CHARAKTERYSTYKA POTRZEB WEDŁUG KONCEPCJI MURRAYA

POTRZEBA BEZPIECZEŃSTWA – może być rozumiana jako:
Potrzeba unikania urazu fizycznego: tendencja do unikania bodźców zadających ból
związana z lękiem przed urazem cielesnym, zniekształceniem, chorobą, śmiercią.
Uczucia: niepokój, lęk.
Przejawia się w: lęku przed zwierzętami, wypadkami, brutalnością oraz w unikaniu
większych wysiłków, w przeznaczaniu nadmiernej ilości czasu na sen i odpoczynek.
Wyraża się w: zabezpieczaniu się np. pasami bezpieczeństwa, środkami przeciwpożarowymi,
stosowaniu leków profilaktycznych, przesadnej ostrożności w planowani jakiegoś
przedsięwzięcia. Człowiek, który ma silnie rozwiniętą tę potrzebę wycofuje się z sytuacji
niebezpiecznych i trudnych, kryje się przed wrogami, staje z boku, aby być niezauważonym.
Naciski: sytuacja fizycznego niebezpieczeństwa, możliwość choroby, kalectwa, sytuacja
niepewności, czyjeś zachowania opiekuńcze.


Potrzeba unikania urazu psychicznego – tendencja do unikania potępienia ze strony innych
ludzi lub odrzucenia przez nich.
Uczucia: lęk, poczucie winy, wyrzuty sumienia.
Przejawia się w: wrażliwości na opinię publiczną, w przesadnej ostrożności, w zachowaniu
zmierzającym do tego aby nie urazić innych, w częstym zastanawianiu się czy inni są
niezadowoleni, w otamowywaniu tych zachowań, które mogą być źle widziane w grupie, w
zachowaniu przesadnie uprzejmym i kurtuazyjnym.


Potrzeba unikania urazu psychicznego we własnych oczach – tendencja do unikania
okoliczności, w których może dojść do ośmieszenia, pogardy, szyderstwa, obojętności ze
strony innych, powstrzymanie się od działania z powodu lęku przed niepowodzeniem.
Uczucia: poczucie niższości, zakłopotanie, wstyd, poczucie upokorzenia po jakimś działaniu.
Przejawia się w: podejrzewane wrogiej opinii, wrażliwość na zranienie ze strony innych,
unikanie czynności, których nie można dobrze wykonać, unikanie towarzystwa osób
stojących wyżej w hierarchii społecznej, stowarzyszanie się z niżej stojącymi.
Wyraża się w: drżenie ciała, jąkanie się, podniecenie, czerwienienie się, pocenie się.
Naciski: czyjeś zachowania agresywne, pomniejszanie, ośmieszanie, czyjeś zachowania
odrzucające.


POTRZEBA PONIŻANIA SIĘ – tendencja do biernego poddawania się działaniu sił
zewnętrznych, w akceptacji kar i krytycyzmu.
Przejawia się w: wyrzekaniu się czegoś, w fatalistycznej rezygnacji, przyznawaniu się do
błędów, w ganieniu i pomniejszaniu siebie.
Uczucia: rezygnacja, wstyd, poczucie winy, pokora, utrata nadziei, rozpacz.
Wyraża się w: przyjmowaniu biernej i służalczej postawy, pozwalaniu bez protestu, aby inni
zmuszali do czegoś lub dominowali, w akceptacji nagan i kar, pozwalaniu na to, aby inni
pozbawiali czegoś, w samooskarżaniu i upokarzaniu siebie.
Naciski:

POTRZEBA WYCZYNU – tendencja do robienia czegoś tak szybko i tak dobrze, jak tylko
jest to możliwe, do robienia czegoś trudnego, przezwyciężania przeszkód w celu osiągnięcia
wysokiego poziomu, przewyższania samego siebie i innych.
Uczucia: ambicja, zapał, wysokie aspiracje.
Wyraża się w: czynnościach wykonywania intensywnych i powtarzających się wysiłków w
celu dokonania czegoś trudnego, w pracy dla odległego celu, posiadaniu determinacji do
sukcesu, odczuwaniu radości ze współzawodnictwa, łatwości w pokonywaniu zniechęcenia i
znużenia.
Naciski: jakieś zadanie do wykonania, sytuacja rywalizacji.


POTRZEBA STOWARZYSZANIA SIĘ – tendencja do nawiązywania kontaktów z innymi
ludźmi i starania się o zdobywanie czyichś uczuć.
Uczucia: wiary, zaufania do ludzi, dobrej woli, miłości, sympatii, przyjaźni.
Przejawia się w: chęci do spotykania się ze znajomymi i zawierania nowych znajomości,
przyjmowaniu punktu widzenia innych osób, robieniu rzeczy, które sprawiają innym
przyjemność, chętnym witaniu się, całowaniu, obejmowaniu, częstym telefonowaniu.
Naciski: znalezienie się w obecności kogoś sympatycznego, miłego, a także znalezienie się w
nieprzyjemnym i wrogim otoczeniu.


POTRZEBA AGRESYWNOŚCI – tendencja do przezwyciężania opozycji siłą, do walki,
atakowania, , ranienia i zabijania, do pomniejszania innych.
Uczucia: irytacja, złość, wściekłość, zemsta, zazdrość, nienawiść.
Przejawia się w: przemawianiu i poruszaniu się w sposób nie liczący się z nikim, potrącaniu i
usuwaniu z drogi innych, zastraszaniu i działaniu przymusem i siłą, gryzieniu, drapaniu,
kopaniu, atakowaniu światopoglądu innych.
Naciski: atak słowny, pomniejszanie, kontrolowanie, ośmieszanie, kara, rywalizacja,
zachowania dominujące innych, odrzucenie.


POTRZEBA AUTONOMII – pragnienia, aby być wolnym i niezależnym w działaniu
kierować się własnymi impulsami i zachciankami, nie brać na siebie odpowiedzialności.
Uczucia: złość, bunt, opór, samowola.
Przejawia się w: robieniu tego, na co ma się ochotę bez liczenia się z obowiązującymi
regułami i zwyczajami, unikanie i wstręt do codziennych i zrytualizowanych zajęć,
zamiłowanie do przygody, zmiany, odosobnienia, domaganie się wolności słowa, szukanie
niezależności, wyznawanie oryginalnych i rewolucyjnych teorii.
Naciski: przymus fizyczny, czyjeś zachowania dominujące i agresywne, zmuszanie do
czegoś.


POTRZEBA KOMPENSACJI – tendencja do przezwyciężania własnych niepowodzeń,
przezwyciężania własnych słabości, pokonywania przeszkód i trudności.
Uczucia: wstyd przeżywany po jakimś niepowodzeniu i determinacja do przezwyciężenia go,
zapał i duma.
Naciski: obecność jakiejś przeszkody w działaniu, frustracja po jakimś uprzednim
niepowodzeniu.

POTRZEBA ULEGŁOŚCI – tendencja do admiracji innych, szukaniu u nich opieki i
oparcia, okazywania osobom wyżej stojącym czci, honorów, konformizmu wobec panujących
zwyczajów.
Uczucia: respekt, zdumienie, szacunek.
Przejawia się w: uznawaniu kierownictwa doświadczenia innych, wyrażania poklasku,
uważnego słuchania i bezkrytycznej wierze w to, co osoby znaczące powiedzą, chętnym
wykonywaniu tego, co osoba znacząca sugeruje lub poleca, w domaganiu się rady, spełnianiu
drobnych usług, upodabnianiu się do osób znaczących.
Naciski: obecność osób dominujących, czyjeś zachowania ekshibicjonistyczne, obecność
osoby szczególnie atrakcyjnej.


POTRZEBA DOMINACJI – tendencja do kontrolowania i przezwyciężania oporów
środowiska, chęć kontrolowania zachowania innych, kontrolowania biegu zdarzeń w
środowisku oraz kontrolowania własnych myśli, uczuć i impulsów.
Uczucia: pewność siebie, poczucie własnej mocy, stanowczość, zdecydowanie, wewnętrzna
dyscyplina.
Wyraża się w: kontrolowanie środowiska i manipulowanie poprzez sugestie, perswazje,
wydawanie rozkazów. Przejawia się w: rządzeniu, regulowaniu, organizowaniu, wyznaczaniu
terminów, narzucaniu decyzji, wywieraniu przymusu, obalaniu zasad.
Naciski: czyjeś zachowania lękliwe, poddańcze, pokorne, podporządkowujące się oraz
zachowania dominujące innych.


POTRZEBA EKSHIBICJONIZMU – tendencja do wywołania wrażenia bycia widzianym i
słyszanym, do intrygowania, szokowania, fascynowania, wprawiania w zdumienie.
Uczucia: próżność, przekonanie o własnej wartości i unikalności.
Przejawia się w: zgrywaniu się, zwracaniu na siebie uwagi przez noszeniu bardzo kolorowego
i ekstrawaganckiego ubrania.
Wyraża się w chęci popisywania się i wystawiania swojego ciała na widok publiczny, w
mówieniu wiele o sobie, przyciąganiu uwagi przez różne manieryzmy i ekspresywną
gestykulację.
Naciski: obecność „publiczności”.


POTRZEBA ŻYWIENIA I OPIEKOWANIA SIĘ – tendencja do pomagania osobom
bezradnym, dzieciom, osobom kalekim, starym, chorym, upokorzonym, towarzyszenia
ludziom podczas niebezpieczeństwa, podtrzymywania na duchu, pocieszania.
Uczucia: litość, żal, wrażliwość na problemy innych.
Wyraża się w: użyczaniu innym pożywienia, pieniędzy, lekarstw, tracenia własnego czasu i
pieniędzy na pocieszanie innych, okazywanie łagodności i wyrozumiałości.
Naciski: obecność osób bezradnych, słabych, potrzebujących pomocy, opieki i oparcia.

POTRZEBA DOZNAWANIA OPIEKI I OPARCIA – tendencja do tego, aby ktoś
obdarzony sympatią zaspokajał pragnienia lub pomagał je zaspokajać, aby ktoś żywił,
wspierał i opiekował się. Człowiek posiadający tę potrzebę pragnie być kierowany,
pocieszany, pragnie pozostawać w czyjejś pamięci i otrzymywać przywileje.
Uczucia: niepokój, bezradność, osamotnienie.
Wyraża się w: szukaniu opieki i oparcia u osób stojących wyżej, w domaganiu się uczucia i
czułości, w czerpaniu korzyści z własnych słabości i niepowodzeń. Typowym objawem jest
opowiadanie o własnych kłopotach i zmartwieniach.
Naciski: znalezienie się w sytuacji niebezpiecznej, pozbawienie opieki i oparcia, fizyczne
niebezpieczeństwo, odrzucenie przez innych, utrata kogoś bliskiego, doznawanie obojętności
innych.

POTRZEBA PORZĄDKU – tendencja do utrzymywania rzeczy w porządku i czystości.
Uczucia: uczucie wstrętu do bałaganu.
Wyraża się w: przestrzeganiu porządku dnia, dbaniu o precyzję wyrażania się, starannym
składaniu papieru, pisaniu dokładnie na linii, puryzmu językowego, dbaniu o czystość i
porządek w otoczeniu

POTRZEBA IZOLACJI – tendencja do unikania i separowania się od osób uważanych za
głupie, nielubiane, nieatrakcyjne.
Uczucia: pogarda, obojętność, znudzenie, odraza, obrzydzenie.
Wyrażą się w: pozostawaniu obojętnym, zrywaniu znajomości, wrażliwości na ludzi nudnych,
nieatrakcyjnych, unikaniu spotkań, przyjmowaniu w kontaktach z ludźmi pogardliwych,
pełnych wyższości postaw, ujawnianie oziębłości, niedopuszczanie do poufałości.
Naciski: obecność osoby stojącej niżej w hierarchii społecznej, czyjeś zachowania
odrzucające.

POTRZEBA PRZYJEMNYCH DOZNAŃ ZMYSŁOWYCH – tendencja do doznawania
przyjemnych wrażeń zmysłowych. Osoby o silnej potrzebie cechuje wrażliwość, zmysłowość,
dobry smak, wrażliwość na wygląd ludzi i rzeczy.
Przejawia się w: czerpaniu przyjemnych doznań zmysłowych z funkcjonowania z różnych
organów zmysłowych, w słuchaniu odgłosów przyrody, dobrej muzyki, w zamiłowaniu do
jedzenia smacznych potraw, picia trunków, delektowania się aromatami. Świadczy o niej
uprawianie działalności artystycznej, wrażliwość na harmonię, piękno, wartości estetyczne.
Naciski: obecność obiektów przyjemnie pobudzających zmysły.

POTRZEBA SEKSUALNA – tendencja do nawiązywania kontaktów erotycznych.
Uczucia: podniecenie seksualne, miłość, pożądanie.
Wyrażą się w: nawiązywaniu przygodnych znajomości z mężczyznami lub kobietami,
uwodzeniu osób ponętnych pod względem aktualnym, szukaniu przygód, zamiłowaniu do
mieszanych prywatek, w zakochiwaniu się, w pragnieniu bycia razem z wybraną osobą, w
czynnościach takich, jak: całowanie, obejmowanie, flirtowanie.
Naciski: obecność osób atrakcyjnych seksualnie.

POTRZEBA ROZUMIENIA – tendencja do analizowania własnych doświadczeń,
abstrahowania, analiz pojęć, dokonywania syntez i sprawdzania.
Uczucia: ciekawość i zdziwienie.
Wyraża się w: skłonności do zadawania pytań, zainteresowaniu teoriami, w skłonności do
analizowania zdarzeń i wyciągania z nich wniosków, kładzeniu nacisku na logikę i rozum,
uprawianiu spekulacji myślowych.