24

Farmakoterapia

Dychawica oskrzelowa

To choroba charakteryzująca się na-

padami duszności, które występują

najczęściej w godzinach nocnych i są

połączone z uporczywym kaszlem,

odpluwaniem gęstej, lepkiej plwociny

oraz słyszalną nieraz z daleka „grą”

w klatce piersiowej. Zwalczanie sta-

nów ostrych wymaga energicznego

leczenia farmakologicznego z uży-

ciem leków rozszerzających oskrzela,

antybiotyków, glikokortykosteroidów

i leków nasercowych.

Leczenie ziołami można stosować

w łagodniejszych postaciach dycha-

wicy, w okresie międzynapadowym,

jako leczenie objawowe i wspoma-

gające. Bardzo korzystne może być

stosowanie leków roślinnych w formie

mieszanek ziołowych upłynniających

wydzielinę oraz preparatów zioło-

wych działających przeciwzapalnie,

uspokajająco.

Leczenie ziołowe dychawicy

oskrzelowej

Mieszanka nr 1

Ziele doględy

Ziele serdecznika

Liść melisy

Ziele skrzypu

Owoc głogu

Pączki sosny

po 25 gram

Korzeń omanu

Korzeń lukrecji

Ziele poziewnika

Ziele drapacza

Ziele glistnika

Ziele kopytnika

Porost islandzki

po 10 gram

Przygotowanie:

Zioła dokładnie wy-

mieszać w podanych proporcjach.

W naczyniu emaliowanym zalać

3 kopiaste łyżki stołowe mieszanki

3,5 szklanki wody o temperaturze

pokojowej i pod przykryciem, przy

słabym ogrzewaniu doprowadzić do

wrzenia, które należy utrzymać przez

5 minut. Po zakończeniu ogrzewania

odwar wymieszać, a po 5 minutach

przecedzić do termosu. Pić szklankę

odwaru 3 razy dziennie pół godziny

przed jedzeniem.

Mieszanka nr 2

Kwiat ślazu

Ziele szanty

Owoc kopru włoskiego

Ziele tymianku

Owoc kolendry

Kwiat bzu czarnego

Liść brzozy

po 50 gram

Ziele nostrzyka

Ziele glistnika

po 25 gram

Przygotowanie i sposób użycia jak

w mieszance nr 1.

Mieszanka nr 3

Ziele tymianku

Liść podbiału

Korzeń omanu

Owoc anyżu

po 50 gram

Przygotowanie i stosowanie jak w mie-

szance nr 1.

Rp.

Ephedrini h/chlor.

1,0

Kalii iodidi

3,0

Extr. Thymi fluid.

ad 20,0

M. f. guttae

D.S.: 3–4 razy dziennie po 10–20 kro-

pli w ciepłym napoju.

Drożdże piekarnicze

Korzystnie w dychawicy oskrzelowej

działają drożdże piekarnicze do picia

w ciągu dnia między posiłkami.

Przygotowanie:

10 g drożdży piekarni-

czych, łyżkę miodu oraz szklankę ciepłe-

go przegotowanego mleka wymieszać

i pozostawić w ciepłym miejscu do sfer-

mentowania. Stosować przez 3–6 tygodni.

Kąpiele naprzemienne nóg/rąk

Zabiegi te stosuje się najczęściej przed

snem. Potrzebne są dwa naczynia,

jedno z wodą gorącą o temperaturze

ok. 40°C, drugie z wodą o tempe-

raturze pokojowej. Należy zanurzyć

nogi w gorącej wodzie na 3 minuty,

a następnie w wodzie zimnej na minu-

tę. Czynność powtórzyć trzykrotnie.

W pierwszym tygodniu kąpiel stoso-

wać jednorazowo, w następnym dwu-

krotnie, a potem co drugi dzień przez

dłuższy okres czasu.

Pokrzywka

Jest to choroba alergiczna skóry cechu-

jąca się wykwitami bąblowymi przy-

pominającymi oparzenie pokrzywą.

Najczęstszą przyczyną pokrzywki są

alergeny pokarmowe i leki. Wykwity

występują zazwyczaj nagle i rozmiesz-

czają się na całym ciele: tułowiu, twa-

rzy, kończynach. Niekiedy zmiany są

poprzedzone silnym świądem. W po-

staci przewlekłej choroba trwa latami

z okresami popraw i pogorszeń. Wy-

kwity powstają na skutek uszkodzenia

naczyń włosowatych skóry.

Obrzęk naczynioruchowy

Quinckego

Choroba ta różni się od pokrzywki głę-

bokością umiejscowienia zmian obrzęko-

wych, gdyż dotyczą one tkanki podskór-

nej. Obrzęk naczynioruchowy występu-

je często u osób nerwowo wycieńczo-

nych, przepracowanych, o chwiejnych

Lato to wciąż okres pylenia roślin i nasilania się cho-
rób alergicznych. Dlatego przedstawiamy najczęstsze
schorzenia na tym podłożu oraz skuteczne metody ich
leczenia ziołami, podając sprawdzone mieszanki i inne
receptury, które można wykonać we własnym zakresie.

Zio³olecznictwo

w chorobach alergicznych

25

Farmakoterapia

procesach nerwowych. Zmiany skórne

występują najczęściej na twarzy. Czę-

sto powtarzające się nawroty choroby

mogą prowadzić do zmian nieodwra-

calnych (słoniowacizna nosa, wargi).

Leczenie ziołami pokrzywki

i obrzęku naczynioruchowego

Mieszanka nr 4

Kwiat nagietka

Ziele rdestu ptasiego

Ziele dziurawca

Liść pokrzywy

Liść bobrka

Korzeń mniszka

Liść brzozy

Kłącze tataraku

Kłącze perzu

Ziele serdecznika

po 50 gram

Ziele glistnika

25 gram

Przygotowanie i sposób parzenia jak

w mieszance nr 1.

Zioła pozostałe po zaparzeniu zalać

sokiem z brzozy

Succus Betulae

. Ma-

cerować przez noc, następnie przece-

dzić z powrotem do butelek i pić 20 ml

3–4 razy w ciągu dnia.

Sok z brzozy

jest preparatem stabili-

zowanym etanolem, stymuluje układ

immunologiczny, zwiększając odpor-

ność na zakażenia. Pobudza diurezę

i wydalanie potu, a wraz z nimi szko-

dliwych i zbędnych metabolitów oraz

ksenobiotyków (substancji obcych dla

organizmu, np. leków). Sok z brzozy

zawiera triozy, pentozy i heksozy, któ-

re szybko wnikają do komórek, stając

się materiałem energetycznym i bu-

dulcowym do syntezy wielu niezbęd-

nych związków, np. kwasów nukleino-

wych, związków wysokoenergetycz-

nych (ATP, UDP, GTP), glikoproteidów,

glukozaminy. Ksyloza obecna w soku

przyśpiesza pasaż treści pokarmowej

i ułatwia codzienne oddawanie kału.

Cukry proste zawarte w soku brzozo-

wym są też składnikami prebiotycz-

nymi, ułatwiającymi wzrost i rozwój

symbiotycznej mikroflory układu pokar-

mowego.

Spośród kwasów występujących w soku

brzozowym warto wymienić: salicylowy,

protokatechowy, cytrynowy, octowy,

askorbinowy, elagowy, chlorogeno-

wy, bursztynowy. W soku brzozowym

surowym (niefiltrowanym) obecne są

również trójterpeny (kwas betulinowy,

ursolowy) i kwasy żywicowe. Cenne

leczniczo są także alkohole cukrowe

26

Farmakoterapia

(cyklitole) obecne w soku, np. ino-

zytol, sorbitol, mannitol, dulcytol.

Sok z brzozy bogaty jest

w sole mineralne, co czy-

ni z niego roztwór łatwo

przyswajalnych biopier-

wiastków, które w obec-

ności prowitamin, witamin,

enzymów, aminokwasów

i węglowodanów uzupełnia-

ją ewentualne niedobory oraz

wpływają regulująco na gospo-

darkę wodno-elektrolitową i kwaso-

wo-zasadową ustroju. Sok z brzozy

może pełnić funkcje napoju energety-

zującego.

Lek recepturowy – maść

Rp.

Tinct. Arnicae

3,0

Ol. Menthae pip.

1,0

Intr. Hyperici

2,0

Ung. Cholesteroli

30,0

M. f. unguentum

D.S.: do wcierania w pokrzywce i obrzę-

ku naczynioruchowym.

Kąpiele osłaniające

Pokrywają skórę cienką powłoką środ-

ka obojętnego, łagodzą świąd (np.

w pokrzywce) i zmniejszają stan zapal-

ny. Do najczęściej stosowanych rodza-

jów kąpieli należą:

•

kąpiel krochmalowa – sporządza

się ją z 300–600 g skrobi ziemnia-

czanej (mączki kartoflanej) zalanej

3 litrami wody, stopniowo ogrzewa-

nej; po otrzymaniu galaretowatej

papki wlewa się ją do wanny wypeł-

nionej ciepłą wodą. Czas trwania

kąpieli wynosi 25–35 min.

•

kąpiel żelatynowa – 150–200 g że-

latyny zalewa się wodą i pozostawia

na kilka godzin, po napęcznieniu że-

latyny, całość wlewa się do wanny

z ciepłą wodą i miesza.

•

kąpiel otrębowa – 2–3 kg otrębów

pszennych lub żytnich umieszcza się

w płóciennym worku, luźno zawiązuje

i wrzuca do wanny z ciepłą wodą.

Przez kilkakrotne uciskanie worka

wprowadza się rozpuszczoną skrobię

do kąpieli.

•

kąpiel z naparu rumianku – 100–150 g

rumianku zalewa się 1 litrem wrzącej

wody i utrzymuje pod przykryciem

ok. 30 min. Następnie, cedząc przez

sitko, całość wlewa się do wanny

z ciepłą wodą. Kąpiel ta działa prze-

ciwzapalnie i przeciwświądowo.

Wyprysk alergiczny

Jest jednym z najczęściej występujących

schorzeń alergicznych. To powierzchow-

ny stan zapalny skóry o charakterze

wykwitów złożonych z grudek zapalno-

wysiękowych i pęcherzyków. Występuje

okres rumieniowy, grudkowy i sączący.

Zmiany wypryskowe często są rozsiane

i niejednokrotnie zajmują całą skórę ja-

ko wyprysk uogólniony. Zmiany trwają

miesiące, a nawet lata. Objawami towa-

rzyszącymi mogą być świąd i pieczenie

skóry, doprowadzający niekiedy do

bezsenności a nawet wyczerpania ner-

wowego. Leczenie wyprysku wymaga

indywidualnego podejścia do każdego

przypadku. Ważne jest zarówno lecze-

nie wewnętrzne, jak i zewnętrzne.

Atopowe zapalenie skóry

Chorobie tej towarzyszy bardzo silny

świąd, a objawy skórne przypominają

wyprysk. Grudki zlewają się w duże za-

palne ogniska umiejscowione na twarzy,

szyi, pod kolanami, w zgięciach łokcio-

wych,

ze skłon-

nością do

zliszajowacenia.

Zmiany zajmują symetrycz-

nie pewne okolice ciała. W wyniku

schorzenia skóra staje się szorstka, prze-

barwiona. Choroba może rozpocząć

się już w dzieciństwie i mieć długotrwały

przebieg. Często objawy choroby za-

sadniczej poprzedzane są skazą wy-

siękową. Stan zdrowia chorych pogar-

szają wszelkie emocje. Bardzo często

chorobie towarzyszą inne procesy aler-

giczne, takie jak dychawica oskrzelowa,

pokrzywka lub katar sienny.

Leczenie ziołami wyprysku aler-

gicznego i atopowego zapalenia

skóry

Mieszanka nr 5

Rp.

Korzeń podróżnika

Ziele podróżnika

Korzeń mniszka

Kwiat mniszka

Liść bobrka

Ziele bratka

Owoc kopru włoskiego

Kora kruszyny

Liść melisy

Szyszka chmielu

po 25 gram

Zastosowanie: pić 2–3 szklanki odwaru

z łyżki stołowej dziennie.

Rp.

Biostymina lag. I

D.S.: co 1–2 dni ampułkę.

27

Farmakoterapia

Rp.

Azulan lag. I

D.S.: do tamponów i przymoczek.

Inne przepisy

Koszyczek rumianku

Kwiat arniki

po 30 gram

D.S.: napar z 2 łyżek stołowych ziół na

1/2 litra wody – do okładów, przymo-

czek i przemywań.

Owoc borówki czernicy

50 gram

Tinct. Arnicae

5 gram

D.S.: do 1/2 litra naparu z jagód do-

dać nalewkę z arniki; stosować jako

kompresy.

Liść rozmarynu

Kwiat lawendy

Ziele tymianku

Koszyczek rumiank

u po 25 gram

Przygotowanie:

zaparzyć 2 łyżki stoło-

we ziół na 1/2 litra wody; stosować do

okładów, przymoczek i przemywań.

Lek recepturowy – maść

Rp.

Azulani

10,0

Ung. Cholesteroli

ad 50,0

Ol. Lavandulae gtt. III

M. f. ung

.

D.S.: smarować 1–2 razy dziennie.

Nieżyt sienny

Alergiczne zapalenie błony śluzowej

nosa należy do najczęstszych chorób

alergicznych i jest bardzo uciążliwe

oraz nieprzyjemne dla chorego. Dzieli

się je na sezonowe (pyłkowe, gorącz-

ka sienna) i niesezonowe (całoroczne).

Zapalenia sezonowe są spowodowa-

ne głównie uczuleniem na alergeny ro-

ślin wiatropylnych, czyli na pyłki drzew,

traw, chwastów, rzadziej zarodniki

pleśni. Choroba ta ma również zwią-

zek z niektórymi zanieczyszczeniami

środowiska, zwłaszcza spowodowa-

nymi rozwojem motoryzacji (spaliny

silników wysokoprężnych). Zapalenia

niesezonowe są wynikiem alergii na

stale obecne w otoczeniu alergeny

roztoczy, rzadziej całorocznych pleśni

lub sierści zwierząt.

Alergiczne zapalenie błony śluzowej no-

sa wymaga leczenia farmakologiczne-

go, ponieważ w konsekwencji pogarsza

jakość życia chorych osób, prowadząc

do zaburzeń snu i uczucia przewlekłego

zmęczenia. U dzieci może dodatkowo

powodować trudności w nauce. Naj-

lepszą metodą leczenia jest usunięcie

alergenu z otoczenia i unikanie go.

Czynności zmierzające do zmniejsze-

nia ekspozycji na alergeny roztoczy

obejmują:

•

ograniczenie wilgotności mieszkania

poprzez zmniejszenie emisji pary

wodnej i poprawę wentylacji;

•

obniżenie zimą temperatury pomiesz-

czeń do 18–20°C;

•

usunięcie z sypialni przedmiotów

chłonących kurz (dywany, wykładzi-

ny, pluszowe zabawki);

•

zastosowanie nieprzepuszczalnych

dla alergenów roztoczy pokrowców

na materace i pościel;

•

częste odkurzanie sypialni i łóżka;

•

częste pranie pościeli w temperatu-

rze powyżej 55°C.

W przypadku za-

paleń sezonowych

dużą poprawę przy-

nosi unikanie ekspo-

zycji na pyłki. Moż-

na to osiągnąć po-

przez:

•

o g r a n i c z a n i e

przebywania na

zewnątrz w po-

rze kwitnienia

uczulających ro-

ślin, zwłaszcza

w dni słoneczne

i wietrzne;

•

noszenie okula-

rów przeciwsło-

necznych i nakryć głowy w okresie

pylenia;

•

szczotkowanie głowy, zmiana odzie-

ży i prysznic po powrocie do domu

z zewnątrz;

•

podróżowanie samochodem z za-

mkniętymi oknami, a jeśli posiada

klimatyzator, to najlepiej zaopatrzyć

go w filtr zatrzymujący pyłki.

Opisane zabiegi pozwalają na

zmniejszenie nasilenia objawów ze

strony błony śluzowej nosa o 30–

40%. Jeśli efekt nie jest dostateczny,

konieczne jest wówczas leczenie far-

makologiczne.

Napar z ziół do płukania nosa i gardła

Ziele dziurawca

50 gram

Korzeń żywokostu

Kłącze tataraku

Kłącze pięciornika po 25 gram

M.f.species

D.S.: napar z ziół do płukania nosa

i gardła przed snem; dwie łyżeczki

mieszanki zalać 2/3 szklanki ciepłej

wody, zagotować, odstawić na 10

minut, przecedzić, przed snem płukać

gardło, a następnie nos.

mgr farm. Tomasz Mrozowski

b.db. Żelki o smaku

malinowo-JeŻynowym

z wit. C

Malina i jeżyna z witami-

ną C to wzmocnienie or-

ganizmu w czasie prze-

ziębienia.

Naturalne składniki

dają świeży oddech

i uczucie orzeźwienia.

Dla dzieci

i dorosłych!

Dostępne tylko w aptekach i sklepach zielarskich.

R e u t t e R