Prof.dr hab. Tadeusz Wieczorek    

 

 

 

 

 

Notatki do wykładów 

Podstawy informatyki 

 

 

 

 

3 

 

Czym zajmuje się informatyka? 

Stara definicja encyklopedyczna głosi:  

„Informatyka zajmuje się całokształtem przechowywania, przesyłania, przetwarzania i 
interpretowania 

informacji. Wyróżnia się w niej dwa działy, dotyczące sprzętu i 

oprogramowania”.  

Większość z tego, co robią informatycy nie bardzo do tej definicji pasuje.  

Nowsza definicja, opracowana w 1989 roku przez ACM, mówi:  

„Informatyka to systematyczne badanie procesów algorytmicznych, które 
charakteryzują i przetwarzają informację, teoria, analiza, projektowanie, badanie 
efektywności, implementacja i zastosowania procesów algorytmicznych. Podstawowe 
pytanie informatyki to: co można (efektywnie) zalgorytmizować”.  

Teoria informacji 

W 1949 roku pojawiły się trzy niezwykle ważne dla rozwoju informatyki prace. 
Norbert Wiener wydał książkę „Cybernetyka, czyli sterowanie i komunikacja w 
zwierzęciu i maszynie”, rozpoczynając tym samym szeroki nurt nauk 
cybernetycznych. 

Dwóch amerykańskich uczonych, McCulloch i Pitts, opisało 

pierwszy model sieci nerwowej traktowanej jako układ elementów logicznych. Claude 
Shannon prowadził rozważania nad przesyłaniem informacji w telekomunikacji i 
napisał książkę, w której po raz pierwszy zdefiniował, jak zmierzyć ilość informacji. 
Shannon studiował u Vannevara Busha, budowniczego analogowych maszyn 
liczących i wizjonera, na słynnej MIT (Massachussets Institute of Technology), 
studiował też matematykę. Miał więc odpowiednie przygotowanie by dostrzec, że 
idee algebry Boole'a dają się w prosty sposób 
realizować przy pomocy przełączników elektrycznych i odwrotnie, analiza 
skomplikowanych obwodów elektrycznych, np. central telefonicznych, jest znacznie 
prostsza jeśli zastosować rachunek logiczny. 
 

p

p

I

2

log





 

 
Pojęcie informacji zrobiło wielką karierę w wielu dziedzinach nauki i techniki. W fizyce 
okazało się np. że informacja zdefiniowana przez Shannona sprowadza się do 
znanego 
pojęcia entropii, miary uporządkowania układów. Informacja zdefiniowana ilościowo 
przez Shannona, zwana również informacją probabilistyczną, nie ma tych własności, 
które intuicyjnie kojarzymy z pojęciem informacji. Ilościowa miara informacji 
przydatna 
jest przede wszystkim przy określaniu minimalnej liczby znaków potrzebnych do 
przekazania komunikatu. Chociaż, formalnie rzecz biorąc, informatyka jest nauką o 
przetwarzaniu informacji, klasyczne metody teorii informacji znajdują obecnie 
większe 

zastosowanie w telekomunikacji i naukach przyrodniczych niż przy projektowaniu 
komputerów. Z metod tych wyrósł natomiast jeden z ciekawszych działów informatyki 
teoretycznej, jakim jest teoria złożoności obliczeniowej. Pojęcie złożoności i miary 
złożoności są - w porównaniu z miarą ilości informacji Shannona - bliższe 
intuicyjnemu 

pojęciu informacji. 

 

Algorytmika  - 

fundament informatyki, wiedza o sposobach rozwiązywania 

zagadnień, czyli konstruowaniu algorytmów.  

Zadania algorytmiczne - 

czyli zadania, dla których znamy sposób rozwiązania.  

Algorytmy efektywne - czyli tak

ie, które dają rozwiązanie przed końcem świata.  

Złożoność obliczeniowa algorytmów - ocena, ile trzeba będzie wykonać obliczeń.  
Testowanie i dowodzenie poprawności algorytmów.  

Algorytmy heurystyczne: metody bez gwarancji na znalezienie rozwiązania (sztuczna 
inteligencja).  

Problem wędrującego komiwojażera: jak znaleźć najkrótszą drogę, łączącą N miast 
odwiedzając każde tylko jeden raz?  

 

T ~ N! = N(N-1)(N-

2)... 3·2·1  rośnie bardzo szybko, np. 100! ~10

158

  

Struktury danych: liczby, tablice, wektory, rekordy, listy, stosy, kolejki, 

drzewa, liście 

drzewa

, węzły potomne, grafy, diagramy.  

Niklaus Wirth: Algorytmy + struktury danych = 
programy. WNT, W-wa 2001. 

Teoria języków programowania: specyfikacja, 
procesory, automaty skończone (automaty 
Turinga).  

Organizacja i architektury systemów 
komputerowych, systemów operacyjnych i sieci 
komputerowych, teoria baz danych.  

Zastosowania komputerów, czyli to co tygrysy lubią 
najbardziej?  

Zwykle nie zajmują się nimi informatycy.  

Komputer

 to maszyna do wykonywania programów (dlaczego cyfrowa, wyjaśnię w dalszej 

części tego wkładu). 

Program

 to ciąg instrukcji, zapisanych w języku zrozumiałym dla 

komputera. Ten ciąg instrukcji realizuje jakiś algorytm. 

Algorytm

 to dokładny przepis -- na 

przykład algorytm otwierania drzwi mógłby wyglądać tak:  

 
  naciśnij klamkę 
  jeśli drzwi się otworzą 
     udało się - koniec. 
  w przeciwnym razie 
     włóż do zamka klucz, przekręć w lewo i naciśnij klamkę 
     jeśli drzwi się otworzą 
        udało się - koniec. 
     w przeciwnym razie 
        nie udało się - koniec. 

 

Literatura 

David Harel, Rzecz o istocie informatyki (Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 
1992)  
Bardzo dobry wstęp do „prawdziwej” informatyki.  

H.W. Roetzheim, Laboratorium złożoności (Intersofland, Warszawa 1994) -  
Eksperymenty komputerowe z fraktalami, galaktykami, genetyka  

Ellen Thro, Sztu

czne życie, zestaw narzędzi badacza (SAMS Publishing, 

1994) -  

Eksperymenty komputerowe z genetyką, ekosystemami i sztucznymi 

żyjątkami.  

Richard Dawkins, Ślepy Zegarmistrz (PIW, W-wa 1994) -  Opisuje 
eksperymenty komputerowe z modelowaniem ewolucji genetycznej.