VI. METODY BADANIA

PRACY

Symbole graficzne

(1/3)

operacja

z

kontrolą

(np.

mierzenie

temperatury w czasie operacji syntezy

chemicznej

przemieszczenie z kontrolą (np. kontrola

ilości lub jakości przeprowadzana w czasie

transportu)

operacja

realizowana

w

trakcie

przemieszczania

3 emisja (liczba oznacza ilość egzemplarzy)

3

Symbole graficzne

(2/3)

operacja,

zmiana

treści

dokumentu

(wypełnienie kolumny lub wiersza, podpis,

stemplowanie itd.)

odczytanie treści dokumentu

kontrola - jakiekolwiek sprawdzenie treści

dokumentu

oczekiwanie (przerwa w obiegu)

Symbole graficzne

(3/3)

przemieszczenie — droga dokumentu

przebywana za pośrednictwem gońca,

poczty, transportera, poczty pneumatycznej

itd.
składowanie — przechowywanie w miejscu

wyznaczonym (np. w segregatorze, kartotece,

szufladzie, archiwum itp.)

likwidacja dokumentu

Obserwacją

nazywamy celowe postrzeganie

rzeczywistości prowadzone według z góry przyjętego planu,
realizowane pod kątem gromadzenia i rejestracji istotnych
faktów oraz ich dalszej interpretacji.

Karta procesu

zwana tez

Kartą Operacji i

Kontroli

stosowana jest do rejestracji procesów

złożonych z operacji i czynności kontrolnych składających
się na obserwowany proces technologiczny. Zawiera ona
wyłącznie symbole operacji i kontroli oraz krótkie ich
omówienie.

Do zalet Karty Operacji i Kontroli należą:
• możliwość szerokiego stosowania z uwagi na dużą

prostotę i przejrzystość zapisu,

• łatwość opanowania techniki zapisu (krótki czas

przyuczenia do posługiwania się tą techniką),

• możliwość szybkiego uzyskania opisu przebiegu

operacji i kontroli,

• stosunkowo niskie nakłady na rejestrację w porównaniu

z możliwymi dużymi efektami wynikającymi z
usprawnienia organizacji produkcji.

Wadą jest brak uwzględnienia takich elementów jak
transport czy oczekiwanie.

Karta Przebiegu Materiału stanowi chronologiczny zapis

wszystkich czynności jakim jest poddawany materiał oraz

stanów w jakich znajduje się materiał w trakcie procesu.

Prasy

Rozdzielni
a

D

Stanowiska
montażu

Wanna

Stanowisko
kontroli

Prasa

Szlifierk
a

Wykres przebiegu materiału

Przestrzenny wykres przebiegu materiału

Oznaczenia:
A,B,C,E,F,K -
stanowiska pracy
W - winda

1

1

2

1

1

1

2

3

2

4

5

6

7

3

a) układ liniowy

b) układ zbieżny

1

2

3

6

7

3

b) układ zbieżny

1

1

2

3

2

4

3

5

6

4

c) układ rozbieżny

1

4

5

2

8

9

Karta Obiegu Dokumentu służy do rejestracji za

pomocą symboli graficznych zdarzeń towarzyszących

jakieś sprawie, z którą związany jest dany dokument.

Analiza procesu obiegu dokumentu umożliwia:

• uproszczenie obiegu (zmniejszenie liczby

uczestników obiegu oraz liczby operacji),

• skrócenie czasu obiegu,
• zmniejszenie liczby kopii,
• likwidację dublujących się informacji występujących

w różnych dokumentach,

• wykrycie oraz ograniczenie samowoli i dowolności

urzędników w zakresie obiegu dokumentów.

Analiza poszczególnych elementów obiegu dokumentu pozwala
na stwierdzenie czy rzeczywisty obieg ma kształt zgodny z
postulowanym w zasadach prawidłowego obiegu dokumentów.
Zasady te przewidują między innymi aby obieg dokumentu:

• odpowiadał potrzebom związanym z załatwieniem

danej sprawy, był zgodny z trybem załatwiania ujętym
w odpowiednich przepisach oraz obejmował tylko te
stanowiska, które są zainteresowane załatwieniem
danej sprawy,

• był szybki (eliminacja czynności zbędnych oraz

zmniejszenie okresu oczekiwania na poszczególne
czynności),

• umożliwiał kontrolę stanu załatwienia danej sprawy w

każdej fazie obiegu,

• zapewniał najkrótszą drogę dokumentu (na danym

stanowisku tylko jeden raz).

Kasa

Kierownik
Działu
Sprzedaż
y

Księgowość

Statystyka
Sprzedaży
Zagranicznej

Statystyk
a
Sprzedaż
y
Krajowej

Księgowość
Finansowa

Kancelaria

Registratur
a

Księgowość „Dostawcy -
Odbiorcy”

Karta Przebiegu Czynności

stanowi chronologiczny

zapis wszystkich czynności wykonywanych przez pracownika
oraz stanów jego bezczynności w badanym procesie pracy.

Zapis przebiegu badanych czynności pozwala przeprowadzić
analizę kolejności poszczególnych działań z punktu widzenia
celu jakiemu mają służyć, by móc wyeliminować te, które
nie przyczyniają się do powodzenia realizacji danego
procesu. Jest to zatem technika, która daje podstawy do
projektowania prawidłowych przebiegów pracy.

Karta Czynności Zespołowych

służy do

systematycznego rejestrowania kolejnych, zależnych od
siebie czynności wszystkich członków zespołu uwzględniając
ich wzajemne powiązania w czasie i na stanowiskach pracy.

Karta Czynności Zespołowych może służyć do rejestrowania
przebiegu pracy:

• dwóch lub więcej osób,
• człowieka i maszyny,
• człowieka i kilku maszyn,
• dwóch lub więcej osób i jednej maszyny,
• dwóch lub więcej osób i dwóch lub więcej maszyn.

Zapis na

Karcie Czynności Zespołowych

pozwala na ujawnienie niedomagania w zakresie podziału
pracy oraz nierównomiernego obciążenia pracą
poszczególnych członków zespołu. Stanowi zatem instrument
wyzwalania rezerw tkwiących w pracy zespołowej.

Karta Czynności Obu Rąk

służy do

systematycznego rejestrowania w kolejności chronologicznej
wszystkich czynności wykonywanych przez ręce pracownika
w czasie wykonywania pracy na jednym stanowisku.

Aby poprawnie sporządzić Kartę Czynności Obu Rąk
należy przestrzegać następujących zasad:
• przed przystąpieniem do zapisu należy przeprowadzić

obserwację cyklicznie powtarzających się operacji,
aby ustalić punkty graniczne rozpoczęcia i
zakończenia poszczególnych czynności,

• na tym poziomie zapisuje się tylko te czynności, które

odbywają się równocześnie,

• zapis powinien wykazać wszystkie rodzaje

wykonywanych czynności,

• należy unikać łączenia operacji z przemieszczaniem

lub trzymaniem (podtrzymywaniem).

Zapis na

Karcie Czynności Obu Rąk

umożliwia

opracowanie metody pracy uwzględniającej zasady
równomiernego obciążenia obu rąk i ekonomiki ruchów, a także
dostosowanie do tego celu konstrukcji pomocy i urządzeń
wykorzystywanych przez pracownika w badanym procesie.

Nazwa przedsiębiorstwa

KARTA CZYNNOŚCI ZESPOŁOWYCH

Ark. Nr.

Opracował:

K.Z. Data: 19.04.02

Wydział – Oddział:

MONTAŻU

Stanowisko:

PRASA

Sprawdził:

J .B. Data: 23.04.02

Wyrób:

TABLICA ROZDZIELCZA

Operacja:

WYMIANA TABLICY ROZDZIELCZEJ

PRZEBIEG:

aktualny / proponowany

Czas

[min]

Elektryk

Pomocnik elektryka

Ślusarz

1

Odłącza główny

przewód

Bada na

przebicie

2

Odłącza

3

przewody

4

5

odkręca

6

zdejmuje

zdejmuje

śruby

7

tablice

tablice

sprawdza

Nazwa przedsiębiorstwa

KARTA CZYNNOŚCI OSOBOWO-

MASZYNOWYCH

Ark. Nr.

Opracował:

K.Z. Data: 19.04.02

Wydział – Oddział:

PRAS

Stanowisko:

PRASOWANIA TULEJ EK

Sprawdził:

J .B. Data: 23.04.02

Wyrób:

TULEJ A TH – 37/12

Operacja:

PRASOWANIE TULEJ EK

PRZEBIEG:

aktualny / proponowany

MASZYNY

Robotnik

Czas

[min]

Prasa 1

Prasa 2

Prasa 3

Prasa 4

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 4

10

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 3

20

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 2

30

prasowa

nie

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 1

40

prasowa

nie

tulei

czeka na zakończenie cyklu

50

prasowa

nie

tulei

typu A-2

zatrzymuje prasę 4

wyjmuje wypraski

60

prasowa

nie

tulei

typu A-2

przygotowuje wsad,

uruchamia prasę 4

70

tulei

typu B-2

zatrzymuje prasę 3

wyjmuje wypraski

80

typu B-2

Wykres Sznurkowy

służy do ustalania długości

drogi przebywanej przez pracownika oraz częstotliwości
pokonywania określonych odcinków drogi w trakcie
realizacji określonych zadań.

Technika ta w sposób bardzo przejrzysty prezentuje
istniejące rozwiązania organizacyjne oraz pozwala na
komunikatywne prezentowanie idei proponowanych zmian w
rozmieszczeniu stanowisk pracy, miejsc kontroli,
usytuowaniu magazynów, sklepów, rozdzielni i innych
miejsc, wewnątrz których i między którymi odbywa się ruch
ludzi i przedmiotów.

Badanie czasu roboczego zmierzające do ustalenia stopnia jego
wykorzystania i zwiększenia produktywności pracy należy do
priorytetowych i standardowych badań organizatorskich. Jest
podstawowym narzędziem wykrywania, zmniejszania i
eliminowania czasu nieużytecznego, czyli czasu traconego przez
pracownika zarówno z przyczyn obiektywnych (niezawinionych)
jak i subiektywnych (zawinionych).

Upływ czasu podczas wykonania określonej czynności
można analizować w odniesieniu do:
• wykorzystania czasu samego pracownika,
• wykorzystania czasu maszyn i urządzeń,
• czasu obróbki lub spoczynku materiału.

A

B

C

D

E

F

Struktura rezerw wydajności

pracy

Rezerwy czasu
pracy robotnika

Rezerwy czasu
pracy maszyny

Rezerwy występujące w

czasie przebiegu materiału

przez poszczególne stadia

procesu

Czas pracy

[P]

Czas niepracy

[N]

f1

f2

zmianowy fundusz czasu pracy – 8h (6h)

(zmiana robocza)

Struktura zmianowego funduszu czasu pracy w
układzie organizacyjnym dwufrakcyjnym, używana
do badań metodą obserwacji migawkowych.

Struktura zmianowego funduszu czasu pracy w układzie
organizacyjnym wielofrakcyjnym, używana do badań metodą
obserwacji migawkowych.

P

M

T

ND AE

F

W

J

f1

f2

f3

f4

f5

f6

f7

f8

zmianowy fundusz czasu pracy – 8h (6h) (zmiana robocza)

f1- czas pracy

f2- czas przestojów z braku materiałów

f3- czas przestojów spowodowany źle działającym transportem

f4- czas przestojów spowodowany barkiem narzędzi i dokumentacji

f5- czas przestojów spowodowany awarią i barkiem energii

f6- czas przerw na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych

f7- czas przerw z winy pracownika

f8- czas innych przerw

Schemat bilansu wykorzystania

czasu pracy robotników

Godziny nadliczbowe

Absencje

Nominalny fundusz czasu pracy

Czas przebywania pracowników na stanowisku pracy

Pracochłonność produkcji według

progresywnych normatywów

Rezerwy

pracochłonności

produkcji

Czas pracy produktywnej (efektywnie wykorzystany)

Czas pracy

nieproduktywnej

Czas pracy

Czas pracy nienormowany

Czas pracy

normowany

II - b

II - a

I

Schemat bilansu wykorzystania

materiałów

Materiałochłonność wyrobów

według progresywnych normatywów

Rezerwy

materiałóchłonno

ści

Faktyczny materiał w wyrobie

Straty i odpady

Dysponowany materiał wyjściowy

II

I