TRENING ZDROWIA OSÓB Z CUKRZYCĄ TYPU II

Definicja (wg.WHO):

Grupa zaburzeń metabolicznych o różnorodnej etiologii, charakteryzująca się przewlekłą hiperglikemią i nieprawidłową przemianą węglowodanów, tłuszczów i białek.

Podział cukrzycy:

• Cukrzyca typu I - insulinozależna, młodzieńcza. Wywołana zniszczeniem komórek beta trzustki, odpowiadającej za produkcję i wydzielanie insuliny. Chorych na ten typ cukrzycy jest ok. 15-20 %. Leczenie poprzez podawanie insuliny, właściwe odżywianie i wysiłek fizyczny. Objawy występują dość nagle i w krótkim czasie osiągają znaczne nasilenie, konsekwencją nie leczenia może być zaburzenie świadomości a nawet śpiączka.

• Cukrzyca typu II - insulinozależna, choroba przewlekła, występująca masowo najczęściej u osób powyżej 40 roku życia i wymagająca długotrwałego leczenia. Najczęściej cukrzycy towarzyszy otyłość oraz nadciśnienie tętnicze. Chorych jest ok. 80-85%. Początkowo leczenie opiera się na stosowaniu diety, dostosowanego do możliwości chorego wysiłku fizycznego, a także doustnych leków przeciwcukrzycowych, w późniejszym czasie wymagane jest podawanie insuliny.

• Cukrzyca ciężarnych - po raz pierwszy rozpoznana w czasie ciąży i występuje do momentu urodzenia dziecka.

• Cukrzyca wtórna - najbardziej zróżnicowana etiologicznie grupa cukrzyc, które łącznie stanowią 2-3 % wszystkich postaci cukrzycy. Charakterystyczne jest tutaj współistnienie zaburzeń lub zespołów chorobowych.

• 
  
  

ponadto:

• Mała aktywność fizyczna

• Starzenie się

• Dieta bogatotłuszczowa

• Spożywanie nadmiernej ilości alkoholu

• nadciśnienie tętnicze

• osoby z chorobami sercowo-naczyniowymi

0bjawy:

• Wzmożenie pragnienia

• Gwałtowne chudnięcie mimo zachowanego lub wzmożonego łaknienia

• Osłabienie

• Niechęć do wysiłków

• Pogorszenie koncentracji

• Pogorszenie ostrości widzenia

• Skurcze w nogach

• Pieczenie stóp dłoni

• Drżenie rąk

• Pocenie się

• Uczucie głodu

Przeciwwskazaniem do podjęcia wysiłku u osoby chorej na cukrzycę są przede wszystkim:

• poziom cukru powyżej 250mg/dl [ decylitr]

• aceton w moczu

• duże wahania poziomu cukru

• dolegliwości ze strony układu krążenia, takie jak np. wysokie ciśnienie tętnicze

• osłabienie i wyczerpanie organizmu

Bezwzględne przeciwwskazania
do wysiłku fizycznego:

• Świeżo powikłany zawał serca

• Ostra niewydolność serca

• Ostre zapalenie żył

• Ostra niewydolność nerek

• Ostra infekcja lub gorączka

• Istotny emocjonlany stres lub psychoza

• Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze

• Autonomiczna neuropatia z powysiłkowym nadciśnieniem

• Przewlekłe choroby infekcyjne

Ocena pacjenta przed treningiem:

• Wywiad

• Badanie fizykalne

• Badanie w kierunku powikłań cukrzycy

• Obserwacja EKG w czasie stopniowego wysiłku

Zalecany rodzaj wysiłku

Wysiłek tlenowy, dynamiczny.

Marsz

Jogging

Pływanie

Badminton i gry w piłkę

Jazdę na rowerze

Spokojny taniec

Łyżwiarstwo,

Wiosłowanie,

Gimnastyka połączona z ruchem

WYSIŁEK FIZYCZNY - najlepszy lek!

• zmniejsza ryzyko hiperglikemii

• zmniejsza poziom "złego" cholesterolu (LDL) i triglicerydów

• reguluje ciśnienie

• zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy, żylaków

• poprawia nastrój, dając siły do walki z chorobą

• wpływa pozytywnie na stan mięśni, kości, stawów

• poprawia jakość życia

• wzrost wrażliwości na insulinę po wysiłku fizycznym

• spadek masy ciała

• zapobieganie insulinooporności, (czyli rozwojowi sytuacji, w której pomimo prawidłowego poziomu insuliny nie dochodzi do prawidłowych przemian glukozy)

PLANOWANIE TRENINGU

• Każdy program ćwiczeń wymaga konsultacji specjalistycznej i powinien być dobrany indywidualnie dla każdego pacjenta.

• Należy ocenić też schorzenia często współistniejące z cukrzycą np. nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca.

• Niektóre osoby wymagają dodatkowych badań np. próby wysiłkowej oceniającej stan naczyń wieńcowych

Zaleca się:

• prowadzenie treningu w umiarkowanym lub lekkim poziomie intensywności, dzięki czemu nie doprowadzi do nagłego niedocukrzenia czyli tzw. hipoglikemii.

• wdrażać sport powoli i racjonalnie go dawkować.

• Zaczynać od krótkiego czasu trwania, dążąc systematycznie do wydłużania wysiłku.

• wysiłek powinien być systematyczny

• należy kontrolować poziom cukru przed i bezpośrednio po wysiłku oraz kilka godzin po treningu.

• wskazane jest wykonywanie ćwiczeń oporowych,

• ćwiczenia rozciągające, jako prewencja zmian stawowo-mięśniowych,

Zaleca się:

• wysiłek fizyczny trwający minimum 30 minut, powtarzany co najmniej 3 razy w tygodniu.

• Aby stwierdzić, czy wysiłek fizyczny nie jest za duży, należy zmierzyć tętno - najczęściej na tętnicy promieniowej.

• Nie powinno ono przekraczać 120 uderzeń na minutę.

• Nie powinno się przekraczać 60-75% swojej tzw. maksymalnej częstości pracy serca.

• częstość maksymalną wyliczamy odejmując od 220 swój wiek w latach.

• Przykładowo: częstość pracy serca dla 50-letniego chorego nie powinna być w trakcie wysiłku wyższa niż ok. 144/min

(220 - 50 = 170; a 70% ze 170 to 119).

Jak zapobiec hipoglikemii podczas wysiłku?

• robimy wywiad odnośnie leczenia farmakologicznego (czy dana osoba jest leczona insuliną);

• przed zajęciami mierzymy poziom stężenia glukozy we krwi;

• jeżeli poziom glukozy jest zbyt niski, zaleca się spożycie pokarmu z dużą ilością węglowodanów;

• w przypadku dłuższego wysiłku, np. kilkugodzinnego spaceru należy zabrać ze sobą kanapki, batoniki, słodkie napoje;

• kiedy pokażą się efekty niedocukrzenia (senność, zawroty głowy, ból brzucha) należy w trybie natychmiastowym napić się słodzonego napoju oraz zjeść kanapkę bądź batona;

• po zakończeniu wysiłku wskazane jest zmierzenie poziomu glukozy we krwi ponieważ nawet kilka godzin po ćwiczeniach może wystąpić silne niedocukrzenie. W zależności od wyniku należy zjeść pokarm odpowiednio obfity w węglowodany.