monter instalator urzadzen technicznych w budownictwie wiejskim 723[05] o1 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Józef Chmiel
Mirosław Żurek

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
723[05].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Sylwester Karbowiak
mgr inż. Andrzej Świderek

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Józef Chmiel

Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 723[05].O1.01
„Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska”, zawartego w programie nauczania dla zawodu monter – instalator
urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Wentylacja i klimatyzacja pomieszczeń pracy

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach

pracy

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz

udzielanie pierwszej pomocy

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania maszyn i urządzeń

technicznych

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Zagrożenia pożarowe i zasady ochrony przeciwpożarowej

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Zasady ochrony środowiska naturalnego na stanowisku pracy

5.9.1. Ćwiczenia

5.10. Wypadki i choroby zawodowe

5.10.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter – instalator urządzeń
technicznych w budownictwie wiejskim.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania – uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

723[05].O1

Podstawy zawodu

723[05].O1.01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

723[05].O1.04

Określanie zasad gospodarki wodnej

w środowisku

723[05].O1.02

Rozpoznawanie obiektów budownictwa

wiejskiego

723[05].O1.03

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

dokumentować, notować i selekcjonować informacje,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

dostrzegać i opisywać związki między naturalnymi składnikami środowiska, człowiekiem
i jego działalnością,

−

oceniać własne możliwości w zakresie wymagań stanowiska pracy i wybranego zawodu,

−

współpracować w grupie z uwzględnieniem podziału zadań,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

zinterpretować podstawowe przepisy prawa dotyczące praw i obowiązków pracownika,
pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy,

–

dostrzec zagrożenia związane z wykonywaną pracą,

–

zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania maszyn i urządzeń
technicznych,

–

zastosować odpowiednie zabezpieczenia terenu budowy,

–

podjąć działania w wypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją
przeciwpożarową,

–

zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z przepisami ochrony
przeciwpożarowej,

–

dobrać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej w zależności
od rodzaju wykonywanych prac,

–

zastosować zasady ochrony środowiska,

–

przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia podczas wykonywania prac
montażowych, obsługi, konserwacji oraz naprawy maszyn i urządzeń technicznych oraz
instalacji stosowanych w budownictwie wiejskim,

–

zastosować procedury udzielania pomocy poszkodowanym w wypadkach podczas
wykonywania prac monterskich oraz obsługi i naprawy maszyn rolniczych
w gospodarstwie wiejskim.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Monter

–

instalator

urządzeń

technicznych

w budownictwie wiejskim 723[05].

Moduł:

Podstawy zawodu 723[05].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
723[05].O1.01

Temat: Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Cel ogólny: ukształtowanie umiejętności interpretowania podstawowych aktów prawnych, praw

i obowiązków pracownika oraz pracodawcy, związanych z bezpieczeństwem i higieną
pracy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić podstawowe obowiązki pracownika, wynikające z Kodeksu pracy oraz
przepisów wykonawczych,

−

skorzystać z praw pracownika zagwarantowanych w Kodeksie pracy,

−

określić kodeksowe kompetencje, w zakresie bhp, osób kierujących pracownikami oraz
pracodawcy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pogadanka z elementami pokazu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małej grupie.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do Kodeksu pracy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartki papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie monter – instalator urządzeń technicznych
w budownictwie wiejskim.

Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:

−

sprawdzenie obecności,

−

określenie tematu i celu zajęć,

−

przedstawienie przebiegu zajęć,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

podanie kryteriów ocen,

−

polecenie zapoznania się z materiałem nauczania z części 4.1.1. poradnika dla ucznia.

2. Instruktaż bieżący:

−

zapoznawanie się z materiałem nauczania z części 4.1.1. poradnika dla ucznia,

−

udzielanie odpowiedzi na pytania sprawdzające z części 4.1.2. poradnika dla ucznia,

−

podsumowanie odpowiedzi uczniów, wystawienie ocen cząstkowych,

−

wykonywanie ćwiczenia 1 z części 4.1.3. poradnika ucznia:

−

sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,

−

udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,

−

omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów, wyjaśnianie
podstawowych pojęć z prawa pracy,

−

wykonywanie ćwiczenia 2 z części 4.1.3. poradnika ucznia:

−

sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,

−

udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,

−

omówienie ćwiczenia, wskazanie na błędy oraz konieczność korzystania z różnych
źródeł wiedzy.

−

uporządkowanie stanowisk ćwiczeniowych.

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

w szkolnej pracowni chemicznej. Na podstawie zgromadzonych informacji, na następnej
zajęciach przygotuj się do wypowiedzi: Jakie podstawowe zasady bhp muszą być
przestrzegane w czasie zajęć lekcyjnych w pracowni chemicznej?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta oceniająca sposób prowadzenia zajęć i nabyte umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Monter

–

instalator

urządzeń

technicznych

w budownictwie wiejskim 723[05].

Moduł:

Podstawy zawodu 723[05].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
723[05].O1.01

Temat: Udzielanie pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy na budowie.

Cel ogólny: ukształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy w różnych sytuacjach

zagrożenia życia w wyniku wypadku przy pracy na budowie.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

ocenić zagrożenie życia poszkodowanego w wypadku na budowie,

−

rozpoznać rodzaj obrażeń,

−

udzielić pierwszej pomocy w różnych sytuacjach: omdlenia, krwotoku, złamania
kończyny, utraty przytomności, złamania obojczyka, oparzenia, zatrucia gazem,

−

wezwać pomoc zespołu ratowniczego,

−

uzyskać dodatkową pomoc od innych osób,

−

współpracować w grupie.

Metody nauczania–uczenia się:

−

inscenizacja,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w małych zespołach.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

apteczka pierwszej pomocy,

−

dodatkowe środki opatrunkowe,

−

środki ochrony osobistej,

−

fantom.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie monter – instalator urządzeń technicznych
w budownictwie wiejskim.

Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:

−

sprawdzenie obecności,

−

określenie tematu i celu zajęć,

−

przedstawienie przebiegu zajęć,

−

wyjaśnienie kryteriów ocen.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Zorganizowanie inscenizacji: podział na zespoły 3 – 4 osobowe, udzielanie pomocy

poszkodowanemu w zależności od objawów, w różnych sytuacjach: omdlenia, krwotoku,
złamania kończyny, utraty przytomności, złamania obojczyka, oparzenia, zatrucia gazem.

3. Ćwiczenie w zespołach 3 – 4 osobowych; przyjęcie określonych ról, ustalenie sposobu

pomocy, udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu.

4. Inscenizacja przez poszczególne zespoły udzielania pierwszej pomocy w określonych

sytuacjach (z uwzględnieniem wezwania pomocy).

5. Dyskusja – analiza wykonania ćwiczeń przez poszczególne zespoły.
6. Podsumowanie zajęć – ocena poziomu umiejętności uczniów w udzielaniu pierwszej

pomocy, ich zaangażowania podczas inscenizacji, wystawienie ocen.

7. Uporządkowanie stanowisk ćwiczeniowych.

Praca domowa

Na podstawie uzyskanych informacji opracujcie w grupach trzyosobowych plakat

dotyczący jednego z wybranych sposobów udzielania pierwszej pomocy. Na następnych
zajęciach przeprowadzona zostanie prezentacja efektów Waszej pracy.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta oceniająca sposób prowadzenia zajęć i nabyte umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż „akrostych” (pierwsze litery czytane pionowo stanowią hasło), w którym hasło

główne brzmi: INSTALATOR. Wyrazy pomocnicze muszą kojarzyć się z zawodem
wykonywanym przez montera – instalatora, z tym, kim jest, co robi, co możemy o nim
powiedzieć, jakich musi przestrzegać przepisów, zasad i reguł bezpieczeństwa.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować art. 100, 207, 210, 211, 212 Kodeksu pracy;
2) zapoznać się z przykładem „akrostychu”, w którym hasło główne brzmi PRACA. Przykład

podano poniżej:

Przepisy
Ryzyko
Awans
Człowiek
Awaria

3) ułożyć akrostych, w którym hasło główne brzmi: INSTALATOR;
4) sprawdzić poprawność wykonanej pracy;
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

kartka papieru formatu A4,

−

marker, długopis,

−

karta charakterystyki stanowiska pracy,

−

kodeks pracy,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca prawnej ochrony pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Odszukaj w Internecie rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa

i higieny pracy. Przeprowadź jego analizę w celu udzielenia odpowiedzi na umieszczone
w tabeli pytania.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) odnaleźć w Internecie adres strony internetowej Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i na niej

odszukać link „Prawo”, a potem odnośnik do „Internetowego Systemu Aktów
Prawnych”, zawierającego bazę danych z opisami aktów prawnych opublikowanych w
Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim oraz ujednolicone teksty ustaw,

2) znaleźć z wykorzystaniem wyszukiwarki „Internetowego Systemu Aktów Prawnych”

obowiązujące rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy,

3) otworzyć wyszukany akt prawny za pomocą programu komputerowego do odczytania

plików w formacie „pdf”,

4) przeprowadzić analizę rozporządzenia z uwzględnieniem pytań w tabeli i wypełnić ją,

zaznaczając w niej znakiem „X” prawidłową odpowiedź oraz numer paragrafu
rozporządzenia.

Tabela do ćwiczenia 2. Analiza rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp

Problem

Tak

Nie

Pracownik zatrudniony na stanowisku robotniczym zobowiązany jest do
uczestnictwa w szkoleniu okresowym nie rzadziej, niż co 5 lat.

Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć
instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk.

Podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym
stanowisku jest sprawdzian wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania
pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

–

program komputerowy do odczytania plików w formacie „pdf”,

–

arkusz ćwiczeniowy,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca prawnej ochrony pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Wymagania higieniczno – sanitarne i bezpieczeństwa pracy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymagania socjalno – bytowe i higieniczno – sanitarne, jakie powinien zapewnić

pracodawca we własnym obiekcie. Firma zatrudnia 30 osób, w tym 6 kobiet.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odnaleźć akty prawne i przeanalizować je, pod kątem wymagań prawych dla pomieszczeń

i urządzeń higieniczno-sanitarnych jakie zobowiązany jest zapewnić pracownikom
pracodawca,

2) sporządzić wykaz niezbędnych pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych,
3) dobrać ilość urządzeń oraz wielkość pomieszczeń dostosowanych do liczby zatrudnionych

osób,

4) uzasadnić oraz zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy dotyczące wymagań dla pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych,

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wymagań higieniczno-sanitarnych i bezpieczeństwa
pracy.

Ćwiczenie 2

Zidentyfikuj i opisz poniższe znaki bezpieczeństwa stosowane przy pracach montersko –

instalatorskich w budownictwie wiejskim.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z przedstawionymi znakami bezpieczeństwa,
2) zidentyfikować i opisać poszczególne znaki bezpieczeństwa,
3) w formie pisemnej, krótko scharakteryzować zagrożenia przedstawione na znakach

bezpieczeństwa,

4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela do ćwiczenia 2

Znak

bezpieczeństwa

Nazwa i krótka

charakterystyka

Znak

bezpieczeństwa

Nazwa i krótka

charakterystyka

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw znaków bezpieczeństwa,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wymagań higieniczno – sanitarnych i bezpieczeństwa
pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Wentylacja i klimatyzacja pomieszczeń pracy

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaproponuj rodzaj wentylacji i sposób jej poprowadzenia w pracowni dydaktycznej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zasady stosowania wentylacji w pomieszczeniach,
2) przeanalizować warunki występujące w pomieszczeniu pracowni dydaktycznej,
3) sporządzić szkic proponowanej wentylacji w pomieszczeniu wraz z jego opisem,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy rozporządzenia MPiPS oraz polskie normy dotyczące wentylacji,

−

artykuły piśmiennicze: ołówek, linijka, gumka, blok rysunkowy,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń pracy.

Ćwiczenie 2

Oblicz wskaźnik wymiany powietrza w pomieszczeniu o kubaturze 5000 m

, do którego

dostarczono w ciągu godziny 30 000 m

powietrza.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zapisy w normach i przepisach dotyczące zasad obliczania wskaźnika

wymiany powietrza,

2) wyszukać informacje potrzebne do wykonania zadania,
3) wykonać obliczenia,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:

−

przepisy dotyczące zasad obliczania wskaźnika wymiany powietrza,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

kalkulator,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące

w procesach pracy

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyszczególnij zagrożenia występujące na stanowisku pracy na przedstawionym rysunku.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Rysunek do ćwiczenia 1

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odpowiedzieć na następujące pytania:

−

jakie zagrożenia występują na stanowisku przedstawionym na rysunku?

−

dlaczego spożywanie posiłków i napoi w miejscach, gdzie stosuje się substancje
chemiczne jest niebezpieczne?

2) przeanalizować literaturę z rozdziału 6 dotyczącą czynników szkodliwych, uciążliwych

i niebezpiecznych występujących w procesach pracy,

3) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

regulamin pracy, tablice poglądowe,

−

rysunek,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych
występujących w procesach pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj przykładowe stanowisko pracy ucznia w klasie lub na zajęciach

praktycznych (warsztaty szkolne, zakład rzemieślniczy) i sporządź wykaz czynników
szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych, które mogą wystąpić przy pracy.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować rodzaje czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych,
2) wskazać czynniki, które występują na wybranym stanowisku pracy,
3) sporządzić wykaz czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych na stanowisku

pracy,

4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy dotyczące występowania czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych
dla zdrowia i życia człowieka,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych
występujących w procesach pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Zasady

kształtowania

bezpiecznych

higienicznych

warunków pracy oraz udzielanie pierwszej pomocy

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj przepisy bhp obowiązujące w Twojej szkole na zajęciach w pracowniach

dydaktycznych i w sali gimnastycznej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać nazwy instrukcji i regulaminów obowiązujących w Swojej szkole w zakresie bhp,
2) wypisać z instrukcji i regulaminów obowiązujących w Swojej szkole punkty dotyczące

Twojego bezpieczeństwa,

3) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz ćwiczeniowy,

–

instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych,

–

regulaminy pracowni dydaktycznej, sali gimnastycznej,

–

przybory i materiały piśmiennicze,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.

Ćwiczenie 2

Odszukaj w apteczce środki niezbędne do założenia opatrunku na krwawiącą ranę

powierzchni dłoni i podaj ich zastosowanie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

techniki wykonania.

Tabela do ćwiczenia 2

Nazwa

Zastosowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pierwszej pomocy,
2) zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu pracowni,
3) podać nazwę środków niezbędnych do założenia opatrunku na krwawiącą ranę

powierzchni dłoni,

4) podać zastosowanie środków niezbędnych do założenia opatrunku na krwawiącą ranę

powierzchni dłoni,

5) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja udzielania pierwszej pomocy,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem,

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.

Ćwiczenie 3

Według podanego scenariusza przedstawcie razem z kolegą scenkę udzielania pierwszej

pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym zgodnie z obowiązującymi przepisami.

I etap – przygotowanie inscenizacji.

Uporządkuj (przez wpisanie do kwadratów cyfry od 1 do 9) informacje podane

w poniższych punktach tak, by ich kolejność była zgodna z obowiązującymi zasadami
udzielania pierwszej pomocy osobie porażonej prądem w sytuacji, gdy porażony jest
nieprzytomny, nie oddycha, nie ma oznak krążenia:

 odizolowanie porażonego uniemożliwiające przepływ prądu przez jego ciało,
 sprawdzenie, czy porażony nie posiada w jamie ustnej ciał obcych,
 wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego,
 gdy porażony krwawi – zatrzymanie krwawienia,
 odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem,
 wykonanie na fantomie sztucznego oddychania metodą „usta-usta” lub „usta-usta/nos”

z częstotliwością 10-12 na minutę, użycie w tym celu środków ochrony osobistej,

 ułożenie porażonego na wznak,
 zapewnienie drożności dróg oddechowych,
 wykonanie zewnętrznego uciskania mostka w jego dolnej części, w tempie 100 na minutę

na głębokość 3,5 – 5 cm (u osoby dorosłej).

II etap – inscenizacja zgodnie z ustalonymi punktami.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować inscenizację według scenariusza ustalonego w I etapie wykonywania

ćwiczenia,

2) wykonać inscenizację.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

objaśnienie z pokazem,

−

inscenizacja.

Środki dydaktyczne:

−

scenariusz inscenizacji,

−

wytyczne udzielania pierwszej pomocy osobie porażonej prądem,

−

środki ochrony osobistej,

−

fantom,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.

Ćwiczenie 4

Wykonaj sztuczne oddychanie na fantomie metoda usta – usta, zgodnie z obowiązującymi

zasadami oraz z użyciem środków ochrony osobistej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zasady wykonywania sztucznego oddychania,
2) dobrać środki ochrony osobistej,
3) wykonać pokaz sztucznego oddychania na fantomie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

objaśnienie z pokazem,

−

gra symulacyjna.

Środki dydaktyczne:

−

wytyczne wykonywania sztucznego oddychania,

−

fantom,

−

środki ochrony osobistej.

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania maszyn

i urządzeń technicznych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dla jednego z urządzeń elektrycznych znajdujących się w pracowni dydaktycznej

przeanalizuj i wypisz następujące informacje:

−

dane z tabliczki znamionowej;

−

zasady bezpiecznego użytkowania;

−

zastosowane urządzenia ochronne;

−

przeglądy okresowe oraz dokonywanie napraw, konserwacji – skorzystaj z dokumentacji
techniczno-rozruchowej urządzenia lub instrukcji obsługi.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować DTR dotyczącą urządzenia,
2) przeanalizować instrukcje obsługi,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

maszyny i urządzenia w pracowni dydaktycznej,

−

instrukcje obsługi,

−

dokumentacje techniczno – rozruchowe (DTR),

−

przybory i materiały piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca bezpieczeństwa pracy podczas obsługiwania maszyn
i urządzeń technicznych.

Ćwiczenie 2

Przygotuj wytyczne dla osoby sprawdzającej prawidłowe użytkowanie urządzeń

napędowych.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zasady obsługi urządzeń napędowych,
2) wybrać informacje dotyczące prawidłowego użytkowania urządzenia,
3) sporządzić wytyczne,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

objaśnienie z pokazem,.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy dotyczące użytkowania urządzeń napędowych.

−

przybory i materiały piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca bezpieczeństwa pracy podczas obsługiwania maszyn
i urządzeń technicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Zagrożenia pożarowe i zasady ochrony przeciwpożarowej

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj plan ewakuacji osób z pracowni, w której się znajdujesz.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z drogą ewakuacyjną z pracowni do wyjścia ewakuacyjnego w szkole,
2) wykonać szkic drogi ewakuacyjnej i nanieść znaki ewakuacyjne,
3) odczytać oznaczenie najbliżej znajdującej się gaśnicy i ustalić jej zakres zastosowania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

objaśnienie z pokazem,

−

metoda inscenizacji.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej,

−

przybory rysunkowe,

−

plan sytuacyjny szkoły,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zagrożenia pożarowego i zasad ochrony
przeciwpożarowej.

Ćwiczenie 2

Przedstaw harmonogram gaszenia pożaru w magazynie, w którym od włączonego

urządzenia elektrycznego zapaliły się puste opakowania papierowe.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować szkolną instrukcję przeciwpożarową,
2) przeanalizować zasady gaszenia pożaru z użyciem różnego sprzętu,
3) opracować harmonogram,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda inscenizacji.

Środki dydaktyczne:

−

szkolna instrukcja przeciwpożarowa,

−

ogólne przepisy ochrony przeciwpożarowej,

−

różne środki gaśnicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zagrożenia pożarowego i zasad ochrony
przeciwpożarowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz środki ochrony osobistej dla pracownika pracującego na stanowisku monter –

instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować przepisy dotyczące zastosowania środków ochrony indywidualnej dla

montera-instalatora urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim,

2) przeanalizować rodzaje prac wykonywanych na stanowisku monter-instalator urządzeń

technicznych w budownictwie wiejskim i zidentyfikować występujące zagrożenia,

3) dobrać rodzaje środków ochrony indywidualnej, uwzględniając zidentyfikowane

zagrożenia,

4) sporządzić wykaz środków ochrony indywidualnej koniecznych dla zawodu monter-

-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim,

5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r.
w sprawie jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

kategorie środków ochrony indywidualnej,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca środków ochrony indywidualnej i zbiorowej.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj tekst materiału nauczania oraz przepisy prawne dotyczące stosowania

środków ochrony indywidualnej i tej podstawie wymień oraz uzasadnij, jakie obowiązki
spoczywają na pracodawcy w zakresie zapewnienia środków ochrony indywidualnej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować materiał nauczania pod kątem obowiązków pracodawcy w zakresie

zapewnienia środków ochrony indywidualnej,

2) przeanalizować przepisy dotyczące stosowania środków ochrony indywidualnej,
3) sporządzić wnioski z przeprowadzonych analiz,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r.
w sprawie jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w prawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca środków ochrony indywidualnej i zbiorowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9.

Zasady ochrony środowiska naturalnego na stanowisku
pracy

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zidentyfikuj i przyporządkuj do właściwego pojemnika do segregacji, odpady

przedstawione przez prowadzącego zajęcia.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Tabela do ćwiczenia 1

Kolor pojemnika do segregacji

odpadów lub inne oznakowanie

Odpady

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać wszystkie odpady,
2) rozpoznać materiał, z którego są wykonane, np. korzystając z informacji na etykietkach

lub opakowaniu, katalogów i innych dostępnych źródeł,

3) dokonać segregacji odpadów i wypisać odpowiedni pojemnik,
4) porównać swoje rozwiązanie z innymi pracami w grupie,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy w zakresie gospodarki odpadami,

−

instrukcja w sprawie gospodarki odpadami,

−

pojemniki na odpady, specjalistyczne tuby itp.,

−

rękawice i okulary ochronne,

−

przykładowe odpady,

−

środki do higieny osobistej (płynne mydło, pasta BHP, płyn do dezynfekcji rąk, papierowe
ręczniki),

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad ochrony środowiska naturalnego na stanowisku
pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Opracuj instrukcję gospodarki odpadami na stanowisku montażowym instalacji

wodociągowych

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować rodzaje odpadów powstających w procesach prac montażowych instalacji

wodnych,

2) wyszukać w regulacjach prawnych dane dotyczące metod składowania i utylizacji

odpadów,

3) pogrupować odpady według metod składowania i utylizacji,
4) opisać w tabeli grupy odpadów i metody ich składowania i utylizacji,
5) scharakteryzować opracowaną instrukcję,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

gra symulacyjna.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy i wymagania w zakresie gospodarki odpadami produkcyjnymi,

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad ochrony środowiska naturalnego na stanowisku
pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.10. Wypadki i choroby zawodowe

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie protokołu powypadkowego ustal okoliczności wypadku, dokonaj jego

kwalifikacji, wskaż środki profilaktyczne, które pracodawca powinien podjąć, aby
wyeliminować zagrożenie na terenie zakładu pracy.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować protokół powypadkowy,
2) ustalić okoliczności wypadku,
3) dokonać kwalifikacji wypadku,
4) wskazać środki profilaktyczne, jakie powinien podjąć pracodawca, aby wyeliminować

zagrożenie na terenie zakładu,

5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

–

protokoły powypadkowe,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca wypadków i chorób zawodowych.

Ćwiczenie 2

Zainscenizujcie zaistnienie wypadku przy pracy oraz przeprowadźcie zgodnie

z obowiązującym prawem postępowanie powypadkowe.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przystąpić do jednego z 6-cio osobowych zespołów,
2) wybrać lidera zespołu, który wylosuje dla zespołu zadanie dotyczące przeprowadzenia

postępowania powypadkowego w efekcie którego zaistniał: śmiertelny wypadek przy
pracy, ciężki wypadek przy pracy, zbiorowy wypadek przy pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) dokonać podziału ról wewnątrz zespołu, w tym uwzględniając role: poszkodowanego lub

poszkodowanych, 2 świadków, pracodawcy, kierującego w firmie komórką
bezpieczeństwa i/lub społecznego inspektora pracy,

4) odnaleźć w Internecie i zapoznać się z obowiązującymi aktami prawnymi regulującymi

zasady postępowania w razie zaistnienia wypadku przy pracy (wykorzystaj do tego stronę
Kancelarii Sejm www.sejm.gov.pl),

5) ustalić rodzaj wypełnianej dokumentacji powypadkowej,
6) wypełnić niezbędną dokumentację,
7) zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy,
8) wprowadzić niezbędne poprawki,
9) można konsultować się z prowadzącym ćwiczenie podczas realizacji zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

tekstu przewodniego,

−

inscenizacji.

Środki dydaktyczne:

–

stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu oraz do urządzenia drukującego
(wskazane 1 stanowisko na jedną grupę),

–

w przypadku braku stanowisk komputerowych – wydruki obowiązujących aktów
prawnych (1 zestaw na każdą grupę).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. d, 5. a, 6. d, 7. b, 8. a, 9. d, 10. d, 11. a,
12. d, 13. d, 14. d, 15. d, 16. c, 17. b, 18. d, 19. a, 20. d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowied

Określić niezbędny czas trwania szkolenia
wstępnego na stanowisku pracy

Wskazać na kim spoczywa obowiązek
zapewnienia pracownikom odpowiednich
warunków higieniczno-sanitarnych

Odczytać instrukcje i procedury ochrony
przeciwpożarowej

Wyjaśnić zasady stosowania gaśnic do gaszenia
urządzeń elektrycznych pod napięciem

Dokonać interpretacji podstawowych aktów
prawnych związanych z ochroną środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyjaśnić czym jest wentylacja

Zastosować, w przypadku zagrożenia
pożarowego podręczny sprzęt oraz środki
gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej

Wyjaśnić kto powinien wskazać pracownikowi
zasady prawidłowego posługiwania się środkami
ochrony indywidualnej

Wyjaś nić biologiczne czynniki niebezpieczne i
szkodliwe w środowisku pracy

Zastosować, w przypadku zagrożenia
pożarowego podręczny sprzęt oraz środki
gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej

Określić zasady udzielania pierwszej pomocy
w przypadku tamowania krwotoków i opatrywani
ran

12 Określić zasady ratowania porażonego prądem

Określić zasady udzielania pierwszej pomocy w
przypadku zatrucia gazem lub parą

Określić co muszą posiadać środki ochrony
indywidualnej

Zastosować instrukcje i procedury bezpieczeństwa
pracy

Scharakteryzować podstawowe obowiązki
pracodawcy w zakresie dopuszczenia pracownika
do pracy

Scharakteryzować zasady biernej ochrony
przeciwpożarowej

Zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków
chemicznych

Scharakteryzować czynniki szkodliwe i uciążliwe
w środowisku pracy

Dobrać zabezpieczenia i osłony ruchomych części
maszyn i urządzeń mechanicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 25 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane instruktażem stanowiskowym, powinno

trwać
a) minimum 8 godzin.
b) minimum 3 godziny.
c) minimum 30 godzin.
d) wg ustaleń prowadzącego szkolenia.

2. Obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich pomieszczeń i urządzeń higieniczno

– sanitarnych spoczywa na
a) pracodawcy.
b) Państwowej Inspekcji Pracy.
c) komisji odbioru placu budowy.
d) nie ma obowiązku zapewnienia pracownikom pomieszczeń i urządzeń sanitarno-

-higienicznych.

3. Uniwersalny numer telefonu komórkowego w krajach Unii Europejskiej w przypadku

zgłoszenia pożaru, wypadku lub innego zagrożenia to
a) 999.
b) 112.
c) 997.
d) 998.

4) Przy pożarze w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem powinna być użyta gaśnica

a) dowolna.
b) pianowa.
c) płynowa.
d) śniegowa lub proszkowa.

5. Zużyte baterie należy

a) przeznaczy do recyklingu.
b) wyrzucić do pojemnika koloru białego.
c) wyrzucić do pojemnika koloru żółtego.
d) wyrzucić do ogólnie dostępnego pojemnika na śmieci.

6. Wentylacja jest to

a) ochładzanie powietrza.
b) emisja ciepła w drodze promieniowania.
c) nadawanie powietrzu odpowiedniej temperatury i wilgotności.
d) wymiana powietrza z jednoczesnym usuwaniem na zewnątrz substancji

wydzielających się w pomieszczeniu.

7. Gaśnicę z symbolem B zastosujesz do

a) gaszenia gazów.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia ciał stałych, np. papieru.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

8. Obowiązek informowania pracownika o sposobach posługiwania się środkami ochrony

indywidualnej spoczywa na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) pracodawcy.
b) importerze środków ochrony indywidualnej.
c) producencie środków ochrony indywidualnej.
d) dystrybutorze środków ochrony indywidualnej.

9. Biologiczne czynniki niebezpieczne i szkodliwe występujące w środowisku pracy to

a) zagrożenia występujące w środowisku pracy.
b) czynniki szkodliwe, które prowadzą do schorzenia.
c) czynniki związane ze stanem mikroklimatu w pracy.
d) zwierzęta hodowlane, choroby wywołane przez bakterie i wirusy, choroby

pasożytnicze.

10. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do

a) gaszenia gazów.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

11. Tamowanie krwotoków i opatrywanie ran wykonuje się

a) w rękawiczkach.
b) pod bieżącą wodą.
c) z zastosowaniem waty i ligniny.
d) przy użyciu opaski z kabla, sznurówki.

12. Pierwszą czynnością przy porażeniu prądem jest

a) sprawdzenie, czy porażony krwawi.
b) odizolowanie porażonego od źródła prądu.
c) sprawdzenie, czy porażony nie posiada w jamie ustnej obcych ciał.
d) wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego.

13. Podczas zatrucia gazem lub parą, w przypadku wchłonięcia trucizny przez skórę, należy

w pierwszej kolejności
a) założyć opatrunek.
b) wywołać wymioty.
c) podać do picia letnią wodę.
d) zdjąć z poszkodowanego skażoną odzież (najlepiej przez rozcięcie).

14. Środki ochrony indywidualnej muszą posiadać

a) numer inwentarzowy.
b) tabliczkę z wymiarami.
c) wywieszkę z adresem producenta.
d) certyfikat ze znakiem bezpieczeństwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Zasada, która wpływa bezpośrednio na zabezpieczenie przed urazem oka to

a) zasada zachowania ostrożności.
b) zasada przestrzegania przepisów bhp.
c) zasada stosowania tylko sprawnych narzędzi.
d) zasada stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.

16. Pracodawca nie może dopuścić do wykonywania pracy

a) pracownika młodocianego.
b) pracownika przyjętego do pracy bez kwalifikacji.
c) pracownika bez odpowiednich kwalifikacji i znajomości przepisów bhp.
d) pracownika przenoszonego na stanowisko pracy, na którym występują czynniki

szkodliwe.

17. Bierna ochrona przeciwpożarowa polega na

a) szkoleniu pracowników.
b) zapobieganiu powstawania pożaru.
c) sprawdzaniu urządzeń przeciwpożarowych.
d) oznakowaniu drogi ewakuacyjnej w zakładzie pracy.

18. Po pracy zostało Ci w pojemniku ok. 250 ml. (szklanka) płynnego szkodliwego środka

chemicznego do czyszczenia mechanizmów maszyn. Płyn ten
a) wylejesz do WC.
b) odstawisz w otwartym pojemniku na półkę.
c) odlejesz do plastikowej butelki, zakręcisz i zostawisz w warsztacie.
d) odlejesz do szklanego zamykanego naczynia i napiszesz markerem, co to za środek.

19. Do czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy zaliczamy

a) czynniki trujące.
b) utrudnienia przy pracy.
c) atmosferę w gronie pracowników w środowisku pracy.
d) czynniki biologiczne, chemiczne, fizyczne i psychofizyczne.

20. Podczas pracy na tokarce należy bezwzględnie stosować

a) ubranie robocze i nakrycie głowy.
b) ubranie robocze i obuwie ochronne.
c) ubranie robocze i rękawice ochronne.
d) ubranie robocze, nakrycie głowy, obuwie robocze i okulary ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Stosowanie

przepisów

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 17, 18 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. d, 5. b, 6. c, 7. d, 8. b, 9. b, 10. a, 11. c,
12. b, 13. d, 14. d, 15. c, 16. c, 17. c, 18. d, 19. a, 20. d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wyjaśnić zasady odpowiedzialności za stan
bezpieczeństwa w zakładzie pracy

Określić kształty i kolory znaków
bezpieczeństwa

Określić cel ochrony przeciwpożarowej

Określić przyczyny powstania procesu
palenia

Określić zastosowanie hydrantów

Określić oznaczenia gaśnic

Dokonać interpretacji podstawowych
aktów prawnych związanych z ochroną
środowiska

Określić zastosowanie tabliczki
znamionowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Powiadomić odpowiednie służby
o zauważonych zagrożeniach dla zdrowia
i życia człowieka

Określić warunki przystąpienia do pracy
na stanowisku wymagającym stosowania
środków ochrony indywidualnej

11 Zidentyfikować znaki

12 Określić stopień poparzenia

Określić zasady udzielania pierwszej
pomocy przy oparzeniach

Wyjaśnić zasady stosowania odzieży
ochronnej

15 Określić zastosowanie znaków

Wyjaśnić kto pokrywa koszt szkolenia
pracowników zakresie bhp

Scharakteryzować o czym informuje
pracownika pracodawca w związku
z zagrożeniami

Zastosować instrukcje i procedury
bezpieczeństwa pracy

Określić zasady ustalania wykazu prac
szczególnie niebezpiecznych

Scharakteryzować zasady udzielania
pierwszej pomocy w przypadku otwartego
złamania kończyny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 25 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy

a) ponosi pracodawca.
b) ponoszą wszyscy pracownicy.
c) ponosi Państwowa Inspekcja Pracy.
d) ponoszą osoby kierujące pracownikami.

2. Zakazujące znaki bezpieczeństwa mają

a) różne kształty i różne kolory.
b) kształt koła i dominujący kolor czerwony.
c) kształt prostokąta i dominujący kolor żółty.
d) kształt trójkąta i dominujący kolor niebieski.

3. Ochrona przeciwpożarowa ma na celu

a) ułatwienie gaszenia pożaru przez strażaków.
b) zabezpieczenie zakładu pracy przed pożarem.
c) ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem.
d) informowanie pracowników o możliwościach powstania pożaru.

4. Proces palenia następuje

a) przy wysokiej temperaturze.
b) przy materiałach łatwopalnych.
c) przy niewłaściwym magazynowaniu materiałów budowlanych.
d) gdy występują równocześnie trzy czynniki: materiał palny, tlen oraz źródło ciepła.

5. Hydranty służą do

a) utrzymywania czystości.
b) poboru wody w celach gaśniczych.
c) magazynowania wody potrzebnej w zakładzie pracy.
d) dostarczania wody dla pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy.

6. Gaśnice proszkowe do gaszenia gazów (na przykład acetylen, metan, wodór, propan)

mają oznaczenie
a) A.
b) B.
c) C.
d) O.

7. Zużyte świetlówki

a) wyrzucisz na śmietnik.
b) wyrzucisz do pojemnika koloru żółtego.
c) wyrzucisz do pojemnika koloru białego.
d) włożysz do specjalnej tuby (pojemnik na odpady przeznaczone do recyklingu).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Każde urządzenie elektryczne posiada tabliczkę

a) izolacyjną.
b) znamionową.
c) informacyjną.
d) zabezpieczającą uruchomienie.

9. W sytuacji opisanej poniżej najskuteczniejszym działaniem korekcyjnym będzie

a) wymiana wiertła na nowe, dobrze naostrzone.
b) podjęcie próby samodzielnego ustalenia przyczyny awarii.
c) odczekanie w celu ochłodzenie silnika i kontynuacja pracy.
d) przerwanie pracy i powiadomienie nauczyciela o problemie.

Sytuacja

Opis awarii

Efekt awarii

Wiercenie otworu
w twardej metalowej
płytce.

Nadmierne drgania mechaniczne, hałas,
wyczuwalny zapach rozgrzanego
metalu i wiertła, widoczny spadek
obrotów silnika.

Uszkodzenie silnika
wiertarki.

10. Pracodawca może dopuścić pracownika do pracy na stanowisku wymagającym

stosowania środków ochrony indywidualnej – bez zaopatrzenia go w odpowiednie środki
ochrony
a) nie.
b) tak.
c) wyjątkowo, na krótki okres.
d) po uzgodnieniu z pracownikiem.

11. Przedstawiony na rysunku znak oznacza nakaz stosowania

a) osłony.
b) ochrony.
c) ochrony oczu.
d) osłony twarzy.

12. Skutkiem bezpośredniego dotknięcia nieosłoniętej części ciała do rozgrzanego

do czerwoności metalu będzie
a) cieplne porażenie całego ciała.
b) oparzenia termiczne II stopnia.
c) silne krwawienie tej części ciała.
d) lekkie zaczerwienienie tej części ciała.

13. Przy oparzeniu pierwszego stopnia należy miejsce oparzenia

a) zabandażować.
b) polewać wodą utlenioną.
c) posmarować kremem (na przykład Nivea).
d) polewać strumieniem czystej wody i zabezpieczyć wyjałowionym opatrunkiem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Odzież ochronną stosuje się w celu

a) osłonięcia własnego ubrania.
b) ochrony przed brudnymi robotami.
c) ujednolicenia wyglądu pracowników w zakładzie pracy.
d) zabezpieczenia pracownika przed niekorzystnymi wpływami środowiska.

15. Poniższy znak znajdziemy

a) na wozie strażackim.
b) w punkcie czerpania wody.
c) na drzwiach szafki hydrantowej.
d) w przypadku podłączenia węża pożarniczego.

16. Szkolenia pracowników w zakresie bhp odbywają się

a) bezpłatnie.
b) na koszt pracownika.
c) na koszt pracodawcy.
d) na koszt Państwowej Inspekcji Pracy.

17. Pracodawca jest obowiązany informować pracowników, w związku z zagrożeniami

występującymi na stanowisku pracy o
a) ochronie przeciwpożarowej w zakładzie pracy.
b) trudnościach występujących w związku z pracą.
c) ryzyku zawodowym oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami.
d) potrzebie zapoznania się z chorobami związanymi z wykonywaną pracą.

18. Bezpośrednio wpływa na zabezpieczenie przed urazem oka zasada

a) zachowania ostrożności.
b) przestrzegania przepisów bhp.
c) stosowania tylko sprawnych narzędzi.
d) stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.

19. Wykaz prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładach pracy ustala

i aktualizuje
a) pracodawca.
b) Komisja Zakładowa d/s BHP.
c) osoba nadzorująca prace niebezpieczne.
d) pracownik wykonujący prace niebezpieczne.

20. W przypadku otwartego złamania kończyny dolnej z równoczesnym krwawieniem należy

a) dokonać zatrzymania krwawienia.
b) w takim stanie przewieźć do szpitala.
c) polewać strumieniem czystej wody do przybycia pomocy lekarskiej.
d) założyć sterylny opatrunek, zabandażować, unieruchomić złamaną kość w istniejącym

położeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Stosowanie

przepisów

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Celeda R.: Kodeks pracy. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2000
2. Francuz W.M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle, Warszawa

1996

3. Kwiatkowski K.: Zasady doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej oraz

odzieży i obuwia roboczego. Gdańsk 1998

4. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla zasadniczych szkół zawodowych.

WSiP, Warszawa 1999

5. Materiały szkoleniowe bhp dla branży budowlanej. WEKA, Warszawa 2002
6. Pierwsza pomoc. Świat Książki, Warszawa 1996
7. Rączkowski B.: Bhp w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002
8. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Poradnik i materiały dla ucznia. KOWEZ,
Warszawa 2002

9. Warno O.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach zagrażających życiu. PCK, Warszawa

1994