ALFABET BEHAWIORYSTY

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

MAJ-CZERWIEC • 3/2007

85

W wieku 7 tygodni szczenięta samodziel-
nie zaczynają poznawać swoje nowe oto-
czenie, rejestrują wszystkie dochodzące
z niego odgłosy, takie jak dźwięki mowy
człowieka, sytuacje, w jakich są wypo-
wiadane, ich barwa, natężenie, gesty
ludzkie, odgłosy otoczenia: trzask drzwi,
odgłos włączanego odkurzacza, szum ru-
chu ulicznego, pisk rozbawionych dzieci
czy odgłos wyładowań atmosferycznych.
Wraz z poznawaniem tych odgłosów
zwierzęta również przyzwyczajają się do
nich, co jest następnym ważnym etapem
w trakcie nauki wychowania. Ważne jest
to, w jaki sposób i czy w ogóle umożliwi-
my zwierzętom zdobycie tych doświad-
czeń i ułatwimy im wejście do nowego
środowiska, tak aby życie szczeniaka było
szczęśliwe i aby właściciel nie miał pro-
blemów z naszym pacjentem.

W okresie socjalizacji właściciel musi

postępować rozważnie, z możliwie jak naj-
większym zrozumieniem psychiki psa.

N

AUKA

POSŁUSZEŃSTWA

Wpojenie psu podstawowych zasad jest
obowiązkiem każdego właściciela po to,
aby zapewnić harmonijne stosunki mię-
dzy nim, psem, kotem i sąsiadami. Naj-
lepszym sposobem na to, jak należy uczyć
psa, jest wizyta w lecznicy i rozmowa z le-
karzem behawiorystą.

Na początek pies musi nauczyć się

dwóch słów:
1) swojego imienia – co jest bardzo

istotne dla dalszego treningu, gdyż
umożliwia przyciągnięcie uwagi psa
i jego przychodzenie na wołanie; imie-
nia szczenięcia należy używać przy każ-
dej zabawie, karmieniu i rozmowie
z nim;

2) słowa „nie” – zanim szczenię trafi do

domu właściciela, dobrze jest ustalić,
jakie zachowania są nie do przyjęcia,

dziennie wyprowadzany w to samo miejsce,
wcześniejsze zapachy będą go pobudzały do
wypróżniania. Większość szczeniaków po-
trzebuje przed wydaleniem 15-20 minut na
pobieganie. Należy pozostać przy nim przez
cały czas. Kłopoty mogą wynikać z fak-
tu, że właściciel nie jest pewien, czy szcze-
nię rzeczywiście się wypróżniło i pozwala

mu za wcześnie wrócić
do domu. Należy rów-
nież pamiętać, że piesek
musi się skupić na swo-
im zadaniu, nie należy
się z nim bawić, dopóki
się nie załatwi.

Stosować ustalone hasło
kojarzące się z załatwieniem
potrzeb fizjologicznych
Powtarzanie tego samego zwrotu za każ-
dym razem, gdy szczeniak się wypróżnia,
sprawia, że kojarzy on hasło z miejscem
i czasem przeznaczonym na załatwia-
nie się.

Nagrodzić szczenię natychmiast
po załatwieniu się na dworze
Nagrodą może być pochwała, smako-
łyk lub zabawa; musi ona nastąpić na-
tychmiast po tym, jak piesek załatwi się
w odpowiednim miejscu. Jeżeli szczenię
zostanie nagrodzone dopiero po powro-
cie do domu, nie skojarzy tego z czyn-
nością wydalania, lecz z samym powro-
tem do domu.

Stale obserwować szczenię w domu
Najlepiej wybrać w mieszkaniu takie po-
mieszczenie, w którym szczenię będzie
pod stałym nadzorem. Pozwala to uchwy-
cić moment, gdy piesek zaczyna się za-
łatwiać. Aby łatwiej kontrolować miejsce
przebywania szczeniaka, można go przy-
piąć na smyczy lub przywiązać mu do ob-
roży dzwonek.

Zamykać szczeniaka w klatce
przed wyjściem z domu
W czasie gdy nie możesz mieć pieska
pod kontrolą, najlepiej zostaw go na nie-
wielkiej, bezpiecznej dla niego przestrze-
ni, na przykład w klatce. Jeżeli klatka jest
duża i przeznaczona dla dużego psa, na-
leży ją przedzielić, aby uniknąć sytuacji,

na przykład skakanie na ludzi, wcho-
dzenie na meble, „skubanie” zębami
itp. Kiedy takie zachowanie pojawi się,
należy natychmiast zareagować sta-
nowczym „nie” i przerwać szczenię-
ciu niepożądaną czynność. Ważna jest
szybkość i konsekwencja działania.
Niedopuszczalne jest działanie siłowe,
które najczęściej wy-
wołuje u szczenia-
ka niezrozumienie
ludzkich zachowań
oraz niepożądany
strach.

N

AUKA

CZYSTOŚCI

Jak wszystkie młode zwierzęta, szczeniak
nie będzie początkowo kontrolował zała-
twiania potrzeb fizjologicznych i „wypad-
ki” są nie do uniknięcia. Naukę czystości
należy rozpocząć zaraz po przyniesieniu
psa do domu.

Piesek będzie potrzebował oddać od-

chody:
– z samego rana, zaraz po obudzeniu się;
– po każdym posiłku;
– po drzemce;
– po pozostawieniu go samego na krót-

ki czas;

– zanim właściciel położy się spać;
– za każdym razem, kiedy jest niespo-

kojny, kręci się, skamle, podchodzi do
drzwi.
I jeszcze kilka ważnych zaleceń, o któ-

rych należy pamiętać…

Rozpoczynać naukę
w optymalnym wieku
Najlepszym momentem na rozpoczęcie
nauki czystości jest wiek między 7. a po-
łową 9. tygodnia. W tym okresie moż-
na przyzwyczaić szczenię do załatwiania
się w wybranym miejscu, zanim nabierze
własnych upodobań. Nie należy się jed-
nak niepokoić, jeśli szczenię jest starsze
– na pewno też się nauczy, choć może to
potrwać nieco dłużej.

Wyprowadzać psa na dwór 6-8 razy
dziennie
Należy wybrać odpowiednie miejsce, gdzie
szczeniak będzie wyprowadzany bezpośred-
nio po przebudzeniu, po zabawie oraz 15-20
minut po jedzeniu. Jeżeli piesek będzie co-

lek. wet. Remigiusz Cichoń*, Joanna Cichoń**

*specjalista chorób psów i kotów, biegły sądowy, behawiorysta, członek ESAVS, Przychodnia Weterynaryjna DOG w Skarżysku-Kamiennej
**studentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

Wychowanie każdego zwierzaka
należy rozpocząć najwcześniej, jak
tylko jest to możliwe. Wychowanie,
które nie jest tresurą, jest proce-
sem, który pozwala poznać charak-
ter i predyspozycje oraz nawiązać
komunikację ze zwierzęciem.

Szczenięta

NAUKA CZYSTOŚCI

Należy wychowywać psa od
pierwszych minut kontaktu
z człowiekiem i zawsze być
konsekwentnym.

ALFABET BEHAWIORYSTY

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

MAJ-CZERWIEC • 3/2007

86

w której szczenię w jednym końcu się
załatwia, a w drugim śpi. Należy pamię-
tać o tym, że pojemność pęcherza i jelit
szczeniąt jest ograniczona, a więc nale-
ży pieska wyprowadzić przynajmniej raz
na 4 godziny.

Nigdy nie karać po fakcie
Jeżeli szczeniakowi zdarzy się załatwić
w domu, nie należy zanurzać jego nosa
w wydalinach. Takie postępowanie ni-
czego nie uczy, ponieważ niepożądane
zachowanie już się zakończyło. Zamiast
tego należy spróbować przyłapać szcze-
nię na gorącym uczynku. Jeżeli piesek
przygotowuje się do załatwienia w do-
mu, nie można go bić, lecz należy tupnąć
nogą, potrząsnąć puszką wypełnioną mo-
netami lub głośno krzyknąć „na dwór!”.
Prawdopodobnie szczenię przerwie roz-
poczętą czynność i można je będzie wy-
nieść na zewnątrz.

Nie zostawiać psu stałego dostępu
do jedzenia
Szczeniaka należy karmić o określonych
godzinach i zabierać miskę z jedzeniem
po 20 min. Dzięki temu ustalą się pory,
w których szczenię będzie miało potrze-
bę jedzenia.

Starannie zmywać wszystkie
miejsca zabrudzone wydalinami
Należy zalecić bezpieczny preparat usu-
wający zarówno zapach, jak i plamy. Waż-
ne, aby zabrudzone miejsce oczyścić do
końca, w przeciwnym
wypadk u szcz eniak
może do niego wró-
cić i znów się tam za-
łatwić.

Postępować konsekwentnie

Większość szczeniąt uczy się czystości
do wieku 14-20 tygodni, jednak w przy-
padku braku konsekwencji trening ten
może trwać dłużej.

S

ZCZENIAK

W

GABINECIE

WETERYNARYJNYM

Wiek szczeniaka: 6-8 tygodni
– ocena zachowania się podczas pierw-

szej wizyty – w tym wieku stosunko-
wo prosta, duże prawdopodobieństwo
wykrycia nieprawidłowości;

– błędy zachowania wyraźne, mało utrwa-

lone, łatwo podlegające korekcie przy
mało skomplikowanych programach
zaradczych;

– przeprowadzenie relaksacji szczeniaka

na stole w gabinecie weterynaryjnym
(wg załączonych fotografii 1, 2, 3, 4)
– stosunkowo proste do wykonania,
rzadko występuje protest ze strony
szczeniaka, łatwo ulega utrwaleniu;

– komunikowanie się z psem (instruktaż

dla właściciela) – najtrudniejsza część
pracy lekarza weterynarii wymagająca
oceny percepcji właściciela;

– określenie zasad wychowania psa

w pierwszym tygodniu pobytu w domu
– wpojenie właścicielowi konieczności

i konsekwencji postę-
powania behawioralne-
go oraz korzyści płyną-
cych z odpowiedniego
potraktowania zasad
postępowania beha-

wioralnego we wczesnym okresie ży-
cia szczeniaka.

Wiek szczeniaka: 8-12 tygodni
– określenie stanu dominacji psa nad

człowiekiem – najczęściej bardzo wy-
raźna, jednak w tym wieku łatwa do
korekcji;

– przeprowadzenie relaksacji szczeniaka

na stole w gabinecie weterynaryjnym
– trudniejsze do wykonania, częściej
występuje protest ze strony szczenia-
ka, dość łatwo ulega utrwaleniu;

– postępowanie w przypadku wykrycia

niepożądanych zachowań z uwzględ-
nieniem naturalnych prawidłowości
zachowania psów – przy dużej konse-
kwencji łatwe do korekcji;

– relacje dominujące: szczeniak – lekarz.

Bardzo istotne jest niedopuszczanie do
dominacji nad lekarzem weterynarii –
prawidłowa relacja w tym wieku utrwala
się na całe życie psa. Bardzo istotne jest

odpowiednie postępowanie, gdyż popra-
wia ono jakość pracy z psem po osią-
gnięciu przez niego dojrzałego wieku;

– instruktaż dla właściciela – musi

uwzględniać poziom intelektualny wła-
ściciela, jego determinację, domowni-
ków, zawierać konstruktywny, możli-
wie najprostszy program zaradczy.

Wiek szczeniaka: 12-16 tygodni
– relacje niepożądane (pies – czło-

wiek);

– relaksacja trudna do przeprowadzenia,

jednak możliwa;

– analiza zachowań właściciela i zwierzę-

cia (nieprawidłowe – bardzo wyraźne,
prawidłowe – łatwe do wykrycia po za-
chowaniu zwierzęcia);

– odstąpienie od czynności lub terapia

(zależne od relacji pies – właściciel –
lekarz weterynarii).

‰

lek. wet. Remigiusz Cichoń

Przychodnia Weterynaryjna DOG

26-110 Skarżysko-Kamienna,

ul. Żeromskiego 66

e-mail: [e-mail]

www.dog.com.pl

Fot. 1. Pies usztywniony: jedna ręka lekarza wetery-
narii na okolicy krtani i tylnej części żuchwy, druga
– na podbrzuszu – bardzo powoli unosimy pieska

Fot. 2. Jedna ręka przesuwa się na przedpiersie,
druga – na okolicę lędźwiowo-krzyżową, powoli
zmuszająca szczeniaka do siedzenia

Fot. 3. Kolejna czynność następująca po po-
przedniej

Fot. 4. Piesek zrelaksowany, rozluźniony

Sposób relaksacji, wstępnie zasy-
gnalizowany w tej publikacji, został
szczegółowo zaprezentowany 19 maja
2007 roku na Pierwszych Świętokrzy-
skich Spotkaniach Medycyny Wetery-
naryjnej – info: www.dog.com.pl.

Nigdy nie wolno karać psa
za załatwianie się w nieod-
powiednim miejscu.

fot. Joanna Cichoń

fot. Joanna Cichoń

fot. Joanna Cichoń

fot. Joanna Cichoń