Opracował: Krzysztof Kożyczkowski

AFRYKA

Szanse przełamania gospodarki niedorozwoju:

1. Dostęp do kapitałów zewnętrznych
2. Środki eksportu
3. Dostęp do nowoczesnych technologii
4. Migracje międzynarodowe

Przyczyny niskich inwestycji:

1. Słaby popyt wewnętrzny
2. Zła polityka rządów, niestabilności
3. Kiepska infrastruktura
4. Niska jakość zasobów ludzkich

Afryka jest bogata w surowce naturalne i uboga w kapitał ludzki:



31,8% mężczyzn pow. 15 roku życia to analfabeci



47,8% kobiet pow. 15 roku życia nie potrafi czytać ani pisać



Przeciętnie na edukację jednego ucznia w krajach afrykańskich wydaje się 50 $ rocznie

Przyzwyczajeni do europejskich realiów nie doceniamy wpływu morderczego klimatu na gospodarkę afrykańską.
Tymczasem to on sprawia, że samo przeżycie tam jest gigantycznym wysiłkiem, a nieznośny upał i deficyt wody
pitnej wywołują infekcje, osłabiające ludność na tyle, ze …

Epidemia AIDS:



W 2008 – 24 mln nosicieli HIV w Afryce (2/3 Świata)



Co roku z powodu AIDS umiera 1,4 milona ludzi, a dalsze 1,8 mln ulega zarażeniu

o 47% zarażonych to kobiety
o 14 milionów sierot do końca 2008

Czynniki sprzyjające rozwojowi epidemii:

1. Słaba odporność ludzi
2. Brak środków na zapobieganie i leczenie
3. Zachowania kulturowe
4. Negacja epidemii

AIDS w Afryce:



Koszty społeczne

o Miejsca o największym natężeniu epidemii są najmniej do niej przygotowane
o Dotyka najbardziej produktywne roczniki
o Zmienia strukturę rodziny – dorosłe dzieci miały zajmować się rodzicami, zamiast tego dziadkowie

zajmują się osieroconymi wnukami

Nadzieja:



Koniec wojny domowej w Angolii



Proces pokojowy DRK, Sudan



„Afrykański Renesans” (Thabo Mbeka – prezydent RPA)

1. W Ghanie, Botswanie, Tanzanii, Gabonie nie było ani jednego przewrotu
2. Botswana, Mauritius, RPA, Gabon mają PKD na mieszkańca przekraczające 3000$
3. Gospodarka WKS rozwijała się przez kilkanaście lat w tempie >10% rocznie. Botswana, Seszele, Mauritius

należą do jednych najbardziej obiecujących państw Afryki

a)

AGTOA

: African Growth and Trade Opportunities Act – USA preferencje handlowe (działo dopóki Chiny nie

dostały takich samych)

b)

NEPAD

- New Partnership for Africa's Development

Opracował: Krzysztof Kożyczkowski

Afryka Północna i Bliski Wschód



Region wydzielany na podstawie historii i religii



„skrzyżowanie” kontynentów, płyt tektonicznych, interesów



Europocentryzm nazwy



Region najbogatszych i najbiedniejszych państw świata (

najbogatsze

-> ZEA, Kuwejt, Izrael, Katar, ok. 75% PKB

Świata.

Najbiedniejsze

-> Yemen, Sudan, ok. 2 % PKB Świata):

o Majątek 200 najbogatszych ludzi na świecie = PKB 40% najbiedniejszych państw na świecie (2,5 mld

ludzi)

Abu Dhabi – najbogatsze miasto na świecie:



420 000 mieszkańców – średni majątek na 1 mieszkańca = 17 mln $



Wartość zainwestowanego kapitału z Abu Dhabi poza granicami ZEA > 1bln $

ZEA – pustynia i parę oaz:

Ludność:



50 % Azja Południowa



19% Obywatele



23% inni Arabowie i Irańczycy



8 % inni



Dubaj – ogromny, szybki rozwój.

Kolebka cywilizacji (Mezopotamia, Dolina Nilu), pierwsze miasta, początki rolnictwa, miejsce narodzin 3 wielkich religii
monoteistycznych – o tym się nie pamięta, zwycięża obraz negatywny, jednak jest to obszar postrzeganny negatywnie –
stereotypy, czy Iran to państwo arabskie?

NIE

–to państw

PERSKIE

, czy każdy arab wyznaje islam?

NIE

, 2/3 światowych

zasobów ropy naftowej, jeden z najbardziej zapalnych punktów globu.

Zrozumienie współczesnego świata bez znajomości Bliskiego Wschodu jest

NIEMOŻLIWE!

Fragmentaryzacja – różne geografie kolonialne (Mimo wspólnej historii czy religii)
Geografia XX w. – wynik sił zewnętrznych
1948 – Izrael, ropa naftowa, ZSRR/USA
Wzrasta znaczenie tego regionu <= wzrost znaczenia ropy naftowej (bo wyczerpuje się powoli) (wzrost ludnościowy,
gospodarczy)

5 subregionów:



Kraje Mahrebu (od Zachodniej Sahary po Libie)



Dolina Nilu (Egipt i Sudan)



Izrael/Palestyna



Półwysep Arabski



Turcja-Iran

Podstawowe informacje:



460 mln ludzi (280 mln Arabów)



Dominuje język

arabski



5,2 mln Żydów (język

hebrajski

– język semito-chamicki)



58 mln Turków – język grupy ałtajskiej -

turecki



30 mln – język

perski

– Iran – indoeuropejski

Gęstość zaludnienia:



Głównie tam gdzie możliwość rolnictwa -> dostęp do wody



Iran, Turcja, Egipt >65 mln mieszkańców



Dostępność wody



Przyrost naturalny – Palestyna 3,7%, Oman 3,5%

Opracował: Krzysztof Kożyczkowski



ZEA, Oman – polityka pronatalna

Model miasta arabskiego:



Medyna – stare miasto



Meczet



Suk (targ)



Mury

Poziom urbanizacji:



Kuwejt 100%



Katar 91%



Izrael 91%



Arabia Saudyjska 88%



[…]



Algieria 20%



Jemen 27%



Sudan 27%

Przyczyny:

- zewnętrzne:



Dziedzictwo kolonializmu i neokolonializmu



„Geografia fizyczna” i warunki środowiskowe

- wewnętrzne:



Zła władza, niewydolne inwestycje



Kapitał ludzki, uwarunkowania kulturowe i etniczne



Pułapka ekonomii niedorozwoju

Języki urzędowe:



Pozostałość po kolonializmie

Grzechy młodych państw:



Tarcia etniczne



Możliwość zmiany granic były niemożliwe



Każda grupa etniczna chciała…



Rozwinęły się rządy…

Ci którzy odnieśli sukces:



Radykalni ideolodzy



Drapieżcy (defraudatorzy) – Mabutu Sese Seko (Prezydent Demokratycznej Republiki Konga)



Tyrani – Adi Amin – Uganda

Ludobójstwo:



Rwanda – 1994 – masakra plemienia Tutsi przez ekstremistów Hutu ( >800 000 ofiar – 100 dni)

Skutki kolonizacji:



Brak lokalnych elit lub ich skrzywiona struktura



Podział jednorodnych obszarów kulturowych



Przerwane powiązania i tradycyjne kierunki migracji



Grupy etniczne znalazły się w jednym organizmie państwowym

Bankowość islamska:



Od lat 60. XX wieku



Zakaz lichwy = brak kredytów oprocentowanych i lokat



W niektórych bankach (bardzo krytykowane) liczenie odsetek wynikające z uznania wartości czasu (time value

Money)

Opracował: Krzysztof Kożyczkowski



Zakaz hazardu



Zakaz finansowania działalności sprzecznych z zasadami Koranu

Działalność operacyjna:



Udział w zyskach z finansowanego przez bank przedsięwzięcia (Mudharabah)



Leasing zamiast kredytu (bank kupuje dla klienta rzecz i mu ją odsprzedaje drożej pozwalając na płatność w ratach

(Ijarah))



Joint venture (Musharakah)



Hibah (prezent) np. dla depozytariuszy pieniędzy (oszczędzających)



Fundusze inwestycyjne – tylko w akcje i to firm produkcyjnych i usługowych (raczej bez finansów)



Występuje we wszystkich krajach muzułmańskich + USA, Wielka Brytania, Francja, Szwajcaria i inni



Mimo szybkiego wzrostu w żądnym kraju IB nie jest większy niż 50% rynku



Bankowość ta rozwija się w błyskawicznym tempie



Prawie niewrażliwa na kryzys – niskie straty



Duże zainteresowanie ideą



Bankowość chciwych magów z Wall Street dla wielu się skompromitowała



Olbrzymi potencjał wzrostu – świat islamu to >20% mieszkańców Świata



Zachodnie banki obecnie otwierają oddziały bankowości islamskiej

Izrael:



W Palestynie od czasu Imperium Otomańskiego znowu mieszkali Żydzi – około 1841 roku – 500 osób



Ruch syjonistyczny 1880 – (Pierwsza Alija 1880-1903) wsparcie finansowe Rotschildów



Druga Alija 1904-1913



Deklaracja Balfoura 1917 – państwo dla Żydów z zagwarantowaniem prawa Arabów



Trzecia Alija 1919-1923



1920 – pierwsze wystąpienia antyżydowskie Arabów (powstanie Żyd. Org. Hagana = obrona)



1920 – Palestyna oficjalnie dostaje się od Turcji Wielkiej Brytanii



1921 – krwawe wystąpienia antyżydowskie

o Syjonizm do II w. ś. Miał opozycje wielu organizacji żydowskich (czekanie na Mesjasza, który poprowadzi

do Izraela)



1921 – podział brytyjski terytorium mandatowego dla złagodzenia nastrojów



1922 – ustalenie rocznego limitu napływu Żydów



1923 – Deklaracja Ligii Narodów o budowie państwa żydowskiego: „Odbudowa Żydowskiej Siedziby Narodowej

ma się dokonać bez żadnego uszczerbku dla praw ludności arabskiej w Palestynie”



1924 -1931 Czwarta Alija



1941 – 1947 Szósta Alija (wbrew Brytyjczykom)



1947 wystąpienia antybrytyjskie – Wielka Brytania przekazuje mandat nad Palestyną ONZ



29 XI 1947 – rezolucja ONZ o podziale Palestyny



Żydzi przyjęli tą rezolucje, Arabowie nie – wystąpienia zbrojne wspierane przez państwa arabskie



IZRAEL OGŁASZA NIEPODLEGŁOŚĆ 14 V 1948



1948-1949 I wojna Izrael zajmuje większe terytorium niż uchwalono w ONZ w 1947



1956 II wojna Izrael + Wielka Brytania + Francja atakuje Egipt po nacjonalizacji Kanału Sueskiego



1967 III wojna (sześciodniowa) – Okupacja Półwyspu Synaj, przejęcie kontroli nad Zachodnim Brzegiem Jordanu i

Wzgórzami Golan



1968-70 wojna artyleryjska poprzez Kanał Sueski

Ropa naftowa:



2/3 zasobów świata



1960 –

OPEC

– Organizacja Krajów eksportujących ropę naftową: założona przez państwa Zatoki Perskiej oraz

Wenezuelę, cel: kontrola i stabilizacja ropy, siedziba w Wiedeń.



1968 –

OAPEC

– Organizacja Arabskich Krajów Eksportujących Ropę Naftową : cel: ochrona interesów państw

arabskich eksportujących ropę naftową, siedziba: w Kuwejcie.



W USA – średnia wydajność szybu – 13 baryłek.

Opracował: Krzysztof Kożyczkowski



Zatoka Perska – 10 000 baryłek (ropa wypływa pod własnym ciśnieniem)



1972 – początek nacjonalizacji wydobycia (wcześniej system koncesji dla kopalń naftowych)



Ryzyko, poszukiwania, know-how (konkretna wiedza z danej dziedziny technicznej)



1973 – wojna Arabsko-Izraelska



1973 – kryzys naftowy



1973 – baryłka 2$



1973 – baryłka 8$



1981 – baryłka 34$



Recesja w państwach wysokorozwiniętych



Dramat państw rozwijających się



Gwałtowne bogacenie się państw wydobywających ropę naftową

- Zniesienie podatków, programy socjalne



Państwa wysokorozwinięte – oszczędności, alternatywne źródła energii.