TRENING ZDROWIA OSÓB Z CUKRZYCĄ TYPU II
Definicja (wg.WHO):
Grupa zaburzeń metabolicznych o różnorodnej etiologii, charakteryzująca się przewlekłą hiperglikemią i nieprawidłową przemianą węglowodanów, tłuszczów i białek.
Podział cukrzycy:
Cukrzyca typu I - insulinozależna, młodzieńcza. Wywołana zniszczeniem komórek beta trzustki, odpowiadającej za produkcję i wydzielanie insuliny. Chorych na ten typ cukrzycy jest ok. 15-20 %. Leczenie poprzez podawanie insuliny, właściwe odżywianie i wysiłek fizyczny. Objawy występują dość nagle i w krótkim czasie osiągają znaczne nasilenie, konsekwencją nie leczenia może być zaburzenie świadomości a nawet śpiączka.
Cukrzyca typu II - insulinozależna, choroba przewlekła, występująca masowo najczęściej u osób powyżej 40 roku życia i wymagająca długotrwałego leczenia. Najczęściej cukrzycy towarzyszy otyłość oraz nadciśnienie tętnicze. Chorych jest ok. 80-85%. Początkowo leczenie opiera się na stosowaniu diety, dostosowanego do możliwości chorego wysiłku fizycznego, a także doustnych leków przeciwcukrzycowych, w późniejszym czasie wymagane jest podawanie insuliny.
Cukrzyca ciężarnych - po raz pierwszy rozpoznana w czasie ciąży i występuje do momentu urodzenia dziecka.
Cukrzyca wtórna - najbardziej zróżnicowana etiologicznie grupa cukrzyc, które łącznie stanowią 2-3 % wszystkich postaci cukrzycy. Charakterystyczne jest tutaj współistnienie zaburzeń lub zespołów chorobowych.
ponadto:
Mała aktywność fizyczna
Starzenie się
Dieta bogatotłuszczowa
Spożywanie nadmiernej ilości alkoholu
nadciśnienie tętnicze
osoby z chorobami sercowo-naczyniowymi
0bjawy:
Wzmożenie pragnienia
Gwałtowne chudnięcie mimo zachowanego lub wzmożonego łaknienia
Osłabienie
Niechęć do wysiłków
Pogorszenie koncentracji
Pogorszenie ostrości widzenia
Skurcze w nogach
Pieczenie stóp dłoni
Drżenie rąk
Pocenie się
Uczucie głodu
Przeciwwskazaniem do podjęcia wysiłku u osoby chorej na cukrzycę są przede wszystkim:
poziom cukru powyżej 250mg/dl [ decylitr]
aceton w moczu
duże wahania poziomu cukru
dolegliwości ze strony układu krążenia, takie jak np. wysokie ciśnienie tętnicze
osłabienie i wyczerpanie organizmu
Bezwzględne przeciwwskazania
do wysiłku fizycznego:
Świeżo powikłany zawał serca
Ostra niewydolność serca
Ostre zapalenie żył
Ostra niewydolność nerek
Ostra infekcja lub gorączka
Istotny emocjonlany stres lub psychoza
Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze
Autonomiczna neuropatia z powysiłkowym nadciśnieniem
Przewlekłe choroby infekcyjne
Ocena pacjenta przed treningiem:
Wywiad
Badanie fizykalne
Badanie w kierunku powikłań cukrzycy
Obserwacja EKG w czasie stopniowego wysiłku
Zalecany rodzaj wysiłku
Wysiłek tlenowy, dynamiczny.
Marsz
Jogging
Pływanie
Badminton i gry w piłkę
Jazdę na rowerze
Spokojny taniec
Łyżwiarstwo,
Wiosłowanie,
Gimnastyka połączona z ruchem
WYSIŁEK FIZYCZNY - najlepszy lek!
zmniejsza ryzyko hiperglikemii
zmniejsza poziom "złego" cholesterolu (LDL) i triglicerydów
reguluje ciśnienie
zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy, żylaków
poprawia nastrój, dając siły do walki z chorobą
wpływa pozytywnie na stan mięśni, kości, stawów
poprawia jakość życia
wzrost wrażliwości na insulinę po wysiłku fizycznym
spadek masy ciała
zapobieganie insulinooporności, (czyli rozwojowi sytuacji, w której pomimo prawidłowego poziomu insuliny nie dochodzi do prawidłowych przemian glukozy)
PLANOWANIE TRENINGU
Każdy program ćwiczeń wymaga konsultacji specjalistycznej i powinien być dobrany indywidualnie dla każdego pacjenta.
Należy ocenić też schorzenia często współistniejące z cukrzycą np. nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca.
Niektóre osoby wymagają dodatkowych badań np. próby wysiłkowej oceniającej stan naczyń wieńcowych
Zaleca się:
prowadzenie treningu w umiarkowanym lub lekkim poziomie intensywności, dzięki czemu nie doprowadzi do nagłego niedocukrzenia czyli tzw. hipoglikemii.
wdrażać sport powoli i racjonalnie go dawkować.
Zaczynać od krótkiego czasu trwania, dążąc systematycznie do wydłużania wysiłku.
wysiłek powinien być systematyczny
należy kontrolować poziom cukru przed i bezpośrednio po wysiłku oraz kilka godzin po treningu.
wskazane jest wykonywanie ćwiczeń oporowych,
ćwiczenia rozciągające, jako prewencja zmian stawowo-mięśniowych,
Zaleca się:
wysiłek fizyczny trwający minimum 30 minut, powtarzany co najmniej 3 razy w tygodniu.
Aby stwierdzić, czy wysiłek fizyczny nie jest za duży, należy zmierzyć tętno - najczęściej na tętnicy promieniowej.
Nie powinno ono przekraczać 120 uderzeń na minutę.
Nie powinno się przekraczać 60-75% swojej tzw. maksymalnej częstości pracy serca.
częstość maksymalną wyliczamy odejmując od 220 swój wiek w latach.
Przykładowo: częstość pracy serca dla 50-letniego chorego nie powinna być w trakcie wysiłku wyższa niż ok. 144/min
(220 - 50 = 170; a 70% ze 170 to 119).
Jak zapobiec hipoglikemii podczas wysiłku?
robimy wywiad odnośnie leczenia farmakologicznego (czy dana osoba jest leczona insuliną);
przed zajęciami mierzymy poziom stężenia glukozy we krwi;
jeżeli poziom glukozy jest zbyt niski, zaleca się spożycie pokarmu z dużą ilością węglowodanów;
w przypadku dłuższego wysiłku, np. kilkugodzinnego spaceru należy zabrać ze sobą kanapki, batoniki, słodkie napoje;
kiedy pokażą się efekty niedocukrzenia (senność, zawroty głowy, ból brzucha) należy w trybie natychmiastowym napić się słodzonego napoju oraz zjeść kanapkę bądź batona;
po zakończeniu wysiłku wskazane jest zmierzenie poziomu glukozy we krwi ponieważ nawet kilka godzin po ćwiczeniach może wystąpić silne niedocukrzenie. W zależności od wyniku należy zjeść pokarm odpowiednio obfity w węglowodany.