1

PROJEKT ZASILANIA I STEROWANIA SILNIKÓW TRÓJFAZOWYCH
Z WYKORZYSTANIEM PROGRAMU AUTOCAD ELECTRICAL 2014

Wstęp

Program AutoCAD Electrical (ACAD/E) został stworzony głównie, jako rozbudowane narzędzie

pomocnicze dla projektantów systemów sterowania układów automatyki i robotyki. Jest to
praktycznie pełna wersja AutoCAD-a (ACAD-a) wzbogacona o dodatkowe elementy specyficzne
głównie dla projektów elektrycznych oraz o obszerne biblioteki stosowanych symboli. Jego
podstawową zaletą jest umożliwienie zautomatyzowania wielu zadań projektowych. Program ten
może współpracować z programem Autodesk® Inventor® służącym głównie do modelowania
obiektów przestrzennych 3D a także posiada pełną zgodność z formatem DWG™

W porównaniu z ACAD program ACAD/E jest o wiele bardziej wydajny. Dzięki zastosowanym

rozwiązaniom umożliwia tworzenie nowych projektów aż o 84% szybciej. Edytowanie istniejących
projektów też jest o 77% szybsze. Jest to możliwe między innymi dlatego, że w trakcie realizacji
projektu możemy do 30% zmniejszyć liczbę użytych poleceń.

Tak znaczne przyśpieszenie procesu projektowego jest możliwe dzięki wykorzystaniu pełnej

funkcjonalności programu ACAD oraz dodatkowych narzędzi specyficznych dla projektów
elektrycznych, jak np.:

Opcja szybkiego wstawiania/usuwania przewodów;

Kopiowanie i usuwanie komponentów lub obwodów bez naruszania ich ciągłości;

Opcja przesuwania i wyrównywania komponentów w obwodach;

Możliwość stosowania Generatora Symboli / Obwodów;

Elastyczność przy tworzeniu i przechodzeniu między schematami jedno- i wielokreskowymi.

AutoCAD Electrical umożliwia tworzenie projektów w oparciu o ogólnie przyjęte standardy

poprzez korzystanie z bibliotek gotowych symboli zgodnych z normami: JIC, IEC, GB, JIS, AS poprzez
ułatwione wstawianie do tworzonych projektów tych komponentów.

Program ten ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ projektantom systemów automatyki

i sterowania daje możliwość korzystania nie tylko z bibliotek symboli elektrycznych, ale również
z hydraulicznych i pneumatycznych oraz PID.

Na przyśpieszenie procesu projektowego duży wpływ ma możliwość szybkiego generowania

dokładnych raportów, między innymi:

List materiałowych;

Połączeń;

List kabli;

Zestawień listew zaciskowych.

2

Raporty te mogą być wyświetlane w plikach rysunkowych projektu oraz eksportowane do wielu

formatów: ASCII, XLS, CSV, MDB, XML i przekazywane do innych plików.

Poważna zaletą AutoCAD-a Electrcal-a jest możliwość eliminowania błędów w fazie projektowej

poprzez ciągłą kontrolę w czasie rzeczywistym realizowanego projektu. Następuje to przez ciągły
audyt z natychmiastową możliwością naprawy popełnionych błędów oraz automatyczne
powiadamianie projektanta o:

Powielonych etykietach i numerach przewodów;

Proponowanych zmianach etykiet i numerów przewodów.

Program umożliwia ponadto tworzenie inteligentnych rysunków rozmieszczenia aparatury na

rysunkach montażowych poprzez ich tworzenie w oparciu o elementy schematów ideowych oraz
poprzez synchronizację zmian wprowadzanych zarówno w schematach ideowych jak i montażowych.

Znaczny wpływ na przyspieszenie procesu projektowego daje możliwość łatwego wykorzystania

powielających się projektów w całości lub częściowo poprzez ponowne użycie typowych obwodów
w nowych projektach oraz automatyczne aktualizowanie oznaczeń dla ponownie wykorzystywanych
obwodów.

Wymienione w dużym skrócie zalety programu AutoCAD Electrical powinny być wystarczająca

zachętą do jego poznania, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo spotkania się z tym
rozbudowanym komputerowym narzędziem w inżynierskiej praktyce zawodowej.

W projektowanym układzie automatycznego sterowania zastosowano elektromechaniczne

elementy zwane stycznikami. Styczniki są łącznikami elektromagnetycznymi, w których dzięki
galwanicznemu oddzieleniu cewek i styków możliwe jest łączenie dużych mocy elektrycznych za
pomocą małych prądów sterujących.

Głównymi elementami składowymi układu stycznika (rys.1) są:

•

cewka (np. stycznika K1), która poprzez rdzeń (elektromagnesu) sprzęgnięty ze zworą
mechaniczną uruchamia styki główne i pomocnicze stycznika pod wpływem podanego na jej
zaciski A1-A2 napięcia (np.: 24 V);

•

zespół mechanicznie zblokowanych styków głównych 1-2, 3-4, 5-6, w torze trójfazowej sieci
zasilającej;

•

jedna (lub więcej) para pomocniczych styków normalnie otwarty (NO - normally open) czasami
opisywanych, jako zwierne, (z), które w stanie bezprądowym cewki stycznika pozostają
rozwarte;

•

jedna (lub więcej) para pomocniczych styk normalnie zamkniętych (NC - normally closed) ,
czasami opisywanych, jako rozwierne, (r), które w stanie bezprądowym cewki stycznika
pozostają zwarte.

3

Rys.1 Układ stycznika

Podobną budowę dla realizacji zbliżonych funkcji łączeniowych w układach sterowania

automatycznego spełniają przekaźniki, stosowane w obwodach o małej mocy łączeniowej.

Zadanie polegać będzie na praktycznym zastosowaniu wybranych narzędzi programu graficznego

AutoCad Electrical w procesie tworzenia projektu układu automatycznego sterowania pracą dwóch
trójfazowych silników asynchronicznych.

Wszystkie elementy układu zgrupowane są w dwóch obwodach elektrycznych:

Obwodzie głównym (nazywanym również obwodem prądu głównego), w którym następuje
proces podłączania silników elektrycznych (poprzez zwarcie styków głównych stycznika) do
trójfazowej sieci zasilającej L1,L2,L3 (Rys. 2);

Rys. 2 Obwód główny

4

Obwodzie sterująco – sygnalizacyjnym (nazywanym również obwodem prądu pomocniczego),
zawierającym cewki i styki pomocnicze styczników, przyciski i lampki sygnalizacyjne –
zasilanym z transformatora 230 / 24V AC (Rys. 2 Rys. 3).

Przedstawione na rysunkach 2, 3 i 4 (powiększone rysunki znajdują się na końcu części

wstępnej) schematy obwodów elektrycznych tworzą układ sekwencyjnego sterowania
automatycznego z grupy tzw. blokad. Wprowadzanie blokad układowych w fazie projektowania
zespołu napędowego silników elektrycznych ma na celu wykluczenie pewnych czynności lub też
dopuszczenie do ich wykonania po spełnieniu określonego warunku lub szeregu warunków.
Nieprawidłowa praca blokady w wyniku błędów w fazie projektowania czy usterek
eksploatacyjnych może być powodem wystąpienia zakłóceń w pracy czy wręcz awarii całego
zespołu napędowego.

Rys. 3 Transformator zasilający obwód sterowania

Rozróżniamy następujące rodzaje blokad:

blokadę wykluczającą, która uniemożliwia wprawienie w ruch jednego silnika lub mechanizmu,
jeżeli działa inny silnik czy mechanizm,

blokadę kolejnościową (kaskadową) umożliwiającą wprowadzenie np. kolejności załączania
silników dopiero po spełnieniu określonych warunków wynikających z ustalonego programu
pracy.

5

W układzie przedstawionym na Rys. 4 wprowadzono blokadę wykluczającą, która eliminuje

możliwość jednoczesnej pracy dwóch silników asynchronicznych M1 i M2 o różnych kierunkach
obrotu wałków napędowych.

Rys. 4 Obwód sterowania praca silników M1 i M2

Zasada działania obwodu sterowania umożliwiającego pracę silników M1 i M2 z blokadą

wykluczającą:

Naciśniecie przycisku S2 (START) w obwodzie sterowania powoduje podanie napięcia 24V
z zacisków 24V AC oraz N transformatora T1 (Rys. 3) na zaciski A1-A2 cewki stycznika K1
(Rys. 4). Pod wpływem przepływu prądu w cewce powstałe pole magnetyczne uruchamia
mechanicznie zworę, która zmienia położenie jego styków głównych i pomocniczych.
Następuje uruchomienie silnika M1 (Rys. 2). Zwolnienie nacisku na przycisk S2 nie powoduje
przerwania przepływu prądu w cewce stycznika K1 ze względu na bocznikujące działanie
względem S3 uaktywnionych pomocniczych styków K1, 13-14 normalnie otwartych (NO)
w/w stycznika. Praca silnika zostaje przerwana dopiero po naciśnięciu przycisku S3 (STOP).

Wprowadzenie szeregowo w obwód cewki stycznika K2 (Rys. 4) pomocniczych styków
normalnie zamkniętych (NC) stycznika K1, 21-22 wyklucza możliwość załączenia do pracy
silnika M2 przyciskiem S4 dopóki pracuje silnik M1 (przy aktywnej pracy stycznika K1).

Analogiczna sytuacja następuje wtedy, gdy jako pierwszy załączony zostanie silnik M2 –
odpowiednio przyciskiem S4 (START). W tym momencie pomocnicze styki normalnie zamknięte
(NC) aktywnego stycznika K2, 21-22 w torze prądowym cewki stycznika K1 blokują
uruchomienie silnika M1. Podanie napięcia z sieci zasilającej L1, L2, L3 poprzez zamknięcie

6

styków głównych styczników K1 lub K2 na zaciski odpowiednich silników potwierdzone zostaje
zaświeceniem zielonych lampek kontrolnych H4 (dla silnika M1) lub H5 (dla silnika M2).

W torach prądowych poszczególnych silników umieszczone zostały tzw. wyłączniki silnikowe
Q1 i Q2 (Rys. 2), które stanowią zabezpieczenie przeciążeniowe (nadprądowe), zwarciowe oraz
od zaniku napięcia w obwodzie zasilania obu maszyn M1 i M2. Zabezpieczenie przeciążeniowe
realizowane za pomocą wyzwalacza termicznego (bimetalowego), zwarciowe w oparciu
o pracę wyzwalacza elektromagnetycznego a napięciowe wyzwalaczem podnapięciowym. Styki
pomocnicze normalnie zamknięte (NC), 95-96 wyzwalaczy termicznych wprowadzone zostały
również szeregowo w obwody sterujące cewek styczników K1 i K2, jako dodatkowe
zabezpieczenie silników (Rys. 4).

WYKAZ ELEMENTÓW zastosowanych w projekcie:

SYMBOL

NAZWA (krótki opis)

Odłącznik S1 – element przeznaczony
do zamykania i otwierania obwodów
elektrycznych w stanie bezprądowym
przez przekręcenie (z zatrzaskiem).
Stwarza widoczną i bezpieczną przerwę
izolacyjną.

Wyłączniki silnikowe Q (Q1 i Q2) z
wyzwalaczem termicznym,
nadprądowym i podnapięciowym
uruchamiany ręcznie poprzez zamek z
blokadą mechaniczną.

Silniki asynchroniczne M (M1, M2).

Transformator 230/24V – zasilający
obwodu sterowania (cewek
styczników).

7

Układ stycznika

Cewki styczników K1, A1-A2 i K2, A1-
A2;
Styki pomocnicze normalnie otwarte
(NO) stycznika K (K1, K2, 13-14) (styki
rozwarte w stanie bezprądowym cewki
stycznika).
Styki pomocnicze normalnie
zamknięte (NC) K (K1, K2, 21-22) (styki
zwarte w stanie bezprądowym cewki
stycznika).

Przycisk START silnika (S2, 13-14 i S4,
13-14) – po zwolnieniu zacisku
powraca on do pierwotnego położenia
(NO).

Przycisk STOP silnika (S3, 21-22 i S5,
21-22) – po zwolnieniu nacisku
powraca on do pierwotnego położenia
(NC).

Styki pomocnicze normalnie
zamknięte (NC) wyzwalacza
termicznego w wyłącznikach
silnikowych Q1, 95-96 i Q2, 95-96.

Lampki kontrolne aktywnego zasilania
H1,2,3- czerwone.

Lampki kontrolne pracy silników
H 4,5- zielone.

Bezpiecznik F1 – zabezpieczenie strony
pierwotnej transformatora zasilającego
układ sterowania.

Grzybkowy wyłącznik bezpieczeństwa
S6, 11-12 (czerwony, z ryglowaniem)

8

Rys. 2 (01, arkusz 1): OBWÓD GŁÓWNY

9

Rys. 3 (02, arkusz 2): ZASILANIE OBWODU STEROWANIA

10

Rys. 4 (03, arkusz 3): OBWÓD STEROWANIA

11

Legenda

1.

Poniższa instrukcja zawiera podstawowe polecenia służące nauce wykorzystania narzędzi ACE 2013

i napisane są kolorem czarnym. Zaleca się nie wykorzystywać podpowiedzi, bowiem samodzielna praca
przynosi najwięcej efektów.

2.

Jeżeli

pomimo

tego

występuje

trudność

w

wykonaniu

polecenia

należy

skorzystać

z podpowiedzi znajdujących się pod poleceniami – napisanych kursywą .

3.

W [nawiasie kwadratowym] opisany jest sposób działania konkretnych narzędzi programu.

Zadanie

Krok 1:

Upewnij się, że program jest odpowiednio dostosowany pod względem dostępnych narzędzi. W tym celu

kliknij „Workspace Switching”

i wybierz pierwszą pozycję z rozwiniętej listy: „ACADE & 2D Drafting &

Annotation”

Krok 2:

: W zadaniu będziemy korzystać głównie z tabeli „Schematic”, która powinna być ustawiona domyślnie, jeśli

nie – proszę kliknąć zakładkę „Schematic”.

Krok 3:

Otwórz szablon o nazwie „ACAD_ELECTRICAL_IEC”, który znajduje się w oknie, po kliknięciu ikony „New

Drawing”

na pasku szybkiego dostępu do narzędzi („Quick Access Toolbar”)

Jeżeli

nie

możesz

odnaleźć

tego

pliku,

należy

wybrać

ścieżkę:

C:\uzytkownicy\<

nazwa_twojego_loginu

>\AppData\Local\Autodesk\AutocadElectrical 2013\R19.0\plk\Template

Krok 4:

Utwórz swój projekt, nazywając go, np. swoim nazwiskiem i zapisz KONIECZNIE na swoim dysku „N:” W tym

celu kliknij ikonę New Project

w palecie „Project Manager” (po lewej stronie).

Jeżeli nie widzisz palety „Project Manager” kliknij ikonę „Project Manager”

na pasku szybkiego dostępu do

narzędzi („Quick Access Toolbar”)

W oknie „Create New Project” (rys. 5) wprowadź poprawnie imię i nazwisko, a następnie lokalizację – klikając
przycisk „Browse…”

12

Rys. 5

[Projekt automatycznie zostaje aktywowany (pogrubiona czcionka), jeśli chcesz aktywować inny projekt, należy
kliknąć go prawym przyciskiem i wybrać opcję: „Activate”]

Krok 5:

Zapisz plik, nazywając go, np. numerem swojego loginu KONIECZNIE na swoim dysku „N:”

W tym celu kliknij ikonę „menu”

, a następnie „save as”

Krok 6:

Dodaj swój plik do stworzonego wcześniej projektu. W tym celu (w palecie „Project Manager”) kliknij

prawym przyciskiem na utworzony projekt i wybierz funkcję „Add Drawings…”

Pojawi

się

okno

zapytania

o

zaadoptowanie

ustawień

projektu

do

rysunku:

Klikamy „NIE”

[Można tworzyć wiele plików-rysunków i zapisywać w różnych lokalizacjach, a folder projektu będzie je kojarzył
ze sobą w programie (wyświetlał w utworzonym projekcie). Jednakże w laboratorium ze względów technicznych
proszę zapisywać pliki na dysku N:

Nasza zakładka „Project Manager” (rys. 6) powinna wyglądać podobnie, jak na rys. poniżej

Rys. 6

Krok 7:

Używając narzędzie „Multiple Bus”

(w panelu „Insert Wires/Wires Numbers”) narysuj linię 3-faz

z przewodem neutralnym „N” i ochronnym „PE” od prawego górnego narożnika, do lewego dolnego narożnika
(rys. 8). Przed rozpoczęciem rysowania wybierz warstwę „Wires” z panelu „Layers”, w tabeli „Home” (rys. 7)

13

Rys. 7

Kliknij ikonę „Multiple Bus”

Następnie wprowadź wartość „5” w komórce „Numer of Wires”

i zaznacz „Empty Space, Go Horizontal” i „OK.”Nastepnie kliknij raz w miejsce początkowe, przeciągnij kursor

do miejsca końcowego i kliknij ponownie.

Rys. 8

Krok 8:

Zmień dwie skrajne linie na „N” i „PE” (rys. 9). Skorzystaj najpierw z narzędzia „Create/Edit Wire Type”

z panelu „Edit Wires/Wire Numbers”, by stworzyć nową warstwę „PE” (możesz wybrać kolor zielony),

14

a następnie „Change/Convert Wire Type”

z tego samego panelu, żeby zamienić istniejącą linię (z brzegu) na

linię PE [dla programu jest to zmiana warstwy]. Następnie podobnie tą samą czynność wykonaj dla sąsiedniego
przewodu i stwórz linię „N” (koloru niebieskiego).

Po kliknięciu ikony „Create/Edit Wire Type”

wyświetli się nowe okno „Create/Edit Wire Type”.

W tym oknie kliknij prawym przyciskiem myszy na ostatnią linie (warstwę) „WIRES” i wybierz opcję „copy”,

następnie kliknij prawym przyciskiem myszy na pusty wiersz poniżej i wybierz „paste”. Teraz zmień nazwę na „PE”

(domyślnie

nazwa

powinna

się

podświetlić

–

gotowa

do

edycji),

a

następnie

(w tym samym oknie w panelu „Layer”) kliknij przycisk „Color…”, aby wybrać kolor. Wyjdź z okna wybierając

„OK”. Teraz wybierz opcję „Change/Convert Wire Type” (którą trzeba rozwinąć z tego samego przycisku).

Otworzy się okno z rodzajami przewodów, wybieramy „PE”, „OK”, następnie myszą zaznaczamy linie do zmian,

po czym klikamy „enter”. Te same czynności proszę wykonać dla przewodu „N”.

Rys. 9

Krok 9:

Dodaj oznaczenia źródłowe Głównej linii (rys. 10). Użyj „Source Arrow”

z panelu „Insert Wires/Wire

Numbers”. Oznacz jako: L1, L2, L3, N, PE.

[Funkcja ta służy oznaczaniu źródła, dzięki czemu możemy powiązać opisywane linie z liniami na kolejnych
rysunkach. Po kliknięciu na linie w nowo otwartym oknie zaznaczamy „Don’t show me this again” i klikamy „No”]

Rys. 10

15

W pobliżu dodanych elementów pojawiają się potrójne znaki zapytania. Dodawane są domyślnie dla oznaczenia

przewodów. Należy je edytować za pomocą narzędzia „Edit Wire Number”

z panelu „Edit Wires/Wires

Numbers”. Proszę oznaczyć przewody w ten sam sposób, jak nazwy „strzałek źródłowych”. Oznaczenia proszę
umieścić (pojawiają się tam, gdzie klikniemy po wybraniu narzędzia „Edit Wire Number”) z początkiem
przewodów w dolnym lewym rogu, zatem po wybraniu narzędzia „Edit Wire Number” należy kliknąć na

edytowany przewód w lewym dolnym rogu. W komórce „Insert wire number” należy wprowadzić „L1, L2, L3, N

,PE”

Rys. 11

Rys. 12

[Zauważmy, że oznaczenia przewodów pojawiły się również przy „strzałkach źródłowych”, zastępując
wcześniejsze znaki zapytania i informując o rodzaju przewodu podłączonego do „strzałki źródłowej”]

Krok 10:

Do narysowanych linii podłącz (blisko lewej strony) 3 przewody pionowe (rys. 13) (używając

narzędzia „Multiple Bus”). W oknie „Multiple Wire Bus” wypróbuj (zaznacz) w pierwszej kolejności opcję „Empty
Space”, dopiero później (po ponownym skorzystaniu z „Multiple Bus”) wybierz opcję „Another Bus” – zauważ
różnicę działania. Po wybraniu narzędzia należy kliknąć pierwszą linię od góry.

16

Rys. 13

Krok 11:

Do narysowanych linii podłącz silnik 3-faz z uziemieniem (rys. 14). Użyj narzędzia „Icon Menu”

W oknie „Insert Component” wybierz „Motor Control”

, następnie „3 Phase Motor”, następnie

„3 Phase Motor (4 connections)”. Następnie należy kliknąć na przewód, aby silnik połączył się samoistnie (przez
program). Najlepszy rezultat można osiągnąć klikając kursorem przewód fazy L2.

W oknie „Insert/Edit Component”, w komórce „Component Tag” wprowadź nazwę M1, zaś
w panelu „Description”: „Silnik asynchroniczny nr1” dla zwiększenia czytelności należy użyć trzy wersy opisowe.

Następnie używając narzędzia „Wire”

dołącz przewód ochronny. [Przewód powinien zmienić kolor]

Połączenie może utrudniać opcja „Snap Mode”

[skrót – F9] (znajdująca się na dolnym pasku opcji), która

powinna być wyłączona.

Atrybut silnika „M1” poprzedzony jest zbędnym myślnikiem (minusem). W celu wyeliminowania go należy
dwukrotnie kliknąć na edytowany blok, po czym w nowootwartym oknie „Enhanced Attribute Editor” wykasować
myślnik poprzedający „M1” w komórce „Value” (rys. 15).

17

Rys. 14

Rys. 15

Krok 12:

Opis silnika pokrywa się z liniami zasilającymi. Możliwe jest przesunięcie opisu, jednak w tym kroku

przesunięty zostanie silnik wraz z przewodami zasilającymi. W tym celu należy użyć narzędzia „Move Circuit”

,

które znajduje się w panelu „Edit Components”. Po wybraniu narzędzia należy zaznaczyć edytowane elementy,

najlepszym rozwiązaniem jest zaznaczenie od lewej do prawej(zaznaczany obszar jest wówczas koloru

niebieskiego)

Rys. 16

18

Krok 13:

Przesuń silnik na dół używając narzędzia „Scoot”

z menu podręcznego, dostępnego po

kliknięciu prawym przyciskiem myszy na edytowany element (rys. 17).

Rys. 17

Krok 14:

Wstaw przed silnikiem wyłączniki silnikowe (patrz wstęp) (używając narzędzia „Icon Menu”,

kategorii „Breakers/Disconnects”

, następnie podkategorii „Circuit Breaker 3 Poles”

wybierz „Ith Max.

Thermal and Min. Voltage Protection” oraz nazywając go „Q1” (rys. 18).

Po wybraniu właściwego elementu kliknij na lewy przewód zasilający silni. Pojawi się okno „Build to Left or

Right” – kliknij „Right”. Następnie pojawi się okno „Insert/Edit Component” – wypełnij je (jak w poleceniu i kliknij

„OK”)

Rys. 18

19

Krok 15:

Wstaw przed silnikiem styki główne stycznika 1, które znajdują się w kategorii „Motor Control”

,

podkategorii „Motor Starter”

opisane jako „Main Contact - 3 Poles NO (Power)”. Opisz zaciski „1,2,3,4,5,6”.

Jeśli okono edycji zamknie się, zaś zaciski 2 i 3 fazy będą nie opisane skorzystaj z funkcji „Edit Component”

z menu podręcznego.

Rys. 19

Krok 16:

W tym kroku należy oznaczyć przewody zasilające silnik. W tym celu użyj narzędzia „Cable

Markers”

z panelu „Insert Wires/Wire Numbers”, a następnie należy wybierać „Cable Marker”. Jako pierwszy

oznaczyć należy przewód z lewej strony (w pobliżu silnika).W oknie „Insert/Edit Cable Marker (Parent wire)”

w komórce „Cable Tag” należy wprowadzić „W1”
Dodatkowo w otwartym oknie można wybrać konkretny przewód. W tym celu należy kliknąć klawisz „Lookup

w panelu „Catalog Data”. Ikona „Clea All selected filters”

okna „Parts Catalog” pozwala wybrać spośród

wszystkich dostępnych w katalogu produktów, zaś poszczególne klawisze pod spodem umożliwiają filtrowanie
produktów. Rozwiń listę z komórki „MISCELLANOUS2” i zaznacz jedynie „4 CONDUCTORS”. Następnie wybierz
pierwszy produkt z listy i kliknij ”OK”.
Ponownie otwarte jest okno „Insert/Edit Cable Marker (Parent wire)”, zaś w panelu „Wire Color/ID” podany jest
automatycznie kolor. Pierwsza żyła powinna być koloru czarnego, dlatego jeśli wyświetla się skrót BLK, należy
jedynie kliknąć „OK”, w przeciwnym razie kliknąć klawisz „Generic” i wybrać spośród dostępnych kolorów.
W oknie „Insert Some Child Components?” należy zaznaczyć wszystko i kliknąć klawisz „OK Insert Child”, po czym
kliknąć na kolejną żyłę. Następne żyły należy oznaczyć, jako „BRN”, „GRY”, zaś ostatnia, jako „GRN-YEL”.
W przypadku, gdy jakiś z kolorów nie występuje, można wprowadzić go ręcznie do komórki panelu „Wire
Color/ID”

Rys. 20

20

Krok 17:

Używając „Copy Circuit”

z panelu „Edit Components” skopiuj i przenieś obok silnik ze stykami

głównymi i zabezpieczeniem. Po skopiowaniu użyj opcji „Edit Component”, by zmienić wszystkie oznaczenia
symboli (rys. 21).
W przypadku pojawiania się okien aktualizacji elementów – klikamy „OK” lub „Yes - Update”

Rys. 21

Teraz połącz połącz przewód ochronny silnika z linią zasilającą (rys. 22), używając narzędzia „Wire”.

21

Rys. 22

Krok 18:

Połącz zasilanie silnika nr2 z przewodami zasilającymi silnik sąsiedni (rys. 23), tak aby obracał się

w przeciwnym kierunku (zamiana kolejności dwóch faz). Możesz do tego użyć narzędzi „Multiple Bus” (oraz

„Stretch Wire”

, dostępnego po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na edytowany przewód) lub

pojedynczo używając „Wire”

22

Rys. 23

Krok 19:

Wstaw odłącznik „S1” na przewodzie zasilającym silniki, który znajduje się podkategorii

„Breakers/Disconnects”, podkategorii „Disconnect 3 Poles” , jako „Disconnect 3 Poles Non-Fused”
Następnie wykorzystaj z menu podręcznego funkcję „Scoot”, tak by element znalazł się możliwie najbliżej linii
zasilającej (rys. 24)

Rys. 24

Krok 20:

W tym kroku należy połączyć lampki kontrolne zasilania obwodu. W tym celu najlepiej poprowadzić

w pierwszej klejności przewody od każdej z faz (za odłącznikiem) do żyły neutralnej linii zasilajacej, następnie

wstawić lampki, które znajdziesz w kategorii „Pilot Lights”

, podkategorii „Satndard Lights”

Oznaczające,

jako „H1,2,3”.
Dodatkowo należy uporządkować symbole elementów, w tym celu kliknij na nie, tak by pojawiły się więzy,
następnie klikając jeden z nich (tak aby zmienił się na czerwony) zmień lokalizacje, jak na rys. 25.

23

Rys. 25

Krok 21:

Następny krok polega na umieszczeniu zacisków listwy zaciskowej. W tym celu dla usprawnienia

pracy najlepiej użyć narzędzia „Multiple Insert”

z panelu „Insert Components”, zaś w oknie „Insert

Component” w kategori „Terminals/Connectors”

wybieramy zaciski „Round with Terminal Number”.

Następnie kliknąć po lewej stronie formatki (przed pionowymi odcinkami linii zasilającej)i drugi raz za ostatnią
żyłą przewodu zasilającego.
W oknie „Keep?” klikamy „Keep this one” i „OK”
W oknie „Insert/Edit Terminal Symbol”, komórce „Tag Strip” malezy wprowadzić „X1”, zaś w komórce „Number”
(pod spodem) „1”.
W kolejnym oknie „Keep?” należy zaznaczyć „Keep all, don’t ask” i odznaczyć „Show Edit dialog after each”.
Na koniec ucinamy żyły linii zasilającej na odcinku od lewego dolnego narożnika do zacisków listwy zaciskowej

używając narzędzia „Trim Wire”

24

Rys. 26

Rys. 27

25

Krok 22:

Zapisz plik, po czym wykonaj ponownie krok 3,5,6. Plik zapisz z dopiskiem „_02”. Pamiętaj

o wyłączeniu funkcji „Snap Mode”

Krok 23:

Na nowym arkuszu wykorzystując narzędzie „Multiple Bus” narysuj linię zasilającą od lewgo do

prawego górnego rogu formatki.

Rys. 28

Krok 24:

Używając narzędzia „Destination Arrow”

(ukrytego w rozwinięciu klawisza „Source Arrow”).Po

kliknięciu na pierwszą żyłę wyświetli się okno „Insert Destination Code”. W oknie tym kliknij przycisk „Project”.
W nowootwartym oknie „Signal Codes – Project-wide Source” wybierz wers z opisem „L1” i kliknij „OK” zarówno
w oknie obecnie otwartym, jak i poprzednim.
[Żyła nowoutworzonej linii zasilającej została powiązana z żyłą z poprzedniego arkusza oraz przejęła jej atrybuty]
Wykonaj analogiczne operacje dla pozostałych żył. W przypadku powiązania żyły „N” oraz „PE” wystąpi zapytanie
w oknie „Change Destination Wire Layer” o aktualizaje warstwy – potwierdź, klikając „Yes”.

Rys. 29
[Żyły „N” i „PE” powinny zmienić warstwę, a co za tym idzie – kolor]

Krok 25:

Zapoznaj się z funkcją „Surfer”

menu podręcznego. Po kliknięciu na jedną z utworzonych

„strzałek docelowych”, a następnie przycisku „Surfer” otworzy się okno „Surf”. W oknie tym można wybrać
wiersz ze skrótem „Src” i kliknąć przycisk „Go To”, a w następnie otwartym oknie „QSAVE” kliknąć „Always
SAVE”. [Program przeniesie się do odpowiedniego arkusza i powiększy do miejsca elementu źródłowego. Funkcja
ta pomaga odnaleźć się w wysoce rozbudowanym projekcie]

Krok 26:

Powróc do arkusza z dopiskiem”_02”. W tym kroku należy wstawić transformator „Transformer,

Single”,

który

znajduje

się

w

kategorii

„Fuses/Transformers/Reactors”,

podkategorii

„Tranformers”

Oznaczamy „T1”, zaś opisujemy (panel „Description”), jako 230/24V AC. Uzwojenie pierwotne

podłączamy do żyły jednej z faz oraz żyły „N”. Na przewodzie łączącym z fazą zastosuj bezpiecznik F1 (termiczny),

znajdujący się w kategorii „Fuses/Transformers/Reactors”, podkategorii „Fuses” , oznaczony jako „Fuse”. Do
zacisków uzwojenia wtórnego należy podłączyć krótkie przewody, zaś bezpośrednio do nich oznaczenie źródłowe

26

„Source Arrow”, z których jedno oznaczyć, jako „24V AC”, a drugie „N”, te same nazwy wpisać w polu
„Description”. Te dwa elementy będę łączyć obecny schemat ze schematem sterowania.
Ponownie użyj narzędzia „Edit Wire Number” (patrz krok 9).
Podłącz zacisk uzwojenia wtórnego (z którego wyprowadzony jest przewód „N”) z żyłą „PE” linii zasilającej.

Rys. 30

Krok 27:

Na potrzeby obwodu sterowania stwórz nowy arkusz klikając ikonę „New Drawing”

i wybierz ponownie szablon o nazwie „ACAD_ELECTRICAL_IEC”. Nazwij go tak samo, jak poprzedni, ale
z dopiskiem „_03” i również dodaj do swojego projektu.

Krok 28:

Na nowym arkuszu należy zaprojektować obwód sterowania. W tym cel posłuży narzędzie „Insert

Ladder”

z

panelu

„Insert

Wires/Wires

Numbers”.

Po

wybraniu

narzędzia,

w oknie „Insert Ladder” w panelu wysokości – „Width” wprowadź 200, w panelu odstępów – „Spacing” 40, zaś w
panelu „Draw Rungs” – „No Rungs” (rys. 22). Następnie klikając i przeciągając mysz otrzymasz dwie poziome linie
(rys. 31).

Jeżeli rysują się linie pionowe, należy przejsć do ustawień rysunkowych „Drawing Properties”

w panelu „Other Tools”. W nowo otwartym oknie „Drawing Properties” kliknij zakładkę karty „Drawing Format” i

w panelu „Ladder Defaults” zaznacz „Horizontal”.

27

Rys. 31

Rys. 32

Teraz użyj narzędzia „Add Rung”

z panelu „Edit Wires/Wires Numbers” i kliknij między tymi liniami –

utwórz dwie linie pionowe łączące linie poziome. Wystające po prawej stronie linie można wyciąć używając
„Trim Wire”

28

Rys. 33

Krok 29:

Na dole lewego „szczebla” wstaw cewkę stycznika 1 oznaczając ją K1. Element znajduje się w

kategorii „Motor Control”, podkategorii „Motor Starter”, oznaczona, jako „Motor Starter - Coil”.
Powiąż element ze stykami głównymi.

Rys. 34

Krok 30:

Równolegle do cewki podłącz lampkę kontrolną pracy silnika. Oznacz jako „H4”, uporządkuj symbole.

Rys. 35

29

Krok 31:

Powyżej wstaw styki pomocnicze (normalnie zamknięte) cewki 2. Znajduje się w kategorii

„Relays/Contacts”

oznaczony, jako „Relay NC Contact”. Powiąż element z innymi elementami stycznika K2 za

pomocą biblioteki osiąganej, po kliknieciu klawisza „Project”, w panelu „Component Tag” w oknie „Insert/Edit
Child Component”

Rys. 36

Krok 32:

Powyżej wstaw przycisk START silnika. Znajduje się w kategorii kategorii „Push Buttons”

,

oznaczony, jako „Push Button Momentary”. Oznacz element, jako S3 i opisz, jako „start silnika nr 1”

Rys. 37

Krok 33:

Do ostatniego elementu podłącz równolegle styki pomocnicze, normalnie otwarte stycznika K1.

Powiąż element z innymi elementami stycznika K1, tak, jak w kroku 31.

Jeśli nie możesz znaleźć elementu patrz krok 31

30

Rys. 38

Krok 34:

Powyżej wstaw przycisk STOP silnika (NC). Oznacz, jako „S2” i opisz, jako „stop silnika nr 1”

Jeśli nie możesz znaleźć elementu patrz krok 32

Rys. 39

Krok 35:

Skopiuj narysowane elementy na sąsiednią gałąź, po czym edytuj odpowiednio oznaczenia, zgodnie

ze schematem początkowym.

Narzędzie użyte kroku 17

31

Rys. 40

Krok 36:

Wstaw styki pomocnicze normalnie zamknięte (NC) wyzwalacza termicznego Q1, Q2 przed

elementami sterującymi.

Rys. 41

32

Krok 37:

Wstaw i opisz grzybkowy wyłącznik bezpieczeństwa z ryglowaniem S6 przed stykami pomocniczymi,

oznaczony w bibliotece, jako „Mushroom Head NC Latching”

Rys. 42

Krok 38:

Wstaw oznaczenie docelowe zasilania przewodów „Destination Arrow”

, które znajduje się w

rozwinięciu menu ikony „Source Arrow” i powiąż ze źródłem z arkusza z dopiskiem „_02”

Rys. 43

Rys. 44

Krok 39:

W tym kroku sprawdź poprawność połączenia zasilania obwodu sterowania. W tym celu kliknij

prawym przyciskiem myszy na jedną ze strzałek docelowych i wybierz opcje „Surfer”. W oknie „Surf” kliknij
wiersz z oznaczeniem „Src” i następnie klawisz „Go To”, w oknie „QSAVE” – „OK.” Jeżeli przeniósł się do
schematu głównego, w miejsce strzałki źródłowej, to połączenie jest poprawne. To samo wykonaj dla drugiej
strzałki.

Krok 40:

Oznacz samodzielnie zaciski umiesczonych elementów zgodnie z instrukcją na wstępie. Rozwiązanie

na rys. 45, 46, 47.

Numery zacisków można edytować za pomocą funkcji „Edit Component” menu podręcznego każdego z

elementów (w panelu „Pins”)

Rys. 45

33

Rys. 46

Rys. 47

Krok 41:

Wybierz konkretny silnik. Korzystając z menu podręcznego silnika, należy wybrać „Edit Component”.

W oknie „Insert/Edit Component”, w panelu „Catalog Data” kliknąć przycisk „Lookup”. Górne komórki nowego
okna służą filtrowaniu produktów. Warto wprowadzić „0.” W komórce mocy silnika, ponieważ moc silnika to
niespełna 0,14 KM, dodatkowo w komórce „Voltage” warto wprowadzić 230, tak by znaleźć silnik na
odpowiednie napięcie i dokonać wyboru.

Krok 42:

Samodzielnie wybierz stycznik marki SIEMENS 3RT15 17-1AB0. Edytując cewkę stycznika.

34

Krok 43:

Wykonaj raport z zastosowanych komponentów. Ze względu na brak miejsca na schemacie głównym

mieść go na arkuszu drugim oraz zapisz do pliku w postaci arkusza kalkulacyjnego. W tym celu skorzystaj

z narzędzia „Reports”

, zakładki „Reports”, panelu „Schematic”.

Przykładowy raport prezentuje rysunek 48.

Rys. 48

Przejdź do żądanego arkusza.

Kliknij narzędzie „Reports”.

W oknie „Schematic Reports” w panelu „Report Name” zaznacz „Bill of Material”, w panelu „Bill of Material”

zaznacz „Project” i „OK”.

W oknie „Select Drawing to Process” wybierz klawisz „Do All”, a następnie „OK”.

W oknie „Report Generator” w panelu „Header” zaznacz „Time/Date” oraz „Column Labels”.

Aby umieścić raport na arkuszu kliknij przycisk „Put on Drawing”. Okno „Table Generation Setup” pozostaw bez

zmian i kliknij „OK”, po czym wybierz miejsce wstawienia na arkuszu.

Program powraca do okna „Report Generator”, w którym po wybraniu klawisza „Save to File” pojawi się okno

„SaveReport to File”, w którym należy wybrać opcję zapisu w formacie z rozszerzeniem „.xls”, po kliknięciu

klawisza „OK” wybierz odpowiednią lokalizację i kliknij „Zapisz”. W oknie „Optional Script File” kliknij „Close – No

Script”.

Raporty zostały wykonane, można zamknąć okno „Report Generator”

KONIEC