„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Wieleba

Funkcjonowanie rolnictwa w systemie agrobiznesu
321[04].Z5.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

d inż. Grzegorz Borsuk

d n. wet. Marek W. Chmielewski

Opracowanie redakcyjne:

mgr Edyta Kozieł

Konsultacja:

dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z5.01,

„Funkcjonowanie rolnictwa w systemie agrobiznesu”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Czynniki produkcji w rolnictwie

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Rachunek ekonomiczny w gospodarstwie rolniczym

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Rolnictwo a gospodarka narodowa

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4. Funkcjonowanie rynku rolnego

19

5.4.1. Ćwiczenia

19

5.5. Przepisy prawne dotyczące agrobiznesu

20

5.5.1. Ćwiczenia

20

5.6. Wspólna Polityka Rolna

21

5.6.1. Ćwiczenia

21

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

23

7. Literatura

38

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które uczeń

powinien mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Ćwiczenia, które zawierają:

−

wykaz materiałów potrzebnych do realizacji ćwiczeń,

−

pytania sprawdzające do wykonania ćwiczeń,

−

sprawdzian teoretyczny,

−

sprawdzian umiejętności praktycznych.

4. Przykłady, zadania/ćwiczenia oraz zestaw pytań sprawdzających opanowanie przez

ucznia wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.: samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schematu układu jednostek modułowych

321[04].Z5.02

Zarządzanie

jednostką

gospodarczą

321[04].Z5
Ekonomika

i zarządzanie

w agrobiznesie

321[04].Z5.03

Prowadzenie

marketingu

w agrobiznesie

321[04].Z5.01

Funkcjonowanie

rolnictwa

w systemie

agrobiznesu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z dziedziny ekonomii, takimi jak: ekonomika,
rynek, podaż, popyt, równowaga rynkowa, osoba fizyczna, osoba prawna,

−

analizować gusty i preferencje konsumentów produktów rolno-żywnościowych, w tym
miodu,

−

obserwować zmiany w polityce rolnej,

−

analizować teksty źródłowe aktów prawnych dotyczących rolnictwa,

−

analizować działalność rynku hurtowego i giełdy towarowej,

−

korzystać z komputera w zakresie obsługi Internetu,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować podstawowe czynniki produkcji w rolnictwie,

−

wyjaśnić wpływ cen czynników produkcji na wybór technologii,

−

scharakteryzować specyficzne cechy rynku rolnego i żywnościowego,

−

określić czynniki kształtujące popyt na produkty rolnicze,

−

określić czynniki kształtujące podaż produktów rolniczych,

−

określić kierunki budżetowego zasilania agrobiznesu,

−

określić cele, zadania i narzędzia polityki rolnej,

−

uzasadnić współzależność wzrostu gospodarczego i sytuacji produkcyjno-ekonomicznej
rolnictwa,

−

scharakteryzować tendencje i przyczyny zmian strukturalnych w rolnictwie i cele polityki
strukturalnej,

−

scharakteryzować instrumenty polityki zatrudnienia w rolnictwie,

−

zinterpretować przepisy prawa regulujące zasady obrotu ziemią,

−

wyjaśnić znaczenie i funkcje ksiąg wieczystych,

−

scharakteryzować produkcyjną funkcję dochodu rolniczego,

−

określić źródła wzrostu dochodów ludności w gospodarce indywidualnej,

−

rozróżnić rodzaje i typy podatków i opłat w rolnictwie,

−

określić funkcje kredytu w rolnictwie,

−

określić wpływ kredytu na dochody rolnicze,

−

rozróżnić kredyty preferencyjne,

−

obliczyć odsetki od kredytów,

−

porównać informacje o możliwościach i warunkach uzyskania kredytów,

−

zinterpretować przepisy prawa dotyczące ubezpieczeń w rolnictwie,

−

rozróżnić podstawowe instytucje działające na rzecz rolnictwa, w tym pszczelarstwa oraz
określić ich zadania,

−

określić wpływ infrastruktury na koszty i jakość produkcji żywności,

−

określić wpływ środowiska na jakość produkcji rolniczej,

−

zinterpretować przepisy prawa dotyczące eksportu i importu produktów rolniczych
i spożywczych,

−

wyjaśnić podstawowe cele, zadania i kierunki wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć dydaktycznych nr 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Ekonomika

i

zarządzanie

w

agrobiznesie

321[04].Z5

Jednostka modułowa:

Funkcjonowanie rolnictwa w systemie agrobiznesu
321[04].Z5.01

Temat: Przyrodnicze warunki produkcji.

Cel ogólny: Charakterystyka przyrodniczych warunków produkcji w rolnictwie.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić przyrodnicze warunki produkcji w rolnictwie,

−

zdefiniować pojęcia: renta różniczkowa, hektar przeliczeniowy, wskaźnik bonitacji,
rozłóg gospodarstwa,

−

zdefiniować klasy bonitacyjne, kompleksy uprawowe,

−

obliczyć wskaźnik bonitacji i hektary przeliczeniowe dla wybranego gospodarstwa,

−

obliczyć podatek rolny dla wybranego gospodarstwa.

Metody nauczania–uczenia się:

−

samokształcenie kierowane,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w 2–3-osobowych grupach.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulatory.

Zadanie dla ucznia
Oblicz wskaźnik bonitacji i podatek gruntowy dla gospodarstwa położonego na granicy II i III
okręgu podatkowego zakładając, że cena żyta wynosi 35, 00 zł za dt. Gospodarstwo posiada
następujący areał:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Klasa bonitacji

Fizyczna liczba

hektarów

Współczynnik

bonitacji

Liczba hektarów

przeliczeniowych

GO w II okręgu podatkowym
I

0,75

II

4,50

III a

6,30

V b

5,10

GO w III okręgu podatkowym
III b

2,70

IVa

8,20

IVb

2,1

UZ w III okręgu podatkowym
V

7,20

IV

6,40

Razem:

Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą samokształcenia kierowanego.

Faza właściwa
Praca samokształcenia kierowanego.
Pytania ukierunkowujące:
1. Co to jest renta różniczkowa?
2. Co to jest hektar przeliczeniowy?
3. Czym różnią się współczynnik i wskaźnik bonitacji?
4. Jaką należy zachować kolejność obliczeń, aby ustalić wielkość podatku rolnego?
5. W ilu ratach rolnik może płacić podatek rolny?

Utrwalenie
Uczniowie w grupach wykonują obliczenia zgodnie ze specyfikacją ćwiczenia.

Sprawdzenie
Uczniowie w grupach sprawdzają poprawność wykonanych obliczeń. Nauczyciel koryguje
ewentualne błędy.

Zakończenie zajęć
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania ćwiczenia sprawiły im
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazując, jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak unikać ich w przyszłości.

Praca domowa
Oblicz wysokość kwartalnej raty podatku rolnego w twoim gospodarstwie oraz wskaźnik
bonitacji. Przeanalizuj urodzajność gleb gospodarstwa pod kątem wprowadzenia nowych
gatunków roślin uprawnych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

analiza wykonania pracy domowej,

−

pogadanka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Ekonomika i zarządzanie w agrobiznesie
321[04].Z5

Jednostka modułowa:

Funkcjonowanie

rolnictwa

w systemie

agrobiznesu 321[04].Z5.01

Temat

:

Kalkulacje i ich rodzaje.

Cel ogólny: Charakterystyka kalkulacji i dobór odpowiedniej metody obliczeń.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojecie kalkulacji,

−

scharakteryzować poszczególne rodzaje kalkulacji,

−

przeprowadzić wybrane kalkulacje w warunkach typowych,

−

analizować opłacalność produkcji na podstawie gotowych i przeprowadzonych kalkulacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupy 2–3 osobowe.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ooradnik dla ucznia,

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

zestaw pytań prowadzących,

−

kalkulatory dla każdej grupy.

Zadanie dla ucznia:

W wyniku modernizacji obory istnieje możliwość zwiększenia liczby stanowisk do 15.

Wydajność mleka od 1 krowy wynosi 4 200 l (produkcja towarowa 4 000 l); wycielenia
95%(tj. 14 cieląt od 15 krów); bukaty są sprzedawane po osiągnięciu 450 kg w kl. A; 2
wybrakowane krowy sprzedawane są po opasieniu. Przeprowadź kalkulację opłacalności
produkcji mleka i żywca wołowego zakładając, że:
Cena 1 l mleka wynosi 1,20 zł – (zakładana produkcja 4 000 l),
Cena cieląt rzeźnych 10,00 zł/kg – (zakładana produkcja 40 kg/szt.),
Cena opasów wynosi 4,50 zł – (zakładana produkcja 550 kg/szt.),
Wyprodukowany obornik 10 t/szt. W cenie 30,00 zł
Uzasadnij wynik obliczeń.
Dodatkowe informacje zawiera tabela, mieszcząca porównanie kosztów specjalnych
w produkcji mleka i żywca wolowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Nakłady na l szt.

Koszt

jednostki

nakładu

Saldo

kosztów

specjalnych

utrzymania

krowy

Rodzaj nakładu

krowa

bukat

różnica

w zł

1

2

3

4

5

6

Pasze w tonach:

zielonka

10,0

2,0

8,0

26

208

kiszonka

6,5

5,0

1,5

30

45

siano

1,2

0,8

0,4

165

66

okopowe pastewne

3,0

1,0

2,0

64

128

pasze treściwe

0,4

0,4

–

–

–-

słoma na paszę i ściółkę

3,0

1,7

1,3

80

104

Nakłady pracy w rbg

140,0

20,0

120,0

2,80

336

Nakłady mechanicznej siły pociągowej w cng

20,0

5,0

15,0

18

270

Koszt krycia w zł

30,0

–

30,0

–

30

Koszt leczenia w zł

25,0

15,0

10,0

–

10

Razem saldo zwiększonego kosztu utrzymania krowy

l 197

Ogółem zwiększenie kosztu utrzymania 15 krów (15 x l 197)

17955

Koszt 2 jałówek reprodukcyjnych na odnowienie stada (2 x 2750)

5500

Ogółem zwiększone koszty produkcji mleka

23455

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1. Co to jest kalkulacja?
2. Czym charakteryzuje się kalkulacja wstępna?
3. Kiedy przeprowadza się kalkulację sprawozdawczą?
4. W jakich sytuacjach przeprowadza się kalkulacje podziałowe?
5. Czym charakteryzuje się i jak przeprowadza się kalkulacje doliczeniowe?
6. Jak przeprowadza się kalkulacje pełne?
7. Jak przeprowadza się kalkulacje kosztów jednostkowych metodą organiczną?
8. Co to jest marża brutto?
9. Na czym polega przeprowadzenie kalkulacji różnicowej?
10. Jak należy interpretować przeprowadzone kalkulacje?

Faza II. Planowanie
1. Która z metod kalkulacji będzie najwłaściwsza?
2. Jaki przyjąć porządek obliczeń?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach proponują przebieg obliczeni wybranym rodzaju

kalkulacji.

2. Uczniowie konsultują z nauczycielem przyjęte założenia.

Faza IV. Wykonanie
Uczniowie w grupach wykonują obliczenia zgodnie ze specyfikacją ćwiczenia
i wcześniejszymi ustaleniami.

Faza V. Sprawdzenie
Uczniowie w grupach sprawdzają poprawność wykonanych obliczeń. Nauczyciel koryguje
ewentualne błędy.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania ćwiczenia sprawiły im
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazując, jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak unikać ich w przyszłości.

Zakończenie zajęć
Nauczyciel ocenia aktywność i poprawność działań poszczególnych grup.

Praca domowa
Przeprowadź kalkulacje wybranych działalności produkcji roślinnej i zwierzęcej w swoim
gospodarstwie.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

analiza wykonania pracy domowej,

−

pogadanka sprawdzająca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1.

Czynniki produkcji w rolnictwie

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wskaźnik bonitacji i podatek gruntowy dla gospodarstwa położonego na granicy II

i III okręgu podatkowego zakładając, że cena żyta wynosi 35,00 zł za dt. Gospodarstwo
posiada następujący areał:

Klasa bonitacji

Fizyczna liczba

hektarów

Współczynnik

bonitacji

Liczba hektarów

przeliczeniowych

GO w II okręgu podatkowym
II

4,50

III a

6,30

IV b

5,10

GO w III okręgu podatkowym
III b

2,70

V

8,20

UZ w III okręgu podatkowym
III

7,20

IV

6,40

Razem:

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać współczynniki bonitacji z tabeli 1 dla poszczególnych klas bonitacji

w odpowiednim okręgu podatkowym (np.: dla II okręgu podatkowego współczynnik
bonitacji dla UR II klasy wynosi: 1,60),

2) zapisać odczytane wartości (najlepiej w powyższej tabeli),
3) obliczyć hektary przeliczeniowe dla poszczególnych areałów (fizyczna liczba hektarów

x współczynnik bonitacji),

4) zsumować liczbę hektarów fizycznych i przeliczeniowych,
5) obliczyć współczynnik bonitacji,
6) korzystając z wyliczonej sumy hektarów przeliczeniowych, obliczyć podatek rolny,

mnożąc sumę ha przeliczeniowych przez 2,5 dt żyta,

7) wynik zaokrąglić do pełnych groszy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

samokształcenia kierowanego,

–

pogadanka.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 2

Oblicz ratę amortyzacji miesięcznej oraz wartość księgową po 2 latach eksploatacji

samochodu dostawczego, wykorzystywanego do transportu pasieki wędrownej, którego
wartość początkowa wynosi 60 000 zł. Został on zakupiony w styczniu. Zakładamy 5-letni
okres użytkowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zasady

obliczania amortyzacji metodą liniową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać dane wartości, niewiadome i odpowiednie wzory,
2) policzyć stopę amortyzacji, S

A

= 100% / liczba lat użytkowania,

3) policzyć ratę amortyzacji miesięcznej według wzoru: R

A

= wart. śr. trw / T * 12,

4) uzupełnić tabelę (według metody liniowej).

Rok

Wartość ŚT
na początek

roku w zł

Podstawa

obliczenia

amortyzacji w zł

Stopa

amortyzacji

w %

Roczny

odpis w zł

Miesięczny

odpis

w zł

Wartość ŚT

na koniec

roku w zł

1.

2.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2.

Rachunek ekonomiczny w gospodarstwie rolniczym

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wartość produkcji globalnej, końcowej i czystej oraz dochód rolniczy

w gospodarstwie, które charakteryzują następujące wartości:
Produkcja roślinna

47 919,00 zł

Produkcja zwierzęca

63 946,00 zł

Usługi świadczone na zewnątrz gospodarstwa

4 800,00 zł

Obrót wewnętrzny

37 461,00 zł

Ś

wiadczenia gospodarstwa

5 530,00zł

Pozostałe nakłady materiałowo-pieniężne

54 960,00zł

w tym:
a) zakup produktów pochodzenia rolniczego

10 359,00zł

b) pozostałe zakupy w gospodarstwie

32 101,00zł

c) amortyzacja w gospodarstwie

12 500,00 zł

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien utrwalić z uczniami

pojęcia związane z wyliczaniem dochodu rolniczego

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wartość produkcji globalnej sumując wartości produkcji roślinnej, zwierzęcej

i usług świadczonych poza gospodarstwem,

2) obliczyć wartość produkcji końcowej (brutto) odejmując od wartości produkcji globalnej

wartość obrotu wewnętrznego,

3) obliczyć wartość produkcji końcowej (netto) odejmując od wartości produkcji końcowej

brutto wartość produktów pochodzenia rolniczego zakupionych w gospodarstwie,

4) obliczyć wartość produkcji czystej odejmując od produkcji końcowej brutto pozostałe

nakłady materiałowo-pieniężne,

5) obliczyć dochód rolniczy gospodarstwa odejmując od produkcji czystej pozostałe

ś

wiadczenia gospodarstwa.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulator,

−

pytania prowadzące.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ćwiczenie 2

Oblicz koszt 1 godziny pracy ciągnika, którego zapotrzebowanie na prace wynosi

1 000 h, zużycie paliwa 4 l/h, zużycie smarów 6 l/100h, koszty utrzymania 20% wartości
początkowej i planowany okres eksploatacji wynosi 12 lat.
Przyjmujemy:
Wartość początkowa

68 500,00 zł

Wartość likwidacyjna

12 500,00 zł

koszt paliwa

3,20 zł/l

koszt smarów i olejów

5,50 zł/

stopa oprocentowania

15,00 %

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć roczne zapotrzebowanie na paliwo, mnożąc roczne zapotrzebowanie, zużycie

i koszt 1 l paliwa,

2) obliczyć roczne koszty olejów i smarów mnożąc zużycie i koszt 1 l,
3) obliczyć roczna ratę amortyzacji i koszt utrzymania,
4) obliczyć koszt oprocentowania,
5) obliczyć roczne koszty,
6) wartość rocznych kosztów podzielić przez ilość godzin pracy ciągnika.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulator,

−

pytania prowadzące.

Ćwiczenie 3

Stosując kalkulację według metody różnicowej oblicz czy opłaca się zastąpić uprawę 1 ha

pszenicy ozimej uprawą rzepaku ozimego.
Zakładamy plon z 1 ha – pszenica ozima 70 dt, rzepak ozimy – 35 dt.
Ceny zbytu: pszenica ozima – 50 zł/dt, rzepak ozimy – 95 zł/dt.
Koszty zmienne (bez kostów uprawy roślin): pszenica ozima – 1 777,50 zł, rzepaku ozimego
– 1 615,20 zł.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić różnicową

metodę kalkulacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć przychody z uprawy danej rośliny,
2) wyliczyć różnicę w przychodach z poszczególnych upraw,
3) obliczyć nadwyżkę bezpośrednią przy uprawie pszenicy i rzepaku,
4) porównać wielkości nadwyżek bezpośrednich pszenicy i rzepaku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3.

Rolnictwo a gospodarka narodowa

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z Internetu wejdź na stronę jednego z banków oferujących kredyty

preferencyjne dla rolnictwa i zapoznaj się z aktualnymi możliwościami uzyskania kredytów
preferencyjnych i wysokością ich oprocentowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wejść na stronę wybranego banku oferującego kredyty preferencyjne dla rolnictwa

(np. www.bgz.pl),

2) uzupełnić poniższą tabelę wyszukanymi danymi.

Nazwa

kredytu

Oprocent

owanie

Max okres

kredytowania

Max kwota

kredytu

Warunki uzyskania

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputery wyposażone w łącze internetowe.

Ćwiczenie 2

Oblicz, jaką kwotę odsetek od kredytu preferencyjnego zapłaci kredytobiorca po 8

miesiącach, jeżeli suma kredytu wynosi 10 000,00 zł, a oprocentowanie w stosunku rocznym
wynosi 1,2 %.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) skorzystać ze wzoru: kwota odsetek = (kapitał : 100) x stopa procentowa x czas

wykorzystania kapitału,

2) podstawić dane do wzoru pamiętając, że stopa procentowa= 0,1 (ponieważ: 1,2% na

12 miesięcy),

3) sformułować odpowiedź.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

samokształcenia kierowanego,

–

pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

pytania kierujące,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 3

Korzystając z dostępnych źródeł informacji wyszukaj ulgi i zwolnienia w podatku

rolnym, o jakie może ubiegać się rolnik prowadzący gospodarstwo rolne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając z wyszukiwarki internetowej wejść na stronę internetową wybranego Ośrodka

Doradztwa Rolniczego,

2) wyszukać żądane informacje i odpowiednio pogrupować.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4.

Funkcjonowanie rynku rolnego

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z Internatu wyszukaj Giełdy towarowe i Rynki Hurtowe działające w Polsce

oraz określ, które z nich są najbliższe Ci terytorialnie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć zasady

obsługi przeglądarki internetowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać za pomocą dowolnej wyszukiwarki Giełdy towarowe i Rynki Hurtowe

działające w Polsce,

2) przeanalizować ich położenie terytorialne,
3) wybrać najwłaściwsze pod względem położenia i asortymentu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Korzystając z rocznika statystycznego określ przeciętne spożycie podstawowych

artykułów żywnościowych na jedną osobę w gospodarstwach domowych w ostatnich 5 latach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć zasady

korzystania z rocznika statystycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w roczniku statystycznym tabelę Przeciętne spożycie podstawowych artykułów

ż

ywnościowych na jedną osobę w gospodarstwach domowych,

2) przeanalizować spożycie poszczególnych artykułów na przestrzeni ostatnich 5 lat,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

rocznik statystyczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5.

Przepisy prawne dotyczące agrobiznesu

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z dowolnych źródeł informacji wyszukaj adresy i telefony kontaktowe 5 biur

notarialnych najbliższych twojemu miejscu zamieszkania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać najdogodniejsze dla siebie źródło informacji (np.: książka telefoniczna,

wyszukiwarka internetowa, branżowy spis firm, itp.),

2) wybrać biura notarialne znajdujące się najbliżej miejsca zamieszkania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

samokształcenia kierowanego,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Panorama firm, książka telefoniczna, itp.

−

telefon.

Ćwiczenie 2

Korzystając z dowolnych źródeł informacji dowiedz się, jakie dokumenty są niezbędne,

aby uzyskać akt notarialny zakupu 2,5 ha gruntów ornych za kwotę 25 000 zł oraz jakie koszty
się z tym wiążą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając z danych uzyskanych w ćwiczeniu 1, skontaktować się z wybranym biurem

notarialnym i uzyskać żądane informacje.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

telefon lub komputer z łączem internetowym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.6.

Wspólna polityka rolna

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się instrukcją wypełnij „Wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do

gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na
obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania dla swojego gospodarstwa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wskazać źródło

zawierające

aktualne

wnioski

oraz

szczegółowe

instrukcje

ich

wypełniania

(http://www.arimr.gov.pl – strona Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie przeanalizować instrukcję dołączona do wniosku,
2) zgromadzić niezbędne informacje i dokumenty,
3) wypełnić wniosek własnymi danymi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

samokształcenia kierowanego,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

druki wniosków obowiązujące w danym roku kalendarzowym,

−

instrukcje do powyższych wniosków.

Ćwiczenie 2

Wypełnij wniosek o dofinansowanie projektu w zakresie działania „Ułatwienie startu

młodym rolnikom”.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wskazać źródło

zawierające aktualne wnioski oraz instrukcje ich wypełniania (http://www.arimr.gov.pl –
strona Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami udzielania pomocy finansowej dla powyższego działania,
2) dokładnie przeanalizować instrukcję dołączona do wniosku,
3) zgromadzić niezbędne informacje i dokumenty,
4) wypełnić wniosek własnymi danymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

samokształcenia kierowanego,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

druki wniosków obowiązujące w danym roku kalendarzowym,

−

instrukcje do powyższych wniosków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Funkcjonowanie rolnictwa

w systemie agrobiznesu”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 6, 8, 9, 11, 13, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 7, 10, 12, 14, 15, 16 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. c, 4. b, 5. d, 6. a, 7. c, 8. a, 9. b, 10. a, 11. b,

12. b, 13. a, 14. b, 15. c, 16. b, 17. d, 18. a, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać czynniki produkcji

A

P

d

2

Rozpoznać dobra kapitałowe

A

P

d

3

Analizować przykłady kosztów

C

PP

c

4

Określić wskaźnik bonitacji

B

P

b

5

Określić pojęcie amortyzacji

B

P

d

6

Określić pojęcie produkcji czystej

B

P

a

7

Analizować koszty produkcji

C

PP

c

8

Określić marżę brutto

B

P

a

9

Określić

warunki

otrzymania

kredytu

preferencyjnego

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

10 Obliczyć wartość odsetek od kredytu

C

PP

a

11 Określić obowiązki dzierżawcy

A

P

b

12 Rozpoznać przepisy prawa rolnego

C

PP

b

13 Rozpoznać zasady WRE

A

P

a

14 Obliczyć dochód rolniczy

C

PP

b

15 Obliczyć podatek rolny

C

PP

c

16 Określić miesięczną ratę amortyzacji

C

PP

b

17 Określić przyrodnicze warunki produkcji

A

P

d

18 Rozróżnić podstawowe pojęcia ekonomiczne

B

P

a

19 Rozróżnić rodzaje kalkulacji

B

P

b

20 Określićobowiązkowe ubezpieczenia rolników

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przewidzianego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielenia odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Niektóre zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed

wskazaniem poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez
uzasadnienia, nie będzie uznawane.

7. Pracuj samodzielnie, bo wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Czynnikiem produkcji (zasobem) nie jest

a) ziemia.
b) zarządzanie (przedsiębiorczość).
c) zapas produkcyjny.
d) własność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

2. Do dóbr kapitałowych należą

a) samochód w gospodarstwie domowym i altana przy domu rolnika.
b) oszczędności w skarbonce.
c) lodówka i encyklopedia w gospodarstwie domowym.
d) zapasy pszenicy w gospodarstwie rolnym oraz budynek fabryki samochodów.

3. Kosztem alternatywnym książki jest

a) czas przeznaczony na czytanie książki.
b) poczucie użyteczności książki.
c) dwa kilogramy mandarynek, z których zrezygnowano by nabyć te książkę.
d) cena tej książki.

4. Wskaźnik bonitacji to

a) dodatkowy dochód uzyskiwany dzięki położeniu gospodarstwa w miejscu

korzystniejszym od innych gospodarstw.

b) wskaźnik umożliwiający porównywanie jakości gleb w różnych gospodarstwach.
c) wskaźnik stanowiący podstawę do wyliczania hektarów przeliczeniowych i podatku

rolnego.

d) wielkość umożliwiająca porównywanie pochyłości i ukształtowania terenu w rozłogu

gospodarstwa.

5. Stopniowe zużywanie się maszyn i urządzeń w procesie produkcji, które jest

odzwierciedlone sumą pieniędzy, jaką gospodarstwo musi corocznie odkładać na
zakupienie nowego środka trwałego, po zużyciu posiadanego obecnie to
a) stopa amortyzacji.
b) umorzenie.
c) wartość likwidacyjna.
d) amortyzacja.

6. Cała wartość nowo wytworzona w gospodarstwie, powstała po odjęciu od produkcji

końcowej netto pozostałych nakładów materialnych poniesionych gospodarstwie to
a) produkcja czysta.
b) produkcja globalna.
c) dochód rolniczy.
d) produkcja towarowa brutto.

7. Jeżeli koszt produkcji dla całego gospodarstwa wynosi 10 000,00 zł, a wartość produkcji

12 500,00 zł to wskaźnik względnej wysokości kosztów informuje nas, że
a) 60% wartości 1kg żywca to koszty.
b) 70% wartości 1kg żywca to koszty.
c) 80% wartości 1kg żywca to koszty.
d) 90% wartości 1kg żywca to koszty.

8. Marża brutto to

a) różnica wartości produkcji towarowej i kosztów zmiennych.
b) określanie wartości poszczególnych składników majątkowych gospodarstwa.
c) czysty zysk w gospodarstwie rolnym.
d) różnica między dochodem osobistym i dochodem rolniczym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

9. O kredyt preferencyjny może ubiegać się

a) każdy obywatel, który wypełni odpowiedni wniosek i chce inwestować na terenie

naszego kraju.

b) rolnik, który do wypełnionego wniosku załączy biznesplan i opinię Ośrodka

Doradztwa Rolniczego.

c) każdy rolnik, który posiadania gospodarstwo rolne, o powierzchni przekraczającej

1 ha przeliczeniowy użytków rolnych lub działy specjalne produkcji rolnej, a także
jego małżonek i domownik.

d) każdy, kto osiąga dochody i płaci podatki.

10. Jeżeli suma kredytu preferencyjnego wynosi 5 000,00 zł, oprocentowanie w stosunku

rocznym 1,2% to po 6 miesiącach kredytobiorca zapłaci odsetki w wysokości
a) 30 zł.
b) 50 zł.
c) 20 zł.
d) 40 zł.

11. Obowiązkiem dzierżawcy nie jest

a) regulowanie umówionego czynszu z dołu, w terminach zwyczajowo przyjętych,

a w wypadku braku takiego zwyczaju – półrocznie z dołu.

b) przekazanie dzierżawy swoim spadkobiercom.
c) uzyskanie zgody właściciela na poddzierżawę.
d) dokonywanie napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie

niepogorszonym.

12. Które ze stwierdzeń jest nieprawdziwe

a) akt notarialny jest dokumentem potwierdzającym urzędowo zawarcie danej transakcji

i stanowi podstawę do dokonania stosownego wpisu do księgi wieczystej.

b) akt notarialny jest prowadzony przez sąd rejonowy i zawiera cztery działy.
c) księga wieczysta jest prowadzona jest dla każdej nieruchomości oddzielnie.
d) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest przepisem gminnym i składa

się z części opisowej oraz rysunku planu.

13. Do zasad regulujących działanie Wspólnego Rynku Europejskiego nie należy

a) zasada minimalizacji kosztów produkcji.
b) zasada jednolitości rynku wewnątrz wspólnotowego.
c) zasada wspólnej polityki zagranicznej.
d) zasada współodpowiedzialności producentów.

14. Jeżeli dochód rolniczy gospodarstwa wynosi 75 000,00 zł, dochody z poza gospodarstwa

wynoszą 3 500,00 zł, to dochód osobisty wynosi
a) 78 500,00 zł dzielone na ilość członków rodziny.
b) 78 500,00 zł.
c) 71 500,00 zł.
d) nie da się określić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

15. Kowalski ma gospodarstwo rolne o wielkości odpowiadającej 25,54 ha przeliczeniowego.

Jakiej wielkości podatek rolny zapłaci, w bieżącym roku, jeżeli założymy, że cena 1 dt
ż

yta wynosi 37 zł

a) 944,98 zł.
b) 1 181,23 zł.
c) 2 362,45 zł.
d) 590,61 zł.

16. Zależność wartość środków trwałych/T*12 posłuży do wyliczenia

a) stopy amortyzacji.
b) miesięcznej raty amortyzacji.
c) progu amortyzacji.
d) umorzenia.

17. Które z poniższych nie należą do przyrodniczych warunków produkcji

a) stosunki wilgotnościowe.
b) warunki glebowe.
c) stosunki cieplne.
d) stan i struktura środków produkcji.

18. Zasoby zużyte w procesie produkcji prowadzonej w gospodarstwie i określone

w mierniku naturalnym, to
a) nakład.
b) koszt.
c) kalkulacja.
d) wycena.

19. Kalkulacja sporządzana przed rozpoczęciem produkcji, przeprowadzana według

obowiązujących normy zużycia środków produkcji, czasu pracy i obowiązujących cen

,

to

a) kalkulacja podziałowa.
b) kalkulacja wstępna.
c) kalkulacja sprawozdawcza.
d) kalkulacja doliczeniowa.

20. Obowiązkiem rolnika jest

a) ubezpieczenie budynków rolniczych i upraw od powodzi i gradobicia.
b) ubezpieczenie OC rolników i ubezpieczenie budynków rolniczych.
c) ubezpieczenie OC rolników i zwierząt od padnięcia i uboju z konieczności.
d) ubezpieczenie zwierząt od padnięcia i uboju z konieczności i przeciwpożarowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Funkcjonowanie rolnictwa w systemie agrobiznesu

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Funkcjonowanie rolnictwa

w systemie agrobiznesu”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1 ,2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 13, 14, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 8, 12, 15, 16, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. a, 4. c, 5. c, 6. d, 7. c, 8. c, 9. a, 10. d, 11. b,

12. b, 13. b, 14. a, 15. d, 16. c, 17. a, 18. b, 19. d, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać czynniki produkcji

A

P

b

2

Rozpoznać dobra kapitałowe

A

P

b

3

Analizować przykłady kosztów

B

P

a

4

Określić współczynnik bonitacji

B

P

c

5

Rozpoznać ekonomiczne czynniki produkcji

A

P

c

6

Rozpoznać środki trwałe

A

P

d

7

Określić dochód rolniczy

B

P

c

8

Analizować koszty produkcji

C

PP

c

9

Określić marżę brutto

B

P

a

10 Rozpoznać koszty

A

P

d

11

Określić

warunki

uzyskania

kredytu

preferencyjnego

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

12 Obliczyć wartość odsetek od kredytu

C

PP

b

13 Rozpoznać przepisy prawa rolnego

B

P

b

14 Analizować rodzaje kalkulacji

B

P

a

15 Obliczyć wartość składników majątku

C

PP

d

16 Obliczyć dochód rolniczy

C

PP

c

17 Obliczyć podatek rolny

C

PP

a

18 Określić przyrodnicze warunki produkcji

B

P

b

19

Określić

cele

Sektorowego

Programu

Operacyjnego

B

P

d

20 Określić obowiązkowe ubezpieczenia rolników

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przewidzianego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielenia odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Niektóre zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed

wskazaniem poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez
uzasadnienia, nie będzie uznawane.

7. Pracuj samodzielnie, bo wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zdanie nieprawdziwe to

a) ziemia jest specyficznym czynnikiem produkcji – nie jest wytworem pracy ludzkiej,

ale człowiek może poprawić jej właściwości.

b) kapitał to pieniądze ulokowane na rachunku bankowym.
c) praca związana z czynnikiem ludzkim, jego potencjałem fizycznym i zdolnościami

umysłowymi, które można wykorzystać w procesie produkcji i świadczenia usług.

d) przedsiębiorczość, czyli zdolność do zarządzania czynnikami wytwórczymi,

umiejętność podejmowania ryzyka i odpowiedzialności, znajdowania okazji do
osiągania wyników korzystnych dla danego podmiotu gospodarczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

2. Do dóbr kapitałowych należą

a) samochód w gospodarstwie domowym i altana przy domu rolnika.
b) oszczędności w skarbonce.
c) zamrażarka i komputer w gospodarstwie domowym.
d) zapasy pszenicy w gospodarstwie rolnym oraz samochód dostawczy w firmie

transportowej.

3. Kosztem alternatywnym komputera jest

a) skuter, z którego zrezygnowano by nabyć ten komputer.
b) czas przeznaczony na gry i słuchanie muzyki.
c) poczucie użyteczności komputera.
d) cena tego komputera.

4. Współczynnik bonitacji to

a) dodatkowy dochód uzyskiwany dzięki położeniu gospodarstwa w miejscu

korzystniejszym od innych gospodarstw.

b) wskaźnik umożliwiający porównywanie jakości gleb w różnych gospodarstwach.
c) zestaw wartości ułożonych w tabelę stanowiący podstawę do wyliczania hektarów

przeliczeniowych.

d) wielkość umożliwiająca porównywanie pochyłości i ukształtowania terenu w rozłogu

gospodarstwa.

5. Ekonomicznymi czynnikami zewnętrznymi w produkcji rolnej nie są

a) dostępność siły

roboczej,

poziom cen na produkty i środki produkcji oraz cena

kredytów.

b) system kontraktacji (gwarancja zbytu), system podatkowy i odległość do ośrodków

miejskich (rynki zbytu).

c) stan i struktura środków produkcji, stan i struktura siły roboczej oraz umiejętność

kierowania gospodarstwem.

d) odległość do zakładów przetwórstwa rolnego, rozwój infrastruktury rynku i rozwój

infrastruktury technicznej.

6. Środkami trwałymi nie są

a) stado podstawowe – sztuki reprodukcyjne inwentarza żywego.
b) grunty i melioracje, budynki i budowie.
c) maszyny i urządzenia techniczne, środki transportowe.
d) nasiona i środki ochrony roślin.

7. Wartość, która pozostaje po odjęciu od dochodu globalnego (wartości produkcji czystej)

kosztów najmu siły roboczej, podatków, ubezpieczenia, oprocentowania, to
a) produkcja czysta.
b) produkcja globalna.
c) dochód rolniczy.
d) produkcja towarowa brutto.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

8. Jeżeli koszt produkcji dla całego gospodarstwa wynosi 9 000,00 zł, a wartość produkcji

11 250,00 zł to wskaźnik względnej wysokości kosztów informuje nas, że
a) 60% wartości 1kg żywca to koszty.
b) 70% wartości 1kg żywca to koszty.
c) 80% wartości 1kg żywca to koszty.
d) 90% wartości 1kg żywca to koszty.

9. Marża brutto to

a) różnica wartości produkcji towarowej i kosztów zmiennych.
b) określanie wartości poszczególnych składników majątkowych gospodarstwa.
c) czysty zysk w gospodarstwie rolnym.
d) różnica między dochodem osobistym i dochodem rolniczym.

10. Zdanie nieprawdziwe to

a) koszty przeciętne, to średnia wysokość kosztów przypadająca w danym okresie lub

cyklu produkcji na jednostkę produktu.

b) na koszty sprzedaży składają się: koszty transportu, koszty opakowań, prowizji,

marketingu oraz inne, związane ze sprzedażą produktów.

c) koszty majątkowe, to koszty ponoszone z tytułu posiadanego majątku, np.: podatki,

ubezpieczenia, czynsze, oprocentowanie, itp.

d) koszty przeciętne to koszty przeliczone na jednostkę produktu, czyli podzielone

przez liczbę jednostek uzyskanej produkcji.

11. O kredyt preferencyjny może ubiegać się

a) każdy obywatel, który wypełni odpowiedni wniosek i chce inwestować na terenie

naszego kraju.

b) rolnik, który do wypełnionego wniosku załączy biznesplan i opinię Ośrodka

Doradztwa Rolniczego.

c) każdy rolnik, który posiadania gospodarstwo rolne, o powierzchni przekraczającej

1 ha przeliczeniowy użytków rolnych lub działy specjalne produkcji rolnej, a także
jego małżonek i domownik.

d) każdy, kto osiąga dochody i płaci podatki.

12. Jeżeli suma kredytu preferencyjnego wynosi 7 000,00 zł, oprocentowanie w stosunku

rocznym 1,2% to po 9 miesiącach kredytobiorca zapłaci odsetki w wysokości
a) 72 zł.
b) 63 zł.
c) 58 zł.
d) 108 zł.

13. Zdanie nieprawdziwe to

a) akt notarialny jest dokumentem potwierdzającym urzędowo zawarcie danej transakcji

i stanowi podstawę do dokonania stosownego wpisu do księgi wieczystej.

b) akt notarialny jest prowadzony przez sąd rejonowy i zawiera cztery działy.
c) księga wieczysta jest prowadzona jest dla każdej nieruchomości oddzielnie.
d) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest przepisem gminnym i składa

się z części opisowej oraz rysunku planu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

14. Kalkulacje podziałowe stosuje się

a) przy produkcji prostej, a jednostkowy koszt otrzymuje się jako wielkość przeciętną.

Sumę kosztów dzieli się przez liczbę wytworzonych jednostek.

b) przed rozpoczęciem produkcji. Jest przeprowadzana, np.: obowiązujących normy

zużycia środków produkcji i czasu pracy oraz obowiązujących cen.

c) przy produkcji złożonej. Polegają one na tym, że odrębnie są kalkulowane koszty

wytwarzania całego przedmiotu kalkulacji.

d) do obliczenia, jak zmienia się wielkość dochodu wskutek zastąpienia jednostki jednej

działalności taką samą jednostką innej działalności.

15. Jeżeli rolnik potrzebuje 15 ton pszenicy, której cena rynkowa wynosi 60,00 zł/dt i koszty

transportu ziarna do gospodarstwa wyniosą 170,00 zł, to wartość tego transportu pszenicy
wyniesie
a) 8 830,00 zł.
b) 10 250,00 zł.
c) 9 340,00 zł.
d) 9 170,00 zł.

16. Jeżeli dochód rolniczy gospodarstwa wynosi 85 000,00 zł, dochody z poza gospodarstwa

wynoszą 3 700,00 zł, to dochód osobisty wynosi
a) 88 700,00 zł dzielone na ilość członków rodziny.
b) 78 500,00 zł.
c) 88 700,00 zł.
d) nie da się określić.

17. Kowalski ma gospodarstwo rolne o wielkości odpowiadającej 27,34 ha przeliczeniowego.

Jakiej wielkości ratę podatku rolnego zapłaci, w IV kwartale bieżącego roku, jeżeli
założymy, że cena 1 dt żyta wynosi 37 zł
a) 632,24 zł.
b) 1 011,58 zł.
c) 746,35 zł.
d) 590,61 zł.

18. Elementy nie należące do przyrodniczych warunków produkcji to

a) stosunki wilgotnościowe,
b) stan i struktura środków produkcji,
c) stosunki cieplne,
d) warunki glebowe.

19. Sektorowy Program Operacyjny to

a) program wdrażający między innymi: renty strukturalne, płatności bezpośrednie,

zalesianie gruntów rolnych.

b) program mający na celu poprawę konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej.
c) program wspierający ludzi niepełnosprawnych ruchowo.
d) jeden z programów Wspólnej Polityki Rolnej mający na celu poprawę struktur

istniejących w rolnictwie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

20. Obowiązkiem rolnika jest

a) ubezpieczenie budynków rolniczych i upraw od powodzi i gradobicia.
b) ubezpieczenie OC rolników i ubezpieczenie budynków rolniczych.
c) ubezpieczenie OC rolników i zwierząt od padnięcia i uboju z konieczności.
d) ubezpieczenie zwierząt od padnięcia i uboju z konieczności i przeciwpożarowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Funkcjonowanie rolnictwa w systemie agrobiznesu

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

7. LITERATURA

1. Jabłonka K., Kałuża H., Marcysiak A., Nawrocki T., Szarek S.: Ekonomika w rolnictwie.

REA, Warszawa 2006

2. Kowalak Z.: Ekonomika i organizacja rolnictwa cz. I. i II. eMPi2, Poznań 1997
3. Kowalski W.: Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych. Format-AB, Warszawa

1998

4. Pawlonka M., Trojanowska M.: Wspólna Polityka Rolna. REA, Warszawa 2005
5. Zawojska A., Mossakowska E., Daniłowska A., Krawczyk E.: Podstawy ekonomii.

Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, Warszawa 1998

Adresy stron internetowych wykorzystywanych w niniejszym opracowaniu:
1. www.minrol.gov.pl – strona Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
2. www.mf.gov.pl – strona Ministerstwa Finansów
3. www.krus.gov.pl – strona Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
4. www.arimr.gov.pl – strona Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
5. www.arr.gov.pl – strona Agencji Rynku Rolnego
6. www.prawo.lex.pl – Polski Serwer Prawa
7. www.us.nowasol.pl – oficjalna strona Urzędu Skarbowego w Nowej Soli
8. www.funduszestrukturalne.gov.pl/ – Portal Funduszy Strukturalnych
9. www.odr.zetobi.pl – oficjalna strona Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego

w Szepietowie