P

rzepisy sanitarne wspó³czesnej produkcji i handlu
wymagaj¹, ¿eby wszystko, co jest „do jedzenia”,
obowi¹zkowo by³o zapakowane. S¹ to produkty

produkowane w milionach sztuk i one te¿ musz¹ byæ
wszystkie, co do jednej sztuki, zapakowane. Dawniej
za³atwia³a to armia pracowników, najczêœciej kobiet,
które wykonywa³y tê automatyczn¹, monotonn¹ i nud-
n¹ pracê za marne grosze.

Z punktu widzenia pakowania maszynowego

najlepiej by³oby, ¿eby wszystkie produkty mia³y takie
same wymiary, by³y odporne na manipulacje maszyno-
we, nie sypa³y siê i nie kruszy³y, jednym s³owem – naj-
lepiej pakowa³oby siê drewniane klocki!

Oczywiœcie to ¿art, ale specyfika towarów jest

tak dalece ró¿norodna, ¿e konstruktorzy tych maszyn

rzeczywiœcie czasami marz¹ o klockach jako towarze
idealnym.

Jak wygl¹da takie maszynowe pakowanie?

Rzecz jasna, jest to inne pakowanie ni¿ takie zwyk³e,
rêczne. Ogóln¹ zasad¹ projektowania automatów opa-
kowaniowych jest d¹¿enie do dopasowania towaru do
wymogów pakowania maszynowego i oczywiœcie do-
pasowanie parametrów maszyny do w³aœciwoœci towa-
ru. Warunkiem uzyskania du¿ej wydajnoœci pakowania
jest wprowadzenie procesów ci¹g³ych w miejsce prze-
rywanych. Oznacza to, ¿e np. papier lub folia opakowa-
niowa musi mieæ postaæ bêbna, zawieraj¹cego 25–35
kg materia³u opakowaniowego, zapewniaj¹cego co naj-
mniej 40–50 min pracy. St¹d w³aœnie nazwa najpopular-
niejszej chyba pakowaczki: flow-pack, co oznacza do-
s³ownie: „p³ynne pakowanie”.

j a k t o d z i a ł a

MINI QUIZ MT

CZYT

AM, WI

ĘC WIEM

Sześciokrotne zgrzewadło przy

wydajności 900 szt/min obraca się

w ciągu godziny:

a) 150 razy
b) 9000 razy
c) 900 razy

Flow−pack poziomy

K a z i m i e r z T o p ó r

3

34

4

1

Ogólny widok mechanizmów flow-packa pozio-

mego (najpopularniejszego) przedstawia rys.

.

Przedmioty do zapakowania – 1 (batoniki, wafel-

ki, a tak¿e elementy elektroniki na p³ytkach itp.) s¹ po-
dawane rêcznie lub z automatycznego podajnika na
transporter, którego popychacze posuwaj¹ je do przo-
du. Jednoczeœnie z bêbna 2 odwija siê folia. Folia bie-
gnie doœæ skomplikowanym torem, z uwagi na to, ¿e
konstruuj¹c flow-pack, trzeba zapewniæ mo¿liwoœæ dru-
kowania np. daty produkcji, nr. serii itp., a tak¿e mo¿li-
woœæ ustawienia tzw. „markera”, czyli znaczka, wyko-
nywanego najczêœciej w postaci niewielkiego, czarne-
go prostok¹cika, widocznego na wiêkszoœci opakowañ,
a s³u¿¹cego do tego, ¿eby nadruk informacyjno-rekla-
mowy znalaz³ siê we w³aœciwym miejscu w stosunku
do d³ugoœci pakowanego obiektu. Po³o¿enie tego znacz-
ka-markera odczytuje czujnik fotoelektryczny i podaje
sygna³ na uk³ad steruj¹cy prac¹ zgrzewade³ poprzecz-
nych, zamykaj¹cych szew poprzeczny i odcinaj¹cych
pojedyncze sztuki towaru. Skracaj¹c lub wyd³u¿aj¹c
pêtlê, utworzon¹ na wa³ku 3, powodujemy w³aœnie
przemieszczanie siê markera do takiej pozycji, ¿eby
ostatni marker, znajduj¹cy siê pod zgrzewad³ami po-
przecznymi, wypada³ dok³adnie na œrodku zgrzewu.

Widoczne poni¿ej bêbna ramiê z podzia³k¹ k¹to-

w¹ s³u¿y do ustawienia w³aœciwego k¹ta nabiegania
folii na p³ozy 5 aparatu formuj¹cego tunel. P³ozy musz¹
byæ tak ustawione, aby folia obejmowa³a przedmioty
od góry i z boków, tworz¹c jednoczeœnie dwa margine-
sy do wykonania zgrzewu wzd³u¿nego (przekrój A–A).

Te dwa marginesy wchodz¹ w szczelinê pomiê-

dzy p³ytami sto³u, pod którymi znajduje siê zespó³ ob-
rotowych zgrzewade³ wzd³u¿nych. Trzecia para rolek
w zestawie zgrzewade³ wzd³u¿nych (zimna) s³u¿y do
uk³adania szwu zgrzewu wzd³u¿nego na bok, przed
wejœciem w strefê dzia³ania zgrzewade³ poprzecznych.
W rezultacie otrzymujemy charakterystyczny dla flow-
-packa wygl¹d zapakowanego towaru – rys.

– szew

wzd³u¿ny i dwa szwy poprzeczne, z widocznymi ka-
wa³kami markerów. D³ugoœæ pakowania „L” jest nieco
wiêksza od d³ugoœci przedmiotu z uwagi na koniecz-
noœæ zostawienia miejsca na pracê zgrzewade³ po-
przecznych (niepokazanych na rysunku). Ciêcie po-
przeczne opakowania wykonuje siê zwykle „w z¹bki”,
poniewa¿ u³atwia to rozdarcie folii, niekiedy bardzo
wytrzyma³ej.

Wspomniane wy¿ej ustawienie p³óz aparatu for-

muj¹cego tunel jest niekiedy jedn¹ z najtrudniejszych
operacji ustawczo-regulacyjnych. Materia³ opakowanio-
wy – najczêœciej folia, posiada na ogó³ spor¹ wytrzyma-
³oœæ i elastycznoœæ, która „daruje grzechy” ustawiacza,

ale bywa, ¿e pakujemy towar w papier – najczêœciej po-
wlekany jednostronnie foli¹, dla umo¿liwienia wykona-
nia zgrzewu, a papier nie jest oczywiœcie tak elastyczny
i wytrzyma³y jak folia. Praca aparatu formuj¹cego tunel
musi to uwzglêdniaæ i papier nie mo¿e byæ rozci¹gany
w ¿adnym momencie. Mo¿e byæ jedynie przewijany i za-
ginany. Stanowi to niekiedy trudny problem i zajmuje
sporo czasu i nerwów ekipie ustawiaczy.

Za to, gdy flow-pack ruszy, to natychmiast wi-

dzimy, ¿e w pe³ni zas³uguje na swoj¹ nazwê. Wydaj-
noœæ tych maszyn w zale¿noœci od rodzaju towaru,
a zw³aszcza jego d³ugoœci, waha siê od 80–100, nawet
do 900–1000 sztuk na minutê! To ju¿ szybciej ni¿ strzela
s³ynne „uzi”. Te rekordy dotycz¹ obiektów krótkich
i odpornych na maszynowe manipulacje, takie jak np.
kawowe cukierki tzw. „kopiki”. Tak¹ wydajnoœæ uzy-
skuje siê m.in. przez zastosowanie zgrzewade³ po-
przecznych wielokrotnych

.

Przy szeœciokrotnych zgrzewad³ach oznacza to,

¿e przy wydajnoœci 900 szt/min obracaj¹ siê one z prêd-
koœci¹ 150 obr/min, a to ju¿ nie wygl¹da tak groŸnie!

3

2

1

3

35

5

2

3

4

Tak mniej wiêcej przedstawiaj¹ siê podstawowe

mechanizmy typowego flow-packa. Zdajemy sobie
sprawê, ¿e w zak³adzie produkuj¹cym urozmaicony
asortyment towarów, zachodzi koniecznoœæ przesta-

wiania flow-packa. Jednoczeœnie wymaga siê, ¿eby
czynnoϾ przestawiania maszyny na inne parametry
zajmowa³a jak najmniej czasu. Przestój takiej maszyny,
trwaj¹cy 10 minut, mo¿e oznaczaæ 9000 niezapakowa-
nych sztuk towaru!

Spowodowa³o to intensywn¹ komputeryzacjê pa-

kowaczek. Wszystkie cz³ony napêdu zasilane s¹ za po-
moc¹ falowników, a ca³oœæ sterowana za pomoc¹ progra-
mowanych sterowników, tak ¿e do przestawiania pozo-
staj¹ wy³¹cznie drugorzêdne elementy, jak: prowadnice
towaru, p³ozy aparatu, wielkoœæ i rodzaj folii opakowa-
niowej, chocia¿... Japoñczycy produkuj¹ ju¿ flow-packi
„zapinane na guziki” tzn. w ca³oœci przesterowywalne
za pomoc¹ tzw. aktywnego, dotykowego ekranu. Oczy-
wiœcie w œlad za tymi udogodnieniami idzie cena!

Ka¿da maszyna, zw³aszcza dzisiaj, w dobie

ostrej walki konkurencyjnej, powinna byæ nie tylko sku-
teczna, ale tak¿e efektowna, po prostu ³adna!

Do procesu projektowania coraz czêœciej w³¹cza-

j¹ siê projektanci form przemys³owych. W ten sposób
powsta³ jeden z naj³adniejszych projektów flow-packa
w wersji „mini”, którego forma ergonomiczno-plastycz-
na powsta³a w Wydziale Form Przemys³owych Krakow-
skiej Akademii Sztuk Piêknych

.

Autork¹ opracowania by³a mgr Anna Szwaja,

która wykona³a ca³oœæ projektu w ramach swojej pracy
dyplomowej.

Flow-pack wg jej projektu do dziœ nie zosta³ zre-

alizowany, a szkoda, bo to piêkny projekt, przy którym
bledn¹ zagraniczne „cuda techniki”.

Rodzina flow-packów jest doœæ liczna: s¹ flow-

-packi o odwróconej kinematyce, gdzie folia podawana
jest z do³u, dziêki czemu np. mo¿na pakowaæ pêki s³o-
nych paluszków, s¹ flow-packi pionowe, na których pa-
kuje siê towary sypkie i p³ynne, s¹ wreszcie bardzo
specjalizowane maszyny do szczególnych celów, np.
pakowanie towaru z „wrzutkami” reklamowymi itp.
Konstrukcja tych maszyn to jeden z najciekawszych
dzia³ów wspó³czesnej techniki, bardzo wymagaj¹cy, ale
daj¹cy te¿ du¿¹ satysfakcjê, gdy dzie³o wielu miesiêcy
pracy ruszy i pakuje te swoje 200–300 szt./min.

!

4

j a k t o d z i a ł a