Wykład 18

04.09.2011

Mediatory i leki przeciwhistaminowe.

Mediatory – autokoidy – są to substancje endogenne produkowane i uwalniane z komórek,
tkanek i płynów ustrojowych każdego organizmu.
Charakteryzują się bardzo silnym działaniem biologicznym – regulują większość ważnych
procesów życiowych.
Z krwią i limfą roznoszone są po całym organizmie, ale największe ich stężenie tam gdzie ich
produkcja.
Mają ściśle określone stężenia, a każde wahnięcia od normy dają patologie (choroby)

Rodzaje autokoidów:

1 – Aminy biogenne:
- histamina

- serotonina
2 – Peptydy endogenne:
- kininy
- angiotensyny
3 – Pochodne NKT (nienasyconych kwasów tłuszczowych) – prostanoidy
- Prostaglandyny

Histamina – amina biogenna, o bardzo silnym działaniu biologicznym, zawsze obecna w
organizmie, nadmiar = alergie.
Produkowana przez komórki tuczne - mastocyty
Najwięcej uwalnianej histaminy trafia do:
Skóry – swędzenie - drażni zakończenia nerwowe
błon śluzowych żołądka – choroba wrzodowa,
płuc – astma
najmniej histaminy krąży we krwi.
Działanie biologiczne histaminy:
- rozszerza duże naczynia tętnicze zwiększając ich przepustowość w dużych dawkach bardzo
silnie rozszerza powodując spadek ciśnienia – doprowadzając do wstrząsu anafilaktycznego
- kurczy mięśnie gładkie oskrzeli i jelit
- reguluje – zwiększa wydzielanie HCL – jego nadmiar przyspiesza chorobę wrzodową.
- działa obkurczająco na macicę – zwłaszcza w ostatniej fazie porodu.

Rodzaje receptorów histaminowych w organizmie ludzkim: H1, H2, H3

H1 – nadmierne pobudzanie tego receptora odpowiada za wystąpienie reakcji alergicznej:
- świąd skóry
- katar
- kaszel, duszność – astma
Receptory H1 blokowane są przez klasyczne leki antyhistaminowe (antagonistów H1)
stosowane w alergiach, pokrzywkach, przeziębieniu i przeciwwymiotnie.

H2 – głównie w błonie śluzowej żołądka, jego pobudzenie = wzrost ilości HCL, antagoniści
H2 to leki przeciwwrzodowe

H3 – zlokalizowane w całym organizmie, nie ma leków hamujących ten receptor gdyż jego
nadmierne pobudzanie nie jest wiązane z konkretnymi dolegliwościami.

!! Są też leki wyzwalające wydzielanie histaminy (głównie jako działanie niepożądane):
- opioidy (morfina, kodeina)
- kontrasty i leki stosowane w radiologii
- antybiotyki
Histamina uwalniana z mastocytów jest też na skutek – promieniowania i zimna

I – klasyczne leki antyhistaminowe – antagoniści receptora H1

Mechanizm – hamują receptor uniemożliwiając biologiczne działanie histaminy.

2 generacje leków przeciwhistaminowych:

I – generacja stara –
Działa na H1 ale też i na inne receptory: cholinergiczne – suchość, adrenergiczne –
zaburzenia ciśnienia, dopaminergiczne – hamująco na OUN.
Działają szybko dając efekt, ale maja krótki okres półtrwania (mocno, szybko ale krótko)
Dawki nie kumulują się w organizmie
Łatwo przenika przez barierę krew-mózg

Działania niepożądane:
-Hamująco na OUN – senność, zaburzenia koncentracji, upośledzenie refleksu
- na r. cholinergiczne - suchość cholinolityczna

- zaburzenia widzenia

- zaburzenia wydzielania moczu

- zaparcia

- na r. adrenergiczne – zaburzenia rytmu serca i wzrost ciśnienia
-wzrost apetytu i masy ciała
- zawroty, bóle głowy i szumy w uszach
- w dużych dawkach uszkadzają szpik

Interakcje
- nasilają działanie leków z OUN
- zatrucie i przedawkowanie:

- suchość błon

- zaczerwienienie skóry i spojówek

- rozszerzanie naczyń krwionośnych i źrenic

- niewydolność oddechowa i krążeniowa

Leki starej generacji:

1 – Phenazolina –
- Antazolina - iniekcja
Lek klasyczny, bardzo toksyczny, doraźna pomoc we wstrząsach anafilaktycznych

2 – Diphenhydramina – Działa silnie na OUN

Betadrin - preparat złożony krople do oczu i do nosa
Stosowany miejscowo w stanach przebiegających ze świądem bólem błon śluzowych i
spojówek.

3 – Dimenhydramina
- Aviomarin –
Najsilniej działa na błędnik, stosowany przeciwwymiotnie w chorobie lokomocyjnej i innych
zaburzeniach równowagi i nudnościach pochodzenia błędnikowego (pourazowe,
pooperacyjne)

4 – Clemastinum
- Clemastin (tabletki, syrop, ampułki) długi okres półtrwania 12 godzin.

5 – Cyproheptadyna –
- Peritol (tabletki, syrop)
Działa przeciwhistaminowo
Silnie pobudza apetyt

6 – Pizotiphen
- Polomigran
Działa na r serotoninowy – znosi migrenowe bóle głowy

7 – Dimetinden
- Fenistil (krople, żel)
Działa silnie miejscowo, zmniejsza przepuszczalność naczyń, zmniejsza obrzęk
Stosowany do wewnątrz – duża senność

8 – Ketotifen – przeciwhistaminowy,
słabo ale hamuje rozpad mastocytów i zapobiega uwalnianiu histaminy
1 Ketotifen
2 Pozitan
3 Ketof
4 Zaditen

– Fenyraminy - grupa związków działająca na H1 :

1 – chlorfenyramina
2 – bromfenyramina

w postaci meleinianów

3 – dexbromfenyramina
Substancje samodzielnie nie są stosowane w lekach, występują jako dodatkowy składnik w
wielu lekach przeciw przeziębieniu (apapy, gripexy)

Synergizm między lekami 1 generacji a lekach z paracetamolem (nasennie)
- oraz dexbromfenyramina z pseudoefedryną (Disophrol) – wysuszają

Nie klasyczne leki przeciwhistaminowe na receptor H1

1 – Prometazyna – neuroleptyk o działaniu przeciwwymiotnym, nasennym
- Diphergan

2 – Hydroksyzyna - lek nasenny, uspokajający
- Atarax

Leki nowszej generacji :

1 – są to leki selektywne – działają tylko i wyłącznie na receptor H1
2 – słabiej przenikają przez barierę krew – mózg
3 – długie okresy półtrwania
4 – mają czynne metabolity
5 – rozpoczęcie działania farmakologicznego następuje dopiero po 2-3 godzinach
6 – bezpieczniejsze i dają mniej działań niepożądanych
7 – przy przedawkowaniu – zaburzenia rytmu serca

1 – Astemisol
– Hismanal

- bardzo silny lek

- długo działa (nawet do 10 dni po odstawieniu)

- daje lekkie zaburzenia rytmu serca

2 – Azelastyna
- Allergodil – aerozol do nosa

3 – Cetyryzyna –
1 – Zyrtec / Zyrtec UCB
2 – Alermed
3 – Alerzina

leki silne, długo działające,

4 – Allertec

dają senność zwłaszcza z

5 – Amertil / Amertil BIO

alkoholem - Nie PIĆ!!

6 – Ceratio
7 – Cet-alergin
8 – Letizen
9 – Virlix
10 – Cirrus – cetyryzyna + pseudoefedryna

4 – Loratadyna:
1 – Claritina 10mg, tabletki i syrop

bardzo słabo przenikają do mózgu

2 – Aleric

rano na czczo

3 – Alerfan

nie wykazuje interakcji z alkoholem

4 – Clarinaze (+ pseudoefedryna)

i barbituranami

5 – Flonidan

6 – Loratan
7 – Loratine
8 – Nalergine
9 – Rotadin

5 – Feksofenadyna
1 – Telfast

nie daje senności

2 – Telfexo

nowy - nierefundowany

3 – Fexofast

uwaga na wrzody - interakcje z lekami typu Malox, Manti,

Renni

6 – leki izomeryczne:

Izomer Ceteryzyny – levoceteryzyna:
1 – Xyzal
2 – Cezera

mocniejsze działanie

3 - Zyx

nie usypiają

Izomer Loratadyny – Desloratadyna
1 – Aerius – tabletki, syrop

7 – Mizolastyna
1- Mizollen – kardiotoksyczna

II - Leki zapobiegające reakcją alergicznym – Cromony

Mechanizm działania:
- hamują rozpad komórek tucznych – mastocytów – histamina nie jest uwalniana więc brak jej
działania biologicznego
- leki stosowane jako zapobiegające reakcją alergicznym
- leki tylko i wyłącznie do stosowania miejscowego!!

- krople do oczu

- aerozole

Działania niepożądane:
- brak – jedynie przy miejscowym stosowaniu miejscowe podrażnienie, zmiany smaku,
zaczerwienienia

1 – Cromoglikan-di-sodowy:
Składnik kropli do oczu w ilości – 2%
1 – Polcrom
2 – Vividrin
3 – Opticrom
4 – CromoHexal
5 – Lecrolyl
6 – Allergo-Comod
7 – Cusicrom 4% - najmocniejsze!

W aerozolach do nosa:
1 – CromoHexal
2 – Lomusol

W aerozolach do oskrzeli i płuc:
1 – CromoHexal
2 – Cromogen
3 – Cropoz
4 - Intal

2 – Nedocromil
1 – Tilade / Tilade mint - aerozol przy astmie oskrzelowej
2 – Tilavist – krople do oczu
3 – Tilarin – aerozol do nosa