1

BERT VAN LINGEN

4 x 4 LEPSZA GRA, LEPSZA ZABAWA!

Tłumaczenie MARCIN DORNA

2

Czym jest gra 4 x 4?

Gra w piłkę

Gra 4 x 4 ucieleśnia podstawowe elementy w procesie uczenia się gry w piłkę nożną:

„Piłki nożnej uczy się najlepiej grając w piłkę”.

Oczywiście istnieje niewielka szansa opanowania gry w piłkę nożną i rozwijania

zdolności w grach, gdzie udział bierze 22 zawodników (11x11). Taka sytuacja jest zbyt

skomplikowana dla początkujących, istnieje więc mała szansa odegrania istotnej roli w grach

tego typu, a średni czas kontaktu z piłką jest zbyt krótki. W skrócie, istnieje zbyt mało okazji

na prawdziwe uczestnictwo w grze.

Trening

Trener może wymagać, by siedmiolatek np. umiejętnie wykorzystywał wolną

przestrzeń właściwie, próbował odebrać piłkę w odpowiednim momencie, ale w praktyce te

wymagania są zbyt trudne dla graczy w tym wieku.

Piłkarze nie powinni być wystawieni na zbyt ambitne lub nadmiernie wysokie

oczekiwania. Na ogół wymagania treningu powinny być dostosowane do wieku i rozwoju

piłkarza. Gra 4 x 4 (lub jej odmiany) to idealne podstawy nauczania wielu różnych

elementów.

Etap wstępny

 Wyjaśnienie i demonstracja techniki (jak podać, dryblować, przyjąć piłkę, kontrolować ją,

itd.).

 Kontrola piłki. Nacisk musi być położony na panowanie nad piłką.

 Struktura i zasady gry, wymiary boiska i rozmiar bramek muszą ułatwiać nabywanie

umiejętności technicznych, tj. panowania nad piłką.

3

 Poza kontrolą piłki, stopniowo wprowadzać należy inne utrudnienia w proces uczenia się:

zredukowana wolna przestrzeń, ograniczenie czasu, więcej przeciwników (trudniejsze

sytuacje poprzez większą liczbę graczy).

Zanim dzieci będą mogły rozegrać mecz, muszą nauczyć się uderzać piłkę, zatrzymywać

ją, dryblować na jakimkolwiek podstawowym poziomie. Dlatego muszą otrzymać instrukcje

do tych podstawowych umiejętności.

Etap nauczania i doskonalenia

 Poza instrukcją na poziomie technicznym, która zawsze musi być podana, trener będzie

musiał zmierzyć się z przedmiotem spostrzeżeń dotyczących celów w grze.

 Kontrola zawodników nad piłką jest lepsza (niektórzy gracze będą się rozwijać szybciej

niż inni) i uwaga musi teraz skupić się na zastosowaniu nabytych umiejętności

technicznych do realizacji celów w grze.

 Te aspekty gry muszą być rozwijane metodycznie (w logicznym porządku) i

systematycznie (co stawiamy na pierwszym miejscu, co następuje potem, co przychodzi

jeszcze później).

 W tej fazie ważne jest, że gracze doceniają, iż celem gry w piłkę nożną jest wygrać mecz,

i że to wymaga pewnej indywidualnej i zespołowej postawy. Zadania wewnątrz drużyny

muszą być czytelnie wyjaśniane.

 Rozwijana musi być umiejętność „czytania gry”. Gracze musza uczyć się rozpoznawać

sytuacje piłkarskie oraz interpretować i oceniać je na podstawie własnych doświadczeń,

tak aby mogli podejmować właściwe decyzje.

Na tym etapie gracze, choć są w tym samym wieku, nadal różnią się znacząco w

zaawansowaniu umiejętności piłkarskich. Jest to w dużej mierze konsekwencją różnic w

uzdolnieniu i talencie, ale może także odzwierciedlać kontrastujące postawy względem samej

4

gry. Istnieją duże różnice w umiejętnościach, zainteresowaniach, koncentracji, dyscyplinie,

reakcjach, itd.

W praktyce tak wygląda codzienna rzeczywistość, a w efekcie, codzienny problem dla

trenerów.

Szczegóły treningu 4 x 4 są podane w rozdziale 6 (poniżej gier podstawowych).

Podsumowanie

Gry 4 x 4 zawierają elementy, które sprawiają, że piłka nożna jest tak atrakcyjna.

Zmuszają do rywalizacji, każdy gracz ma wiele kontaktu z piłką, można zdobyć wiele

bramek. W skrócie, wszystkie cele meczu piłki nożnej wysuwają się na pierwszy plan.

Taka łatwo zorganizowana gra sprawia wiele przyjemności zarówno młodszym jak i

starszym zawodnikom. Gra 4 x 4 jest ponadto wysoce odpowiednia dla nauczania gry w piłkę

– dużo bardziej niż gra 3 na 3, czy 5 na 5.

Jest bardziej zbliżona do sytuacji występujących na boisku. Wymaga zaangażowania

całej czwórki zawodników.

Dla piłkarzy, gra 4 x 4 jest celem samym w sobie. Chcą wygrywać i chcą grać tak

dobrze jak to tylko możliwe. Trenerzy muszą jednakże postrzegać grę jako środek

prowadzący do celu.

Nie może być ona uważana jako dodatkowy sposób zyskania laurów dla klubu. Po to

są mecze mistrzowskie!

Czym nie jest gra 4 x 4

W ostatnich latach gra 4 x 4 stała się jednak bardziej celem samym w sobie, niż

środkiem na osiągnięcie celu. Jest to zwykle rezultat braku wykwalifikowanego nadzoru. W

takich przypadkach gra 4 x 4 staje się instrumentem, przy pomocy którego kluby, trenerzy czy

rodzice

próbują,

za

wszelką

cenę,

osiągnąć

wynik,

prestiż.

To

nic

więcej

jak

wykorzystywanie dzieci dla spełnienia pragnienia sukcesu dorosłych (turnieje halowe,

szkolne – przyp.)

Celem nie jest to, aby gra 4 x 4 była następnym elementem współzawodnictwa obok

istniejących rywalizacji klubowych (gra 7 x 7 wiek 6 - 10 lat oraz gra 11 x 11 dla starszych).

5

Cotygodniowy mecz przeciwko innemu klubowi musi pozostać najważniejszym wydarzeniem

siedmiodniowego cyklu treningowego.

Cała praca, ćwiczenia i trening jest ukierunkowany na cotygodniowy mecz. W tym

kontekście gra 4 x 4 jest po prostu środkiem do celu, którym jest zapewnienie prostych

podstaw, w których trener może skupić się na typowych sytuacjach boiskowych.

Tempo rozwoju gracza nie powinno być forsowane. Piłkarze powinni mieć możliwość

koncentrowania się na ich własnej grze. Dzięki ograniczeniu liczby graczy i powierzchni

boiska w czasie gry występują momenty, by nauczyć się rozpoznawać samemu pewne

sytuacje oraz rozwiązywać problemy im towarzyszące.

Rolą trenera powinno być wskazanie jak własne rozwiązania zawodnika mogą zostać

ulepszone lub zmodyfikowane bardziej niż zmuszanie graczy do ograniczeń lub traktowanie

ich jak marionetek w swojej własnej grze, pogoni za sukcesem.

Gra 4 x 4 rozgrywana jest przez i dla dzieci. Rola dorosłych w ulicznej piłce nożnej w

latach ubiegłych była ograniczona do zabierania piłki, gdy podeptano kwiaty na ich podwórku

po raz któryś z rzędu (to, oczywiście, także sprzyjało rozwojowi umiejętności technicznych).

Jeśli dorosłemu, trenerowi, instruktorowi, ojcu lub matce brakuje niezbędnego

piłkarskiego zaplecza do rozpoznania krytycznych sytuacji piłkarskich i sensownego

skomentowania ich, powinni oni pozostać w tle i po prostu obserwować grę jako widzowie.

Dobry trener obserwuje rozwój gracza (wiek, zdolność, motywacja) i stosuje

gry 4 x 4 jako środek do przedstawienia piłkarzowi pewnych sytuacji zbliżonych do sytuacji

meczowych (gra 7 x 7, czy 11 x 11). Trener powinien wykorzystać wszystkie rodzaje

dostępnych form gry 4 x 4, by osiągnąć założone cele.

Dlaczego gra 4 x 4 ?

Wybór gry 4 x 4 jest dowolny, ale skrywa szczytny cel.

Gra z niewielką ilością graczy jest najodpowiedniejszym środkiem gwarantującym

ciągły kontakt zawodnika z piłką, jego aktywny udział w grze. Zawiera wszystkie elementy,

które piłka nożna może zaoferować: umiejętności techniczne, sprawność fizyczną, percepcje

oraz komunikację z kolegami z drużyny.

Gra 4 x 4 jest najbardziej zbliżona do właściwej gry, zawiera najważniejsze elementy

gry w piłkę nożną.

Niewielka liczba graczy zachęca do wykorzystania całej powierzchni boiska.

6

Liczba graczy definiuje strukturę gry. Z 3 piłkarzami jest mniej okazji do

wykorzystania podania do przodu, a zatem mniej okazji do nauki. Jest jeden kierunek

rozgrywania piłki mniej, gra 3 x 3 mogłaby być następnym krokiem w nauce gry 1 x 1.

W grze 4 x 4 dla porównania, występują wszystkie możliwości kierunków gry. W grze

5 x 5 sytuacja jest inna od tej, która panuje w grze 3 x 3. Powstaje wiele sytuacji na boisku, w

których kilku zawodników powiela swoje pozycje, przeszkadza sobie. Gra wydaje się wtedy

chaotyczna i niekontrolowana (bez struktury).

Nie można powiedzieć, że gry z małą ilością graczy inne niż 4 x 4 nie będą miały

efektów szkoleniowych. Wręcz przeciwnie.

Jeśli trener zidentyfikuje specyficzne elementy kojarzone z grą z małą ilością graczy,

zasadnym jest stosowanie takich gier w treningu.

„4 x 4 jest najmniejszą manifestacją prawdziwego meczu”. W bardzo krótkim czasie

występuje tak wiele porównywalnych z grą właściwą sytuacji, że gracze uczą się

rozwiązywać te problemy bardzo elastycznie.

Nie ma dwóch identycznych sytuacji (czas, timing, prędkość, kierunek, itd. są zawsze

inne). Jakkolwiek, konstrukcja gry i cel są zawsze takie same.

Antycypacja

i

percepcja

jest

ważnym

aspektem

treningu

piłki

nożnej,

w

przeciwieństwie do innych gałęzi sportu, gdzie każdy ruch musi być dokładnie taki sam za

każdym razem, gdy jest wykonywany (np. w gimnastyce). Dlatego też, wielką wagę

przywiązuje się do umiejętności „czytania gry”.

Umiejętność rozpoznania stale powtarzających się sytuacji, gdy jedna lub druga

drużyna ma piłkę, jest koniecznym warunkiem podjęcia prawidłowych działań i zastosowania

wyuczonych umiejętności technicznych (panowanie nad piłką, prędkość piłki, kierunek

podania, atakowanie piłki we właściwym momencie).

Gra 4 x 4 (oraz wszystkie podobne i pochodne gry) powoduje wiele sytuacji, angażuje

wszystkich graczy (nawet, jeśli niektórzy z nich przeszkadzają sobie) i gwarantuje mnóstwo

powtórzeń. Sama gra jest ponad tym wszystkim, a młodzi chłopcy uwielbiają ją. Czyż nie?

Zasady, założenia gry 4 x 4

Czy są zawodnikami początkującymi, czy też bardziej zaawansowanymi, młodzi

gracze potrzebują jasnych zasad.

Dlatego też w grze 4 x 4 istnieje wiele reguł zaplanowanych z myślą by chronić cele

gry. Gra musi być rozgrywana w taki sposób, by toczyła się płynnie.

7

Przykład: Jeśli bramki są tak małe, że jeden piłkarz może bronić jej całkowicie, wtedy

staje się niemożliwe osiągnięcie jednego z celów gry w trakcie posiadania piłki, mianowicie

zdobywanie bramek. W takiej sytuacji zasady muszą zostać zmodyfikowane. Bramki muszą

zostać powiększone, aż szansa na zdobycie gola będzie większa.

Opisanych jest również wiele wersji podstawowej gry 4 x 4, w których modyfikacje

konstrukcji i/lub reguł gry umożliwiają zawodnikom realizować inne cele.

Bez względu na strukturę i zasady, które się stosuje, ważne jest by ściśle ich

przestrzegać.

Gdy piłka wypada poza boisko, przeciwna drużyna wprowadza ją nogą. Faule muszą

być karane rzutem wolnym (wskażcie jak ta sytuacja mogłaby być rozwiązana w lepszy

sposób).

Zanim zacznie się mecz, trener powinien wyjaśnić cele i opisać reguły gry (zwięźle i

krótko – żadnych rozwlekłych wyjaśnień). Bardzo ważne jest by przywiązywał wagę do tego

czy gracze wykonują zadania tak jak to było ustalone (pod względem celów i zasad).

Wszyscy trenerzy powinni być świadomi, że stosowanie reguł jest bardzo istotnym środkiem

wpływającym na przebieg gry.

Trener musi skupiać się na sytuacjach, w których będzie instruował

zawodników (na przykład: pressing po stracie piłki). Musi zwracać baczną uwagę na

odpowiedni moment na podanie instrukcji i zademonstrowanie tego, co chce przekazać.

Korzystne jest – oczywiście w grach 4 x 4 – stosowanie minimalnej ilości zasad.

Odpowiednio skonstruowane reguły sprzyjają szybkiemu rozgrywaniu akcji i jasno pokazują

zawodnikom jak gra powinna być toczona. A jeśli gracze dobrze wiedzą co robią, polepsza to

wyniki treningu i gry.

Zasadą, na której opierają się te reguły, jest jak najdłuższy efektywny czas gry.

Oznacza to, że nie marnuje się czasu na wiele rzeczy, które mogłyby być niezbędne w grze

11 x 11, ale niekoniecznie są istotne dla celów gry 4 x 4. Przerwy muszą być tak krótkie, jak

tylko to możliwe. W praktyce oznacza to:

Rozpoczęcie gry

 Rozpoczęcie następuje na środku boiska.

 Po tym jak bramka zostaje zdobyta, gra zostaje wznowiona przez wprowadzenie piłki do

gry od bramki.

8

Piłka wypada poza boisko

 Wprowadzenie piłki nogą do gry, zamiast wyrzutu z autu, ponieważ jest to szybsze i nie

ma potrzeby czekać, aż koledzy z drużyny znajdą wolną przestrzeń (dla starszych graczy

można dokonać wyboru na rzecz wyrzutów z autu w celu nauki wrzucania piłki na boisko

i związanych z tym aspektów takimi jak timing, zajmowanie pozycji, zmiana krzyżowa,

itd.).

Najmłodsi gracze zwykle nie umieją radzić sobie z wyrzutem piłki z linii autowej, a to

prowadziłoby do przerw w płynności gry, a zatem niweczyłoby cel ćwiczenia: grać tak

dużo jak to możliwe.

 Gdy wznawia się grę wprowadzeniem piłki nogą na boisko, przeciwnicy muszą

znajdować się przynajmniej 3m od piłki.

Piłka przekracza linię bramkową

 Grę wznawia się z linii bramkowej (kopnięciem lub wprowadzeniem).

Spalony

 W tej podstawowej grze nie ma żadnych zasad dotyczących spalonych. Jednakże,

wprowadzenie ich mogłoby być przydatne u zawodników bardziej zaawansowanych.

Rzuty rożne

 Uczcie swoich podopiecznych wykonywać krótkie rzuty rożne z przeciwnikami

oddalonymi o co najmniej 3m od piłki. Wznawiajcie grę tak szybko jak to możliwe:

żadnych górnych piłek przed małą bramką z małej odległości.

Rzuty wolne

 Przewinienia takie jak nieczysta gra, nieczysty odbiór piłki i odbicie piłki ręką są karane

pośrednim rzutem wolnym; przeciwnicy muszą być oddaleni o co najmniej 3m od piłki.

9

 Zapobiegnięcie straty bramki przez zagranie piłki ręką jest karane rzutem karnym.

Odległość od bramki: ok. 14m bez bramkarza. Zachęcajcie podopiecznych aby nie

zostawali przed bramką: „Jeśli nie macie piłki, nie możecie strzelić bramki, więc starajcie

się odebrać ją przeciwnikowi!”.

 Uwaga: Pozwólcie zawodnikom być sędzią głównym, wtedy możecie skoncentrować się

na grze. Trener to trener!

Jak trener może zmodyfikować zasady, założenia gry:

Jeśli gra nie toczy się płynnie, trener może podjąć następujące kroki w sytuacjach wznowienia

gry:

 pierwsza piłka wolna
 dozwolone wprowadzanie piłki do gry prowadzeniem

W grze 4 x 4 zasady nigdy nie są sztywne. Nie ma żadnej organizacji takiej jak FIFA,

która narzucałaby ścisłe reguły gry.

Najważniejsi są trenerzy, którzy, na podstawie znajomości ich podopiecznych (wiek,

talent, motywacja, poziom gry), wybierają odpowiednie zasady gry. Trener musi być w stanie

zastosować odpowiednie reguły w celu uzyskania jak najwięcej z rywalizacji.

Przykład: Zawodnicy nie są dobrzy w odbiorze piłki i coraz częściej bronią razem

przed bramką.

Trener mógłby poszerzyć lub podwyższyć bramkę w celu zmuszenia graczy do

bronienia jej przez zbliżenie się do piłki, a zatem zapobieganie strzałów przeciwników na

bramkę. Będzie musiał zachęcić do tego za pomocą swoich instrukcji i spróbować podnieść

świadomość zawodników („dlaczego?”).

Może także spróbować osiągnąć to, mówiąc swoim podopiecznym by wyobrazili

sobie, że została tylko minuta gry w ważnym meczu i że jeśli padnie bramka, będzie trzeba

rozegrać dogrywkę.

W tym przypadku próbuje on osiągnąć cele ustalając zadanie i za pomocą wspólnie

ustalonych reguł, które odwołują się do wyobraźni graczy i stymulują pewne zachowanie

(odbiór piłki).

10

Jeśli gra 4 x 4 rozgrywana jest w kontekście turnieju klubowego lub rozgrywek

ligowych,

zasady muszą być

czytelnie wyjaśnione wszystkim

zainteresowanym

z

wyprzedzeniem.

W takich przypadkach gra 4 x 4 jest mniej sposobem treningu a bardziej atrakcyjną

formą działalności klubu. Dlatego celem jest osiągnięcie jak najlepszego rezultatu.

Oczywiście oczekuje się od zawodników mentalności zwycięzców, jakkolwiek tylko

w obrębie istniejących, ustalonych zasad.

Nauka jak uporać się z regułami jest także bardzo ważnym celem treningu w piłce

nożnej. Trenerzy i menedżerowie powinni zgodzić się na bardziej zdystansowane podejście

do wygrania takich zawodów. Powinni być w stanie zdawać sobie sprawę z celu takiej

rywalizacji.

Co zawiera gra 4 x 4:

Każda osoba oglądająca piłkę nożną zauważa różne rzeczy. Jedna osoba może

zauważyć gracza z piłką, który dominuje na boisku, inna może obserwować gracza

popełniającego powtarzające się te same techniczne błędy, a jeszcze inna zauważa tylko

fizyczne atrybuty zawodników.

Gdy spojrzy się na grę 4 x 4 oczami trenera, który jest zainteresowany polepszeniem

umiejętności piłkarzy, potrzeba poznać strukturę lub metodę, dzięki której możliwe jest

zebranie istotnych informacji, na których można oprzeć trening.

Zadania trenera podczas gry 4 x 4:

 Wiedzieć jakie są cele w piłce nożnej.
 Posiadać wiedzę i zrozumienie wymagań technicznych potrzebnych do rozgrywania

gry (jak przyjmować piłkę, podawać ją, grać głową, dryblować, strzelać).

 Czynić prawidłowe uwagi podczas treningu, podawać właściwe przykłady, wybierać

odpowiednie elementy treningu, mając na uwadze to, czego gracze potrzebują/chcą się

nauczyć (posiadać wiedzę na temat etapów rozwoju zawodników).

Odmiana podstawowej formy gry 4 x 4:

Wcześniej omówiliśmy, że gra 4 x 4 nie tylko jest elementem treningu, który pomaga

w procesie nauki. Zawodnicy muszą najpierw doskonalić podstawowe umiejętności

11

techniczne. Innymi słowy, muszą być mistrzami techniki piłki nożnej, a nie na odwrót. To

pierwszy krok, który musi zostać osiągnięty zanim młodzież rozpocznie grę. Tak szybko jak

tylko dzieci dotkną piłki (mogą dryblować, uderzać, przyjmować, i kontrolować piłkę na

podstawowym poziomie umiejętności), mogą rozpocząć doskonalenie tych umiejętności w

podstawowych grach 4 x 4. Piłka nożna to coś więcej niż tylko opanowywanie piłki.

Umiejętności techniczne nigdy nie powinny stać się celem samym w sobie (ale, środkiem do

polepszenia poziomu gry).

Aby nauczyć się grać w piłkę nożną, trzeba poradzić sobie z kilkoma podstawowymi

elementami. Podczas gier zadaniowych bezwzględnie egzekwujemy realizacje celów gry.

Każda podstawowa gra ma swoje własne zadania, które muszą być realizowane.

Na przykład w grze 1 x 1, szczególną trudność sprawia minięcie z piłką przeciwnika

(ograniczenia to: piłka i przeciwnik.

W podstawowej formie gry 5 x 2 w prostokącie, trudność sprawia utrzymanie się przy

piłce pod naciskiem przeciwników (ograniczenia to: piłka, przeciwnicy, i ograniczona

przestrzeń). Realizacja celów piłki nożnej, lub innymi słowami: osiągnięcie rezultatu i

utrzymanie go podczas gry , techniczne umiejętności ważne, ale równie ważne są:

zrozumienie gry i komunikacja (werbalna i niewerbalna) pomiędzy graczami. Jak

wspomniano wcześniej, u młodych zawodników nacisk powinien zostać położony na rozwój

umiejętności technicznych, a u starszych, bardziej zaawansowanych, na rozumienie gry.

Musi być to wyraźnie widoczne podczas treningu - rozgrywania podstawowych gier.

Ważną cechą podstawowych gier jest to, że zawodnicy cały czas grają w piłkę nożną. Dlatego

też trening ma odpowiednie elementy budujące warunki pozytywnej nauki (duch rywalizacji,

podekscytowanie, wewnętrzna motywacja).

W różnych odmianach gry 4 x 4, które będą objaśnione później, zadania określane są

tak, by były możliwe do realizacji. Różne reguły, wymiary boiska i bramek, organizacja i

zadania w grze zmieniają jej obraz. To samo w sobie zmienia wymagania postawione

zawodnikom,

które

mogą

dotyczyć

technicznego,

fizycznego,

psychicznego

lub

komunikacyjnego aspektu gry. Zadaniem trenera jest rozpoznanie szczególnych celów gier.

Przerywanie gry w odpowiednich momentach i zwrócenie uwagi na istotne sytuacje, które

mają w nich miejsce.

We współczesnej grze w piłkę nożną rola bramkarzy jest bardzo duża. Gry 4 x 4 są

znakomite dla rozwijania umiejętności piłkarskich każdego zawodnika bez wyjątku,

włączając w to bramkarza.

12

Elementy gry 4 x 4

Cele gry (w trzech aspektach)

1. W posiadaniu piłki

2. Przeciwnicy w posiadaniu piłki

3. Zmiana posiadania piłki (przejście)

Drużyna, która posiada piłkę w pobliżu
własnej bramki ma na celu zorganizowanie
kontrataku.
 Głównymi aspektami są struktura i

zajęcie

odpowiednich

pozycji

w

prawidłowych odległościach od siebie
(równowaga).

 Dobra gra pozycyjna, której celem jest

utrzymanie się przy piłce

Zawodnik, który posiada piłkę niedaleko
bramki przeciwnika ma na celu zdobycie
bramki lub stworzenie sytuacji bramkowej.

Jeśli piłka jest w bezpiecznej odległości od
bramki

drużyny

broniącej,

celem

jest

dezorganizacja gry ofensywnej przeciwnika.
 Ponad wszystko, postaraj się by cię nie

pokonano

 Współpraca (komunikacja).
 Pressing

Celem

gry w

pobliżu

bramki

drużyny

broniącej jest zapobiegnięcie utarty bramki, a
następnie odzyskanie piłki.
 Odpowiednie

ustawienie

względem

bramki, asekuracja

 Krycie przeciwnika od bramki

 Zapobieganie strzałom (blok)

 Odbiór piłki.

 Gra bez faulu

Przystosuj się do nowej sytuacji zarówno
myślą jak i zachowaniem.

13

Zadania zawodników w grze 4 x 4

Libero – środkowy obrońca

WŁASNA DRUŻYNA PRZY PIŁCE

LEGENDA DO SYMBOLI

→

→

Kierunek podania (tor piłki) lub
prowadzenia piłki
Ruch zawodnika bez piłki

Czarne koszulki

= własna drużyna

Białe koszulki

= drużyna przeciwnika

Cele

 Rozpoczęcie kontrataku
 Organizacja gry ofensywnej

14

Wymagane umiejętności, wiedza, reakcja

Technika:

 Podanie i przerzut piłki (krótkie/długie)
 Przyjęcie i kontrola piłki
 Drybling
 Zasłanianie piłki ciałem

Świadomość:

 Prawidłowe ustawienie (centralne, bokiem, przodem i tyłem)
 Kierunek gry
 Zawsze bądź gotów grać piłkę do przodu
 Unikaj strat piłki – nie ryzykuj
 Podanie wszerz jest często sposobem stworzenia szansy na podanie do przodu
 Umożliwiaj podania do tyłu (bądź gotowy)

Komunikacja:

 Czytanie gry
 Rozpoznawanie sytuacji
 Prawidłowa ocena toru lotu i prędkość piłki
 Odpowiedni moment wybiegnięcia na pozycję / wykorzystanie wolnej przestrzeni
 Kieruj grą partnerów
 Zachęć do gry ataku

15

DRUŻYNA PRZECIWNA PRZY PIŁCE

Cele

 Nie trać bramki!
 Zneutralizuj napastnika przeciwników
 Odbierz piłkę

Wymagane umiejętności, wiedza, reakcja

Technika:

 Krycie przeciwnika
 Forechecking
 Blok, wślizg
 Gra głową w obronie

16

Świadomość:

 Krótkie, zdecydowane krycie przeciwnika
 Rozpoznawaj sytuację na boisku (nie koncentruj się wyłącznie na

bezpośrednim

przeciwniku)

 Nie pozwól się pokonać
 Asekuruj partnerów z zespołu, nie daj się wyciągnąć zbyt daleko od środka, zawsze

osłaniaj bramkę

 Przejmij najgroźniejszego przeciwnika

Komunikacja:

 Kieruj grą zawodników własnej drużyny
 Dodawaj otuchy kolegom z zespołu

17

Pomocnicy

WŁASNA DRUŻYNA PRZY PIŁCE

Cele

 Prowadź grę ofensywną, by przygotować sytuację do strzelenia bramki

Wymagane umiejętności, wiedza, reakcja

Technika:

 Podanie i przerzut piłki (krótkie/długie)
 Przyjęcie i kontrola piłki
 Drybling, prowadzenie piłki
 Strzały na bramkę
 Gra głową w kierunku bramki
 Zasłanianie piłki

18

Świadomość:

 Prawidłowe ustawienie (wykorzystaj wolną przestrzeń,

odpowiednia odległość od

partnerów z drużyny)

 Unikaj niepotrzebnych strat piłki – nie ryzykuj
 Graj swobodnie (prowadzenie piłki, kombinacje 1-2, przejęcia piłki)
 Zorientowanie na bramkę (dąż do strzelenia bramki)
 Swoją pozycją umożliwiaj podanie do tyłu

Komunikacja:

 Sygnalizuj pozycję (z lub bez wcześniejszego zwodu)
 Szybkość rozgrywania piłki
 Instruuj graczy z przodu („plecy”, „czas”, „podaj”, „w prawo”, „sam”, itd.)

19

DRUŻYNA PRZECIWNA PRZY PIŁCE

Cele

 Dezorganizuj grę ofensywną przeciwników
 Przerywaj kontratak przeciwników
 Zdobądź piłkę
 Zabezpieczaj strefę za sobą
 Zapobiegaj utracie bramki, zatrzymuj najgroźniejszego przeciwnika

Wymagane umiejętności, wiedza, reakcja

Technika:

 Kryj przeciwnika
 Odpowiednie ustawienie względem przeciwnika (pozycja niska)
 Zdobądź piłkę (wślizg, markuj atak)
 Zwinność, szybkość reakcji

20

Świadomość:
 Prawidłowe ustawienie (przodem, tyłem, do wewnątrz, na zewnątrz)
 Zapewnij asekurację
 Pokryj najbliższego przeciwnika
 Odetnij możliwość podania do przodu
 Wyeliminuj najgroźniejszego przeciwnika
 Nie pozwól się pokonać
 Graj blisko z partnerami z zespołu
 Podwój przeciwnika (odetnij możliwość podania do tyłu)

Komunikacja:

 Podpowiadaj każdemu, szczególnie zawodnikowi wysuniętemu najbardziej do przodu.
 Przewiduj akcje defensywne ze strony gracza wysuniętego najbardziej do przodu (np.

kieruj go w boczne strefy boiska).

21

Napastnik

WŁASNA DRUŻYNA PRZY PIŁCE

Cele

 Atak i zdobycie bramki

Wymagane umiejętności, wiedza i reakcja

Technika:

 Znalezienie wolnej przestrzeni i przyjęcie piłki
 Zwody bez piłki
 Pokonanie przeciwnika
 Wykończenie: strzelanie, gra głową, lobowanie

Świadomość
 Szukaj wolnej przestrzeni, rób miejsce dla partnerów z zespołu

22

 Współpraca z innymi graczami. Przewidywanie.
 Sygnalizuj pozycję w odpowiednim momencie.
 Utrzymuj się przy piłce.
 Rób miejsce dla atakującego skrzydłem pomocnika
 Ustawiaj się w kierunku bramki.

Komunikacja:

 Sygnalizuj pozycję.
 Zwody bez piłki
 „Pokazuj się do gry” (wybiegaj do podania w kierunku piłki)

23

DRUŻYNA PRZECIWNA PRZY PIŁCE

Cele

 Rozbijaj kontratak przeciwnika
 Zapobiegaj długim podaniom do przodu
 Zyskuj czas żeby koledzy z drużyny mogli się odpowiednio zorganizować
 Zmuszaj przeciwników do ataku wybraną przez nasz zespół stroną boiska

Wymagane umiejętności, wiedza, reakcja

Technika:

 Osłaniaj przestrzeń za tobą
 Odpowiednie ustawienie względem przeciwnika (pozycja niska)
 Odbierz piłkę
 Wślizg. Nie fauluj!!!

24

Świadomość:

 Wymuszaj podania wszerz, odcinaj możliwość podania do przodu
 Spychaj przeciwnika do linii bocznej, blokuj go, nie pozwól mu uciec
 Atakuj przeciwnika z piłką
 Wybierz odpowiedni moment na atak na piłkę

Komunikacja:

 „Czytaj” intencje gracza przy piłce
 Współpracuj z innymi zawodnikami
 Daj sygnał do zdecydowanego ataku zespołu w celu odbioru piłki

25

Warianty gry 4 x 4

LEGENDA DO SYMBOLI

▄

▀

Drużyna przy piłce

Drużyna bez piłki

Podstawowa gra 4 x 4

Rozmiary, zależne od wieku i poziomu umiejętności:

 długość: 40m
 szerokość: 20m
 bramki: przynajmniej 3x2 m

26

Gra 4 x 4 z czterema małymi bramkami

Zmodyfikowane zasady:

 Gole mogą być zdobyte na dwie małe bramki.

Charakterystyka:

Własna drużyna przy piłce:

 Szanse strzelenia gola mogą zostać stworzone przez szybkie zmiany kierunku gry.

Przeciwnicy przy piłce:

 Broń się dobrze za pomocą gry pozycyjnej - strefowej.
 Zmuszaj przeciwnika do gry wszerz.
 Odbierz piłkę.

27

Założenia gry:

Własna drużyna przy piłce:

 Niech piłka porusza się bardzo szybko.
 Gra na jeden lub dwa kontakty
 Dobra gra pozycyjna – utrzymywanie się przy piłce.
 Rozpoznaj dobry moment by sygnalizować pozycję.

Przeciwnicy przy piłce:

 Dobre zorganizowanie (gra pozycyjna - strefowa).
 Rozpoznaj odpowiedni moment na odebranie piłki.
 Broń się aktywnie (rozbijaj kontratak przeciwników).

Wymiary, zależne od wieku i poziomu umiejętności:

 długość: ok. 15 – 18m
 szerokość: 40m

Umiejętności techniczne wymagane dla tej gry:

 Podanie wewnętrzną częścią stopy

Dlaczego wewnętrzną część stopy?

 Dokładność
 Szybkość
 „Krótka gra”

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry?

 Wybierz dobrą pozycję względem piłki (bądź świadomy sytuacji na boisku).
 Noga podpierająca:

Delikatnie ugięta, blisko piłki, zwykle ze stopą w kierunku gry.

28

 Noga uderzająca:

Delikatnie skierowana na zewnątrz, noga ugięta w stawie kolanowym, stopa zgięta

grzbietowo.

 Stopa uderzająca:

Delikatnie skierowana na zewnątrz, pod odpowiednim kątem do kierunku gry, czubek

buta podniesiony, stopa napięta.

 Obszar kontaktu z piłką:

Uderz piłkę wewnętrzną częścią stopy:

● Jeśli punkt kontaktu z piłką jest nisko, podanie półgórne, lub górne

● Jeśli punkt kontaktu z piłką jest wysoko, podanie dolne

Przyjęcie i kontrola piłki

Dlaczego zawodnik powinien przyjąć i kontrolować piłkę?

 Piłki nie można zagrać do innego gracza zawsze tylko i wyłącznie na jeden kontakt.
 Kierunek gry musi zmieniany, gra musi być przenoszona ze strefy gdzie jest wielu

zawodników do strefy boiska, gdzie jest ich mniej.

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry?

 Wybierz dobrą pozycję względem piłki i przeciwnika (bądź świadomy)
 Piłkę można przyjąć i kontrolować wszystkimi częściami ciała poza ramionami i dłońmi

(proste podbicie, wewnętrzna część stopy, podeszwa, udo, klatka piersiowa, głową,

sytuacyjne).

 Zasada: najpierw wybiegnij w kierunku piłki, potem przyjmij piłkę, stąd zatrzymanie i

kontrola piłki.

 Utrzymuj równowagę przez właściwe ustawienie ramion.
 Wykonaj tak mało czynności ruchowych, jak tylko to możliwe by rozegrać piłkę

(ekonomizacja ruchów, bez „przyruchów”).

 Zanim gracz przyjmie i będzie kontrolował piłkę, może on zamarkować ruch by oszukać

przeciwnika, a zatem dać sobie więcej czasu i przestrzeni (zwody bez piłki).

29

Gra 4 x 4 z przeprowadzeniem piłki przez linię

LEGENDA DO SYMBOLI

▄

▀

Drużyna przy piłce

Drużyna bez piłki

Zmodyfikowane zasady:

 Bramki można zdobyć przeprowadzając piłkę przez linię bramkową drużyny przeciwnej.

Charakterystyka

Własna drużyna przy piłce:

 Bramki zdobywa się przeprowadzając piłkę przez linię bramkową drużyny przeciwnej.
 Zachęcaj do gry 1 x1.

30

Przeciwnicy przy piłce:

 Broń się dobrze za pomocą gry pozycyjnej - strefowej.
 Zmuszaj przeciwnika do gry wszerz.
 Odbierz piłkę.

Założenia gry:

Własna drużyna przy piłce:

 Kontrola piłki w grze pozycyjnej.
 Działaj szybko, umiejętność dokładnego podania.
 Przewiduj sytuację na boisku, zmieniaj kierunek gry.

Przeciwnicy przy piłce:

 Miej piłkę w zasięgu wzroku.
 Zapobiegaj zdobyciu bramki przez przeciwnika bez faulu.

Wymiary, zależne od wieku i poziomu umiejętności:

 długość: 20m
 szerokość: 40m

Umiejętności techniczne wymagane dla tej gry:

Prowadzenie i bieg z piłką

Kiedy gracz powinien prowadzić piłkę?

 Prowadzenie piłki wolno – na ograniczonej przestrzeni.
 Bieg z piłką z dużą szybkością – wolna jest większa przestrzeń.

31

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry

 Noga uderzająca

Prowadź piłkę blisko nogi, odpowiednie ustawienie stopy, prowadź piłkę wewnętrzną

częścią stopy, prostym podbiciem, zewnętrznym podbiciem w zależności od sytuacji i

kierunku prowadzenia.

 Miejsce kontaktu

prowadź piłkę wewnętrzną częścią stopy, prostym podbiciem, zewnętrznym podbiciem w

zależności od sytuacji i kierunku prowadzenia.

 Ustawienie ciała

Górna część ciała delikatnie nad piłką; używaj ramion by zachować równowagę.

 Bieg

Kolana lekko ugięte (nie krokiem lekkoatlety).

 Uważaj (obserwuj):

● otoczenie (sytuacja w grze)

● boisko w pobliżu piłki (nierówna nawierzchnia)

Podanie wewnętrzną częścią stopy

Dlaczego wewnętrzną część stopy?

 Dokładność
 Szybkość
 „Krótka gra”

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry?

 Wybierz dobrą pozycję względem piłki (bądź świadomy sytuacji na boisku).
 Noga podpierająca:

Delikatnie ugięta, blisko piłki, zwykle ze stopą w kierunku gry.

 Noga uderzająca:

Delikatnie skierowana na zewnątrz, noga ugięta w stawie kolanowym, stopa zgięta

grzbietowo.

 Stopa uderzająca:

32

 Delikatnie skierowana na zewnątrz, pod odpowiednim kątem do kierunku gry, czubek

buta podniesiony, stopa napięta.

 Obszar kontaktu z piłką:

Uderz piłkę wewnętrzną częścią stopy:

● Jeśli punkt kontaktu z piłką jest nisko, podanie półgórne, lub górne

● Jeśli punkt kontaktu z piłką jest wysoko, podanie dolne

Przyjęcie i kontrola piłki

Dlaczego zawodnik powinien przyjąć i kontrolować piłkę?

 Piłki nie można zagrać do innego gracza zawsze tylko i wyłącznie na jeden kontakt.
 Kierunek gry musi zmieniany, gra musi być przenoszona ze strefy gdzie jest wielu

zawodników do strefy boiska, gdzie jest ich mniej.

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry?

 Wybierz dobrą pozycję względem piłki i przeciwnika (bądź świadomy)
 Piłkę można przyjąć i kontrolować wszystkimi częściami ciała poza ramionami i dłońmi

(proste podbicie, wewnętrzna część stopy, podeszwa, udo, klatka piersiowa, sytuacyjne,

głowa).

 Zasada: najpierw wybiegnij w kierunku piłki, potem przyjmij piłkę, stąd zatrzymanie i

kontrola piłki.

 Utrzymuj równowagę przez ustawienie właściwe ramion.
 Wykonaj tak mało czynności ruchowych, jak tylko to możliwe by rozegrać piłkę

(ekonomizacja ruchów, bez „przyruchów”).

 Zanim gracz przyjmie i będzie kontrolował piłkę, może on zamarkować ruch by oszukać

przeciwnika, a zatem dać sobie więcej czasu i przestrzeni (zwody bez piłki).

Wślizg

Kiedy wślizg powinien być stosowany?

33

 Ostatnia szansa na:

 Powstrzymanie przeciwnika przed strzałem na bramkę, dośrodkowaniem.
 Odzyskanie posiadania piłki.

 Stosuj wślizg tylko gdy jesteś pewien, że dosięgniesz piłki i, najlepiej, odbierzesz ją; w

przeciwnym razie pozostań na nogach!

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry

Wślizg na piłkę w czasie biegu przy pełnej szybkości:

 Noga podpierająca:

Blisko lub na ukos za przeciwnikiem, mocno ugięta.

 Ciało:

Ciało maksymalnie napięte.

 Noga uderzająca:

Wygarnia piłkę przeciwnikowi.

 Stosuj wślizg i, w zależności od powierzchni boiska i odległości od przeciwnika, zdecyduj

czy:

● wykopnąć piłkę czubkiem buta

● podać piłkę wewnętrzną częścią stopy

● odzyskać piłkę przez wygarnięcie piłki.

34

Gra 4 x 4 z dwiema pełnowymiarowymi bramkami

LEGENDA DO SYMBOLI

▄

▀

Drużyna przy piłce

Drużyna bez piłki

Charakterystyka

Własna drużyna przy piłce:

 Celem zdobycie bramek.
 Wbiegnij w wolną przestrzeń z lub bez piłki.
 Ustawienie drużyny na właściwych pozycjach, podawaj piłkę dokładnie.
 Ważne jest wznowienie gry przez bramkarza.

Przeciwnicy przy piłce:

 Zapobiegaj próbom zdobycia gola.
 Blokowanie strzałów na bramkę

35

Założenia gry:

Własna drużyna przy piłce:

 Ustawienie w kierunku bramki.
 Dobra gra pozycyjna.
 Strzelaj, kiedy tylko nadarzy się okazja
 Wygraj pojedynek 1x1 z przeciwnikiem, by dostać się z piłką na wolną przestrzeń.
 Bramkarz musi dokładnie wznawiać grę wyrzutem.

Przeciwnicy przy piłce:

 Kryj krótko zawodnika przy piłce.
 Nie cofaj się w kierunku własnej bramki.
 Blokuj strzały.

Wymiary, zależne od wieku i poziomu umiejętności:

 długość: ok. 30m
 szerokość: ok. 30-35m

Zdobycie bramki musi być możliwe z każdego miejsca na boisku!

Umiejętności techniczne potrzebne dla tego rodzaju gry:

Uderzenie piłki prostym podbiciem

Kiedy gracz powinien uderzyć piłkę prostym podbiciem?

 Gdy strzela na bramkę.

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry

Dobra pozycja względem piłki.

Noga podpierająca:

 Umieść nogę podpierającą zaraz obok lub za piłką, ze stopą skierowaną w kierunku

gry (zgiętą w stawie kolanowym).

36

● Noga podpierająca nieco obok piłki -> tor lotu piłki – dołem

● Noga podpierająca nieco za piłką, noga uderzająca pod piłką -> tor lotu piłki – górą

Ciało:

● Napięte

● Pochylone w bok nad podpierającą nogą (zrób miejsce dla nogi uderzającej)

● Pochylone do przodu w momencie strzału.

Stopa uderzająca:

 Skieruj palce w dół i usztywnij stopę.

Miejsce kontaktu:

 Wewnętrzne podbicie lub proste podbicie, w zależności od sytuacji.

Podanie wewnętrzną częścią stopy

Dlaczego wewnętrzną część stopy?

 Dokładność
 Szybkość
 „Krótka gra”

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry?

 Wybierz dobrą pozycję względem piłki (bądź świadomy sytuacji na boisku).
 Noga podpierająca:

Delikatnie ugięta, blisko piłki, zwykle ze stopą w kierunku gry.

 Noga uderzająca:

Delikatnie skierowana na zewnątrz, noga ugięta w stawie kolanowym, stopa zgięta

grzbietowo.

 Stopa uderzająca:

Delikatnie skierowana na zewnątrz, pod odpowiednim kątem do kierunku gry, czubek

buta podniesiony, stopa napięta.

37

 Obszar kontaktu z piłką:

Uderz piłkę wewnętrzną częścią stopy:

● Jeśli punkt kontaktu z piłką jest nisko, podanie półgórne, lub górne

● Jeśli punkt kontaktu z piłką jest wysoko, podanie dolne

Przyjęcie i kontrola piłki

Dlaczego zawodnik powinien przyjąć i kontrolować piłkę?

 Piłki nie można zagrać do innego gracza zawsze tylko i wyłącznie na jeden kontakt.
 Kierunek gry musi zmieniany, gra musi być przenoszona ze strefy gdzie jest wielu

zawodników do strefy boiska, gdzie jest ich mniej.

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry?

 Wybierz dobrą pozycję względem piłki i przeciwnika (bądź świadomy)
 Piłkę można przyjąć i kontrolować wszystkimi częściami ciała poza ramionami i dłońmi

(proste podbicie, wewnętrzna część stopy, podeszwa, udo, klatka piersiowa, sytuacyjne,

głowa).

 Zasada: najpierw wybiegnij w kierunku piłki, potem przyjmij piłkę, stąd zatrzymanie i

kontrola piłki.

 Utrzymuj równowagę przez ustawienie właściwe ramion.
 Wykonaj tak mało czynności ruchowych, jak tylko to możliwe by rozegrać piłkę

(ekonomizacja ruchów, bez „przyruchów”).

 Zanim gracz przyjmie i będzie kontrolował piłkę, może on zamarkować ruch by oszukać

przeciwnika, a zatem dać sobie więcej czasu i przestrzeni (zwody bez piłki).

38

Gra 4 x 4 (na długim, wąskim boisku)

LEGENDA DO SYMBOLI

▄

▀

Drużyna przy piłce

Drużyna bez piłki

Charakterystyka:

Własna drużyna przy piłce:

 Po odebraniu piłki, wykonaj podanie do przodu tak szybko jak to możliwe.

Przeciwnicy przy piłce:

 Natychmiastowy pressing na przeciwnika z piłką.

Założenia gry:

Własna drużyna przy piłce:

 Zawsze bądź gotów na grę piłki do przodu.
 Umiejętność „otwierającego” podania piłki.

39

 Dobra gra pozycyjna na ograniczonej przestrzeni jako przygotowanie do podania do

przodu.

 Krótkie kombinacje (na jeden lub dwa kontakty)
 Dobra współpraca (komunikacja) pomiędzy graczami wyprowadzającymi kontratak i

napastnikiem.

Przeciwnicy przy piłce:

 Celem ataku jest piłka.
 Odetnij napastnika od podania.

Wymiary, zależne od wieku i poziomu umiejętności:

 długość: 4 m
 szerokość: 10-15m

Umiejętności techniczne potrzebne dla tego rodzaju gry:

Uderzenie piłki prostym podbiciem

Kiedy gracz powinien uderzyć piłkę prostym podbiciem?

 Gdy strzela na bramkę.
 Grając długą piłkę w celu przeniesienia gry w inną strefę boiska.

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry

Dobra pozycja względem piłki.

Noga podpierająca:

 Umieść nogę podpierającą zaraz obok lub za piłką, ze stopą skierowaną w kierunku

gry (ugiętą w stawie kolanowym).

● Noga podpierająca nieco obok piłki -> tor lotu piłki – dołem

● Noga podpierająca nieco za piłką, noga uderzająca pod piłką -> tor lotu piłki – górą

40

Ciało:

● Napięte

● Pochylone w bok nad podpierającą nogą (zrób miejsce dla nogi uderzającej)

● Pochylone do przodu w momencie strzału.

Stopa uderzająca:

 Skieruj palce w dół i usztywnij stopę.

Miejsce kontaktu:

 Wewnętrzne podbicie lub proste podbicie, w zależności od sytuacji.

Podanie wewnętrzną częścią stopy

Dlaczego wewnętrzną część stopy?

 Dokładność
 Szybkość
 „Krótka gra”

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry?

 Wybierz dobrą pozycję względem piłki (bądź świadomy sytuacji na boisku).
 Noga podpierająca:

Delikatnie ugięta, blisko piłki, zwykle ze stopą w kierunku gry.

 Noga uderzająca:

Delikatnie skierowana na zewnątrz, noga ugięta w stawie kolanowym, stopa zgięta

grzbietowo.

 Stopa uderzająca:

Delikatnie skierowana na zewnątrz, pod odpowiednim kątem do kierunku gry, czubek

buta podniesiony, stopa napięta.

 Obszar kontaktu z piłką:

Uderz piłkę wewnętrzną częścią stopy:

● Jeśli punkt kontaktu z piłką jest nisko, podanie półgórne, lub górne

● Jeśli punkt kontaktu z piłką jest wysoko, podanie dolne

41

Gra 4 x 4 z bocznymi strefami

(Nacisk położony na bramki zdobyte głową, odpowiednie dla starszych nastolatków)

LEGENDA DO SYMBOLI

▄

▀

Drużyna przy piłce

Drużyna bez piłki

Zmodyfikowane zasady:

W zależności od płynności gry, trener może przedsięwziąć następujące środki:

 Bramki mogą być tylko zdobywane głową i spoza linii 16m.


Strefa wolna po obu stronach boiska (szeroka na 4,5m) – tam gra 1x1.

42

Charakterystyka

Własna drużyna przy piłce:

 Zdobywaj bramki głową.
 Uruchamiaj graczy na skrzydłach.
 Strzały z dystansu.
 Ważne odpowiednie wznowienie gry przez bramkarza.

Przeciwnicy przy piłce:

 Gra bramkarza na przedpolu bramkowym (chwyt dośrodkowań)
 Gra głową w obronie.
 Zapobieganie strzałom z dystansu.

Założenia gry:

Własna drużyna przy piłce:

 Dobra gra pozycyjna by umożliwić wybiegnięcie skrzydłowych w boczne sektory

boiska.

 Gracze wyspecjalizowani grają na swoich pozycjach.
 Szybka wymiana podań w zespole
 Dobra kontrola piłki: podanie, przyjęcie i prowadzenie, dośrodkowania, gra głową

i strzały do bramki.

 Odpowiednie wznowienie gry przez bramkarza (ręką).

Przeciwnicy przy piłce:

 Dobra gra pozycyjna w obronie.
 Atak na zawodnika z piłką by zapobiec dośrodkowaniom i strzałom z dystansu.
 Dobra technika gry w obronie: gra ciałem, blokowanie, wślizgi, odbiór piłki (bez

fauli).

 Technika gry bramkarza: radzenie sobie z wysokimi piłkami (dośrodkowania):

chwyt, piąstkowanie, przerzucenie piłki nad poprzeczką.

Wymiary, zależne od wieku i poziomu umiejętności:

 długość: ok. 32m
 szerokość: ok. 41-45m

43

Umiejętności techniczne potrzebne dla tego rodzaju gry:

Gra głową

Kiedy gracz powinien grać piłkę głową?

Wysokie piłki (zarówno w obronie jak i ataku)

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element techniczny

Ogólnie:

Gra głową z miejsca

Timing:

 Odpowiedni moment kontaktu z piłką.
 Odpowiedni moment na wyskok do piłki.
 Odpowiednie ustawnie ciała względem piłki – na wprost
 Zaraz przed zetknięciem z piłką, ciało jest wygięte do tyłu a nogi ugięte w stawach

kolanowych.

Nogi:

 Ruch uderzenia piłki głową zainicjowany jest przez nogi

Ciało:

 Z wygiętego w tył, szybki ruch przeciwny.
 Kontakt z piłką gdy ciało ustawione jest pionowo.

Głowa:

 Wciągnij podbródek, trzymaj kark napięty.

Punkt kontaktu:

 Środek czoła.

Szczegóły:

Gra głową z miejsca, podczas obracania się. Gra głową w prawo, cofnij prawą nogę.

 Górna część ciała obraca się w kierunku zagrania piłki głową.

44

Gra głową w powietrzu do przodu:

 Odbicie jednonóż po ostatnim długim kroku.
 Noga dobijające ugięta w stawie kolanowym.
 Wolna noga ugięta i wysunięta do przodu.
 Piłka musi być zagrana głową w najwyższym punkcie skoku.

Skok i gra głową podczas obracania się:

 Gra głową w prawo, wybij się z prawej nodze, zacznij się obracać.
 Wolna noga wspiera skok (wysokość) i zwrot (kierunek).
 Ramiona skręcają się gwałtownie i kontakt z piłką następuje, gdy jesteś na wprost do

piłki.

Uderzenie piłki prostym podbiciem

Kiedy gracz powinien uderzyć piłkę prostym podbiciem?

 Gdy strzela na bramkę.
 Grając długą piłkę w celu przeniesienia gry w inną strefę boiska.

Na czym się skupić by wykonać dobrze technicznie omawiany element gry

 Dobra pozycja względem piłki.
 Noga podpierająca:

Umieść nogę podpierającą zaraz obok lub za piłką, ze stopą skierowaną w kierunku gry a

kolanem lekko ugiętym.

● Noga podpierająca nieco obok piłki -> tor lotu piłki – dołem

● Noga podpierająca nieco za piłką, noga uderzająca pod piłką -> tor lotu piłki – górą

 Ciało:

● Napięte

● Pochylone w bok nad podpierającą nogą (zrób miejsce dla nogi uderzającej)

● Pochylone do przodu w momencie strzału.

45

Stopa uderzająca:

Skieruj palce w dół i usztywnij stopę.

Miejsce kontaktu:

Wewnętrzne podbicie lub proste podbicie, w zależności od sytuacji.

46

Gra 4 x 4 na krótkim, szerokim boisku (z jednym bramkarzem)

LEGENDA DO SYMBOLI

▄

▀

Drużyna przy piłce

Drużyna bez piłki

Wymiary, zależne od wieku i poziomu umiejętności:

 długość: 20m
 szerokość: 40m

Zmodyfikowane zasady

 1 pełnowymiarowa bramka z siatką i jednym bramkarzem.
 Druga drużyna broni całej szerokości boiska (40m).
 Drużyna z bramkarzem może tylko zdobyć punkt przeprowadzając piłkę przez linię.

47

Charakterystyka:

Posiadanie piłki: drużyna w niebieskich koszulkach:

 Dobra gra pozycyjna, utrzymywanie dużej szybkości gry, umożliwia przeniesienie gry

w wolną strefę boiska, w wyniku czego zwiększają się szanse na strzelenie bramki.

 Zawodnicy, którzy posiadają piłkę zostają zmuszeni są do gry 1x1 z przeciwnikiem,

co powodować będzie bardziej indywidualnym podejmowaniem pojedynków 1x1 i

krótkimi kombinacjami 2x1 w celu zdobycia bramki.

Posiadanie piłki: drużyna w czarnych koszulkach:

 Drużyna A musi dobrze się bronić pozycyjnie.
 Bramkarz musi dobrze „czytać grę”, uczyć się rozpoznawać sytuacje i natychmiast

odpowiednio reagować.

Założenia gry, gdy własna drużyna/przeciwnicy są przy piłce

Własna drużyna przy piłce:

Drużyna A przy piłce:

 Piłka musi cały czas szybko się poruszać; gra na 1-2 kontakty z piłką.

Drużyna B przy piłce:

 Piłka musi być rozgrywana ostrożnie. Maksymalna presja wywierana przez

przeciwników nakłada znaczne wymagania na indywidualne umiejętności

techniczne zawodników takie jak: gra 1x 1, drybling, kombinacje 2 x 1.

 Strzelaj na bramkę kiedykolwiek nadarzy się okazja.

Przeciwnicy przy piłce:

Drużyna A przy piłce:

 Gdy drużyna A jest przy piłce, zawodnicy drużyny B muszą krótko i

zdecydowanie kryć swoich przeciwników oraz atakować piłkę. Mogą to robić,

ponieważ mają zabezpieczenie w postaci bramkarza. Znaczne wymagania zostały

nałożone na umiejętności zawodników w zakresie techniki gry obronnej: odbiór

piłki, gra ciałem, markowanie ataku, atak na piłkę w odpowiednim momencie,

blokowanie gdy jest szansa na odbiór piłki).

Drużyna B przy piłce:

 Drużyna B musi znaleźć odpowiedni moment na odebranie piłki. Ważna jest

koncentracja, ponieważ przegrany pojedynek

jest fatalny w skutkach. Należy

48

bronić się umiejętnie pozycyjnie, być

ruchliwym, zachować dobry przegląd

sytuacji wokół piłki i bezpośredniego przeciwnika.

 Komunikacja pomiędzy zawodnikami drużyny B jest bardzo ważna, gdy drużyna

A jest przy piłce. Nigdy nie należy tracić orientacji w sytuacji na boisku oraz piłki

z pola widzenia. .

 Bramkarz, poza grą w defensywie, ma również ważna rolę w budowaniu

kontrataku, np. w szybkim przeniesieniu gry do przodu, gdy przechwycił piłkę.

49

Gra 4 x 4 z dwiema małymi bramkami i bandami, szczególnie dla

najmłodszych zawodników (6 – 10 lat)

Wymiary, zależne od wieku i poziomu umiejętności:

 długość: 40m
 szerokość: 20m

 Małe bramki
 Bandy, np. o wysokości 1m (lub w sali gimnastycznej z umożliwieniem gry piłki o

ściany).

Charakterystyka

 Ponieważ piłka (prawie) nigdy nie wypada poza boisko, ten rodzaj gry jest bardzo

odpowiedni dla zawodników w każdym wieku. W bardzo krótkim czasie zawodnicy

biorący udział w grze wielokrotnie stawiają czoła nowym sytuacjom, które wymagają od

nich (technicznych) rozwiązań.

 Bandy sprawiają, że gra jest bardziej efektowna i efektywna zarazem – jest zorientowana

na strzelanie bramek. Nawet akcje, które potencjalnie zakończyły się niepowodzeniem

(np. autem) nie mają poważnych konsekwencji, a piłka wkrótce znów jest rozgrywana w

kierunku bramki.

 Ten rodzaj gry wymaga także od zawodników kreatywności, ponieważ mogą oni

wykorzystać bandy jako dodatkową pomoc (dlatego ściana staje się pewnego rodzaju

dodatkowym współpartnerem).

 Dzięki tej pomocy gra jest zupełnie inna niż gra z liniami bocznymi. Dla starszych

zawodników ograniczona przestrzeń utworzona przez linie jest przeszkodą, która może

stworzyć użyteczną sytuację poznawczą.

Założenia gry

 Ten rodzaj gry dostarcza wielu okoliczności poznawczych.
 Obrońcy muszą brać pod uwagę „zagrożenie” gry o bandę (można przedtem ustalić czy

dozwolona jest gra o bandy na liniach końcowych).

 Najważniejszym aspektem tej gry jest fakt, iż wiele wymagań położonych jest na

umiejętności techniczne zawodników i kontrolę piłki w bardzo krótkim czasie: drybling,

podawanie, uderzanie piłki, przyjmowanie piłki, markowanie, strzały, itp.

50

Gra 4 x 4 „z kończącym się czasem gry” (np. 3 minuty do końca)

LEGENDA DO SYMBOLI

▄

▀

Drużyna przy piłce

Drużyna bez piłki

Wszystkie warianty gier 4 x 4

Charakterystyka

 zespół, który jest w posiadaniu piłki musi zdobyć bramkę – założenie, że przegrywa, a

czas się kończy

 zespół, który nie posiada piłki, musi przejąć piłkę – założenie, że prowadzi jedną

bramką

 zespół, który prowadzi grę nie może stracić piłki, w przeciwnym razie kończymy gre

51

Ponadto:

 scenariusz meczu musi być dokładnie przedstawiony zawodnikom przez trenera.

Szkoleniowiec powinien stworzyć atmosferę realności sytuacji tak, by wymusić na

zawodnikach wymagane zachowanie na boisku

Założenia gry

 w zależności od scenariusza, jest kilka ważnych aspektów gry

1. Zdolności psychiczne („czy zawodnik sobie poradzi?”)

2. Umiejętności techniczne („czy ma je wystarczające, by zdobyć bramkę lub

przyjąć piłkę?”)

3. Przygotowanie mentalne (koncentracja, komunikacja, upór)

 sytuacja, gdy czas gry kończy się wymusza na zawodnikach pewien rodzaj zachowań,

których próżno szukać w innych momentach meczu.

- zawodnicy mogą bronić zbyt agresywnie – faule

- mogą atakować zbyt chaotycznie – straty piłki

- mogą wystąpić trudności w komunikacji – nieporozumienia – straty piłki

- dwójka obrońców włączyć się może a akcję ofensywne zespołu – niewłaściwa

komunikacja

 jeżeli zespół bez piłki atakuje bardzo agresywnie, zdecydowanie, wymusza to

zawodnikach

drużyny

przy

piłce

odpowiednie

wykorzystanie

zdobytych

umiejętności technicznych takich jak: zastawianie piłki, wygrywanie pojedynków

1 x 1, gra kombinacyjna

 maksymalne wykorzystanie wolnej przestrzeni, w momencie, gdy utrzymanie się

zespołu w posiadaniu piłki jest tak istotne dla przebiegu gry

52

Gra 4 x 4 – trzy zespoły

Wszystkie warianty gier 4 x 4

LEGENDA DO SYMBOLI

▄

▀

Drużyna przy piłce

Drużyna bez piłki

 Zespół, który zdobywa bramkę pozostaje na boisku, natomiast miejsce drużyny która

straciła gola zajmuje trzeci zespół, czekający do tej pory poza placem gry. Każda

drużyna pozostaje na boisku maksymalnie pięć razy.

 Zespół, który nie bierze udziału w grze „aktywnie wypoczywa”, grając 3x1 na

ograniczonym polu W zależności od zaawansowania technicznego zawodników trener

powinien ograniczyć pole gry oraz liczbę kontaktów z piłką – najlepiej do jednego

53

Charakterystyka:

 Sytuacja, kiedy tracący bramkę zespół zastępowany jest na boisku przez inny

wprowadza atmosferę rywalizacji – co w samym sobie jest celem gier.

 Jeżeli jeden z zespołów często wygrywa, pozostałe dwie drużyny przy dużej

motywacji trenera bardzo chcą zwyciężyć. Wszystko odbywać musi się oczywiście w

kontrolowany sposób oraz w ramach przepisów

Założenia gry:

W opisanej rywalizacji stosować można założenia z wszystkich wariantów gier 4 x 4.

54

Turniej 4 x 4

Zespoły mogą być wybierane przez młodych zawodników, do których dołączamy jednego

„trenera” – wybranego również spośród zawodników (zmienia się z zawodnikami).

Charakterystyka:

 zawodnicy grają w różnych konfiguracjach (co mecz inne ustawienie zawodników

– zmiany)

 każdy mecz rozgrywany jest na innym boisku
 każdy mecz jest przeciwko innemu przeciwnikowi
 zawodnicy kontrolują siebie wzajemnie – egzekwowanie przepisów, informowanie

trenera o wynikach

 wewnętrzna motywacja, inicjatywa są bardzo ważnymi elementami tych

rozgrywek

Założenia gry:

 zdobywanie dużej liczby bramek w krótkim czasie
 dobra komunikacja pomiędzy zawodnikami
 im lepsza współpraca, tym więcej bramek i punktów dla zawodników

55

SPIS TREŚCI

1. Czym jest gra 4 x 4 ………………………………………………………………………...1

2. Czym nie jest gra 4 x 4 ……………………………………………………………………..4

3. Dlaczego 4 x 4? ………………………………………………………………………….....5

4. Zasady, założenia 4 x 4 …………………………………………………………………….6

5. Odmiany podstawowej formy gry 4 x 4 …………………………………………………..10

6. Elementy gry 4 x 4 ………………………………………………………………………..12

7. Zadania zawodników grze 4 x 4 ………………………………………………………….13

7.1. Libero – środkowy obrońca ……….………………………………………………..13

7.2. Pomocnicy …………………………………………………………………………. 17

7.3. Napastnik …….…………………………………………………………………….. 21

8. Warianty gry 4 x 4 ……………………………………………………………………….. 25

8.1. Podstawowa gra 4 x 4 ……………………………………………………………….25

8.2. Gra 4 x 4 z czterema małymi bramkami …………………………………………….26

8.3. Gra z przeprowadzeniem piłki przez linię …………………………………………..29

8.4. Gra 4 x 4 z dwiema pełnowymiarowymi bramkami ………………………………...34

8.5. Gra 4 x 4 na długim, wąskim boisku ………………………………………………..38

8.6. Gra 4 x 4 z bocznymi strefami …………………...………………………………….41

8.7. Gra 4 x 4 na krótkim, szerokim boisku ……………………………………………...46

8.8. Gra 4 x 4 z małymi bramkami i bandami …………………………………………... 49

8.9. Gra 4 x 4 „z kończącym się czasem” ………………………………………………..50

8.10. Gra 4 x 4 – trzy zespoły ……………………………………………………………52

8.11. Turniej 4 x 4 ……………………………………………………………………….54

9. Spis treści ………………………………………………………………………………….55