Dr Aleksandra Klęczar

Język grecki dla studentów archeologii, s. 1

Kraków 2008/09

Czasownik: formy czasu teraźniejszego (praesens)

1. Strony czasownika w j. greckim: activum - czynna (pravttw, robię, tworzę), medium – zwrotna
(pravttomai, robię/tworzę dla siebie, robię sobie), bierna (pravttomai, jestem tworzony); uwaga: w czasie
teraźniejszym formy medium i passivum są identyczne, stąd zwykle podaje się je jako jedną formę, zwaną
medium/passivum (m/pass., med/pass.)!
2. Tryby czasownika w języku greckim: orzekający-indicativus (pravttete, robicie), rozkazujący-
imperativus (pravtte!, zrób), łączący-coniunctivus (pravtthte, zrobilibyście), życzący-optativus
(pravttoimi, obym zrobił). Cechą coniunctivu jest długa samogłoska, a optativu – grupa oi (lub -ei lub -ih w
innych czasach)
3. Koniugacje w jęz. greckim: Koniugacja I ma 1 os. l. poj. na -w, koniugacja II – na -mi.

Tab. 1. Końcówki indicativu praesentis activi i medii/passivi czasowników koniugacji I i II oraz
czasownika być

osoba Kon. I act.

Kon I. m/pass

Kon. II activum

Kon. II med/pass

einai

l. poj.

1

-w gravfw

-omai gravfomai

-mi tivqhmi

-mai tivqemai

eijmiv

2

-ei gravfei

-h/

/-ei gravvfh/

- tivqh

-sai tivqesai

ei

3

-ei gravfei

-etai gravfetai

-si(n) tivqhsi(n)

-tai tivqetai

ejstiv

l. mn.

1

-omen gravfomen

-omeqa grafovmeqa

-men tivqemen

-meqa tiqevmeqa

ejsmevn

2

-ete gravfete

-esqe gravfesqe

-te tivqete

-sqe tivqesqe

ejstev

3

-ousi(n)
gravfousi(n)

-ontai gravfontai

-si(n), -asi(n)
tiqevasi(n)

-ntai tivqentai

eijsiv(n)

pravttomen, didovasin, leipovmeqa, kalw', deivknusi, i{statai, luvei, pravtth/, luvesqe, divdwmi,
deivknu, pravttetai, kalou'men, kalei'te, proveste, luvetai, leivpei, divdontai, deiknuvasi(n)

Tab. 2. Końcówki imperativu praesentis activi i medii/passivi czasowników koniugacji I i II oraz
czasownika być

osoba Kon. I act.

Kon I. m/pass

Kon. II activum

Kon. II med/pass

einai

l. poj.

2

-e luve

-ou luvou

Temat czasownika
divdou, deivknu, tivqei

-so deivknuso

i[sqi

3

-etw luevtw

-esqw luevsqw

-tw deiknuvtw

-sqw deiknuvsqw

e[stw

l. mn.

1

-ete luvete

-esqe luvesqe

-te deivknute

-sqe deivknusqe

e[ste

2

-ovntwn luovntwn

-evsqwn luevsqwn

-ntwn deiknuvntwn

-sqwn deiknuvsqwn

e]stwn

Dr Aleksandra Klęczar

Język grecki dla studentów archeologii, s. 2

Kraków 2008/09

tivqetw, pravtte, pravttou, pavreste, pravtteso, tiqevsqwn, i[ei, krivne, krivnesqe, krivnete, divdou

Tab. 3. Końcówki coniunctivu praesentis activi i medii/passivi czasowników koniugacji I i II oraz
czasownika być

osoba Kon. I act.

Kon I. m/pass

Kon. II activum

Kon. II med/pass

einai

l. poj.

1

-w gravfw

-wmai gravfwmai

-mi tivqhmi

-w' didw'

w

2

-h/ gravfh/

-h/

gravvfh/

- tivqh

-w -h
didw', tiqh'

h/

3

-h/ gravfh/

-htai gravfhtai

-si(n) tivqhsi(n)

-w/ -h/

didw', tiqh'

h/

l.mn.

1

-wmen gravfwmen

-wmeqa grafwvmeqa

-men tivqemen

-w'men didw'men

wmen

2

-hte gravfhte

-hsqe gravfhsqe

-te tivqete

-w'te -h'te
didw'te, tiqh'te

hte

3

-wsi(n) gravfwsi(n) -wntai gravfwntai

-si(n), -asi(n)

tiqevasi(n)

-w'si(n) didw'sin

wsi(n)

Tab. 4. Końcówki optativu praesentis activi i medii/passivi czasowników koniugacji I i II oraz
czasownika być:

osoba Kon. I act.

Kon I. m/pass

Kon. II activum

Kon. II med/pass

einai

l. poj.

1

-oimi luvoimi

-oimhn luvoimhn

-eihn, -oihn, -aihn,

-oimi
tiqeivhn, didoivhn,

iJstaivhn, deiknuvoimi

-eivmhn, -oivmhn,

-aivmen
tiqeivmhn, didoivmhn,

iJstaivmhn

ei]hn

2

-oi luvoi

-oio luvoio

-eih, -oih, -aih,
-oi

tiqeivh, didoivh,
ijstaivh, deiknuvoi

-ei'o, -oi'o, -ai'o
tiqei'o, didoi'o,

iJstai'o

ei]h

3

-oi luvoi

-oito luvoito

-eih, -oih, -aih, -oi

tiqeivh, didoivh,
ijstaivh, deiknuvoi

-ei'to, -oi'to, -ai'to

tiqei'to, didoi'to,
iJstai'to

ei]h

l.mn.

1

-oimen luvoimen

-oivmeqa luoivmeqa

-ei'men, -oi'men,
-ai'men, -oivmeqa

-eivmeqa, -oivmeqa,
-aimeqa

ei]hmen

lub

eimen

2

-oite luvoite

-oisqe luvoisqe

-ei'te, -oi'te, -ai'te,
-oisqe

-eisqe, -oisqe,
-aisqe

ei]hte

lub eite

3

-oien luvoien

-ointo luvointo

-ei'en, -oi'en, -ai'en,

-ointo

-ei'nto, -oi'nto,

-ai'nto

ei]hsan

lub eien

Dr Aleksandra Klęczar

Język grecki dla studentów archeologii, s. 3

Kraków 2008/09

Tab. 5. Inne formy czasownikowe

Kon. I activum

Kon. I med/ pass. Kon. II activum

Kon. II med/pass

einai

Infinitivus (bezokolicznik)

-ein pravttein

-esqai pravttesqai

-nai didovnai

-sqai tivqesqai

einai

Participia (imiesłowy)

-wn, -ou'sa, -on

pravttwn,
prattou'sa,

pravtton
G. sg. -onto,
-oush, -onto

-ovmeno, -omevnh,

ovmenon
luovmeno, luomevnh,

luovmenon
G. sg. -mevnou,
-mevnh, -mevnou

-eiv, -ei'sa, -evn

-ouv, -ousa, -ovn
-av, -a'sa, -avn

tiqei', tiqei'sa,
tiqevn

didouv, didou'sa,
didovn

iJstav, iJsta'sa,
iJstavn

-meno, -mevnh,

-menon
didovmeno,

didomevnh,
didovmenon
G. sg. -mevnou,
-mevnh, -mevnou

w[n, ou]sa, o[n
G. sg. o[nto,
ou]sh, o[nto

Uwaga: w dialekcie attyckim, w wyniku zmian fonetycznych, niektóre czasowniki mogą mieć bezokolicznik kończący
się na -an, -asqai (oJra'n, widzieć, oJra'sqai być widzianym/widzieć dla siebie) lub -oun, -ousqai (doulou'n, zniewolić,
doulou'sqai,

stać się niewolnikiem);

su\ me\n ta\ sauth=j pra=sse S.El.678, pra/ttein ta\ politika\ pra/gmata, (=ta\ th=j po/lewj), Pl.Ap.31d,
e)n toi=j prattome/noij Sch.Nic. Th.11, tina\ Nhrei/+dwn pra/ttei a)/koitin Pi.N.5.36,
lu=qi Pi.Fr.85 , lu/ein parqeni/hn zw/nhn Od. 11.245, lu=e, kubernh/ta APl.1.6 lu/etai de/ mou me/lh
E.Hec.438, misqo\n lu/ein, X.Ages.2.31, o(/rkouj . . gunaiko\j ei)j u(/dwr gra/fw S.Fr.811 , e(/na tw=n
maqhtw=n e)me\ gra/fou, Pl.Cra.428b, ti/ ga/r soi lei/pei ; Arr.Epict.2.22.5, e(/wj a)/n ti lei/phtai Th.8.81, ei)
. . legoi/meqa pa/ntej a)/ristoi Od. 13.276, kai\ se\ d' e)n tou/toij le/gw, A.Pr.973 le/goij a)/n Pl.Plt.268e,
le/gei mh\ ei)=nai a)na/stasin Ev.Matt.22.23, kai\ le/gwn mhde\n klu/ein; S.Ant. 757, eu)= le/geij, eu)= a)\n le/goij
Grg.447b, ou)/toi gunai=kaj a)lla\ Gorgo/naj le/gw A.Eu.48, w(j le/gousi, S.Ant.23, le/ge to\n no/mon
D.21.8, h( o(do\j ei)j Ko/rinqon ste/llei Luc.Herm.27, (o Nestorze) tou__j e(ta/rouj ste/llonta kai\
o)tru/nonta ma/xesqai Il.4.294, fe/rte Il.9.171, me/ga e)/rgon, o(\ ou) du/o g' a)/ndre fe/roien Il. 5.303, ph=| dh\ . .
to/ca fe/reij; Od.21.362, a)sth\r fe/rei pureto\n brotoi=sin Il.22.31, pole/mou a)/rxein Th.1.53, a)/rxein
pole/moio Il.4.335, a)f' (Esti/aj a)rxo/menoj Ar.V.846, e)/stw dh\ fanera\ h( yh=foj tiqeme/nh Pl.Lg.855d , e)n
sth/qessi tiqei= no/on Il.13.732, e)n tai=j nausi\ ta\ o(/pla ti/qesqai Plu.Cim.5, ta\ tiqe/mena, D.61.25,
tiqe/nai no/mon, S.El.580, ou(/tw nu=n Zeu\j tiqei/h Od.8.465, a)/ndraj sofou\j xrh\ to\ paro\n pra=gma
kalw=j ei)j du/namin ti/qesqai Cratin. 172, eu)= dido/nai tini/, S.OT1081, qugate/ra a)ndri/ di/dowmi Il.6.192,
i(/sth! Il.21.313, i3stamai tou\j o)fqalmou\j ei)j th\n gh=n Philostr.VA1.10, pole/mouj i(/stasqai Hdt.7.9,
i(e/menoi ni/khj, 11.168, i(e/menoj r(ei=, Pl.Cra. 420A, ou)k e)/sq' ou(=toj a)nh/r, Od.16.437 (e)/sq' = e0sti/), o( ou)k
w)/n, oi( ou)k o)/ntej, Th.2.45,44; oi( o)/ntej Plb.9.29.2;
ejgw eijmiv oJ w[n,

LXX Ex.3.14, (cf. hebr. היהא רשא היהא), qeoi\ ai)e\n e)o/ntej Il.1.290, w(j a)\n ei)=en

anqrwpoi, Pl.Smp.190c, gi/gnetai pa/nta a(\ dh/ famen ei)=nai Pl.Tht. 152D , au)to\ o(/ e)sti

kalo/n

, Pl.Smp.

211c , ta\ o)/nta a)pagge/llein Th.7.8 e)/sti tekmh/ria o(ra=n X.An.3.2.13, ta\ di\j pe/nte de/ka e)sti/n,
X.Mem.4.4.7, si=ga pa=j e)/stw lew/j E.Hec.532, mhde\n ei)=nai soi\ kai\ Fili/ppw| pra=gma D.18.283, ei)/m' e)k
Paioni/hj, Murmido/nwn e)/c ei)mi , Il.21.154, ou)d' e)/t' e)sti\ Troi/a E.Tr.1292, tou= o)/ntoj mhno/j, BGU146.4
ai( ou)=sai [e)cousi/ai, Ep. Rom.13.1, e)c ou)k o)/ntwn e)poi/hsen au)ta\ o( qeo/j LXX 2 Ma.7.28.