Sztuka nowoczesna polska (architektura) 31.01.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/czapelski040131.html

1 z 4

2008-03-21 09:23

przedmiot: Historia sztuki nowoczesnej polskiej (architektura)

prowadzący: mgr Czapelski data: 31.01.2004 aktualizacja: 09.06.2004

powrót

drukuj

kontakt

zapisz

5. Architektura po 1830 r.

5.1 Historyzm - neoklasycyzm, renesans włoski i neogotyk

Łazienka Teodozji Majewskiej
1832-35 r., ul Bednarska, obiekt oryginalny, architekt: Alfons
Kropiwnicki (wychowanek UW z okresu konstytucyjnego KP,
potem sam nauczał, wiele realizacji w Warszawie, ale ta jedyna
zachowana po II wojnie). Klasycyzacja: precyzyjny, ciągły? portyk,
koryncka kolumnada, portyk dwukondygnacyjny, pięcioosiowy, na
tympanonie scena P. Malińskiego "Tryton w ogrodzie Nereid".
Klasycyzacja była jedną z propozycji stylowych w tym okresie -
straciła charakter jedynej obowiązującej formy.

Pałac Saski
Przebudowany 1838-42 r., architekt Adam Idzikowski. Dzieło niezbyt wybitne, architektura
neoklasycystyczna. Pałac należał do władz, które chciały go sprzedać, przetarg wygrał kupiec rosyjski
Jan Skworcow. Warunkiem było wizualne połączenie placu i ogrodu Saskiego, by z ogrodu było widać
znajdujący się na placu pomnik generałów zabitych w powstaniu listopadowym. Architekt wyburzył
środkową część pałacu, zastępując ją ażurową kolumnadą łączącą plac i ogród. Idzikowski był
faworyzowany przez władze carskie, wykształcił się na UW (ur. w 1800 r), potem za granicą, był
zagorzałym durandystą (oszczędny sposób projektowania, korzystający z tradycji klasycznej,
stosowany w wielu budowlach).

Henryk Marconi
Po 1830 r zwracał się ku formom klasycznym, stosował model dorycki i neogotycki(?)

Fontanna
Przed Pałacem Saskim, wybudowana w 1850 r.

Wodozbiór w Ogrodzie Saskim
1852-55 r., Marconi wykonał kopię budowli antycznej (świątynia Westy w Tivoli), zaadaptował ją do
nowej funkcji. Na fryzie motyw syrenki - aktualizacja form architektonicznych.

Marconi: Fontanna, Wodozbiór

Natolin
Pawilon ogrodowy1834-38 r., forma świątyni doryckiej, pawilon ogrodowy bez konkretnej funkcji.
Poprawność zastosowanych form doryckich, które połączono z neogotyckimi polichromiami.
Brama mauretańska 1834-38 r., postaci rycerzy

Sztuka nowoczesna polska (architektura) 31.01.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/czapelski040131.html

2 z 4

2008-03-21 09:23

Marconi: Pawilon, Brama

Dworzec kolei warszawsko-wiedeńskiej, Al.
Jerozolimskie
1844-45 r., Marconi zastosował formy renesansu
florenckiego (odniesienia do Palazzo Pitti). Budynek
został wybudowany wzdłuż peronów (dł. budynku = dł.
składu). Jedna z najnowocześniejszych realizacji
budynków użyteczności publicznej w tym czasie,
stylistyka renesansowa była modna w połowie XIX w.

Towarzystwo Kredytowe Ziemskie
1854-58 r., Marconi zastosował formy tzw. renesansu
weneckiego.

Andrzej Gołoński
Rozpoczął działalność po 1830 r., był wychowankiem UW.
Zaprojektował Pałac Uruskich, 1844-47 r - stylistyka
nieklasyczna, formy renesansowe, ogromny gzyms. Był także
współautorem (razem z Corazzim) przebudowy kościoła
pijarów przy ul Długiej na sobór.

Jan Jakub Gay
Wykształcony w korpusie kadetów w Końsku(?), zwiedził całą Europę, najzdolniejszy z ówczesnych
polskich architektów, bardzo oryginalny.

Kamienica Towarzystwa Dobroczynności, Bednarska
1840-41 r., duże, gładkie powierzchnie, umiejętnie skontrastowane z wyeksponowanym drobnym
detalem architektonicznym, parter boniowany, na górze mocno wysunięty gzyms, nawiązania do
architektury niemieckiej, pruskiej.

Franciszek Maria Lanci

Kamienica Potockich, Krakowskie Przedmieście 17
1847 r., najlepszy przykład architektury Lanciego:
delikatny, precyzyjnie cięty detal, duże płaszczyzny ściany
delikatnie podkreślone boniowaniem, duże płaszczyzny
okien, nowoczesne witryny sklepowe, wzory niemieckie,
pruskie (Schinkel).

Pałac Poznańskich (Rembielińskich) Al. Ujazdowskie róg
Pięknej
1859-66 r., detal uproszczony, wielkie przeszklenia,

Sztuka nowoczesna polska (architektura) 31.01.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/czapelski040131.html

3 z 4

2008-03-21 09:23

wykorzystanie form renesansu włoskiego - styl popularny
do końca XIX w.

Żółta Karczma, Al. Wilanowska
Willa z połowy XIX w, przykład nowego zjawiska w architekturze
polskiej - inspiracje z Schinkla, nawiązania do wiejskich domów w
Toskanii. Bezpośrednią inspiracją był Domek Ogrodnika w
Poczdamie zaprojektowany przez Schinkla - detal nie ma
znaczenia, nowoczesne, swobodne zestawienia brył, wariant
nieregularnej willi.

Pałac Potockich w Krzeszowicach
1850 r., przykład willi regularnej, widoczne fascynacje
Lanciego - wzory z architektury Schinkla (narożne wieże).

Pałac w Chrobrzu
1855-58 r., Henryk Marconi dla Aleksandra Wielopolskiego, rezydencja wiejska, formy renesansowe,
siedziba biblioteki.

Pałac w Książu Wielkim
Przebudowa 1841-46 r., początkowo Wielopolski chciał zatrudnić niemieckiego architekta Stülera,
nadać zamkowi formę neogotycką, połączyć boczne budynki galeriami. Przebudowa została dokona
tylko częściowo (wyrzucił architektów) - zmieniono 3 i 4 kondygnację, niżej pozostało dzieło Santi
Gucciego.
Przykład popularności neogotyku w architekturze wiejskiej.

Adam Idzikowski
Tworzył albumy-wzorniki z przykładami budowli, np. projekt fasady z 1843 r., niezrealizowany projekt
Zamku Cesarskiego w Al. Ujazdowskich (Łazienki) w stylu neogotyckim. Widoczne zamiłowanie do
neogotyku i orientu (np. projekt dworca cesarskiego w Skierniewicach).

Sztuka nowoczesna polska (architektura) 31.01.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/czapelski040131.html

4 z 4

2008-03-21 09:23

wątki orientalne

oranżeria egipska w Końskim, Lanci, 1825-28 r (część ogromnego założenia)

pałac Larischów w Osieku k Bielska-Białej, przypuszczalnie
Lanci, 1835-39 r - wyraźne odniesienia orientalne w fasadzie i
wnętrzach. Brak informacji o inspiracjach, skąd pomysł takiej
stylistyki.

formy renesansowe

Hotel Europejski - Henryk Marconi 1855-78 r., łączenie elementów - nawiązania rzymskie i weneckie.
System korytarzowy. Obecnie dodana ciężka attyka zakrywająca dobudowaną kondygnację.

powrót

kontakt

drukuj

zapisz