background image
background image

Liczba chorych na cukrzycę

 

(mln)

Region

2000

2030

Wzrost (%)

Świat ogółem

171 (2,8%)

366 (4,4%)

114

Afryka Płn.

20

32

163

Indie

31

79

151

Chiny

20

42

104

Kraje ustab. ekon.

44

68

54

Byłe repub. ZSRR

11

13

20

wg Wild S., Diabetes Care, 2004

background image

Chorobowość

 

DM i IGT na świecie 

w populacji 20-79 lat

2003

2025

Liczba chorych na DM (mln)

194

333

Chorobowość

 

z powodu DM (%)

5,1

6,3

Liczba chorych z IGT (mln)

314

472

Chorobowość

 

z powodu IGT (%)

8,2

9,0

DM –

 

cukrzyca, 

IGT –

 

upośledzona tolerancja glukozy

IDF, 2003

background image

Chorobowość

 

z powodu cukrzycy w Polsce

Polskie Wieloośrodkowe Badania nad Epidemiologią

 

Cukrzycy 

(PWBEC) 1998 –

 

2000

(ośrodek krakowski, lubelski, łódzki, 

populacja >35r.ż., OGTT wg WHO)

częstość

 

cukrzycy typu 2 –

 

5,37%

Badanie WET-Diab (2004)

(1500 mieszkańców Wrocławia w wieku 55-75 lat,

OGTT wg WHO)

cukrzyca znana –

 

4,8%, świeżo rozpoznana –

 

6,1%, IGT 

 

7,2%, IFG –

 

6,0%

background image

INSULINOOPORNOŚĆ

ZABURZENIA 
SEKRECJI INSULINY

CZYNNIKI 
ŚRODOWISKOWE

CZYNNIKI GENETYCZNE

CZYNNIKI 
IMMUNOLOGICZNE

Patogeneza cukrzycy typu 2

Patogeneza cukrzycy typu 2

background image

Historia naturalna cukrzycy typu 2

Historia naturalna cukrzycy typu 2

Stężenie glukozy

(mg/dl)

Czas trwania cukrzycy (lata)

126

- 20

- 10

0

10

20

30

IGT

CUKRZYCA

Glikemia poposiłkowa

Glikemia na czczo

Insulinooporność

Wydzielanie insuliny

Kahn C.R. i wsp.,Diabetes 1994;43:1066-1082

background image

Gluk

oza

Insulina

Zaburzenia 

wydzielania

insuliny             

INSULINOOPORNOŚĆ

Zaburzenia sekrecji insuliny i insulinooporność

 

-

gdzie są

 

„zlokalizowane”

 

?

background image

Własności sekrecyjne

tkanki tłuszczowej

angiotenzyna II

angiotenzynogen

leptyna

rezystyna

TNF

IGF

- 1

TGF

ß

FGF

MCSF

PAI- 1

estrogeny

IL

- 6

kortyzol

background image

* male

Adapted from: UKPDS Group:  Diabetes Res 13: 1-11, 1990.

Mikroangiopatia 

Neuropatia

 

obwodowa

Nadciśnienie tętnicze

 

Makroangiopatia

 

Choroba naczyń

 

obwodowych

Retinopatia

 

Impotencja

 

Upośledzenie odruchów ścięgnistych
Zaburzenie czucia wibracji

Udar/TIA

 

Zawał

 

mięśnia sercowego

Nieprawidłowe

 

EKG

Brak tętna na tętnicach obwodowych
Chromanie przestankowe
Zmiany troficzne skóry

21 %

66 %*

 

49 %

 

51 %

65 %

38 %

 

34 %

 

33 %

45 %

 

37 %

 

46 %

Powikłania przy rozpoznaniu cukrzycy 

(UKPDS)

background image

Średni czas trwania cukrzycy 

przed rozpoznaniem 

= 10 lat

w populacji nieobjętej 

badaniami przesiewowymi

Harris MI, Diabetes Care 1994.

background image

Objawy cukrzycy

 

poliuria

 

nykturia

 

polidypsja, suchość

 

błon śluzowych

 

zaburzenia widzenia

 

zmęczenie, brak apetytu

 

utrata masy ciała

 

nawracające infekcje grzybicze i bakteryjne

 

zapach acetonu z ust (zielonych, zgniłych jabłek)

 

nudności, wymioty, bóle brzucha

 

utrata przytomności, śpiączka

background image

Odmienności objawów cukrzycy u 

osób w podeszłym wieku

Przyczyna                                     Objawy

Zaburzenia osobowości              osłabienie pamięci, złe samopoczucie, nasilenie osi
i funkcji poznawczych                 dementywnych

Diureza osmotyczna                    poliuria, nykturia, nietrzymanie moczu, brak

polidypsji, zaburzenia snu, zmęczenie

Zaburzenia refrakcji                     zaburzenia widzenia, zmniejszenie aktywności 

ruchowej

Zaburzenia reologiczne              chromanie przestankowe, udar

 

mózgu, zawał

 

serca

krwi

Inne                                              nawracające infekcje, utrudnione gojenie się

 

ran, 

śpiączki hiperglikemiczne

background image

Algorytm rozpoznawania cukrzycy 

(wg PTD 2007)

objawy hiperglikemii, glukozuria, hiperglikemia przygodna

oznaczyć

 

glikemię

 

o dowolnej porze w ciągu dnia

 

11,1 mmol/l (≥

 

200mg/dl)

< 11,1 mmol/l (<200mg/dl)

oznacz glikemię* na czczo

 

7,0 mmol/l (≥126mg/dl)

5,6-6,9 mmol/l (100-125mg/dl)

powtórzyć

 

oznaczenie

wykonać

 

OGTT*, 2 godz.

 

7,0 mmol/l (≥126mg/dl)

 

11,1 mmol/l 

(≥200mg/dl)

<11,1 mmol/l

 

(<200mg/dl)
i ≥7,8 mmol/l
(≥140mg/dl)

< 7,8 mmol/l 
(<140mg/dl)

cukrzyca

upośledzona 

tolerancja glukozy 

(IGT)

nieprawidłowa 

glikemia na czczo 

(IFG)

background image

Aktywne wykrywanie cukrzycy

 

W grupie ryzyka co roku

 

U osób bez czynników ryzyka 

powyżej 45 roku życia co 3 lata

 

Pomiar glikemii w osoczu krwi żylnej w 

akredytowanym laboratorium za pomocą

 

analizatora biochemicznego

background image

Czynniki ryzyka cukrzycy typu 2

 

BMI ≥

 

25 kg/m

2

 

wiek > 45 lat

 

dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy (krewni I

o

)

 

siedzący tryb życia, mała aktywność

 

fizyczna

 

nadciśnienie tętnicze (≥

 

140/90 mmHg)

 

hiperlipidemia: HDL < 40 mg/dl i/lub TG > 250 mg/dl

 

przebyte zaburzenia tolerancji glukozy (IFG, IGT)

 

cukrzyca ciężarnych w wywiadzie 

 

urodzenie dziecka z masą

 

ciała > 4000 g

 

zespół

 

policystycznych jajników

 

choroba układu sercowo-naczyniowego

background image

Kryteria wyrównania gospodarki 

węglowodanowej  2011

Kryterium ogólne:

 

HbA1c: ≤7%

vs 2010  -

 

nie podano kryteriów dla FPG i PPG

-

 

glikemia na czczo i przed posiłkami (dotyczy również

 

samokontroli):

70- 110 mg/dl (3,9 -

 

6,1 mmol/l)

-

 

glikemia 2 godziny po posiłku

-

 

podczas samokontroli: 

< 160 mg/dl (8,9 mmol/l)

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę

 

2011

background image

Kryteria wyrównania gospodarki 

węglowodanowej

„Oceniając profil glikemii 

w odniesieniu do 

docelowych wartości

HbA1c, należy 

kierować

 

się

 

przelicznikiem 

odnoszącym wartość

HbA1c do średniej dobowej 

i zakresu stężeń

 

glukozy;”

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę

 

2011

background image

Kryteria wyrównania gospodarki 

węglowodanowej 

Kryteria szczegółowe:

a) 

HbA1c: ≤

 

6,5%:

— w odniesieniu do cukrzycy typu 1;

— w przypadku krótkotrwałej cukrzycy typu 2.

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę

 

2011

background image

Kryteria wyrównania gospodarki 

węglowodanowej

Kryteria szczegółowe:

b) HbA1c : < 8,0%

-

 

w przypadku chorych w wieku > 70 lat

-

 

z wieloletnią

 

cukrzycą

 

(> 20 lat), 

-

 

u których współistnieją

 

istotne powikłania 

o charakterze makroangiopatii 
(przebyty zawał

 

serca i/lub udar mózgu);

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę

 

2011

background image

Kryteria wyrównania gospodarki 

węglowodanowej

Kryteria szczegółowe:
c) 

-

HbA1c: ≤

 

6,5% 

-

 

dzieci i młodzież

-

HbA1c ≤

 

6,1%  

-

 

kobiety planujące ciążę

 

i w ciąży 

- HbA1c ≤

 

7% -

 

osoby > 65. roku życia 

(jeżeli u chorego na cukrzycę

 

przewiduje się

 

przeżycie dłuższe niż

 

10 lat)

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę

 

2011

background image

Kryteria wyrównania gospodarki 

węglowodanowej

DOCELOWA WARTOŚĆ

 

HbA1c

GRUPA PACJENTÓW

≤7%

kryterium ogólne

≤6,5%

cukrzyca t1, krótkotrwała typu 2

< 8%

-

 

chorzy w wieku > 70 lat, 

- z  wieloletnią

 

cukrzycą

 

(> 20 lat), 

-

 

istotne powikłania o charakterze makroangiopatii 

≤6,5%

dzieci i młodzież

≤6,1%

planowanie ciąży, ciąża

≤7%

pacjenci >65 r.z. (planowane przeżycie > 10 lat)

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę

 

2011

background image

Określenie wartości docelowych 

w leczeniu cukrzycy

Należy dążyć

 

do osiągnięcia wszystkich wartości 

docelowych dotyczących gospodarki węglowodanowej, 

lipidowej, jak i ciśnienia tętniczego.

Intensywność

 

dążenia do wartości docelowych 

należy indywidualizować. W niektórych sytuacjach 

(np. przy zaawansowanych powikłaniach, 

w starszym wieku), osiągać

 

je stopniowo 

w ciągu kilku (3-6) tygodni. 

W starszym wieku i w sytuacji współistnienia chorób 

towarzyszących, jeśli prognoza przeżycia nie osiąga 

10 lat, należy złagodzić

 

kryteria wyrównania do 

takiego stopnia, który nie pogorszyć

 

jakości życia 

pacjenta.

background image

Leczenie cukrzycy

EDUKACJA

EDUKACJA

le

ki

, in

su

lin

sa

mo

ko

nt

ro

la

w

ys

iłe

k f

izy

cz

ny

dieta

background image
background image

Wysiłek fizyczny

1. Postępowanie:

Poinformuj

, że wysiłek fizyczny:

 

może korzystnie wpływać

 

na wrażliwość

 

na insulinę, ciśnienie tętnicze i profil lipidowy krwi

 

dla optymalnego efektu powinien być

 

podejmowany przynajmniej co 2–3 dni

 

może zwiększać

 

ryzyko wystąpienia ostrej lub opóźnionej hipoglikemii

Polecaj:

 

energiczne chodzenie przez 30 minut dziennie 3-5 razy w tygodniu (ok. 150 min./tydz.)

 

pływanie przez 1 godzinę

 

3 razy w tygodniu

Ostrzegaj:

 

o opóźnionej hipoglikemii, szczególnie przy przedłużonym, ciężkim lub nietypowym wysiłku 

 

u leczonych insuliną

 

że alkohol może zwiększać

 

ryzyko wystąpienia hipoglikemii po wysiłku

 

o ryzyku uszkodzeń

 

stopy podczas ćwiczeń

 

fizycznych

 

potrzebie diagnostyki choroby niedokrwiennej serca u osób rozpoczynających nowy program 
ćwiczeń

 

fizycznych

background image

Wysiłek fizyczny

2. Ryzyko związane z wysiłkiem fizycznym u chorych na cukrzycę:

Hipoglikemia:

 

oznaczyć

 

glikemię

 

włośniczkową

 

przed, w trakcie i po zakończeniu wysiłku 

 

rozważyć

 

redukcję

 

o 30-50% dawki insuliny szybko-/krótkodziałającej podawanej przed 

wysiłkiem

 

przed nieplanowanym wysiłkiem spożyć

 

dodatkową

 

porcję

 

węglowodanów (20-30 g/30 min. 

wysiłku)

 

unikać

 

wstrzykiwania insuliny w kończyny, które będą

 

obciążone, gdy wysiłek rozpoczyna 

się

 

30-60 min. od wstrzyknięcia 

Dekompensacja metaboliczna:

 

bardzo intensywny wysiłek może prowadzić

 

do hiperglikemii i ketozy 

 

cukrzyca typu 1: glikemia > 250 mg%, oznaczyć

 

ketonurię, gdy dodatnia zrezygnować

 

wysiłku

 

cukrzyca typu 2: zrezygnować

 

z wysiłku przy glikemii > 300 mg%

Nasilenie lub wystąpienie powikłań

 

naczyniowych cukrzycy:

 

retinopatia cukrzycowa proliferacyjna –

 

ryzyko krwawego wylewu do ciała szkilstego, 

odwarstwienie siatkówki 

 

nefropatia cukrzycowa –

 

nasilenie wydalania albumin i białkomoczu 

 

neuropatia autonomiczna –

 

obecność

 

hipotonii ortostatycznej 

 

ryzyko wystąpienia niemego niedokrwienia

background image

Wysiłek fizyczny

3. Wskazania do wykonania testu wysiłkowego u 

chorych na cukrzycę:

 

typowe lub atypowe dolegliwości sercowe 

 

spoczynkowy zapis ekg wskazujący na niedokrwienie mięśnia 

sercopwego

 

choroba obturacyjna tętnic szyjnych lub obwodowych 

 

siedzący tryb życia, wiek ≥

 

35 lat i zamiar intensyfikacji wysiłku 

fizycznego 

 

współistnienie (oprócz cukrzycy) co najmniej dwóch czynników ryzyka: 

-

 

cholesterol całk. ≥

 

240 mg%, LDL ≥

 

160 mg%, HDL ≤

 

35 mg%

-

 

RR > 140/90

-

 

palenie tytoniu

-

 

wywiad rodzinny w kierunku schorzeń

 

ukłądu sercowo-naczyniowego

-

 

obecność

 

mikro-

 

lub makroalbuminurii

background image

Insulinooporność

 

sugeruje:

Otyłość

 

(BMI ≥

 

30 kg/m

2

Otyłość

 

brzuszna (obwód talii: K > 80, M > 94 cm)

 

insulinemii podstawowej

 

wskaźnika HOMA-IR > 5 pkt

insulinemia na czczo    ×

 

glikemia nz czczo

[μj./ml]                               [mmol/l]

HOMA-IR  =    

22,5

Przewagę

 

zaburzeń

 

wydzielania insuliny sugeruje:

Prawidłowa masa ciała lub umiarkowana nadwaga (BMI 25-29,9)
Brak otyłości brzusznej
Prawidłowa

 

insulinemia podstawowa 

HOMA-IR ≤

 

5

background image

Leczenie cukrzycy typu 2

a. inhibitor alfa-glukozydazy jelitowej

Leki regulujące czynność

 

komórek 

:

a. pochodne sulfonylomocznika 
b. pochodne kwasu benzoesowego (glinidy) 

c.

 

inkretynomimetyki

d. inhibitory DPP IV

Leki zmniejszające insulinooporność:

a.

 

metformina

b.

 

tiazolidinediony (glitazony)

Leki regulujące wchłanianie glukozy z przewodu 
pokarmowego:

background image

Obawy o ryzyko sercowo

-

 

naczyniowe przy stosowaniu 

tradycyjnych doustnych leków przeciwcukrzycowych

“Stosowanie roziglitazonu wiązało się

 

z istotnym 

zwiększeniem ryzyka zawału serca i mieszczącym się

na granicy istotności zwiększeniem ryzyka zgonu z 

przyczyn sercowo-naczyniowych.”

Nissen et al. The New England Journal of Medicine 2007; 356:24

background image
background image

Nowe leki na cukrzycę

 

nie mogą

 

zwiększać

 

częstości 

występowania zdarzeń

 

sercowo

-

 

naczyniowych

 

Dla każdego nowego leku na cukrzycę

należy udowodnić, że nie zwiększa on 

nadmiernie ryzyka sercowo-naczyniowego 

background image

Zalecenia PTD 2011

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę

 

2011

background image

Schemat leczenia 
cukrzycy typu 2
PTD 2011

background image

Pochodne biguanidu

 

Metformax

 

tabl. 0,5 ; 0,85 g 

Siofor

 

tabl. 0,5 ; 0,85, 1,0 g,  

Glucophage

 

tabl. 0,5 ; 0,85 ; 1,0

 

Glucophage

 

XR

 

500mg 

Gluphormin

 

(max dawka 2,0 (3,0)

 

g/d)

Mechanizm działania -

 

zmieniają

 

powierzchniowy 

potencjał

 

elektrostatyczny błony mitochondrialnej, 

hamują

 

oksydacyjną

 

fosforylację

 

  stężenia ATP

background image

Komórkowy niedobór ATP prowadzi do:

 

hamowanie wchłaniania jelitowego glukozy i innych heksoz, 

aminokwasów, kw. żółciowych, witaminy B

12

 

, kw. foliowego

 

 

glukoneogenezy w wątrobie (hamowanie fruktozo-1,6-

 

bifosfatazy)

 

 

tkankowego zużycia glukozy -

 

 

liczby i powinowactwa 

receptorów insulinowych głównie w mięśniach szkieletowych 

prowadzących 

do 

 

liczby transporterów glukozy GLUT 4

 

Hamuje DPP-IV → ↑ GLP-1

 

 

glikolizy beztlenowej w tkankach obwodowych (mm. szkieletowe)

 

 

utlenianie kwasów tłuszczowych w mięśniach (cykl Randla)

 

 

poziom cholesterolu i triglicerydów w surowicy

 

aktywacja fibrynolizy  (

 

PAI-1, fibrynogen)

Pochodne biguanidu

background image

Wskazania

 

każdy typ cukrzycy

 

cukrzyca typu 2 skojarzona z otyłością

 

cukrzyca typu 2 skojarzona z hipertrójglicerydemią, 
hipercholesterolemią

 

cukrzyca typu 2 leczona insuliną

 

u ludzi otyłych, 

z wysokim zapotrzebowaniem na insulinę, rzadziej 
cukrzyca typu 1 o podobnych cechach

background image

Przeciwwskazania do biguanidów

 

uczulenie na biguanidy

 

wiek powyżej 70 r.ż.

 

ciąża

 

cukrzyca w okresie znacznego 
niewyrównania (kwasica 
ketonowa)

 

nefropatia cukrzycowa

 

retinopatia proliferacyjna

 

niewydolność

 

nerek

 

marskość

 

wątroby

 

przewlekła niewydolność

 

oddechowa

 

wszystkie kliniczne zaburzenia 
przebiegające ze wstrząsem 
lub upośledzeniem przepływu 
przez większe obszary tkanek 
(np. ostra lub przewlekła nie-

 

wydolność

 

serca, zaburzenia 

krążenia obwodowego, zawał

 

serca)

 

białaczki, zapalenie trzustki,

 

okres okołooperacyjny

 

alkoholizm

 

udar mózgu

background image

 

wchłanianie –

 

dwunastnica i początkowy odcinek 

jelita cienkiego

 

nie wiążą

 

się

 

z białkami surowicy

 

kumulacja: ściana jelita, wątroba, ślinianki

 

wydalanie –

 

kał

 

 

(35-50%)

 

mocz w postaci nie zmienionej

GFR < 50ml/min –

 

nie podawać!

 

 

glikemii po 6 –

 

7 dniach

Pochodne biguanidu

background image

Pochodne sulfonylomocznika (SM)

 

stymulacja sekrecji insuliny -

 

blokowanie ATP-zależnych kanałów 

potasowych komórek 

 

z otwarciem kanałów wapniowych

 

zwiększają

 

podstawowe i poposiłkowe wydzielanie insuliny

 

dodatni efekt postreceptorowy

 

 

insulinooporności (

 

liczby i powinowactwa do receptorów 

insulinowych)

 

 

wychwytywanie glukozy przez tkanki obwodowe

 

 

produkcji glukozy w wątrobie

 

po 5 latach nie są

 

skuteczne u ok. 30% chorych

 

działanie uboczne –

 

hipoglikemia

background image

Wskazania do leczenia 

pochodnymi SM:

 

cukrzyca typu 2 z zachowanym wydzielaniem insuliny leczona 
dotąd nieskutecznie metodami niefarmakologicznymi

 

cukrzyca typu 2 leczona nieskutecznie lekami 
zmniejszającymi wchłanianie glukozy lub obniżającymi 
insulinooporność

 

cukrzyca typu 2 dobrze wyrównana przy zastosowaniu diety 
i insuliny w dawce dobowej 20 -

 

30 j.m./d przez okres 

przeciętnie 5 lat

background image

Przeciwwskazania

 

cukrzyca typu 1

 

niewyrównane zaburzenia przemiany materii z kwasicą

 

ketonową

 

stany przedśpiączkowe

 

nieskuteczność

 

pochodnych SM

 

ciąża

 

większe zabiegi operacyjne

 

świeży zawał

 

serca

 

cukrzyce wtórne (po usunięciu trzustki, hemochromatoza, 
glukagonoma, choroba Cushinga, pheochromocytoma)

 

alergia na pochodne SM

 

niewydolność

 

nerek i wątroby

 

nefropatia cukrzycowa

background image

Preparaty

 

(dawka dobowa, częstość

 

stosowania)

I generacja

 

tolbutamid -

 

Diabetol, czas działania 

 6 -

 

12 h

 

chlorpropamid, czas działania 

 do 60 -

 

72 h

II generacja

glibenklamid-

gliklazyd-

glipizid-

glikwidon-

glimepride-

-

 

Euclamin (tabl. 5mg)  

15-20 mg

 

czas działania 

 18 -

 

24 h

-

 

Diaprel, Glinormax, Diabrezide, Diabezide

 

(tabl. 80mg)

 

40-240 mg

 

czas działania 

 10 -

 

12 h

-

 

Diaprel MR (tabl. 30mg)

 

30-120mg/d

-

 

Glibenese, Minidiab  (tabl. 5mg)

 

2,5-40 mg

 

czas działania 

 16 -

 

24 h

-

 

Glibenese GITS (tabl. 5, 10 mg

 

5-20 mg

 

czas działania 

 do 24 h

-

 

Glurenorm (tabl. 30mg)

 

15-120 mg

 

czas działania 

 8 -

 

10 h

wydzielany z żółcią, może być

 

stosowany w początkowym okresie 

niewydolności nerek  -

 

do wartości kreatyniny 2 mg/dl

-

 

Amaryl (tabl. 1,2,3,4 mg)  1-8 mg (16 mg) 

czas działania 

 do 24 h

3x

1-2x

1x

1-3x

1x

2-3x

1 x

background image

Postępowanie w późnej 

nieskuteczności pochodnych SM

 

Edukacja, rozbudzenie motywacji (dieta, zmniejszenie nadwagi i 
otyłości)

 

Leczenie farmakologiczne dyslipidemii 
(TG > 200mg/dl, cholesterol > 300mg/dl)

 

Odstawienie leków pogarszających tolerancję

 

glukozy 

(diuretyki, -blokery, blokery kanału Ca)

 

Leczenie chorób towarzyszących (choroby wątroby, tarczycy, 
zakażenia)

 

Włączenie pochodnych biguamidu lub akarbozy

 

Insulinoterapia:

 

-

 

krótkotrwała intensywna (2 –

 

4 tygodnie)

 

-

 

skojarzona z pochodnymi SM

 

-

 

przewlekła monoterapia

background image

Test rezerwy komórki β

 

 

test z glukagonem

 

materiał: surowica –

 

0,5 ml

 

metodyka:

 

-

 

próbka krwi pobrana na czczo 

na oznaczenie peptydu C

 

-

 

podanie 1 mg glukagonu i. v.

 

-

 

ponowne pobranie próbki krwi po 6 min.

 

interpretacja: brak dwukrotnego wzrostu peptydu C 
w teście z glukagonem wskazuje na wtórną

 

insulinozależność

background image

Pochodne kwasu benzoesowego 

repaglinidum -

 

NovoNorm tabl. 0,5 mg; 1 mg; 2 mg

 

stymuluje wydzielanie insuliny poprzez hamowanie ATP-zależnego kanału 
potasowego komórek 

 

(inny punkt uchwytu niż

 

SM) tylko w obecności glukozy

 

T

1/2

 

0,7 -

 

1,4 h, szczyt działania 1h po podaniu, czas działania 5 -

 

6 h

 

max. dawka 4 x 4mg

 

przyjmować

 

razem z posiłkiem

 

preparat przyjmuje się

 

bezpośrednio przed głównymi posiłkami.

 

zalecana dawka początkowa 0,5 mg; 
1mg w przypadku zmiany leczenia z innych środków hipoglikemizujących

 

metabolizowany w wątrobie (cytochrom C 450), wydzielany z żółcią

 

- może być

 

podawany w nieznacznej niewydolności nerek -

 

osoby starsze

background image

Efekt inkretynowy

Idris I., Diabetes, Obesity and Metabolism, 2007

czas

(min)

Glukoza p.o.

Glukoza i.v.

Glikemia w o

so

czu krwi 

żyl

ne

j

Pepty

d

 C

background image

Hormony inkretynowe

Chromosom 2

Chromosom 17

Gautier JF, Diabetes Metab, 2005

Glukozozależny 
peptyd 
insulinotropowy

background image

Komórka β

Levy JC, Diabetes, 2006

background image

Efekt inkretynowy w cukrzycy typu 2

zdrowi

Cukrzyca typu 2

Knop FK, Diabetologia, 2007 

Glukoza p,o,
Glukoza i.v.

background image

Porównanie działań

 

GLP-1 i GIP 

GLP-1

GIP

Charakterystyka

wydzielanie

Kom L -

 

j.kręte, okrężnica

Kom. K -

 

XII, j.czcze

działanie

Specyficzny receptor

Specyficzny receptor

inaktywacja

DPP-IV

DPP-IV

Działanie fizjologiczne

wydzielanie insuliny

stymulacja

stymulacja

synteza insuliny

stymulacja

-

wydzielanie glukagonu

hamowanie

-

przyjmowanie posiłków

zmniejszone

-

opróżnianie żoładka

opóźnione

-

proliferacja k.β

stymulacja

stymulacja

W cukrzycy typu 2

wydzielanie

zmniejszone

prawidłowe

odpowiedź

 

k.β

zachowana

upośledzona

background image

Fizjologiczne miejsca wydzielania 

i działania GLP-1

Tkanka 
tłuszczowa

Mięśnie 
szkieletowe

Wątroba

 zużycie glukozy
synteza glikogenu
(działanie pośrednie?)

Mózg/układ nerwowy                   Układ autonomiczny 
Podwzgórze                                      Nerw błędny (GLP-1

 uczucie sytości  apetytu                             z p.pok.)

Jądra pasma samotnego                 Region wątrobo-

produkcja GLP-1                              wrotny

Żołądek

opóźnione opróznianie
 wydzielanie HCl

Trzustka
Wydzielanie: 

 insuliny, somatostatyny

 glukagonu

Biosynteza: 

 (pro-)insuliny

Kom. β : wzrost, regeneracja, neogeneza

 apoptozy

Jelito czcze
Synteza GLP-1 z proglukagonu

 Wydzielanie GLP-1 po posiłku

Drucker D, Lancet, 2006

background image

Nowe możliwości terapeutyczne 

w cukrzycy typu 2 –

 

stymulacja wydzielania insuliny

poziomu GLP-1

 

Substytucja GLP-1

 

Analogi GLP-1

 

Zmniejszenie inaktywacji GLP-1 

inhibitory DPP-IV

background image

Inkretynomimetyki

Drucker

 

D, Lancet, 2006

background image

Inkretynomimetyki

Korzyści 

Problemy

 

FPG 

 

PPG

Nudności (45-50%)

 

HbA

1c

 

(1-2%)

Nieprzerwane nudności 15%

 

masy ciała (2 -5kg)

10% nie toleruje dawki 

10 μg

 

masy kom.β

Wymioty, biegunka

background image

Preparaty analogów GLP-1

Exanatyd

 

 

Byetta

 

, s.c

 

2x/d do 60 minut przed 

posiłkiem (polecane 15’

 

przed),  początkowo 2 x 5 µg 

przez 4 tyg, dawka docelowa 2 x 10 µg

Liraglutyd

 

 

Victoza, s.c. 1x/d, pora dnia dowolna, 

wstępna dawka 0,6 mg przez 7 dni; następnie 1,2mg 
lub 1,8mg/d

Liraglutyd

 

LAR –

 

1 x/tydzień

 

s.c. 1-2mg

background image

Inhibitory DPP IV

Korzyści 

Problemy

 

FPG 

 

PPG

Aktywacja limfocytów T

 

HbA

1c

 

zależny od dawki

Brak redukcji masy ciała

 

masy kom.β

Podawanie p.o.

Brak objawów ubocznych 

z p.pok

background image

Inhibitory DPP-IV

Galvus

 

 

wildagliptyna, tabl. 50mg

w połączeniu w poch. SM –

 

1 tabl. rano

w połączeniu z metforminą

 

 

2 tabl. rano

Januvia

 

-

 

sitagliptyna

 

, tabl.100mg –

 

1 tabl. rano

Onglyza

 

 

saksagliptyna

 

 

tabl. 5mg –

 

1 tabl. rano

background image

Inhibitor alfa-glukozydazy

 

jelitowej

 

Akarboza

 

(Glucobay

 

tabl. a  50 i 100 mg)

Oligosacharyd

 

hamujący aktywność

 

 

-

 

glukozydaz

 

jelitowych rąbka szczoteczkowego błony komórkowej 
enterocytów

 

 zatrzymanie trawienia disacharydów

 

w jelicie cienkim

 

przyrost poposiłkowy

 

glikemii

 

o 40 –

 

50%

 

lipidy poposiłkowe, głównie trójglicerydy

background image

Inhibitor alfa-glukozydazy

 

jelitowej

 

Akarboza

 

(Glucobay

 

tabl. a  50 i 100 mg)

 

wchłanianie –

 

1-2% dawki

 

nie ulega biotransformacji

 

w wątrobie

 

wydalanie z kałem w ciągu 96 h

 

dawkowanie:

Śniadanie

Obiad

Kolacja

50 (25) mg

3 dni

50

50 mg

3 dni

50

50

50 mg

7 dni

50

50

100 mg

3 dni

50

100

100 mg

3 dni

background image

Wskazania

 

każdy typ cukrzycy

 

hiperglikemia

 

poposiłkowa

 

może być

 

stosowany: łącznie z pochodnymi 

SM, biguanidami, insuliną, u osób z zaburzoną

 

czynnością

 

wątroby lub nerek

background image

Przeciwwskazania

 

Wiek < 16 lat

 

niekorzystny wpływ długotrwałego 

 

Ciąża

 

ograniczenia wchłaniania glukozy   ?

 

Schorzenia jelit  uchyłki, zwężenia

Objawy uboczne

 

Nadmierne oddawanie gazów 

 

Wzdęcia, luźne stolce, „kurczenie, przelewanie”

 

Przy niedocukrzeniu należy podać

 

„czystą

 

glukozę”

}

background image
background image

Insulin sensitizers

Poprawiając działanie insuliny mogą

 

wpływać

 

na miażdżycę

Rosiglitazon
Pioglitazon
Troglitazone -

 

zatrzymana rejstracja z powodu 

hepatotoksyczności

Tiazolidinediony/Glitazony

background image

Insulin sensitizers

 działają

 

za pośrednictwem jądrowych receptorów 

transkrypcyjnych (Peroxisome Proliferator Activated 

Receptor-

 

PPAR

-

 

) nasilenie działania insuliny na poziomie 

poreceptorowym (mm. szkieletowe, tk. tłuszczowa, wątroba): 

 

 

wychwytu glukozy i jej utylizacji w mięśniach i tkance 

tłuszczowej

 

 

glukoneogeneza wątrobowa

 

 

RR

 

 

TG i kwasów tłuszczowych we krwi (

 

syntezy wątrobowej, 

 

klirens obwodowy)

 

 

aktywności peroksydazy lipidów

Może być

 

stosowany:

 

jako monoterapia (zapobieganie cukrzycy typu 2 ?)

 

w połączeniu z pochodnymi SM

background image

Wpływ insuliny na ścianę

 

naczyniową

INS

IR

IRS 1/2

PI-3-K

 

NO, wazodilatacja

Działanie 
antymiażdzycowe

Deficyt insuliny + IR

MAPK

Migracji + prolif. kmgł

Syntezy macierzy 

Miażdżyca

background image

Rola PPARγ

 

w miażdżycy

Cukrzyca + oporność

 

na insulinę

Receptor insulinowy

IRS

TZD

TZD

Stymulacja PPARγ

Stymulacja PPARγ

 

PI-3-K    

 

MAPK  

 

GLUT 4 

 

Synteza NO 

 

Proliferacja 

kom.m.gład.

 

Migracja 

kom.m.gład.

 

MIAŻDŻYCA

+

-

_

_

_

_

background image

EFEKTY DZIAŁANIA ROSIGLITAZONU I PIOGLITAZONU

 

WNIOSKI Z BADAŃ

 

KLINICZNYCH

 

 

FPG o 2-4 mmol/l (36-72 mg%)

 

 

HbA

1c

 

o 0,5-1,4%

 

 

C-peptyd, insuliny,  wsk. HOMA

 

 

Skurczowe RR  

 

albuminurię

 

Poprawia profil lipidowy

 

 

TG  

 

Chol 

 

HDL

 

 

LDL 

 

 

Rozmiar cząsteczki LDL

 

Redukuje Alat (rosiglitazon)

 

 

Tłuszcz trzewny na rzecz podskórnego

 

Nasilenie retencji płynów i niewydolności serca

background image

EFEKTY DZIAŁANIA ROSIGLITAZONU I PIOGLITAZONU

 

WNIOSKI Z BADAŃ

 

KLINICZNYCH

Przyjmowanie TZD zwiększa ryzyko 

niewydolności serca i incydentów 
wieńcowych, ale nie zwiększa śmiertelności z 
przyczyn sercowo-naczyniowych

Wydaje się, że TZD prezentują

 

efekt grupy

Silniejsze działanie ma rosiglitazon
Nie poleca się łączenia TZD z fibratami (

 

HDL)

background image

przeciwwskazania:

 

niewydolność

 

wątroby

 

niewydolność

 

serca (I-IV NYHA)

 

nadwrażliwość

 

na rosiglitazon

początkowo:

 

4 mg 1x/d niezależnie od posiłków, pory dnia

przez 8 tygodni:

 

8 mg/d w 1–2 dawkach

można łączyć

 

z pochodnymi SM lub biguanidami

Tiazolidodendiony-

 

insulin sensitizers

 

Rosiglitazone —

 

Avandia —

 

agonista receptora PPAR

 

(tabl. 4, 8 mg 1–2 x dziennie)


Document Outline