Otyłość, zespół metaboliczny, cukrzyca typu II

background image

Otyłość, zespół

Otyłość, zespół

metaboliczny, cukrzyca

metaboliczny, cukrzyca

typu II

typu II

Medycyna Ratunkowa,

Medycyna Ratunkowa,

Studia dzienne, uzupełniające, II

Studia dzienne, uzupełniające, II

rok

rok

background image

Otyłość

Otyłość

Otyłość jest zaburzeniem homeostazy

Otyłość jest zaburzeniem homeostazy

przemiany energetycznej

przemiany energetycznej

spowodowanym

spowodowanym nadmierną podażą

nadmierną podażą

energii

energii

zawartej w pokarmach w

zawartej w pokarmach w

stosunku do

stosunku do zapotrzebowania

zapotrzebowania

organizmu

organizmu

, w wyniku czego dochodzi

, w wyniku czego dochodzi

do zwiększenia magazynowania tego

do zwiększenia magazynowania tego

nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.

nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.

Jest jednostką chorobową (ICD-10)

Jest jednostką chorobową (ICD-10)

background image

Otyłość

Otyłość

Jest chorobą przewlekłą, której

Jest chorobą przewlekłą, której

towarzyszą liczne powikłania ze strony

towarzyszą liczne powikłania ze strony

układu krążenia i innych narządów.

układu krążenia i innych narządów.

Stanowi znaczący czynnik

Stanowi znaczący czynnik

zwiększający liczbę przedwczesnych

zwiększający liczbę przedwczesnych

zgonów. Podnosi to znacząco wydatki

zgonów. Podnosi to znacząco wydatki

na opiekę zdrowotną związane z

na opiekę zdrowotną związane z

leczeniem osób otyłych.

leczeniem osób otyłych.

background image

Choroby związane z

Choroby związane z

otyłością:

otyłością:

Cukrzyca II

Cukrzyca II

– 80-90% otyłych choruje;

– 80-90% otyłych choruje;

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

– ponad 80% osób z

– ponad 80% osób z

otyłością wisceralną po 50 r.ż.;

otyłością wisceralną po 50 r.ż.;

Hiperlipidemia

Hiperlipidemia

CHNS

CHNS

– występuje u ponad 40% osób u

– występuje u ponad 40% osób u

których BMI > 25;

których BMI > 25;

Niewydolność serca

Niewydolność serca

– ryzyko wystąpienia

– ryzyko wystąpienia

podwaja się w stosunku do osób szczupłych;

podwaja się w stosunku do osób szczupłych;

Udar mózgu

Udar mózgu

– ryzyko udaru mózgu w

– ryzyko udaru mózgu w

związku ze wzrostem ciśnienia krwi jest

związku ze wzrostem ciśnienia krwi jest

dwukrotnie większe niż u szczupłych;

dwukrotnie większe niż u szczupłych;

background image

Choroby związane z

Choroby związane z

otyłością:

otyłością:

Nowotwory

Nowotwory

– częściej niż u szczupłych występują

– częściej niż u szczupłych występują

nowotwory złośliwe macicy, sutka, pęcherza

nowotwory złośliwe macicy, sutka, pęcherza

żółciowego, jelita grubego, prostaty;

żółciowego, jelita grubego, prostaty;

Zaburzenia oddychania

Zaburzenia oddychania

– zespół hipowentylacji,

– zespół hipowentylacji,

zespół bezdechu nocnego;

zespół bezdechu nocnego;

Kamica pęcherzyka żółciowego

Kamica pęcherzyka żółciowego

- u otyłych,

- u otyłych,

zwłaszcza u kobiet, schorzenie to występuje

zwłaszcza u kobiet, schorzenie to występuje

sześciokrotnie częściej niż u szczupłych;

sześciokrotnie częściej niż u szczupłych;

Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe

Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe

;

;

Żylaki kończyn dolnych

Żylaki kończyn dolnych

,

,

Powikłania ciąży

Powikłania ciąży

;

;

Zaburzenia miesiączki, hirsutyzm

Zaburzenia miesiączki, hirsutyzm

;

;

Inne

Inne

background image

background image

BMI

BMI

BMI= waga (kg) /wzrost

BMI= waga (kg) /wzrost

2

2

(kg)

(kg)

Np.

Np.

BMI= 55/ (1,7)

BMI= 55/ (1,7)

2

2

= 55/2,89 = 19,03

= 55/2,89 = 19,03

background image

Diagnostyka otyłości (WHO

Diagnostyka otyłości (WHO

1998)

1998)

BMI (Body Mass Index)

BMI (Body Mass Index)

Ocena masy ciała

Ocena masy ciała

BMI

BMI

(kg/m2)

(kg/m2)

Ryzyko rozwoju chorób

Ryzyko rozwoju chorób

towarzyszących

towarzyszących

Niedowaga

Niedowaga

<18,5

<18,5

Niskie

Niskie

Norma

Norma

18,5-24,9

18,5-24,9

Przeciętne

Przeciętne

Nadwaga

Nadwaga

25-29,9

25-29,9

Podwyższone

Podwyższone

I

I

0

0

otyłości

otyłości

30-34,9

30-34,9

Znacznie

Znacznie

podwyższone

podwyższone

II

II

0

0

otyłości

otyłości

35-39,9

35-39,9

Wysokie

Wysokie

III

III

0

0

otyłości

otyłości

>40

>40

Bardzo wysokie

Bardzo wysokie

background image

BMI - wyjątki

BMI - wyjątki

Nie jest wiarygodnym wskaźnikiem dla:

Nie jest wiarygodnym wskaźnikiem dla:

-

Kobiet ciężarnych;

Kobiet ciężarnych;

-

Sportowców oraz osób o

Sportowców oraz osób o

rozbudowanej tkance mięśniowej;

rozbudowanej tkance mięśniowej;

-

Rosnących dzieci;

Rosnących dzieci;

-

Osób w starszym wieku u których

Osób w starszym wieku u których

trudno dokonać dokładnych

trudno dokonać dokładnych

pomiarów wzrostu.

pomiarów wzrostu.

background image

Obwód talii

Obwód talii

Ryzyko

Ryzyko

rozwoju

rozwoju

chorób

chorób

towarzyszącyc

towarzyszącyc

h

h

BMI

BMI

Obwód talii (cm)

Obwód talii (cm)

Duże

Duże

25-29,9

25-29,9

80

80

(kobiety)

(kobiety)

94

94

(mężczyźni)

(mężczyźni)

B. duże

B. duże

>30

>30

88

88

(kobiety)

(kobiety)

102

102

(mężczyźni)

(mężczyźni)

background image

WHR (waist/hip ratio)

WHR (waist/hip ratio)

WHR = obwód talii (cm) / obwód

WHR = obwód talii (cm) / obwód

bioder (cm)

bioder (cm)

Dystrybucj

Dystrybucj

a tkanki

a tkanki

tłuszczow

tłuszczow

ej

ej

pośladkow

pośladkow

o-udowa

o-udowa

Dystrybucj

Dystrybucj

a tkanki

a tkanki

tłuszczow

tłuszczow

ej

ej

brzuszna

brzuszna

Kobiety

Kobiety

< 0,8

< 0,8

> 0,8

> 0,8

Mężczyźni

Mężczyźni

< 1,0

< 1,0

> 1,0

> 1,0

background image

Otyłość brzuszna

Otyłość brzuszna

Tkanka tłuszczowa zlokalizowana

Tkanka tłuszczowa zlokalizowana

jest głównie wewnątrz jamy

jest głównie wewnątrz jamy

brzusznej częściej dotyczy

brzusznej częściej dotyczy

mężczyzn. W otyłości typu "jabłka"

mężczyzn. W otyłości typu "jabłka"

występuje większe ryzyko chorób

występuje większe ryzyko chorób

towarzyszących. Częściej

towarzyszących. Częściej

pojawiają się zaburzenia

pojawiają się zaburzenia

metaboliczne, prowadzące do

metaboliczne, prowadzące do

nadciśnienia tętniczego, choroby

nadciśnienia tętniczego, choroby

wieńcowej, cukrzycy i innych

wieńcowej, cukrzycy i innych

chorób układu krążenia. U kobiet w

chorób układu krążenia. U kobiet w

okresie pomenopauzalnym ryzyko

okresie pomenopauzalnym ryzyko

wystąpienia otyłości brzusznej

wystąpienia otyłości brzusznej

staje się podobne jak w grupie

staje się podobne jak w grupie

mężczyzn w związku z ustaniem

mężczyzn w związku z ustaniem

produkcji żeńskich hormonów

produkcji żeńskich hormonów

płciowych przez jajniki .

płciowych przez jajniki .

background image

Otyłość brzuszna – zwiększone

Otyłość brzuszna – zwiększone

szanse:

szanse:

Czynniki endokrynologiczne

Czynniki endokrynologiczne

(nadprodukcja kortyzolu);

(nadprodukcja kortyzolu);

Czynniki genetyczne;

Czynniki genetyczne;

Czynniki środowiskowe (palenie

Czynniki środowiskowe (palenie

tytoniu, picie alkoholu, niska

tytoniu, picie alkoholu, niska

aktywność fizyczna,..);

aktywność fizyczna,..);

background image

Otyłość udowo-pośladkowa

Otyłość udowo-pośladkowa

Częściej występuje u

Częściej występuje u

kobiet. Otyłość

kobiet. Otyłość

biodrowa (typu

biodrowa (typu

gruszki) to sytuacja

gruszki) to sytuacja

kiedy tłuszcz odkłada

kiedy tłuszcz odkłada

się na biodrach i

się na biodrach i

pośladkach. Mniej

pośladkach. Mniej

groźna dla zdrowia

groźna dla zdrowia

od otyłości brzusznej.

od otyłości brzusznej.

background image

Pomiar zawartości tłuszczu

Pomiar zawartości tłuszczu

% tłuszczu = (4,95/d – 4,5)x 100

% tłuszczu = (4,95/d – 4,5)x 100

d= c x m x log

d= c x m x log

∑ 4 fałdów tłuszczowych (w

∑ 4 fałdów tłuszczowych (w

mm)

mm)

d – gęstość

d – gęstość

c,m – współczynnik regresji dla płci, wieku

c,m – współczynnik regresji dla płci, wieku

Otyłość stwierdza się gdy u kobiet

Otyłość stwierdza się gdy u kobiet

zawartość tkanki tłuszczowej przekracza

zawartość tkanki tłuszczowej przekracza

30%,

30%,

u mężczyzn

u mężczyzn 25%.

25%.

background image

background image

Epidemiologia – EUROPA –

Epidemiologia – EUROPA –

1994r.

1994r.

Europa Wschodnia: Polska, Czechy, Słowacja,

Europa Wschodnia: Polska, Czechy, Słowacja,

Węgry, Niemcy Wschodnie – Kobiety 30%,

Węgry, Niemcy Wschodnie – Kobiety 30%,

Mężczyźni – 18%;

Mężczyźni – 18%;

Europa Północna: Szwecja, Norwegia, Dania,

Europa Północna: Szwecja, Norwegia, Dania,

Finlandia, Islandia – Kobiety 15%,Mężczyźni

Finlandia, Islandia – Kobiety 15%,Mężczyźni

10%;

10%;

Europa Zachodnia: Belgia, Francja, Niemcy,

Europa Zachodnia: Belgia, Francja, Niemcy,

Holandia, W. Brytania – Kobiety 16%,

Holandia, W. Brytania – Kobiety 16%,

Mężczyźni 13%;

Mężczyźni 13%;

Europa Południowa: Hiszpania, Portugalia,

Europa Południowa: Hiszpania, Portugalia,

Italia, Malta – Kobiety: 30%, Mężczyźni – 16%.

Italia, Malta – Kobiety: 30%, Mężczyźni – 16%.

(Seidel J., Deerenberg J, 1994)

(Seidel J., Deerenberg J, 1994)

background image

Epidemiologia

Epidemiologia

Osób z nadwagą – około 1miliarda, z tego ponad 300

Osób z nadwagą – około 1miliarda, z tego ponad 300

milionów otyłych;

milionów otyłych;

Liczba osób z nadwagą wzrośnie do 1,5 miliarda w

Liczba osób z nadwagą wzrośnie do 1,5 miliarda w

2015 r.;

2015 r.;

Wśród Europejczyków najwięcej otyłych w ostatnim

Wśród Europejczyków najwięcej otyłych w ostatnim

roku przybyło w Wielkiej Brytanii, najmniej w

roku przybyło w Wielkiej Brytanii, najmniej w

Szwecji;

Szwecji;

Co roku z powodu otyłości w samych tylko USA

Co roku z powodu otyłości w samych tylko USA

umiera 280 tys. osób;

umiera 280 tys. osób;

Zdaniem specjalistów ze Światowej Organizacji

Zdaniem specjalistów ze Światowej Organizacji

Zdrowia (WHO) istnieje zależność pomiędzy

Zdrowia (WHO) istnieje zależność pomiędzy

odsetkiem osób otyłych w społeczeństwie a fazą

odsetkiem osób otyłych w społeczeństwie a fazą

rozwoju gospodarczego kraju.

rozwoju gospodarczego kraju.

background image

Według danych Światowej

Według danych Światowej

Organizacji Zdrowia (WHO)

Organizacji Zdrowia (WHO)

w latach 1989-1998 liczba otyłych

w latach 1989-1998 liczba otyłych

osób wśród dzieci pomiędzy 2. a 4.

osób wśród dzieci pomiędzy 2. a 4.

rokiem życia niemal się podwoiła,

rokiem życia niemal się podwoiła,

wzrastając z 5 do 9 procent.

wzrastając z 5 do 9 procent.

W innej grupie wiekowej,

W innej grupie wiekowej,

pomiędzy 6. a 15. r.ż., w latach

pomiędzy 6. a 15. r.ż., w latach

1990-2001 nastąpił wzrost

1990-2001 nastąpił wzrost

od 5 do

od 5 do

16%.

16%.

WHO podała też, iż aż

WHO podała też, iż aż

22 mln

22 mln

dzieci poniżej 5. roku życia mają

dzieci poniżej 5. roku życia mają

nadwagę lub są otyłe

nadwagę lub są otyłe

background image

Paradoks otyłości”

Paradoks otyłości”

w porównaniu z osobami o prawidłowej masie

w porównaniu z osobami o prawidłowej masie

ciała otyłość wydaje się być związana z

ciała otyłość wydaje się być związana z

mniejszym (!) ryzykiem zawału serca,

mniejszym (!) ryzykiem zawału serca,

niewydolności serca, zgonu z przyczyn

niewydolności serca, zgonu z przyczyn

sercowych oraz innych wskaźników

sercowych oraz innych wskaźników

chorobowości sercowo-naczyniowej;

chorobowości sercowo-naczyniowej;

WHR wskazuje na ściślejszy związek

WHR wskazuje na ściślejszy związek

pomiędzy nasileniem CHUK niż BMI lub obwód

pomiędzy nasileniem CHUK niż BMI lub obwód

pasa;

pasa;

W podgrupie 11 709 pacjentów z BMO

W podgrupie 11 709 pacjentów z BMO

powyżej 30kg/m2 umieralność była o 50%

powyżej 30kg/m2 umieralność była o 50%

mniejsza niż wśród 23 898 pacjentów bez

mniejsza niż wśród 23 898 pacjentów bez

otyłości (Oschner Clinic 2007)

otyłości (Oschner Clinic 2007)

background image

Epidemiologia

Epidemiologia

(Pol MONICA 1984-1993r))

(Pol MONICA 1984-1993r))

OTYŁOŚĆ:

OTYŁOŚĆ:

25% Mężczyzn,

25% Mężczyzn,

30% Kobiet

30% Kobiet

60% Populacji z nadwagą

60% Populacji z nadwagą

background image

Epidemiologia (WOBASZ

Epidemiologia (WOBASZ

2005)

2005)

Prawidłowa masa

Prawidłowa masa

ciała:

ciała:

K – 49,7%;

K – 49,7%;

M – 38,4%;

M – 38,4%;

Nadwaga:

Nadwaga:

K – 27,9%;

K – 27,9%;

M – 40,4%;

M – 40,4%;

Otyłość:

Otyłość:

K – 20,2%;

K – 20,2%;

M – 20,6%;

M – 20,6%;

Otyłość znaczna:

Otyłość znaczna:

K – 2,2%;

K – 2,2%;

M – 0,6%.

M – 0,6%.

background image

Otyłość - leczenie

Otyłość - leczenie

Odpowiednia dieta;

Odpowiednia dieta;

Odpowiednia aktywność

Odpowiednia aktywność

fizyczna;

fizyczna;

Farmakologia (nigdy

Farmakologia (nigdy

zamiast!)

zamiast!)

background image

Dieta

Dieta

Stworzenie ujemnego bilansu

Stworzenie ujemnego bilansu

energetycznego 300-500 kCal dziennie

energetycznego 300-500 kCal dziennie

(powolne chudnięcie, „zdrowe”, 1kg

(powolne chudnięcie, „zdrowe”, 1kg

tłuszczu – 7 000 kCal);

tłuszczu – 7 000 kCal);

Dieta redukcyjna (1000 kCal) –

Dieta redukcyjna (1000 kCal) –

wysokobłonnikowa, niskokaloryczna,

wysokobłonnikowa, niskokaloryczna,

chudnięcie kg/tydzień;

chudnięcie kg/tydzień;

Dieta głodówkowa (może być stosowana

Dieta głodówkowa (może być stosowana

do 3 tyg. , pod kontrolą lekarza, ujemny

do 3 tyg. , pod kontrolą lekarza, ujemny

bilans energetyczny – 2000 kCal)

bilans energetyczny – 2000 kCal)

background image

Dieta Cambridge

Dieta Cambridge

Dieta została opracowana i oceniona

Dieta została opracowana i oceniona

klinicznie w 1970 r. przez naukowców z

klinicznie w 1970 r. przez naukowców z

Cambridge w Wielkiej Brytanii jako

Cambridge w Wielkiej Brytanii jako

pierwsza na świcie dieta bardzo nisko

pierwsza na świcie dieta bardzo nisko

kaloryczna. W Polsce dieta ta została

kaloryczna. W Polsce dieta ta została

dopuszczona jako środek wspomagający

dopuszczona jako środek wspomagający

odchudzanie po klinicznym przebadaniu

odchudzanie po klinicznym przebadaniu

w Zakładzie Żywienia Klinicznego

w Zakładzie Żywienia Klinicznego

Instytutu Żywności i Żywienia w

Instytutu Żywności i Żywienia w

Warszawie pod kierownictwem prof. W.B.

Warszawie pod kierownictwem prof. W.B.

Szostaka.

Szostaka.

background image

Dieta Cambridge

Dieta Cambridge

Dieta zastępuje normalne pożywienie

Dieta zastępuje normalne pożywienie

zapewniając pełen zestaw odżywczy

zapewniając pełen zestaw odżywczy

(zupy i napoje o kaloryczności 405

(zupy i napoje o kaloryczności 405

kCal dziennie, 540 kCal dla mężczyzn i

kCal dziennie, 540 kCal dla mężczyzn i

kobiet o wzroście powyżej 173 cm).

kobiet o wzroście powyżej 173 cm).

Zastosowanie: Gdy tradycyjne metody

Zastosowanie: Gdy tradycyjne metody

odchudzania nie odnoszą skutku.

odchudzania nie odnoszą skutku.

Niezbędna konsultacja z lekarzem!

Niezbędna konsultacja z lekarzem!

background image

Farmakologia

Farmakologia

Leki działające na układ nerwowy

Leki działające na układ nerwowy

(hamują ośrodek głodu, pobudzają

(hamują ośrodek głodu, pobudzają

sytości);

sytości);

Leki pęczniejące w żołądku;

Leki pęczniejące w żołądku;

Leki nie pozwalające na wchłanianie

Leki nie pozwalające na wchłanianie

się tłuszczu w jelitach (żywice).

się tłuszczu w jelitach (żywice).

background image

Zespół metaboliczny (kryteria

Zespół metaboliczny (kryteria

NCEP-ATP III 2005)

NCEP-ATP III 2005)

Agregacja czynników ryzyka według

Agregacja czynników ryzyka według

następujących zasad (stwierdzenie co

następujących zasad (stwierdzenie co

najmniej 3 z 5 wymienionych czynników):

najmniej 3 z 5 wymienionych czynników):

HDL

HDL

< 40 mg/dl u

< 40 mg/dl u

♂; < 50 mg/dl u ♀;

♂; < 50 mg/dl u ♀;

TG

TG

≥ 150 mg/dl na czczo;

≥ 150 mg/dl na czczo;

Obwód talii

Obwód talii

> 102 cm u ♂; > 88 cm u

> 102 cm u ♂; > 88 cm u

♀;

♀;

Ciśnienie tętnicze

Ciśnienie tętnicze

≥ 130/85 mmHg;

≥ 130/85 mmHg;

Glikemia

Glikemia

≥ 100 mg/dl na czczo

≥ 100 mg/dl na czczo

background image

Zespół metaboliczny według

Zespół metaboliczny według

International Diabetes Federation

International Diabetes Federation

(IDF 2005)

(IDF 2005)

-

Otyłość centralna

Otyłość centralna

(zdefiniowana jako obwód w talii

(zdefiniowana jako obwód w talii

94 cm u Europejczyków oraz ≥ 80 cm u Europejek)

94 cm u Europejczyków oraz ≥ 80 cm u Europejek)

Oraz 2 z 4 następujących czynników

Oraz 2 z 4 następujących czynników

:

:

* zwiększone stężenie TG > 150 mg/dl lub leczenie

* zwiększone stężenie TG > 150 mg/dl lub leczenie

tego zaburzenia lipidowego;

tego zaburzenia lipidowego;

* zmniejszone stężenie HDL-chol < 40 mg/dl u M i <

* zmniejszone stężenie HDL-chol < 40 mg/dl u M i <

50 mg/dl u K lub leczenie tego zaburzenia;

50 mg/dl u K lub leczenie tego zaburzenia;

* podwyższone ciśnienie tętnicze skurczowe ≥ 130

* podwyższone ciśnienie tętnicze skurczowe ≥ 130

mmHg lub rozkurczowe ≥85 mmHg lub leczenie

mmHg lub rozkurczowe ≥85 mmHg lub leczenie

rozpoznanego wcześniej NT;

rozpoznanego wcześniej NT;

* zwiększone stężenie Glk na czczo ≥ 100 mg/dl lub

* zwiększone stężenie Glk na czczo ≥ 100 mg/dl lub

wcześniej rozpoznana cukrzyca II

wcześniej rozpoznana cukrzyca II

background image

Zespół metaboliczny a zgony

Zespół metaboliczny a zgony

sercowo-naczyniowe

sercowo-naczyniowe

Śmiertelność osób bez zespołu

Śmiertelność osób bez zespołu

metabolicznego – 6-8%;

metabolicznego – 6-8%;

Śmiertelność osób z zespołem

Śmiertelność osób z zespołem

metabolicznym – 19-23%

metabolicznym – 19-23%

The Botania Study, 3606 osób , 35-70 lat, obserwacja 6-9 lat, Isomaa

The Botania Study, 3606 osób , 35-70 lat, obserwacja 6-9 lat, Isomaa

B, Diabetes Care 2001

B, Diabetes Care 2001

background image

Zespół metaboliczny w USA

Zespół metaboliczny w USA

Dotyczy 22% (47 milionów)

Dotyczy 22% (47 milionów)

dorosłych mieszkańców USA,

dorosłych mieszkańców USA,

Najwyższa częstość- >40% u

Najwyższa częstość- >40% u

osób 60-65 lat,

osób 60-65 lat,

Od 5 do 10% u osób w wieku 20-

Od 5 do 10% u osób w wieku 20-

29 lat.

29 lat.

background image

Epidemiologia ZM w Polsce –

Epidemiologia ZM w Polsce –

WOBASZ 2005

WOBASZ 2005

Stwierdza się u około 7,5 miliona osób;

Stwierdza się u około 7,5 miliona osób;

częstość występowania ZM bardzo

częstość występowania ZM bardzo

wyraźnie rośnie z wiekiem, od 12% w

wyraźnie rośnie z wiekiem, od 12% w

grupie od 18 do 39 r.ż do 46% u osób po

grupie od 18 do 39 r.ż do 46% u osób po

60 r.ż;

60 r.ż;

Spośród 5 kryteriów uwzględnianych w

Spośród 5 kryteriów uwzględnianych w

rozpoznaniu ZM najczęściej występującym,

rozpoznaniu ZM najczęściej występującym,

bo aż prawie u 60% dorosłych Polaków jest

bo aż prawie u 60% dorosłych Polaków jest

nadciśnienie tętnicze.

nadciśnienie tętnicze.

background image

Epidemiologia ZM w Polsce –

Epidemiologia ZM w Polsce –

WOBASZ 2005

WOBASZ 2005

Ogółem –

Ogółem – 43%;

43%;

Kobiety –

Kobiety – 20%;

20%;

Mężczyźni –

Mężczyźni – 23%.

23%.

background image

Zespół metaboliczny -

Zespół metaboliczny -

leczenie

leczenie

Niefarmakolgiczne:

Niefarmakolgiczne:

-

Dieta i redukcja masy ciała,

Dieta i redukcja masy ciała,

-

Wysiłek fizyczny;

Wysiłek fizyczny;

-

Zakaz palenia papierosów.

Zakaz palenia papierosów.

Farmakologiczne

Farmakologiczne

:

:

- Nakierowane na specyficzną składową

- Nakierowane na specyficzną składową

lub składowe ZM (np. dyslipidemia,

lub składowe ZM (np. dyslipidemia,

cukrzyca, nadciśnienie tętnicze)

cukrzyca, nadciśnienie tętnicze)

background image

Cukrzyca typu II - definicja

Cukrzyca typu II - definicja

Cukrzyca (dibetes mellitus)

Cukrzyca (dibetes mellitus)

- grupa chorób metabolicznych

- grupa chorób metabolicznych

charakteryzujących się hiperglikemią

charakteryzujących się hiperglikemią

wynikającą z deficytu wydzielania

wynikającą z deficytu wydzielania

i/lub działania insuliny.

i/lub działania insuliny.

background image

Klasyfikacja wg etiologii

Klasyfikacja wg etiologii

cukrzycy

cukrzycy

Cukrzyca I – stanowi 3-25%

Cukrzyca I – stanowi 3-25%

przypadków, zniszczenie komórek B,

przypadków, zniszczenie komórek B,

całkowity niedobór insuliny;

całkowity niedobór insuliny;

Cukrzyca II – 75-95% przypadków –

Cukrzyca II – 75-95% przypadków –

insulinooporność i względny niedobór

insulinooporność i względny niedobór

insuliny;

insuliny;

Inne typy cukrzyzy 1-10%

Inne typy cukrzyzy 1-10%

przypadków, (defekt genetyczny

przypadków, (defekt genetyczny

komórek lub budowy insuliny)

komórek lub budowy insuliny)

background image

Cukrzyca wtórna

Cukrzyca wtórna

Choroby trzustki (zapalenie,

Choroby trzustki (zapalenie,

nowotwory);

nowotwory);

Infekcje (różyczka wrodzona);

Infekcje (różyczka wrodzona);

Zaburzenia endokrynologiczne

Zaburzenia endokrynologiczne

(akromegalia, nadczynność tarczycy);

(akromegalia, nadczynność tarczycy);

Zespoły genetyczne (Downa, Tunera);

Zespoły genetyczne (Downa, Tunera);

Stosowanie niektórych leków

Stosowanie niektórych leków

(sterydowe, B-blokery, diuretyczne)

(sterydowe, B-blokery, diuretyczne)

background image

Cukrzyca ciężarnych

Cukrzyca ciężarnych

Może wystąpić w III trymestrze ciąży

Może wystąpić w III trymestrze ciąży

(spowodowana zbyt dużym

(spowodowana zbyt dużym

przybieraniem na wadze, małą ilością

przybieraniem na wadze, małą ilością

ruchu, zjawisko częste w naszym

ruchu, zjawisko częste w naszym

kraju). Wiąże się z obecnością

kraju). Wiąże się z obecnością

łożyska które ma zdolności

łożyska które ma zdolności

inaktywacji insuliny.

inaktywacji insuliny.

background image

Objawy cukrzycy

Objawy cukrzycy

Nadmierne pragnienie i polidypsja;

Nadmierne pragnienie i polidypsja;

Poliuria (10 litrów moczu/dobę);

Poliuria (10 litrów moczu/dobę);

Nadmierne łaknienie;

Nadmierne łaknienie;

Osłabienie, ospałość, bóle głowy;

Osłabienie, ospałość, bóle głowy;

Swędzenie skóry;

Swędzenie skóry;

Stany zapalne j. ustnej; pochwy, napletka..

Stany zapalne j. ustnej; pochwy, napletka..

Zaburzenia widzenia;

Zaburzenia widzenia;

Podwyższone stężenie Glk we krwi na czczo >

Podwyższone stężenie Glk we krwi na czczo >

120 mg/dl;

120 mg/dl;

Cukromocz;

Cukromocz;

Owrzodzenia

Owrzodzenia

background image

Rozpoznanie cukrzycy

Rozpoznanie cukrzycy

Objawy charakterystyczne

Przynajmniej 2 oznaczenia glk w osoczu

Wykluczenie innych chorób i leków zaburzających normoglikemię

Test doustnego obciążenia glukozą

!!!!! ↑ 200mg% - przypadkowy
pomiar
!!!!! ↑ 120 mg% - na czczo

background image

Czynniki ryzyka cukrzycy II

Czynniki ryzyka cukrzycy II

Obciążenie genetyczne;

Obciążenie genetyczne;

Fenotyp „oszczędny” (hipoteza Barkera-Halesa) –

Fenotyp „oszczędny” (hipoteza Barkera-Halesa) –

długotrwałe niedożywienie w okresie płodowym – niska

długotrwałe niedożywienie w okresie płodowym – niska

masa urodzeniowa;

masa urodzeniowa;

Wiek (

Wiek (

↑ 45 r.ż. oznaczenie glk przynajmniej raz w

↑ 45 r.ż. oznaczenie glk przynajmniej raz w

roku);

roku);

Cukrzyca ciężarnych;

Cukrzyca ciężarnych;

Siedzący tryb życia;

Siedzący tryb życia;

Zaburzenia lipidowe;

Zaburzenia lipidowe;

Nadciśnienie;

Nadciśnienie;

Otyłość (powyżej 100 cm w pasie – ryzyko wystąpienia

Otyłość (powyżej 100 cm w pasie – ryzyko wystąpienia

3,5 razy wyższe w ciągu 5 lat niż u szczupłych)

3,5 razy wyższe w ciągu 5 lat niż u szczupłych)

background image

Powikłania cukrzycy

Powikłania cukrzycy

Powikłania przewlekłe:

Powikłania przewlekłe:

-

CHUK:

CHUK:

Zawał ( u cukrzyków ryzyko zawału jest 2-

Zawał ( u cukrzyków ryzyko zawału jest 2-

krotnie wyższe u M i 3-krotnie wyższe u K);

krotnie wyższe u M i 3-krotnie wyższe u K);

NT (występuje u ponad 50% chorych na

NT (występuje u ponad 50% chorych na

cukrzycę, ściśle związane z nefropatią

cukrzycę, ściśle związane z nefropatią

cukrzycową);

cukrzycową);

Choroby naczyń obwodowych i mózgu

Choroby naczyń obwodowych i mózgu

( ryzyko 2-3 - krotnie wyższe u cukrzyków).

( ryzyko 2-3 - krotnie wyższe u cukrzyków).

background image

Powikłania cukrzycy

Powikłania cukrzycy

Stopa cukrzycowa

Stopa cukrzycowa

– zespół zaburzeń

– zespół zaburzeń

na który składają się neuropatia,

na który składają się neuropatia,

niedokrwienie, infekcje prowadzące

niedokrwienie, infekcje prowadzące

do uszkodzenia tkanek, owrzodzenia i

do uszkodzenia tkanek, owrzodzenia i

często amputacji.

często amputacji.

Poprzedza – chromanie przestankowe

Poprzedza – chromanie przestankowe

(niedowłady, mrowienie, skurcze).

(niedowłady, mrowienie, skurcze).

background image

Powikłania cukrzycy

Powikłania cukrzycy

Uszkodzenia wzroku

Uszkodzenia wzroku

:

:

Retinopatia cukrzycowa – uszkodzenie

Retinopatia cukrzycowa – uszkodzenie

siatkówki w wyniku niedokrwienia;

siatkówki w wyniku niedokrwienia;

Zaćma – zmiany zmętniające w

Zaćma – zmiany zmętniające w

soczewce;

soczewce;

Jaskra – nowotworzone naczynka

Jaskra – nowotworzone naczynka

wrastają w tęczówkę blokując kanały

wrastają w tęczówkę blokując kanały

drenażowe i uniemożliwiając odpływ

drenażowe i uniemożliwiając odpływ

płynu z komory przedniej oka.

płynu z komory przedniej oka.

background image

Powikłania cukrzycy

Powikłania cukrzycy

Neuropatia cukrzycowa

Neuropatia cukrzycowa

zmiany dotyczące włókien

zmiany dotyczące włókien

nerwowych przebiegające z różnymi

nerwowych przebiegające z różnymi

objawami ( tzw. objawy

objawami ( tzw. objawy

„skarpetkowe” – mrowienie,

„skarpetkowe” – mrowienie,

sedzenie);

sedzenie);

background image

Powikłania cukrzycy

Powikłania cukrzycy

Nefropatia cukrzycowa

Nefropatia cukrzycowa

(rozwija się w czterech etapach u 50-60%

(rozwija się w czterech etapach u 50-60%

chorych po około 20 latach trwania

chorych po około 20 latach trwania

choroby, gdy się już pojawi- rokowania 10-

choroby, gdy się już pojawi- rokowania 10-

lat dalszego życia)

lat dalszego życia)

a)

a)

Mikroalbuminuria – białkomocz 30-300

Mikroalbuminuria – białkomocz 30-300

mg/dobę;

mg/dobę;

b)

b)

Makroalbuminuria – białkomocz 300mg-

Makroalbuminuria – białkomocz 300mg-

3g/dobę;

3g/dobę;

c)

c)

Zespół nerczycowy – białkomocz powyżej

Zespół nerczycowy – białkomocz powyżej

3g/dobę;

3g/dobę;

d)

d)

Przewlekła niewydolność nerek – występuje

Przewlekła niewydolność nerek – występuje

po wielu latach trwania NT i cukrzycy.

po wielu latach trwania NT i cukrzycy.

background image

Powikłania ostre cukrzycy

Powikłania ostre cukrzycy

Dodatkowe zakażenia (zapalenie

Dodatkowe zakażenia (zapalenie

płuc, gruźlica, zmiany ropne skóry i

płuc, gruźlica, zmiany ropne skóry i

narządów wewnętrznych);

narządów wewnętrznych);

Napady drgawkowe w wyniku hiper

Napady drgawkowe w wyniku hiper

lub hipoglikemii;

lub hipoglikemii;

Śpiączka cukrzycowa;

Śpiączka cukrzycowa;

Śmierć.

Śmierć.

background image

Przyczyny zgonu w cukrzycy

Przyczyny zgonu w cukrzycy

II

II

Choroba wieńcowa 58%;

Choroba wieńcowa 58%;

Udar mózgu 12%;

Udar mózgu 12%;

Nefropatia 3%;

Nefropatia 3%;

Śpiączka cukrzycowa 1%;

Śpiączka cukrzycowa 1%;

Infekcje – 4%;

Infekcje – 4%;

Inne - 22%

Inne - 22%

background image

Dieta cukrzycowa

Dieta cukrzycowa

zawartość tłuszczów < 10% kaloryczności;

zawartość tłuszczów < 10% kaloryczności;

Duża zawartość węglowodanów złożonych i

Duża zawartość węglowodanów złożonych i

błonnika;

błonnika;

Znaczne ograniczenie cukrów prostych;

Znaczne ograniczenie cukrów prostych;

Zawartość białka w diecie < 15%;

Zawartość białka w diecie < 15%;

Duża zawartość warzyw i owoców;

Duża zawartość warzyw i owoców;

Alkohol w ilościach nie przekraczających

Alkohol w ilościach nie przekraczających

założonej kaloryczności diety (ale

założonej kaloryczności diety (ale

wyeliminować u chorych na NT lub hiperTG);

wyeliminować u chorych na NT lub hiperTG);

Całkowita kaloryczność diety powinna

Całkowita kaloryczność diety powinna

umożliwić uzyskanie i utryzmnaie

umożliwić uzyskanie i utryzmnaie

prawidłowego BMI.

prawidłowego BMI.

background image

Dieta cukrzycowa – cele:

Dieta cukrzycowa – cele:

Uzyskanie stężenia glukozy we krwi

Uzyskanie stężenia glukozy we krwi

możliwie najbardziej zbliżonego do wartości

możliwie najbardziej zbliżonego do wartości

występujących u ludzi zdrowych (na czczo

występujących u ludzi zdrowych (na czczo

80-120 mg%, godzinę po posiłku 160mg%,

80-120 mg%, godzinę po posiłku 160mg%,

po dwóch 140mg%)

po dwóch 140mg%)

Osiągnięcie prawidłowych wartości lipidów

Osiągnięcie prawidłowych wartości lipidów

w surowicy krwi;

w surowicy krwi;

Obniżenie CT;

Obniżenie CT;

Osiągniecie i utrzymanie należnej masy

Osiągniecie i utrzymanie należnej masy

ciała.

ciała.

background image

Dieta cukrzycowa -

Dieta cukrzycowa -

założenia

założenia

Liczba kalorii w diecie powinna być

Liczba kalorii w diecie powinna być

uzależniona od masy ciała oraz od

uzależniona od masy ciała oraz od

trybu życia danej osoby;

trybu życia danej osoby;

Dzienne zapotrzebowanie wynosi 25

Dzienne zapotrzebowanie wynosi 25

kCal na kg masy ciała;

kCal na kg masy ciała;

Dieta cukrzycowa nie oznacza

Dieta cukrzycowa nie oznacza

głodowania ani dużych wyrzeczeń;

głodowania ani dużych wyrzeczeń;

background image

Indeks glikemiczny

Indeks glikemiczny

Określa tempo wchłaniania oraz stężenie

Określa tempo wchłaniania oraz stężenie

glukozy we krwi po spożyciu określonego

glukozy we krwi po spożyciu określonego

produktu spożywczego. Produkty o

produktu spożywczego. Produkty o

małym IG (pełnoziarniste produkty

małym IG (pełnoziarniste produkty

zbożowe, rośliny strączkowe) są wolniej

zbożowe, rośliny strączkowe) są wolniej

wchłaniane po posiłku i dlatego nie

wchłaniane po posiłku i dlatego nie

powodują tak szybko wzrostu stężenia

powodują tak szybko wzrostu stężenia

glukozy we krwi jak produkty o dużym IG

glukozy we krwi jak produkty o dużym IG

(biały ryż, biały chleb, makarony).

(biały ryż, biały chleb, makarony).

background image

Indeks glikemiczny

Indeks glikemiczny

produkty o małym IG < 25

produkty o małym IG < 25: świeża

: świeża

marchew (16),

marchew (16),

wiśnie (22); grejpfrut (22),

wiśnie (22); grejpfrut (22),

soja w puszce (15), soczewica zielona

soja w puszce (15), soczewica zielona

gotowana (22), orzeszki ziemne (14), jogurt

gotowana (22), orzeszki ziemne (14), jogurt

0% bez cukru (14), czekolada gorzka (22);

0% bez cukru (14), czekolada gorzka (22);

Produkty o średnim IG 26-50

Produkty o średnim IG 26-50

: jabłka (38),

: jabłka (38),

brzoskwinie (38), śliwki (38),truskawki (40),

brzoskwinie (38), śliwki (38),truskawki (40),

pomarańcze (42), winogrona (46);]

pomarańcze (42), winogrona (46);]

Produkty o dużym IG 51-75

Produkty o dużym IG 51-75

: banany (52),

: banany (52),

buraki (62), rogalik francuski (67);

buraki (62), rogalik francuski (67);

Produkty o bardzo dużym IG > 75:

Produkty o bardzo dużym IG > 75:

bułki

bułki

drożdzowe (92), płatki kukurydziane (81),

drożdzowe (92), płatki kukurydziane (81),

bagietka (95), żelki (80).

bagietka (95), żelki (80).

background image

Indeks glikemiczny

Indeks glikemiczny

Dieta o niskim indeksie glikemicznym

Dieta o niskim indeksie glikemicznym

zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju

zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju

cukrzycy II i CHUSN oraz korzystnie

cukrzycy II i CHUSN oraz korzystnie

modyfikuje metaboliczne czynniki ryzyka;

modyfikuje metaboliczne czynniki ryzyka;

Produkty o niskim IG opóźniają pojawienie

Produkty o niskim IG opóźniają pojawienie

się uczucia głodu, gdyż zwalniają opróżnianie

się uczucia głodu, gdyż zwalniają opróżnianie

się żołądka, zwiększają uczucie sytości;

się żołądka, zwiększają uczucie sytości;

Spożywanie produktów o niskim IG prowadzi

Spożywanie produktów o niskim IG prowadzi

do spadku masy ciała już po kilku dniach.

do spadku masy ciała już po kilku dniach.

background image

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

Ciężki wysiłek nie jest wskazany, ale

Ciężki wysiłek nie jest wskazany, ale

umiarkowany tak!

umiarkowany tak!

Zwiększenie wrażliwości na insulinę;

Zwiększenie wrażliwości na insulinę;

Poprawa profilu lipidowego;

Poprawa profilu lipidowego;

Normuje ciśnienie tętnicze.

Normuje ciśnienie tętnicze.

background image

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

Przed planowanym wysiłkiem fizycznym

Przed planowanym wysiłkiem fizycznym

należy spożyć dodatkowo posiłek bogaty w

należy spożyć dodatkowo posiłek bogaty w

węglowodany.

węglowodany.

Wysiłek fizyczny zwiększa wrażliwość

Wysiłek fizyczny zwiększa wrażliwość

organizmu na insulinę, zwiększa się

organizmu na insulinę, zwiększa się

zagrożenie niedocukrzeniem,

zagrożenie niedocukrzeniem,

Takie działanie może się utrzymać 12-24

Takie działanie może się utrzymać 12-24

godz. o wysiłku;

godz. o wysiłku;

Ważny monitoring stężeń glk przed i po

Ważny monitoring stężeń glk przed i po

wysiłku.

wysiłku.

background image

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

Mechanizm działania wysiłku

Mechanizm działania wysiłku

fizycznego u chorych a cukrzycę:

fizycznego u chorych a cukrzycę:

-

Mięśnie zużywają zawart w nich

Mięśnie zużywają zawart w nich

glikogen;

glikogen;

-

Wychwyt glukozy z krwi;

Wychwyt glukozy z krwi;

-

Spadek stężenia glukozy;

Spadek stężenia glukozy;

-

Spadek produkcji insuliny w trzustce;

Spadek produkcji insuliny w trzustce;

-

Uwalnianie z wątroby glikogenu

Uwalnianie z wątroby glikogenu

background image

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

Podstawowa forma:

Podstawowa forma:

spacery,

spacery,

gimnastyka, jazda na rowerze,

gimnastyka, jazda na rowerze,

pływanie.

pływanie.

Inne formy aktywności

Inne formy aktywności

: marsz,

: marsz,

marszobieg, taniec, praca w

marszobieg, taniec, praca w

ogrodzie, pływanie, narty…

ogrodzie, pływanie, narty…

background image

Cukrzyca w liczbach

Cukrzyca w liczbach

obecnie na cukrzycę na świecie cierpi

obecnie na cukrzycę na świecie cierpi

ponad 180 mln ludzi;

ponad 180 mln ludzi;

w Polsce cukrzycą dotkniętych jest ok. 2

w Polsce cukrzycą dotkniętych jest ok. 2

mln osób (5-7% ludności). Cukrzyca jest

mln osób (5-7% ludności). Cukrzyca jest

rozpoznawana, jak i leczona u około 60-

rozpoznawana, jak i leczona u około 60-

70% chorych, natomiast nieznana

70% chorych, natomiast nieznana

(utajona) i nieleczona pozostaje u 30-40%

(utajona) i nieleczona pozostaje u 30-40%

wszystkich chorych;

wszystkich chorych;

według prognozy WHO liczba chorych na

według prognozy WHO liczba chorych na

cukrzycę w ciągu najbliższych 25 lat może

cukrzycę w ciągu najbliższych 25 lat może

wzrosnąć do ok.10% populacji, w naszym

wzrosnąć do ok.10% populacji, w naszym

kraju będzie to stanowić ok. 4 mln chorych.

kraju będzie to stanowić ok. 4 mln chorych.

background image

NT a cukrzyca II NT a cukrzyca

NT a cukrzyca II NT a cukrzyca

II

II

NT zwiększa ryzyko powstania cukrzycy II;

NT zwiększa ryzyko powstania cukrzycy II;

Wg badania HPS po 10 latach obserwacji

Wg badania HPS po 10 latach obserwacji

stwierdzono cukrzycę II w poszczególnych

stwierdzono cukrzycę II w poszczególnych

grupach:

grupach:

-

Optymalne ciśnienie krwi (poniżej 120/75

Optymalne ciśnienie krwi (poniżej 120/75

mmHg) – 1,4%;

mmHg) – 1,4%;

-

Ciśnienie prawidłowe (130-139/75-84

Ciśnienie prawidłowe (130-139/75-84

mmHg) – 3,9%;

mmHg) – 3,9%;

-

Ciśnienie podwyższone (powyżej 140/90

Ciśnienie podwyższone (powyżej 140/90

mmHg) – 9,4%

mmHg) – 9,4%

background image

NT a cukrzyca II (EHJ 2007)

NT a cukrzyca II (EHJ 2007)

Kobiety z nadciśnieniem są trzy razy

Kobiety z nadciśnieniem są trzy razy

bardziej narażone na rozwój cukrzycy II niż

bardziej narażone na rozwój cukrzycy II niż

kobiety mające CT niskie. Wpływ NT na

kobiety mające CT niskie. Wpływ NT na

ryzyko rozwoju cukrzycy jest niezależne od

ryzyko rozwoju cukrzycy jest niezależne od

BMI. W grupie z NT zagrożenie Cukrzycą II

BMI. W grupie z NT zagrożenie Cukrzycą II

jest takie samo u kobiet otyłych i z nadwagą

jest takie samo u kobiet otyłych i z nadwagą

jak i u tych z prawidłową masą ciała.

jak i u tych z prawidłową masą ciała.

Za zależność pomiędzy ciśnieniem krwi a

Za zależność pomiędzy ciśnieniem krwi a

cukrzycą odpowiada dysfunkcja śródbłonka;

cukrzycą odpowiada dysfunkcja śródbłonka;

Zasadnicza jest regularna kontrola poziomu

Zasadnicza jest regularna kontrola poziomu

glukozy we krwi u pacjentek z NT oraz tych

glukozy we krwi u pacjentek z NT oraz tych

mających CT podwyższone.

mających CT podwyższone.

background image

NT a cukrzyca II

NT a cukrzyca II

Każdy chory z cukrzycą, niezależnie

Każdy chory z cukrzycą, niezależnie

od wartości ciśnienia, powinien być

od wartości ciśnienia, powinien być

traktowany jako zagrożony NT.

traktowany jako zagrożony NT.

Leczenie farmakologiczne u

Leczenie farmakologiczne u

pacjentów z cukrzycą powinno być

pacjentów z cukrzycą powinno być

rozpoczęte już w przypadku wartości

rozpoczęte już w przypadku wartości

wysokiego prawidłowego ciśnienia

wysokiego prawidłowego ciśnienia

krwi.

krwi.


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Cukrzyca typu II
CUKRZYCA TYPU II, Praca- materiały
Występowanie cukrzycy typu II u mężczyzn powyżej 50 roku życia w grupie 20 osób, FIZJOTERAPIA, Dydak
Cukrzyca typu II, Pielęgniarstwo licencjat cm umk, III rok, Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne
10. Cukrzyca podział. Cukrzyca kryteria rozpoznawania. Cukrzyca typu I. Cukrzyca typu II, licencjat(
Jakość życia pacjentów z cukrzycą typu II, Praca- materiały
Cukrzyca Typu II
Otyłość wieku rozwojowego, zespół metaboliczny
Cukrzyca typu 1
3 Cukrzyca typu LADA i MODY

więcej podobnych podstron