1

8. MALZENSTWO, POKREWIENSTWO

OPRACOWANIE NA PODSTAWIE: B. Malinowski, Malzenstwo i pokrewieństwo,
Str. 263-296

ANTROPOLOGIA – CWICZENIA

ZJAZD V

14.11.2009

1. MAŁŻEŃSTWO

Małżeństwo jest najważniejszą formą uprawnionych stosunków seksualnych a także determinuje i
dominuje wszystkie związki pozamałżeńskie.

Formy swobody seksualnej w odniesieniu do małżeństwa:



stosunki przedmałżeńskie – u większości dzikich plemion istnieje przyzwolenie na
przedmałżeńskie stosunki, które podlegają ograniczeniom zakazu kazirodztwa i egzoga-
mii, w innych obowiązuje wymóg wstrzemięźliwości pod groźbą surowej kary. Niektóre
plemiona afrykańskie stosują wymóg chroniący przed nieczystością w postaci zeszpilenia
warg sromowych (np. niektóre plemiona afrykańskie). Niektóre natomiast aprobują związ-
ki przedmałżeńskie. Swoboda stosunków przedmałżeńskich nie rozciąga się na swobodę
prokreacji. Istnieje wiele plemion, które pozwalają na rozwiązłość, ale ciąża z takiego sto-
sunku jest śmiertelną hańbą dla kobiety. Dzieci powinny być rodzone w społecznie apro-
bowanych układach małżeńskich;



rozluźnienie więzów małżeńskich – w plemionach wymagających czystości cudzołóstwo
jest ciężkim przestępstwem. Kobieta zawsze ponosi wyższą karę niż mężczyzna. Istnieją
jednak społeczności, w których panuje prawnie usankcjonowany wymóg wejścia kobiety w
stosunki z innym mężczyzną. Naruszenie małżeńskiego monopolu stanowi również zwy-
czaj użyczania żony jako forma gościnności lub wymiana żon w czasie świąt;



ceremonialne akty seksualne;



prostytucja;



konkubinat – implikuje niższy status kobiety i jej dzieci od kobiety zamężnej.

Podział funkcji w rodzinie patrylokalnej jest niemal uniwersalny – żona opiekuje się dziećmi (choć
mąż również bierze w tych obowiązkach czynny udział), gotuje, dostarcza opału i wody, wytwa-
rza naczynia. W niektórych społecznościach żona wznosi chatę. Mężczyzna walczy, poluje, żeglu-
je. W rodzinie matrylokalnej mąż przyłącza się do rodziny żony i często musi wykonywać posługi.

Dary od męża dla rodziny żony występują bardzo często przy zawieraniu małżeństwa – jest to
jeden z elementów szerszego systemu wzajemności ekonomicznej w rodzinie.

System zobowiązań i praw, który konstytuuje małżeństwo, jest w każdym społeczeństwie usta-
nowiony przez tradycję. Prawo plemienne określa w jaki sposób ludzie mają ze sobą współżyć i
pracować.

W niektórych plemionach małżeństwo jest nierozerwalne, jednak powszechna reguła stanowi, że
rozwód jest możliwy choć niełatwy i powoduje szkody u obojga małżonków – w większości utratę
prestiżu oraz stygmat moralny.

Małżeństwo określa stosunki między małżonkami jak również ich status społeczny.

2. POKREWIEŃSTWO