

Europejskiej ADR

Europejskiej ADR –

– konwencja dotycząca drogowego przewozu

konwencja dotycząca drogowego przewozu

towarów i ładunków niebezpiecznych

towarów i ładunków niebezpiecznych (franc. L'Accord europeen

(franc. L'Accord europeen

relatif au transport international des marchandises Dangereuses

relatif au transport international des marchandises Dangereuses
par Route).

par Route).

42

Akcydensy opakowaniowe

•

Etykiety, banderole, przywieszki, naklejki;

•

Etykieta to symbol produkty, promocja produktu, informacja,

•

Jakość etykiety – nienaganny druk, kolory, optymalna ilość informacji,
odpowiednia przyczepność;

•

Materiały na etykiety – tektura, papiery, włókniny, laminaty, folie metalowe i z
tworzyw sztucznych;

•

Właściwości papieru na etykiety:

-wodotrwałość i ługotrwałość,

-odpowiednia chłonność powierzchniowa,

-odpowiednia wytrzymałość mechaniczna,

-wysoka odporność na zrywanie powierzchni papieru,

-podatność na tłoczenie i lakierowanie,

-dobra drukowność;

•

Podział etykiet: przylepne i nieprzylepne.

•

Koszt etykiet samoprzylepnych jest 4x większy niż naklejanych na mokro.

5/29/2013

8

43

Papier ekologiczny

•

Wymagania odnośnie papierów ekologicznych:

-100% makulatury,

-niestosowanie środków chemicznych,

-niestosowanie „deinking” środkami chemicznymi a tylko wodą z mydłem,

-użycie wody <10 l/kg,

-oczyszczanie ścieków za pomocą oczyszczalni biologicznych,

-zastosowanie energooszczędnych technologii.

Papiery recyclingowe

–

przerób makulatury (inne warunki niż papier ekologiczny), stosowanie
wybielaczy chemicznych;

Polski rynek papieru na etykiety:

–

papier etykietowy jednostronnie powlekany, bezdrzewny do butelek,

–

papiery etykietowe jednostronnie powlekane o połysku, białości,
matowym spodzie – etykiety samoprzylepne,

–

papiery metalizowane próżniowe w kolorach złotym i srebrnym,

–

folie z PCV białe i przeźroczyste.

44

SYSTEMY PAKOWANIA TOWARÓW

PAKOWANIE W ZAKŁADZIE PRODUKUJĄCYM WYRÓB
Jednoczesne formowanie i napełnianie towarem (ostatnia faza technologii produkcji

danego wyrobu
-trans-wrap (formowanie pionowe rękawa i napełnianie go produktem oraz
zamknięcie przez zgrzewanie poprzeczne); sól, nawozy;
-flow-pack (pakowanie w układzie pionowym i poziomym); ciastka, batony, lizaki;
-tetra-pack (wytworzenie i formowanie opakowania ze zwoju taśmy kartonu
powlekanego polietylenu+napełnianie produktem); produkty ciekłe;
-PKL-Combibloc - antyseptyczne pakowanie - mleko, soki owocowe, sosy, zupy;
(ogrzewanie produktu i napełnianie na zimno bez środków konserwujących).

45

Systemy pakowania towarów

PAKOWANIE POZA ZAKŁADEM PRODUKUJĄCYM WYRÓB

PAKOWANIE POZA ZAKŁADEM PRODUKUJĄCYM WYRÓB

--kliklok

kliklok (pakowanie towarów w pudełkach z kartonów powlekanych

(pakowanie towarów w pudełkach z kartonów powlekanych

polietylenem) stosuje się torebki wewnętrzne, 20 typów pudełek zamykanych 12

polietylenem) stosuje się torebki wewnętrzne, 20 typów pudełek zamykanych 12
sposobów); mrożonki rybne;

sposobów); mrożonki rybne;
--sta

sta--lox

lox (płaskie wykroje kartonów obustronnie powlekane tworzywami

(płaskie wykroje kartonów obustronnie powlekane tworzywami

termoplastycznymi

termoplastycznymi -- tacki); gotowe produkty do mrożenia;

tacki); gotowe produkty do mrożenia;

--hermeted

hermeted (wykroje kartonowe lakierowane od strony zewnętrznej

(wykroje kartonowe lakierowane od strony zewnętrznej -- torebka

torebka

laminowana); lody, mrożonki, koncentraty;

laminowana); lody, mrożonki, koncentraty;
--blister

blister--pack

pack (przezroczysta kształtka (jak wyrób) z PP lub PE na kartonowej

(przezroczysta kształtka (jak wyrób) z PP lub PE na kartonowej

podkładce

podkładce -- wyrób jest widoczny ale ochroniony przed zabrudzeniem i

wyrób jest widoczny ale ochroniony przed zabrudzeniem i

zawilgoceniem); zabawki, kosmetyki;

zawilgoceniem); zabawki, kosmetyki;
--skin

skin--pack

pack (produkt na podkładce, obciągnięty arkuszem nagrzanej folii

(produkt na podkładce, obciągnięty arkuszem nagrzanej folii -- usuwa

usuwa

się powietrze)); szkło laboratoryjne, narzędzia, przybory kreślarskie.

się powietrze)); szkło laboratoryjne, narzędzia, przybory kreślarskie.

46

Nowoczesne systemy pakowania żywności

••

Wykorzystujące metody termiczne:

Wykorzystujące metody termiczne:

--pakowanie aseptyczne

pakowanie aseptyczne (UHT, Bag in box);

(UHT, Bag in box);

••

Wykorzystujące metody nietermiczne:

Wykorzystujące metody nietermiczne:

--pakowanie w mieszaninie gazów, w kontrolowanej lub

pakowanie w mieszaninie gazów, w kontrolowanej lub

modyfikowanej atmosferze,

modyfikowanej atmosferze,
--opakowania próżniowe

opakowania próżniowe -- kawa, mięso, sery wędzone,

kawa, mięso, sery wędzone,

orzeszki,

orzeszki,
--pakowanie w wysokociśnieniowej technice

pakowanie w wysokociśnieniowej technice utrwalania

utrwalania

produktów

produktów
--system radiacyjnego utrwalania produktów

system radiacyjnego utrwalania produktów, niszczenie

, niszczenie

bakterii i innych mikroorganizmów,

bakterii i innych mikroorganizmów,
--pakowanie aktywne i inteligentne

pakowanie aktywne i inteligentne –

– wskaźniki czasowe,

wskaźniki czasowe,

temperaturowe, zawartości tlenu, pH, dawki cieplnej,

temperaturowe, zawartości tlenu, pH, dawki cieplnej,
--stosowanie absorbentów tlenowych

stosowanie absorbentów tlenowych, utleniacze

, utleniacze

glukozowe, związki podsiarczynowe, kwas askorbinowy

glukozowe, związki podsiarczynowe, kwas askorbinowy
działający redukcyjnie, proszki żelazowe korodujące

działający redukcyjnie, proszki żelazowe korodujące
(przykład z pokrojonym chlebem,

(przykład z pokrojonym chlebem,
..

47

Technologie alternatywne

- Pakowanie w atmosferze modyfikowanej i

kontrolowanej,

- Pakowanie próżniowe z zastosowaniem adsorbentów

tlenowych (agelessy),

- New green pack absorber: KMnO

4

w SiO

2

do owoców

(kiwi 60 dni jest świeże);

- Utrwalanie radiacyjne, promieniowanie jonizujące,

gamma, X, akceleracja elektronów (eliminacja
grzybów, pasożytów), zalety: eliminacja
chemizacji żywności, poddawać można produkty
w opakowaniach, nie wydziela się ciepło,
produkty nie tracą wartości odżywczej, na
opakowaniu znak informujący o
napromieniowaniu;

-Zastosowanie etanolu, inhibitor Ethicap (55%

alkoholu, 35% SiO

2

, 10% H

2

O + składniki smakowe

- opóźnienie rozwoju grzybów,

- Opakowania inteligentne –wskaźniki monitujące stan

opakowanego produktu (wskaźniki czasowo
temperaturowe, zawartości tlenu w
opakowaniach, pH, poziomu wzrostu
mikroorganizmów w opakowaniach aseptycznych,
znajomość dawki cieplnej jaką otrzymał produkt).

48

Aspekty marketingowe

••

Opakowanie:

Opakowanie: -- element wyposażenia produktu w

element wyposażenia produktu w

marketingu,

marketingu,

••

-- integralna część towaru;

integralna część towaru;

••

-- rola informatora.

rola informatora.

••

Opakowanie

Opakowanie –

– produkt

produkt –

– cena

cena –

– dystrybucja

dystrybucja –

– promocja

promocja

••

Kompozycja marketingowa

Kompozycja marketingowa –

– element struktury produktu

element struktury produktu

rzeczywistego;

rzeczywistego;

••

Teoretycy marketingu:

Teoretycy marketingu: Levitt

Levitt,

, Altkorn

Altkorn::

••

Opakowanie + rdzeń produktu = produkt rzeczywisty

Opakowanie + rdzeń produktu = produkt rzeczywisty

4P

4P

+

+ P

Packaging =

ackaging = 5P

5P

P

Product +

roduct + P

Price +

rice + P

Place +

lace + P

Promotion

romotion

••

cechy promocyjne opakowania

cechy promocyjne opakowania (napisy, grafika, kształt, znaki

(napisy, grafika, kształt, znaki

reklamowe);

reklamowe);

••

usprawnienie procesów marketingowych

usprawnienie procesów marketingowych –

– kody kreskowe

kody kreskowe

(zarządzanie firmą, dystrybucja).

(zarządzanie firmą, dystrybucja).

5/29/2013

9

49

Przeznaczenie kontenera na odpadki ze względu na jego kolor

50

Ekologiczne opakowanie

Opakowanie przyjazne dla produktu i środowiska

•

Przetwarzanie opakowania:

- recycling materiałowy (ponowne przetwórstwo odpadów),

- recycling chemiczny (hydroliza, piroliza),

- recycling chemiczny (oparty na procesach średnio i
wysokotemperaturowych);

•

Stosowanie polimerów biodegradowalnych (duży koszt, mała
trwałość) i fortyfikowanych skrobią,

•

Zastosowanie wyizolowanych bakterii tlenowych i beztlenowych
do biologicznej degradacji PE, PS, PP,

•

Stosowanie białek pszenicy zawartych w glutenie do produkcji
owinięć do pakowania wyrobów mięsnych i cukierniczych

-opakowanie bezresztkowe, nie zanieczyszczające środowiska,

-może być spożywane z produktem,

-kompatybilne dla środków antyoksydacyjnych, przedłużając
trwałość i świeżość.