System operacyjny Unix/Linux

Frish AE, UNIX Administrowanie systemu
Hunt, TCP/IP Administracja sieci

Cechy

●

wielodostępność

●

wielozadaniowość

●

hierarchiczny system plików

●

operacji wejścia

●

duża liczba poleceń

●

przenośny

●

warstwowa struktura systemu

Warstwy:

1. Użytkownicy
2. Programy użytkowe
3. Funkcje systemowe
4. Jądro systemu operacyjnego UNIX
5. Sprzęt

2-3. tryb uzytkownika
4 – jądro

Shell – proces użytkownika, który interpretuje polecenia użytkownika i zleca jądru
wykonanie programów (interpreter)
Shell wskazuje gotowość do czytania polecenia poprzez wystawienie znaku prompt.
Shell znajduje wykonawcę polecenia posługując się zmienną PATH.
Może interpretować pliki (skrypty) zawierające listę komend.

Praca z systemem

●

praca z sytemem bezpośrednia lub zdalna (telnet lub ssh)

●

sesja użytkowników: nazwa użytkownika, hasło

●

Kończenie sesji: <Ctrl D>, logout, exit, bye, off, quit

Shell

Pliki inicjujące

Przeznaczenie

Bourne $HOME/ .profile Definiuje środowisko po zalogowaniu

C

$HOME/ .cshrc Definiuje środowisko każdego uruchamianego shell’a
$HOME/ .login Definiuje środowisko po zalogowaniu

Korn

$HOME/ .profile Definiuje środowisko po zalogowaniu

Katalog domowy

●

pewna część systemu plików przeznaczona na dane użytkownika

●

Ścieżka dostępu: /export/home/username

●

Użytkownik ma dostęp poprzez punkt montowania: /home/username

●

Ścieżka dostępu w $HOME

Struktura pliku /etc/passwwd

root:x:0:0:Super-User:/:/sbin/sh

●

Username – nazwa konta

●

hasło – zawiera x -> hasło przechowywane jest w pliku /etc/shadow

●

UID – identyfikator użytkownika

●

GID – identyfikator grupy logowania

●

Opis użytkownika

●

Ścieżka dostępu do katalogu domowego

●

Ścieżka dostępu do programu uruchamianego po zalogowaniu

Struktura pliku /etc/shadow

test:bSRRKUOjTmONU:13563:7:180:21:30::

●

username

●

hasło – może zawierać

○

13 znakowy ciąg zawierający zaszyfrowane hasło

○

LK konto niedostępne

○

np. - hasłodo konta nie jest okreslone

●

liczba dni od 01.01.1970

struktura pliku /etc/group

nauczyciele::101:furtak

●

nazwa grupy

●

hasło – puste pole

●

identyfikator grupy

●

lista kont użytkowników (oddzielonych przecinkami), dla których ta grupa jest grupą
dodatkową

Podstawowe polecenia systemu UNIX

i-węzły – reprezentant pliku -> struktura rekordu przechowująca atrybuty pliku

Podstawowe komendy
rm -r – usunięcie katalogu i jego zawartości
cp -r – kopiowanie katalogu

pliki zwykłe
touch – tworzenie plików pustych
cat > - tworzenie małych plików
ln – tworzenie połączeń (dowiązań do istniejącego pliku)

polecenia vi

●

<esc> - przejście do trybu poleceń

●

a lub i – przejście do trybu wstawiania

●

:x [plik] – zapisanie bufora i zamknięcie

●

:q! - zakończenie bez zapisu

●

:w [plik] – zapis do pliku

●

:!polecenie – wykonanie polecenia shell’a

●

:set – wyświetlenie opcji edytora

●

h,j,k,l – kursor

●

0 / $ - początek / koniec wiersza

●

x – kasowanie znaku za kursorem (delete)

●

X – backspace

●

dd – kas bieżący wiersz

●

d0,d$ - kas od kursora do początku wiersza, końca wiersza

●

u – anulowanie ostatniej operacji kasowania

find katalog ... [kryterium] [akcja] – poszukiwanie plików

Kryteria:
-name
-perm
-type
-links
-size
-user
-group

Akcje:
-print
-exec polecenie – wykonanie podanego polecenia, po polecenie {}\;
-ok polecenie - jw. realizacja wymaga potwierdzenia operatora

zmiana prawa dostępu

●

chown – zmiana właściciela pliku

●

chgrp – zmiana grupy pliku

●

newgrp – zmiana przynależności użytkownika do grupy

●

id – sprawdzenie atrybutów uzytkownika

Maska prawa dostępu
umask – listowanie i ustawianie domyślnych praw dostępu
1-> przy tworzeniu pliku ustaw prawo na wartość 0

Procesy i potoki

stan. strumień wejściowy – deskryptor 0
stan. strumień wyjściowy – deskryptor 1
stan. strumień diagnostyczny – deskryptor 2

Sterowanie strumieniami
<word – użyj pliku word jako standardowe wejście
>word – standardowe wyjście do pliku
>>word – dopisywanie na końcu plików

Filtr – program, który realizuje następujące czynności

●

czytanie danych za standardowego wejścia

●

przetwarzanie wczytanych danych

●

wypisywanie wyników przetwarzania na standardowym wyjściu

Z programów filtrów można zbudować potok.

Wybrane filtry:

●

wc – zliczanie linii, wyrazów i znaków

●

grep – generator raportów

●

sort – sortowanie plikow

●

cut – wybieranie pól z wierszy pliku tekstowego

●

tr – zamiana znaków

●

head – listowanie początek pliku

●

tail – listowanie końca pliku

●

more, pg – przeglądanie pliku ze stronicowaniem