Anatomia i zmiany patologiczne języka

Wpisany przez Administrator

niedziela, 13 czerwca 2010 09:06

W klasycznej medycynie, która korzystającej z aparatury diagnostycznej, zmiany w

wyglądzie języka są często bagatelizowane. Pozornie wydaje się to usprawiedliwione,

skoro tomograf komputerowy czy ultrasonograf pozwalają zajrzeć nawet w najbardziej

niedostępne zakamarki ludzkiego ciała i dokładnie określić miejsce, w którym czai się

choroba. Tymczasem właśnie na języku można dostrzec pierwsze symptomy wielu

dolegliwości. O czym zatem mogą świadczyć zmiany na języku?

Aby to stwierdzić najpierw przybliżymy sobie prawidłową anatomię tego narządu.

W budowie języka można wyróżnić nasadę, trzon i koniec. Na trzonie języka wyróżnia się

grzbiet oraz powierzchnię dolną. Trzon języka oddzielony jest od nasady bruzdą graniczną w

kształcie litery V. Na jej środku znajduje się wpuklenie tzw.otwór ślepy. Bruzda pośrodkowa

dzieli grzbiet na symetryczne połowy. Język zbudowany jest z mięśniówki poprzecznie

prążkowanej oraz zrębu łącznotkankowego. Włókna mięśniowe ułożone są w trzech

kierunkach: osi długiej języka, w poprzek do niej i w pionie. Przyczepy mięśni zewnętrznych

języka stanowią łącznotkankowe rozcięgno języka i kości czaszki. Język w całości pokryty jest

błoną śluzową pokrytą nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Na stronie grzbietowej tworzy

ona uwypuklenia-brodawki.

Wyróżnia się następujące rodzaje brodawek:

•    brodawki nitkowate - najdłuższe (do 3 mm długości) pokryte nabłonkiem rogowaciejącym,

tworzą one nalot, znajdują się w nich receptory dotyku;

•    grzybiaste - znajdujące się na górno-tylnej części trzonu, pokryte nabłonkiem

nierogowaciejącym, zawierają receptory smaku;

•    brodawki liściaste - znajdują się na górno-bocznej powierzchni języka, zawierają receptory

smakowe;

•    brodawki okolone - położone są w jednym szeregu przed bruzdą graniczną, otoczone

rowkiem i pokryte nabłonkiem nierogowaciejącym, zawierają receptory smaku i gruczoły

surowicze.

Język unerwiony jest w trojaki sposób ruchowo, czuciowo oraz smakowo.

•    ruchowo przez nerw podjęzykowy n. XII,

•    czuciowo przez nerw językowy (gałąź nerwu trójdzielnego V3), językowo-gardłowy n. IX oraz

krtaniowy górny (gałąź nerwu błędnego n. X),

•    włókna smakowe struny bębenkowej (gałęzi nerwu twarzowego n. VII), przewodzą wrażenia

smakowe z brodawek grzybiastych drogą nerwu językowego z brodawek liściastych i okolonych

włókna nerwu językowo-gardłowego.

1 / 5

Anatomia i zmiany patologiczne języka

Wpisany przez Administrator

niedziela, 13 czerwca 2010 09:06

Diagnoza z języka plasuje się na równej pozycji z innymi technikami diagnostycznymi. Można

stwierdzić, że obraz języka przedstawia faktyczny i długo trwający stan organizmu, mniej

wrażliwy na krótkotrwałe wpływy zewnętrznych czynników patologicznych. Jest on w związku z

tym bardzo użyteczny w ocenie dynamiki choroby oraz duże znaczenie w rokowaniu. Jej wadą

jest stosunkowo mała precyzja, co do lokalizacji narządowej określonej patologii. Często nie

język "nie pokazuje" całości złożonego obrazu chorobowego, lecz jego część lub też pewien

etap rozwoju choroby. Ważne jest, zatem zintegrowanie wyników badania uzyskanych różnymi

technikami.

W celu zbadania języka warto zastosować się do kilku ogólnych zasad przydatnych w

diagnozowaniu tego narządu. Pacjenta prosi się, aby wysunął język najdalej jak potrafi, ale bez

nadmiernego użycia siły, ponieważ zbytnie napięcie mięśni może zafałszować obraz. Język

powinno się wysuwać na krótko (kilkanaście sekund) i w razie potrzeby powtórzyć czynność

kilka razy w krótkich odstępach czasu. Wcześniej warto zalecić pacjentowi, aby nie spożywał

pokarmów, które mogą zabarwić grzbiet języka. Należy pamiętać, że faktyczny wygląd języka

mogą fałszować przyjmowane przez pacjenta leki, w związku, z czym istotne jest dokładne

zebranie wywiadu z pacjentem.

W trakcie badania uwagę należy skupić na następujących aspektach:

•    kolor ciała języka

•    kształt ciała języka

•    nalot języka

•    wilgotność grzbietu języka

•    ocena żył podjęzykowych

Aby móc mówić o patologii na języku należy znać wygląd normalnego języka. Język taki

powinien mieć blado-czerwony, "świeżo wyglądający" kolor. Powinien być gładki, o

niepopękanej powierzchni i o prawidłowej ruchomości. Na grzbiecie języka powinien znajdować

się cienki biały nalot, nieco grubszy na korzeniu, lekko wilgotny. Wszelkie odchylenia od tego

stanu wyrażają cechy patologii.

Żylaki języka (varices linguae)

Żylaki, czyli zmiany wynikające z poszerzenia naczyń krwionośnych występują często u osób

starszych. Etiologia tego schorzenia może mieć podłoże miażdżycowe( zamknięcie światła

naczynia materiałem wewnątrzpochodnym - płytka miażdżycowa) bądź też powstaje na skutek

utraty elastyczności ścian naczyń krwionośnych na skutek starzenia. Ich umiejscowienie jest

zwykle stałe, a mianowicie pojawiają się na dolnej powierzchni języka i mogą sięgać, aż do jego

brzegów. Ich barwa graniczy pomiędzy wykwitami barwy czerwonej, a czasem nawet

purpurowej. Czasem mogą obejmować dużą powierzchnię języka, wówczas zmianę taka

2 / 5

Anatomia i zmiany patologiczne języka

Wpisany przez Administrator

niedziela, 13 czerwca 2010 09:06

określa się jako żylakowatość języka lub język kawiorowy. W badaniu palpacyjnym nie są

bolesne i nie wymagają leczenia.

Język olbrzymi (macroglossia)

Zmiana ta o charakterze wrodzonym lub nabytym objawia się trudnością w mówieniu,

przemieszczeniami zębów, wadami zgryzu lub językiem karbowanym, często także dochodzi do

powiększenia rozmiarów brodawek grzybowatych.

Zmiana wrodzona może być spowodowana:

•    samoistną hipertrofią mięśniową

•    połowiczym przerostem mięśniowym

•    obecnością guzków łagodnych

•    potworniakami

•    torbielami

Zmiana nabyta natomiast może być następstwem:

•    biernego powiększenia się języka po utracie zębów żuchwy

•    akromegalii

•    skrobiawicy

•    kretynizmu

•    nowotworów złośliwych (zaburzających odpływ chłonki)

Zalecanym leczeniem jest leczenie przyczynowe lub chirurgiczne skorygowanie jego

rozmiarów.

Język geograficzny (lingua geografica)

Nazywany inaczej łagodnym, wędrującym zapaleniem języka, bądź też rumieniem wędrującym.

Etiologia tego schorzenia nie jest do końca poznana, chociaż sugeruje się wpływ stresu,

niedoborów pokarmowych i wrodzonej skłonności. Zmiana umiejscawia się zwykle na

grzbietowej powierzchni i czasem na powierzchniach bocznych i dotyczy zwykle tylko brodawek

nitkowatych.

Wygląd zmiany jest bardzo charakterystyczny. Pojawiają się mnogie, obnażone zmiany z

zanikiem brodawek nitkowatych o barwie od różowej po czerwoną, o charakterystycznych

obrzeżach wyniosłych, białych i pełzających lub w postaci czerwonego pierścienia. Pojawia się

najczęściej u kobiet, młodzieży i dorosłych w średnim wieku.

3 / 5

Anatomia i zmiany patologiczne języka

Wpisany przez Administrator

niedziela, 13 czerwca 2010 09:06

Język włochaty (lingua villosa)

Etiologia tego schorzenia wydaje się być związana ze zwiększoną ilością odkładanej keratyny

lub też z zaburzeniem procesu oddzielania się zrogowaciałej warstwy. Język zmieniony

chorobowo charakteryzuje się występowaniem wydłużonych brodawek nitkowatych, co daje

wrażenie pokrycia go włosami. Często pojawia się u pacjentów nieoczyszczających swojego

języka, bądź też może być spowodowany terapią przeciwnowotworową, kuracją antybiotykową,

u palaczy tytoniu, u osób z obniżoną higieną jamy ustnej, czy tez zakażeniem grzybem z

rodzaju Candida albicans.

Początkowo zmiana zaczyna się tworzyć w okolicy otworu ślepego na powierzchni grzbietowej i

rozprzestrzenia się na boki. Zmiana jest zwykle podatna na leczenie w postaci używanych do

szczotkowania past ściernych oraz stosowanych miejscowo środków przeciwgrzybicznych.

Jednak, gdy to nie daje rezultatów, przyczyny zmiany należy szukać w endokrynopatii

cukrzycowej.

Tarczyca językowa (glandula thyroidea lingualis)

Jest to guzek z tkanki tarczycowej znajdujący się zwykle tuż za otworem ślepym.

Etiopatogeneza tego schorzenia polega na zaburzeniu migracji embrionalnych tkanek gruczołu

tarczowego w kierunku przedniej i bocznej powierzchni tchawicy. Unosi się ponad powierzchnię

języka i zwykle jej średnica wynosi 2 cm, charakterystyczna cecha jest także obfite

unaczynienie. Towarzyszącymi objawami mogą być:

•    krwotoki

•    dysfagia

•    dysfonia

•    objawy niedoczynności tarczycy

•    rzadko dolegliwości bólowe

U ponad 50% pacjentów z tym schorzeniem tarczyca ektopowa jest jedyną forma tkanki

tarczycowej występującej w organizmie.

Torbiel Nuhna-Blandina (cystis glandulae apicis linguae)

Inaczej nazywana torbielą zastoinową, śluzową powstaje na skutek urazu dolnej powierzchni

języka, na której znajdują się gruczoły Nuhna-Blandina i wynaczynienia z nich śliny. Są to małe

obrzmienia, zwykle bezbolesne. Są uniesione z dobrze zaznaczonymi granicami, pokryte

różowoczerwona błona śluzową, miękkie o rozmiarach nieprzekraczających 1 cm. Czasami

zdarza się, że zmiana ta może mieć charakter wrodzony. Leczenie polega na chirurgicznym

usunięciu zmiany i wykonaniu badania histopatologicznego.

4 / 5

Anatomia i zmiany patologiczne języka

Wpisany przez Administrator

niedziela, 13 czerwca 2010 09:06

Bibliografia:

R.P. Langlais, C.S. Miller, “Choroby błony śluzowej jamy ustnej”, wydanie I polskie 1997r

5 / 5