Padaczka

Nawracające, napadowe zaburzenia czynności mózgu,

charakteryzujące się nagłymi, krótkotrwałymi atakami zaburzeń

świadomości, aktywności ruchowej, zjawisk czuciowych lub

nieprawidłowego zachowania, spowodowane nieprawidłowymi,

nadmiernymi wyładowaniami neuronów mózgu.

Napady drgawkowe – najczęstsza postać ataków padaczkowych,
rozpoczynająca się utratą świadomości i kontroli motorycznej oraz

drgawkami tonicznymi i klonicznymi wszystkich kończyn.

Etiologia:
1. Padaczka samoistna

2. Padaczka objawowa:

•

gorączka (infekcja, udar cieplny)

•

zakażenia OUN (zap. opon mózgowych, toksoplazmoza)

•

zaburzenia metaboliczne (np. hipoglikemia)

•

zatrucia (alkohol, kokaina)

•

niedotlenienie mózgu (znieczulenie, zatrucie CO)

•

procesy uciskowe w mózgu (guzy, obrzęk)

•

zespoły abstynencyjne (alkohol, benzodiazepiny)

Patogeneza:

•

patologiczne wyładowania neuronów w odpowiedzi na bodźce

endo- i egzogenne (u osób podatnych wystarczy dźwięk, światło,
podrażnienie skóry)

•

miejscowe ognisko wyładowań może rozprzestrzeniać się na

wszystkie obszary kory mózgu

•

nawet w zdrowym mózgu pod wpływem odpowiednio silnego

bodźca (lek drgawkorodny, hipoglikemia, niedotlenienie)
→ napad padaczkowy

Klasyfikacja i objawy:

1. Napady częściowe (ogniskowe, miejscowe) proste (bez
zaburzeń świadomości)

•

zależne od lokalizacji wyładowań w mózgu → objawy:

-

ruchowe – ruchy żucia, cmokania; napady jacksonowskie

(miejscowe drgawki mięśniowe rozprzestrzeniające się)

-

czuciowe lub zmysłowe – drętwienia, mrowienia, omamy

wzrokowe, słuchowe, węchowe

-

autonomiczne – np. pocenie się

-

psychiczne – dysmnestyczne, poznawcze, afektywne

•

w przypadku napadów częściowych złożonych wystąpić mogą

dodatkowo lub wyłącznie zaburzenia świadomości:

-

utrata kontaktu z otoczeniem

-

autonomiczne, bezcelowe ruchy, niezrozumiałe dźwięki

-

zmącenie psychiczne

•

napady częściowe mogą przejść w napady uogólnione

2. Napady uogólnione a wśród nich m.in.:

•

napady toniczno-kloniczne (grand mal)

-

czasami rozpoczynają się aurą – objawy jak w napadach

częściowych prostych

-

utrata świadomości

-

toniczne, a następnie kloniczne skurcze mięśni kończyn,

tułowia, głowy

-

może dojść do nietrzymania moczu i stolca

-

trwa zwykle 2-5 minut

-

może wystąpić stan ponapadowy – głęboki sen, ból głowy

•

napady nieświadomości (petit mal)

-

krótkotrwałe, pierwotnie uogólnione napady

-

10-30 s utrata świadomości

-

po napadzie pacjent podejmuje przerwaną czynność

-

głównie u dzieci

•

inne rodzaje – napady miokloniczne, kloniczne, atoniczne

Ogólne zasady leczenia padaczki:

•

Jeden napad nie jest wskazaniem do leczenia!

Jeden napadnie jest nawet padaczką!

•

w przypadku padaczki objawowej należy także prawidłowo

rozpoznać i leczyć przyczynę napadów

•

leczenie zawsze rozpoczyna się od jednego leku:

-

80% świeżo rozpoznanych przypadków padaczki udaje się

kontrolować za pomocą monoterapii

-

łatwiej kontrolować leczenie (skuteczność, działania

niepożądane)

•

stosuje się lek odpowiedni dla danego rodzaju padaczki

•

rozpoczyna się od stosunkowo małych dawek zwiększając dawkę

przez ok. tydzień aż do osiągnięcia stężenia terapeutycznego

•

jeśli napady się utrzymują – zwiększa się powoli dawkę leku do ich

ustąpienia lub wystąpienia objawów toksycznych

•

przy braku poprawy dołącza się stopniowo drugi lek a po

osiągnięciu przez niego dawki terapeutycznej odstawia

powoli lek nieskuteczny

•

skojarzenie dwóch leków można stosować dopiero po

wyczerpaniu wszystkich rozsądnych możliwości monoterapii

•

od momentu opanowania napadów podawanie leku powinno być

kontynuowane bez przerwy przez okres kilku lat – jeśli w tym
czasie nie wystąpiły napady należy rozważyć jego odstawienie

•

osoby u których napady były trudne do opanowania, u których nie

powiodła się próba przerwania leczenia oraz te, u których istnieją
ważne społecznie powody unikania napadów powinny być leczone

przez czas nieokreślony

Leki przeciwpadaczkowe

Mechanizm działania:

•

większość leków stabilizuje neuronalne błony komórkowe

poprzez modyfikację przepływu jonów (Na, Ca i in.) przez błonę
komórkową

•

niektóre wpływają również na pośrednictwo GABAergiczne -

pochodne barbituranów, benzodiazepin, wigabatryna,
kw. walproinowy, gabapentyna, felbamat

•

większość z nich powoduje podobne działania niepożądane

związane z wpływem na OUN – senność, rozdrażnienie,
uczucie zmęczenia, zawroty głowy, zaburzenia pamięci

•

barbiturany, benzodiazepiny, fenytoina i kwas walproinowy

wpływają na zaburzenia rozwojowe płodu

1. Fenytoina

•

pochodna hydantoiny

•

stosowana w napadach uogólnionych ruchowych, częściowych

ruchowych i złożonych

•

nie powinna być podawana domięśniowo (wchłania się wolniej niż

po podaniu doustnym)

•

induktor enzymów mikrosomalnych – przyspiesza metabolizm

m.in. digoksyny, dikumarolu, kortykosteroidów, doustnych środków
antykoncepcyjnych

•

dość toksyczna – może powodować:

-

objawy neurotoksyczne (oczopląs, senność)

-

uszkodzenie szpiku (anemia megaloblastyczna)

-

objawy alergiczne (wysypka)

-

u młodych osób – przerost dziąseł, hirsutyzm

2. Karbamazepina

•

przypomina budową TLPD

•

stosowana w napadach częściowych złożonych, częściowych

ruchowych, uogólnionych ruchowych, nieskuteczna w napadach
nieświadomości

•

przyspiesza metabolizm innych leków (doustnych środków

antykoncepcyjnych) a także ulega tzw. autoindukcji – po 3-4
tygodniach przyspiesza swój własny metabolizm

•

działania niepożądane:

-

neurotoksyczne (oczopląs, senność, dyzartria)

-

nudności

-

zaburzenia hematologiczne

-

zaburzenie skórne

-

hiponatremia

3. Kwas walproinowy

•

stosowany w napadach: nieświadomości, uogólnionych ruchowych,

akinetycznych, częściowych złożonych

•

zwiększa stężenie fenobarbitalu, wypiera fenytoinę z połączeń

białkowych, nie wpływa na metabolizm doustnych środków
antykoncepcyjnych

•

objawy niepożądane:

-

nudności

-

niepokój, rozdrażnienie

-

przyrost masy ciała

-

zaburzenia hematologiczne

-

rzadko wypadanie włosów

4. Pochodne benzodiazepin

•

zwykle stosowane w celu przerwania stanu padaczkowego,

rzadko przewlekle

•

stosunkowo mało toksyczne, ale mogą wywołać zależność

•

dość szybko rozwija się tolerancja na działanie przeciwdrgawkowe

•

objawy niepożądane – senność, spowolnienie, zaburzenia

koordynacji

•

przy podawaniu dożylnym mogą wystąpić zaburzenia krążenia,

zapaść, depresja oddechowa

•

Diazepam, Klonazepam – głównie dożylnie w leczeniu stanu

padaczkowego

•

Klobazam, Klorazepat, Nitrazepam – zwykle stosowane

pomocniczo w różnych rodzajach padaczki

5. Etosuksymid

•

pochodna kwasu bursztynowego

•

lek z wyboru w napadach nieświadomości (petit mal)

•

objawy niepożądane – nudności, senność, bóle i zawroty głowy,

rzadko alergiczne zmiany skórne, zaburzenia hematologiczne

6. Fenobarbital

•

pochodne barbituranów

•

m.in. do fenobarbitalu jest w organizmie metabolizowany

inny lek z tej grupy - Primidon

•

stosowany w napadach uogólnionych ruchowych, napadach

częściowych

•

indukuje metabolizm innych leków (antybiotyki, doustne

środki antykoncepcyjne) i swój własny

•

objawy niepożądane – senność, zaburzenia pamięci, zaburzenia

hematologiczne

•

obecnie rzadziej stosowany

Nowe leki przeciwpadaczkowe

7. Wigabatryna

•

pochodna GABA – odwracalnie hamuje transaminazę GABA

•

stosowana głównie w przypadkach opornej na leczenie padaczki

częściowej i wtórnie uogólnionej

•

objawy niepożądane – senność, zmęczenie, pobudzenie,

zaburzenia hematologiczne

•

słabo wchodzi w interakcje z innymi lekami

8. Lamotrygina

•

stosowana w napadach toniczno-klonicznych opornych na leczenie

innymi lekami

•

objawy niepożądane – senność, zawroty głowy, nudności

•

leki indukujące aktywność enzymów mikrosomalnych skracają czas

jej półtrwania

9. Gabapentyna

•

pochodna GABA o działaniu agonistycznym

•

lek pomocniczy w napadach częściowych z lub bez wtórnego

uogólnienia

•

dość dobrze tolerowana

10. Felbamat

•

lek stosowany w przypadkach opornych na leczenie innymi lekami

•

lek niebezpieczny – zgony z powodu działania hepatotoksycznego

– nie nadaje się do stosowania przewlekłego

Leczenie stanu padaczkowego

•

stan padaczkowy występuje wtedy, gdy napady padaczkowe

następują jeden po drugim a chory nie odzyskuje między nimi
przytomności, lub gdy napady częściowe trwają nieprzerwanie

30 minut

•

stan padaczkowy z napadami toniczno-klonicznymi zagraża życiu

chorego – już po 20 min. dochodzi do niedotlenienia komórek
mózgowych

Leczenie:

-

odizolować chorego od przedmiotów mogących narazić go na

urazy
-

zapewnić drożność dróg oddechowych

-

tlenoterapia

•

w leczeniu stosujemy:

-

diazepam iv. 5-10 mg lub

-

klonazepam 1 mg iv.

•

przy braku efektu:

-

fenytoina 15-18 mg/kg iv.

-

klometiazol

-

fenobarbital jeśli jest możliwość zapewnienia oddechu

kontrolowanego