Wody wodrowęglanowe w balneologii

W przyrodzie dwutlenek węgla występujący w niektórych wodach łączy

się z cząstkami wody tworząc kwas węglowy, ten przekształca się w
słabo zasadowy anion wodorowęglanowy (

HCO

3

-).

Woda, która zawiera

zawiera ponad 1000

mg/dm³ składników stałych z

przeważającą ilością jonów (

HCO

3

-)

jest kwalifikowana jako woda

wodorowęglanowa.

Podział w zależności od obecności kationów:
• woda wodorowęglanowa - sodowa
• woda wodorowęglanowa - potasowa
• woda wodorowęglanowa -wapniowa
• woda wodorowęglanowa -magnezowa

•

Wody wodorowęglanowe zawierające
od 250 do 999

mg/dm³ CO2 to tzw.

wody kwasoweglowe.

•

Wody wodorowęglanowe zawierające
od 1000

mg/dm³ CO2 to tzw. szczawy

.

•

Czynnikiem leczniczym w tego typu
wodach jest CO2 oraz rozpuszczone
mikroskładniki.

•

Zastosowanie w balneologii:

•

kąpiele kwasowęglowe (mokre, suche)

•

kuracja pitna

•

Występowanie m.in.: Długopole
Zdrój,Jedlina Zdrój, Szczawno Zdrój.

•

Patrz wykład o patrz CO2

Wody chlorkowe w balneologii

•

Wody chlorkowe, to takie które

zawierają ponad 1000 mg/dm³

składników stałych z przewagą jonów
chlorkowych.

•

Podział ze względu na obecność

kationów:

•

woda chlorkowo-sodowa

•

woda chlorkowo-wapniowa

•

woda chlorkowo-magnezowa

•

Zastosowanie w balneologii:

•

najczęściej stosowane są wody
chlorkowo-sodowe

•

woda chlorkowo-

sodowa o stężeniu do

1,5%

chlorku sodu to woda słona

•

woda chlorkowo-

sodowa o stężeniu

powyżej to 1,5% solanka

•

W balneologii stosuje się solanki o

stężeniu do 6 % chlorku sodu

Właściwości lecznicze solanki

• drażniący wpływ na zakończenia nerwowe w skórze
• zmniejszenie pobudliwości nerwów czuciowych i ruchowych
• zmniejszenie dolegliwości bólowych
• zwiększenie ukrwienia skóry, poprawa elastyczności i trofiki
• usprawnienie procesów miejscowej przemiany materii
• rozpulchnienie naskórka
• rozluźnienie chorobowo napiętych mięśni
• wpływ odprężający i relaksujący na organizm

Zabiegi z wykorzystaniem wód chlorkowych :

• Kąpiel solankowa całkowita,

półkąpiel w wannie

• stężenie chlorku sodu-3-4%
• temperatura 36-37 °C
• czas zabiegu- do 20 min
• seria 3x w tygodniu

• Kapiel nasiadowa
• stężenie chlorku sodu-

indywidualnie

• temperatura 39-40 °C
• czas zabiegu- do 25 min
• seria 3x w tygodniu

• Kąpiel w basenie
• stężenie chlorku sodu-2-3%
• temperatura 24-28°C
• czas zabiegu- do 30 min
• seria 3x w tygodniu

• Uwaga!
• U dzieci do 5 r.ż stosuje się

solankę do 2% stężenia, max
10 min., w temperaturze nie

wyższej niż 28 °C,zabieg może

działać drażniąco na organizm,

układ krążenia, dziecko może

tracić wodę.

•

Płukanie przyzębia:

•

stężenie chlorku sodu 3-4%

•

temperatura -37

°C

•

czas zabiegu -15 min

•

seria 3x w tygodniu

•

Wskazanie:paradontoza

•

Sztuczne kąpiele solankowe:

•

sól lecznicza iwonicka lub bocheńska,

•

ług ciechociński

•

szlam ciechociński

•

Wg wskazań na opakowaniu

•

Wskazania do terapii wodami
chlorkowymi

•

choroby zwyrodnieniowe stawów

kręgosłupa

•

stany po urazach narządu ruchu

•

przewlekłe choroby dróg
oddechowych

•

choroby skóry, zwłaszcza

łuszczyca i alergie skórne

•

klimakterium

•

nerwice

•

nadciśnienie I stopnia

•

zaburzenia przemiany materii,

otyłość

•

anemia

• Przeciwwskazania

do terapii

wodami chlorkowymi

• niewydolność krążenia
• nadczynność tarczycy
• niewydolność jajników
• choroby naczyń wieńcowych z

dusznicą bolesną

• Występowanie wód

chlorkowych m.in.:
Ciechocinek, Ustroń,
Kołobrzeg, Wysowa.

Wody siarczanowe w balneologii

• Wody siarczanowe uznawane w balneologii to takie, które zawierają

co najmniej 1000

mg siarki na dm³ .

• Podział ze względu na występowanie kationów:

• woda siarcznowo-sodowa (glauberska)
• woda siarcznowo-wapniowa (gipsowa)
• woda siarcznowo-magnezowa (gorzka)
• woda siarcznowo-żelazista (witriolowa)
• Zabiegi: kąpiele, półkąpiele, kąpiele w basenach, płukania przyzębia

i pochwy.

• Patrz wykład na temat gazów w balneologii (

H

2

S)

Krenoterapia (kuracja pitna)

• W warunkach

uzdrowiskowych kuracja
pitna trwa ok. 3 tygodnie.

• Woda powinna być

pobierana ze źródła

przeciętnie 6 razy w ciągu
dnia.

• Podczas picia wody należy

spacerować.

• Dawki wypitej wody należy

stopniować ( od 1 do 6

pijałek).

• Do krenoterapii stosuje się

pijałki o pojemności 220 –
250 ml.

Do prawidłowego funkcjonowania organizm potrzebuje nie tylko wody,

ale także substancji w niej rozpuszczonych.

Substancje te dzielą się na grupy:

• makroskładniki
• mikroskładniki
• składniki podrzędne

Pierwiastki główne

–

makroskładniki

(stanowią 90% - 99%

substancji rozpuszczonych w wodach naturalnych)

aniony:

– chlorki (Cl - ) wraz z sodem (Na+ ) jest składnikiem soli

kuchennej (NaCl), w nadmiarze sól jest szkodliwa, jednak do
prawidłowego funkcjonowania organizmu sól jest
niezbędna, chlorki utrzymują prawidłowe ciśnienie
osmotyczne w komórkach

– siarczany (SO

4

²- ) siarka wchodzi w skład wielu enzymów

– wodorowęglany (HCO3- ) pomagają utrzymać równowagę

kwasową w żołądku i jelitach, przyśpieszają trawienie

kationy:

– magnez (Mg²+ ) istotny w budowie kości i komórek, zwłaszcza

komórek mięśni, pomaga zachować równowagę systemu
nerwowego i uczestniczy w budowie wielu enzymów, niedobór
powoduje nerwowość, rozdrażnienie i skurcze

– potas (K+) odpowiada za przesyłanie impulsów nerwowych oraz za

skurcze mięśni, reguluje poziom wody w komórkach i ciśnienie
osmotyczne

– sód (Na+ ) niezbędny do wymiany wody między komórkami a

substancją międzykomórkową

– wapń (Ca²+ ) bierze udział w budowaniu kości i zębów, niedobór

wapnia może powodować osteoporozę, nadmierną potliwość,

nerwowość, wymioty i skurcze

Mikroskładniki

(pierwiastki śladowe, pierwiastki rzadkie i

pierwiastki promieniotwórcze ok. 1% substancji

rozpuszczonych)

•

fluor

– jest składnikiem kości i

zębów, wzmacnia szkliwo

zębowe, zapobiega próchnicy,

niedobór powoduje kruchość i

łamliwość kości oraz podatność

na próchnicę

•

jod-

niezbędny do

prawidłowego funkcjonowania

tarczycy, wchodzi w skład

hormonów tarczycy

•

arsen -

pobudza aktywność

krwiotwórczą szpiku kostnego,

wpływa hamująco na przemianę
materii, intensyfikuje przyrost
wagi

•

brom-

działa na system

nerwowy, działanie

uspokajające i pogłębiające sen

•

bor - wraz z wapniem bierze

udział w budowie kości,

zapobiega próchnicy

•

miedź – bierze udział w
wytwarzaniu czerwonych

krwinek, w tworzeniu kości i

kolagenu, prawidłowym gojeniu

się ran, we wchłanianiu i

transporcie żelaza

•

cynk-

niezbędny do syntezy

DNA i RNA, białek, insuliny,

prawidłowego funkcjonowania

układ odpornościowego,
potrzebny do odczuwania

smaku, zapachu, wpływa na

wygląd włosów i paznokci

•

lit- pomaga w leczeniu
alkoholizmu, depresji i nerwicy

•

mangan- potrzebny do

prawidłowego funkcjonowania

układ, nerwowego

Składniki podrzędne

• krzem- udział w budowaniu

kośćca, zębów, tkanek
chrzęstnych

• żelazo- 70 % żelaza w

organizmie związane jest w
hemoglobinie krwi i barwniku
mięśni-w mioglobinie, przy
niedoborze żelaza spada
poziom hemoglobiny we krwi i
występuje niedokrwistość,
przyswajalność podnosi
obecność witaminy C, kwasu
foliowego i miedzi

Kuracja pitna z zastosowaniem wód

wodorowęglanowymi

Wskazania do krenoterapii wodami

wodorowęglanowymi:

•

kamica moczowa

•

wysiłkowe nietrzymanie moczu

•

nawrotowe zakażenia dróg
moczowych

•

stłuszczenie wątroby

•

marskość wątroby we
wczesnym okresie

•

stany po operacji pęcherzyka

żółciowego i dróg żółciowych

•

przewlekły nieżyt żołądka i jelit

•

choroba wrzodowa żołądka i
dwunastnicy w okresie remisji

Przeciwwskazania do krenoterapii wodami wodorowęglanowymi :

• ostry stan zapalny układu moczowego
• ostre i podostre stany zapalne pęcherzyka żółciowego i dróg

żółciowych

• żółtaczka
• ostry przebieg cukrzycy
• ostre i podostre zatrucia przemysłowe
• ostre stany zapalne układu pokarmowego
• krwawienia z przewodu pokarmowego
• choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego

• Przeciwwskazanie bezwzględne: niewydolność krążenia

Kuracja pitna z zastosowaniem wód

chlorkowych (słonych)

Wskazania do krenoterapii

wodami chlorkowymi

• nieżyt żołądka z

niedokwaśnością

• przewlekłe nieżyty

żołądkowo- jelitowe

• zaparcia
• cukrzyca
• przewlekła skaza

moczanowa

• przewlekłe zatrucia

metalami ciężkimi

Przeciwwskazania do krenoterapii wodami

chlorkowymi

• niewydolność krążenia i nerek
• wrzód żołądka i dwunastnicy
• skłonność do biegunek
• skąpomocz
• choroby odbytu

Kuracja pitna z zastosowaniem wód

siarczanowych

Wskazania do krenoterapii z zastosowaniem wód siarczanowych

• przewlekły nieżyt jelit
• przewlekłe stany zapalne trzustki
• przewlekłe stany zapalne woreczka żółciowego
• zaburzenia przemiany materii
• cukrzyca
• dna moczanowa
• otyłość
• nieżyty oskrzeli z zaleganiem wydzieliny
• nieżyty dróg oddechowych a tle alergicznym
• zatrucia metalami ciężkimi

Przeciwwskazania do krenoterapii z zastosowaniem

wód siarczanowych

• choroba wrzodowa

żołądka i dwunastnicy

• nadkwaśność żołądka
• skłonność do biegunek
• astma oskrzelowa

Kuracja pitna z zastosowaniem wody

radonowej

Wskazania do krenoterapii z

zastosowaniem wody radonowej

•

miażdżyca, choroby naczyń

włosowatych

•

stany po przebytym zakrzepowym

zapaleniu żył kończyn dolnych

•

zaparcia

•

otyłość

•

kamica nerkowa

•

dna

•

cukrzyca

•

kamica nerkowa

•

urazy kości i stawów

•

urazy tkanek miękkich

•

łuszczyca

•

przekwitanie

•

alergiczne zmiany wypryskowe

skóry

Przeciwwskazania do krenoterapii z

zastosowaniem wody radonowej

•

przeciwwskazanie dotyczące
obciążenia organizmu
pierwiastkami promieniotwórczymi

Wody butelkow

ane

Fakty i mity na temat wód butelkowych

• czysta woda =symbol zdrowego stylu życia
• wody butelkowane- najdynamiczniej rozwijający się segment rynku

napojów bezalkoholowych w Polsce (od lat 90. XX w. wzrost

sprzedaży o ok. 85%)

• krystalicznie czysta woda- pozbawiona jakichkolwiek substancji

rozpuszczonych ( skład mineralny decyduje o właściwościach
zdrowotnych wody)

• sód szkodzi- nadmiar sodu jest niekorzystny, podnosi ciśnienie

krwi,zatrzymuje wodę w komórkach, ale niedobór może prowadzić

do nieprawidłowego funkcjonowania mózgu, odwodnienia,skurczów

mięśni.Reklamowane wody niskosodowe są z reguły słabo

zmineralizowane (nawet poniżej 200 mg/dm³), z niskiej jakości

produktu robi się jego zaletę

Niekorzystna, szkodliwa rola dwutlenku węgla

• zawartość dwutlenku węgla w wodzie mineralnej, szkodzi jedynie
osobom cierpiącym na schorzenia gastryczne i przewlekłe zapalenia
gardła

• na osoby zdrowe CO

2

nie wykazuje szkodliwego działania

• dwutlenek węgla poprawia smak wody, wykazuje działanie
bakteriostatyczne zatem woda gazowana jest korzystniejsza do
spożycia pod względem zdrowotnym, zwłaszcza zaraz po otwarciu

• woda polecana przez….(Państwowy Zakład Higieny,

Instytut Matki i Dziecka)

• hasła podawane często bez zgody i wiedzy tych

instytucji

• wiele kobiet w ciąży, podczas karmienia i po porodzie

sięga po takie wody, jednak niskozmineralizowane wody
polecane w żywieniu niemowląt nie są odpowiednie dla
dzieci i matek karmiących

• organizm matki wykazuje zwiększone zapotrzebowanie

na minerały

Ze względu na ogólną mineralizację wody dzielimy na:

• ultrasłodkie-ilość stałych

składników 100 mg/dm³

• słodkie- ilość stałych

składników 100 – 500 mg/dm³

• akratopegi- o podwyższonej

mineralizacji 500-1000

mg/dm³

• mineralne- o suchej

pozostałości powyżej 1000

mg/dm³

–

Wody mineralne ze względu na mineralizację i

charakter chemiczny dzielimy na:

• słabo zmineralizowane (1000-3000 mg/dm³)

• średnizmineralizowane (słonawe, 3000-10 000 mg/dm³)

• silnie zmineralizowane (słone, 10 000 -35 000 mg/dm³)

• solanki (powyżej 35 000 mg/dm³)

Wody butelkowane dostępne w sprzedaży

•

wody lecznicze

np. Słotwinka, Jan, Zuber (

zalecana w zaburzeniach trawiennych)

•

naturalne wody mineralne

(np. Galicjanka

woda średnio i wysoko nasycona

dwutlenkiem węgla,
wysokozmineralizowana

, Kryniczanka ilość

składników stałych to 2459,535 mg/ dm³,

Muszyna, woda mineralna o ogólnej

zawartości minerałów powyżej 1 500 mg/

dm³)

•

naturalne wody źródlane

(najpowszedniejsze na rynku, błędnie

nazywane mineralnymi i za takie uważane

przez konsumentów np.Cisowianka, która
zawiera 714 mg /

dm³ składników

mineralnych, Kropla Beskidu ogólne

zawartość rozpuszczonych składników 363,6

mg/

dm³, Żywiec Zdrój-174,40 mg/ dm³ )

•

wody stołowe

(naturalne wody

źródlane

wzbogacone w składniki mineralne)

Prawidłowe oznakowanie wody butelkowanej

• dane o ujęciu- nazwa i lokalizacja
• zakład rozlewniczy- nazwa i adres
• nazwa rodzajowa wody-naturalna woda mineralna, naturalna woda

źródlana,woda stołowa (woda źródlana wzbogacona o składniki
mineralne)

• nazwa handlowa wody – Kropla Beskidu, Cisowianka, Muszynianka
• charakterystyka składu mineralnego- suma i zawartość

rozpuszczonych składników mineralnych, suma i zawartość
podstawowych jonów

• najodpowiedniejsze do spożycia są wody o suchej zawartości

powyżej 500 mg/dm³, zawierają odpowiedni poziom składników
wzbogacających dietę

Dziękuję za uwagę