59

Wprowadzenie

„Dziecko jest ojcem cz³owieka doros³ego” – to stwierdze-

nie jest syntetycznym ujêciem niepodwa¿alnego ju¿ dzisiaj

faktu, i¿ stan zdrowia dziecka decyduje w znacznej mierze

o kondycji zdrowotnej cz³owieka doros³ego (1). B³êdy ¿ywie-

niowe dotycz¹ce tego okresu, jak równie¿ okresu ¿ycia p³o-

dowego, predysponuj¹ do rozwoju takich schorzeñ, jak: oty-

³oœæ, cukrzyca insulinoniezale¿na, nadciœnienie têtnicze, cho-

roba niedokrwienna serca, osteoporoza (2). Prawid³owe na-

wyki ¿ywieniowe w dzieciñstwie i m³odoœci sprzyjaj¹ konty-

nuowaniu ich w wieku doros³ym.

Pod pojêciem zdrowego i racjonalnego ¿ywienia rozumie

siê nie tylko prawid³owe zwyczaje ¿ywieniowe, sk³ad posi³-

ków, ale tak¿e stosowanie ¿ywnoœci o dobrej jakoœci zdrowot-

nej (1). Bardzo wa¿na jest regularnoœæ i odpowiednia liczba

posi³ków, a zw³aszcza spo¿ywanie œniadañ. Okres dojrzewa-

nia, z punktu widzenia potrzeb energetycznych rozwijaj¹ce-

go siê m³odego organizmu, ma szczególne znaczenie. Zapo-

trzebowanie na energiê i poszczególne sk³adniki od¿ywcze

w tym okresie jest zwiêkszone (3). W nastêpstwie czêstsze-

go jadania posi³ków poza domem, rozwijaj¹cej siê potrzeby

niezale¿noœci i zmniejszania siê kontroli rodziców nad ¿ywie-

niem, zmieniaj¹ siê zachowania ¿ywieniowe m³odych ludzi.

Nastolatki dokonuj¹ w³asnych, nie zawsze w³aœciwych wybo-

rów, ulegaj¹c m.in. reklamie, modzie i wzorcom tworzonym

przez grupê rówieœnicz¹ (4). Poniewa¿ czynniki œrodowisko-

we, w tym miejsce zamieszkania, maj¹ du¿y wp³yw na zacho-

wania zdrowotne dzieci i m³odzie¿y (5) autorzy pracy posta-

nowili porównaæ nawyki ¿ywieniowe m³odzie¿y zamieszku-

j¹cej miasto i wieœ.

Pediatria Wspó³czesna. Gastroenterologia, Hepatologia i ¯ywienie Dziecka 2007, 9, 1, 59-62

ISSN 1507-5532

Copyright © 2007 Almamedia

Ocena sposobu od¿ywiania siê

gimnazjalnej m³odzie¿y zamieszkuj¹cej wieœ i miasto

Comparison of eating habbits between village and city pomeranian teenagers

Magdalena Pieszko-Klejnowska

1

, Marta Stankiewicz

1

, Marek Niedoszytko

2

,

Izabela Kozanecka

1

, Wies³awa £ysiak-Szyd³owska

1

1

Zak³ad ¯ywienia Klinicznego i Diagnostyki Laboratoryjnej Akademii Medycznej w Gdañsku

2

Katedra Pneumonologii i Alergologii Akademii Medycznej w Gdañsku

Adres do korespondencji:

Mgr in¿. Magdalena Pieszko-Klejnowska

Zak³ad ¯ywienia Klinicznego i Diagnostyki Laboratoryjnej AM

ul. Dêbinki 7, 80-211 Gdañsk; tel. [phone]; e-mail: [e-mail]

Streszczenie

Wprowadzenie: Zachowania zdrowotne i styl ¿ycia to g³ówne czynniki wp³ywaj¹ce na zdrowie cz³owieka. Prawid³owe nawyki ¿ywienio-

we powinny byæ kszta³towane od wczesnego dzieciñstwa, g³ównie przez dom i szko³ê.

Cel pracy: Ocena sposobu od¿ywiania siê gimnazjalnej m³odzie¿y w zale¿noœci od miejsca zamieszkania.

Materia³ i metodyka: Badaniami objêto 308 uczniów z województwa pomorskiego, w tym: 260 respondentów zamieszkuj¹cych miasto

i 48 respondentów zamieszkuj¹cych wieœ. Badanie przeprowadzono na podstawie ankiety zawieraj¹cej 19 pytañ.

Wyniki: Œrodowisko ¿ycia dzieci w mieœcie i na wsi ró¿ni siê istotnie, co mo¿e mieæ swoje odbicie m.in. w ich zachowaniach zdrowotnych.

Na wsi czêœciej ni¿ w mieœcie spo¿ywa³o siê bia³e pieczywo (66,7%

vs 46,5%), na wsi w przeciwieñstwie do miasta do smarowania pieczy-

wa u¿ywa³o siê równie¿ smalcu (8,3%

vs 1,5%), w mieœcie czêœciej spo¿ywa³o siê drób (81,2% vs 66,7%), a na wsi czêœciej wieprzowinê

(31,3%

vs 11,5%). Zaobserwowano równie¿, ¿e 40% m³odzie¿y nie konsumowa³o codziennie œniadania, a po³owa respondentów zjada³a

s³odycze codziennie.

Wnioski: Przeprowadzone badania podkreœlaj¹ fakt potrzeby ci¹g³ej edukacji m³odzie¿y bez wzglêdu na miejsce zamieszkania, jak rów-

nie¿ ich rodziców i nauczycieli w zakresie prawid³owego od¿ywiania.

S³owa kluczowe: nawyki ¿ywieniowe, m³odzie¿ z miasta, m³odzie¿ ze wsi, styl ¿ycia, samoocena od¿ywiania

Abstract

Introduction: Life style and eating pattern are the main factors effecting health of human beeing. Healthy eating should be formed from

early childchood by family and school.

Aim of study: The aim of the study was to assess of high school adolescents nutritional habbits.

Material and methods: The study was conducted among 308 pomeranian pupils, including 260 respondents from city and 48 respondents

from village. The research was based on the survey consisting of 19 questions.

Results: City and village environments are different and effect healthy behaviour of inhabitants. It was shown that: the white bread was

consumed more often by the villige inhabitants than by citizens (66.7%

vs 46.5%), oposite to city on the country respondents used lard (8.3%

vs 1.5%), in the city more popular was poultry (81.2% vs 66.7%) and in the village more frequent was pork (31.3% vs 11.5%). The most inte-

resting founding was that more then 40% of total population did not eat breakfast at all and half of respondents ate candies everyday.

Conclusions: Carried research underline fact of young people continuous education requirement independently of residence, as well as

their parents and teachers, in correct nutrition pattern.

Key words: nutrition habits, youth from city, youth from village, lifestyle, nutrition self-evaluation

Prace oryginalne

(Original articles)

7PW1_10O.QXD 3/11/07 11:27 AM Page 59

Cel pracy

Celem podjêtych badañ by³o porównanie sposobu ¿ywie-

nia dojrzewaj¹cej m³odzie¿y z wybranych gimnazjów ze wsi

i z miasta. Porównywano: czêstoœæ i regularnoœæ spo¿ywania

posi³ków, rodzaj konsumowanych pokarmów, sposób przy-

rz¹dzania potraw miêsnych oraz ocenê w³asnego sposobu ¿y-

wienia przez m³odzie¿.

Materia³ i metodyka

Badaniami objêto m³odzie¿ w okresie dojrzewania, uczê-

szczaj¹c¹ do gimnazjów w regionie pomorskim. Przebadani

uczniowie pochodzili z trzech szkó³ o profilu promocji zdro-

wia, tj.: dwa gimnazja znajdowa³y siê na terenie miasta, jed-

no gimnazjum znajdowa³o siê na wsi. Liczba badanych wy-

nios³a 308 uczniów, w tym: 260 respondentów z miasta

(Gdañsk) i 48 respondentów ze wsi (Suchy D¹b).

Oceny sposobu ¿ywienia uczniów dokonano za pomoc¹

anonimowej ankiety. W kwestionariuszu zawarto 19 pytañ za-

mkniêtych. Badanie zosta³o wykonane jednorazowo.

W analizie statystycznej wykorzystano program Statistica

7. Ró¿nice statystycznie znamienne policzono testem Chi

2

.

Wyniki

W przeprowadzonych badaniach ankietowych zaobserwo-

wano, i¿ zasada spo¿ywania 4-6 i wiêcej posi³ków w ci¹gu

dnia by³a przestrzegana przez 64,5% uczniów wszystkich

szkó³ gimnazjalnych. Zjadanie trzech posi³ków w ci¹gu dnia

dotyczy³o 29,2% m³odzie¿y ze wsi i w 23,6% m³odzie¿y z mia-

sta. Odpowiednio 6,3% gimnazjalistów z Suchego Dêbu

i 11,9% z pozosta³ych szkó³ zjada³o tylko 2 posi³ki w ci¹gu

dnia. Nie by³y to ró¿nice znamienne statystycznie.

56,2% uczniów zamieszkuj¹cych miasto i 58,3% zamie-

szkuj¹cych wieœ spo¿ywa³o œniadanie codziennie rano. Odpo-

wiedŸ „czasami” wybra³o 29,2% uczniów ze wsi i 21,5%

uczniów z miasta. Oko³o 22% dzieci z miasta i 12% dzieci ze

wsi nie je œniadañ w ogóle.

Zaobserwowano, i¿ najczêœciej wybieranym pieczywem

przez respondentów zamieszkuj¹cych wieœ by³o bia³e pieczy-

wo (66,7%). Uczniowie z gimnazjów w mieœcie w 46% spo-

¿ywali ten rodzaj pieczywa. Ró¿nice te by³y znamienne sta-

tystycznie (p=0,01). Niepokoj¹cy jest fakt, i¿ ciemne pieczy-

wo by³o konsumowane w najmniejszym procencie przez

wszystkich uczniów.

Wykazano ró¿nice w preferencjach t³uszczów do smaro-

wania pieczywa miêdzy uczniami mieszkaj¹cymi na wsi

a uczniami w mieœcie. Najbardziej popularnym t³uszczem

wœród wszystkich uczniów by³o mas³o. M³odzie¿ w Suchym

Dêbie stosowa³a mas³o w 39,6%, zaœ z miasta w 53,5%. Za-

obserwowano równie¿, i¿ 2,1% gimnazjalistów ze wsi i 12,3%

gimnazjalistów z miasta nie smarowa³a pieczywa wcale – ró¿-

nice te by³y znamienne statystycznie (p=0,03). M³odzie¿ w Su-

chym Dêbie w odró¿nieniu od pozosta³ych respondentów

konsumowa³a w 8,3% smalec wraz z pieczywem (p=0,0065).

M³odzie¿ spoœród produktów bogatych w wêglowodany

najczêœciej wybiera³a ziemniaki (87,5% uczniów z Suchego

Dêbu i 68,5% uczniów z miasta). By³y to ró¿nice statystycz-

nie znamienne (p=0,008). Wœród produktów zbo¿owych za-

równo wœród dzieci na wsi, jak i w mieœcie, najwiêksz¹ po-

pularnoœci¹ cieszy³y siê p³atki zbo¿owe. M³odzie¿ zamie-

szkuj¹ca wieœ spo¿ywa³a kukurydzê w 4,2%, natomiast m³o-

dzie¿ z miasta nie spo¿ywa³a kukurydzy w ogóle. Ankieta po-

kaza³a, i¿ ani makaron ani kasza nie cieszy³y siê uznaniem

wœród m³odzie¿y ze wsi. Produkty te by³y równie¿ sporadycz-

nie wybierane przez m³odzie¿ miejsk¹: odpowiednio 6,9%

oraz 2,7% (ryc. 1).

Na pytanie „jak czêsto jadasz warzywa?” respondenci

uczêszczaj¹cy do gimnazjum w Suchym Dêbie w 39,6% i re-

spondenci z gimnazjów miejskich w 53,1% zaznaczyli odpo-

wiedŸ „codziennie”. Ró¿nice te nie by³y istotne statystycznie.

£¹cznie tylko oko³o 50% m³odzie¿y codziennie zjada³a warzy-

wa. Ponad 30% ca³ej badanej populacji konsumowa³a warzy-

wa tylko 3-4 razy w tygodniu. Stwierdzono, ¿e uczniowie z Su-

chego Dêbu czêœciej ni¿ uczniowie ze szkó³ gdañskich spo-

¿ywali warzywa – 1-2 razy w tygodniu (p=0,017) (ryc. 2).

Uczniowie z miasta, jak i ze wsi, spo¿ywali zazwyczaj owo-

ce w jednym posi³ku w ci¹gu dnia. Spo¿ywanie owoców

w dwóch posi³kach w ci¹gu dnia by³o podobne w obu grupach.

Wszyscy uczniowie zgodnie stwierdzili, ¿e najczêœciej

wybieranym przez nich produktem nabia³owym jest mleko

(oko³o 50% osób w ka¿dej grupie). Nastêpne w kolejnoœci, co

do czêstoœci spo¿ycia by³y: ser ¿ó³ty oraz jogurt. Najmniej-

szym powodzeniem wœród uczniów cieszy³ siê twaróg zwy-

k³y oraz kefir. W przeprowadzonej analizie nie uzyskano sta-

tystycznie istotnych ró¿nic w konsumpcji produktów mlecz-

nych miêdzy gimnazjalistami.

Czêstoœæ konsumpcji produktów mlecznych pokaza³a, ¿e

m³odzie¿ wiejska najczêœciej spo¿ywa³a ten rodzaj produk-

tów tylko w jednym posi³ku, zaœ m³odzie¿ miejska najczêœciej

w dwóch posi³kach w ci¹gu dnia. Warto zaznaczyæ, i¿ 12,5%

uczniów z gimnazjum w Suchym Dêbie i 6,9% z miasta nie

spo¿ywa³a nabia³u codziennie.

Drób by³ najczêœciej spo¿ywanym gatunkiem miêsa

wœród ca³ej przebadanej m³odzie¿y. Wyst¹pi³y jednak pewne

ró¿nice w wyborze miêsa wieprzowego i drobiowego miêdzy

uczniami ze wsi i miasta. Miêso wieprzowe preferowa³o

31,3% uczniów z Suchego Dêbu, zaœ 11,5% m³odzie¿y z mia-

sta. Ró¿nice te by³y znamienne statystycznie (p=0,0004).

Pieszko-Klejnowska M., Stankiewicz M., Niedoszytko M. et al.

Comparison of eating habbits between village and city pomeranian teenagers

Pediatr. Wspó³cz. Gastroenterol. Hepatol. ¯ywienie Dziecka 2007, 9, 1, 59-62

60

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Makaron

Noodles

Kasza

Cereal

Ry¿

Rice

*

Kukurydza

Corn

P³atki

zbo¿owe

Corn petals

Ziemniaki

Potates

M³odzie¿ – wieœ / Young people – village
M³odzie¿ – miasto / Young people – city

Pr

ocent

respondentów

[%

]

Pe

rcentage

of

respondents

RYCINA 1.

Czêstotliwoœæ spo¿ywania produktów z piramidy ¿ywienia

FIGURE 1.

Consumption frequency product of pyramid of health

*

0

10

20

30

40

50

60

Codziennie

Everyday

3-4 razy wtyg.

3-4 times a week

1-2 razy wtyg.

1-2 times a week

Rzadziej

Seldom

Pr

ocent

respondentów

[%

]

Pe

rcentage

of

respondents

M³odzie¿ – wieœ / Young people – village
M³odzie¿ – miasto / Young people – city

RYCINA 2.

Czêstotliwoœæ spo¿ywania warzyw

FIGURE 2.

Consumption frequency of vegetables

7PW1_10O.QXD 3/11/07 11:27 AM Page 60

Podobnie ró¿nice wyst¹pi³y w preferencjach miêsa drobiowe-

go – uczniowie z miasta czêœciej (81,2%) ni¿ uczniowie ze

wsi (66,7%) wybierali ten rodzaj miêsa (p=0,02).

Czêstoœæ spo¿ywania miêsa i jego przetworów przez m³o-

dzie¿ z miasta i ze wsi by³a podobna. Ok. 60% uczniów spo-

¿ywa³a miêso i jego przetwory codziennie, ok. 30% 2-3 razy

w tygodniu, a ok. 4% nie jad³a tych produktów wcale.

Sma¿enie to najczêœciej wybierany sposób obróbki miê-

sa w 62,5% przez gimnazjalistów wiejskich i w 59,6% przez

gimnazjalistów miejskich. Drugim w kolejnoœci sposobem, co

do czêstotliwoœci stosowania by³o pieczenie. Miêso gotowa-

ne i duszone wybierane by³o najrzadziej.

Zarówno uczniowie zamieszkuj¹cy wieœ, jak i miasto,

konsumowali ryby w najwiêkszym procencie raz w tygodniu.

Respondenci z Suchego Dêbu w 64,6%, zaœ gimnazjaliœci ze

szkó³ miejskich w 71,5%. Niepokoj¹cy jest fakt, i¿ 27,1%

uczniów ze wsi i 19,6% z miasta nie spo¿ywa³a ryb wcale.

S³odycze, to produkty spo¿ywcze, które codziennie poja-

wia³y siê w diecie 52,1% gimnazjalistów ze wsi i 60,4% gim-

nazjalistów z miasta. Konsumpcja trzy razy w tygodniu to od-

powiednio 29,2% i 23,5% uczniów.

Z napoi gazowanych, coca-cola w 64,6% konsumowana

by³a przez m³odzie¿ z Suchego Dêbu, zaœ w 51,2% przez m³o-

dzie¿ z pozosta³ych szkó³ miejskich. Inne napoje (np. soki,

woda, herbata) stanowi³y miêdzy 18% a 33% wszystkich spo-

¿ywanych p³ynów.

10,4% respondentów ucz¹cych siê na wsi oraz 3,1% re-

spondentów ucz¹cych siê w mieœcie codziennie spo¿ywa³a

produkty typu fast-food i by³y to ró¿nice istotne statystycznie

(p=0,02). Rzadko lub wcale nie jad³o tych produktów oko³o

84% (ryc. 3).

W ostatnim pytaniu zawartym w kwestionariuszu ucznio-

wie mieli za zadanie oceniæ swój sposób od¿ywiania siê. Re-

spondenci ze wsi w 68,8% a respondenci z miasta w 64,6%

zgodnie stwierdzili, ¿e od¿ywiaj¹ siê prawid³owo.

Omówienie

Zrównowa¿ona dieta sprzyja zdrowiu oraz rozwojowi fi-

zycznemu i intelektualnemu dzieci i m³odzie¿y. Wiek bada-

nych przypad³ na okres pokwitaniowy, który wi¹¿e siê m.in. ze

zwiêkszonym zapotrzebowaniem na energiê, bia³ko, ¿elazo,

wapñ, oraz witaminy (6). Je¿eli spo¿ycie sk³adników od¿yw-

czych jest ni¿sze w stosunku do zapotrzebowania w tym wie-

ku, ³atwo mog¹ wyst¹piæ niedobory pokarmowe. Nieprawid³o-

wa dieta powoduje zaburzenia w prawid³owym funkcjonowa-

niu organizmu a w konsekwencji mo¿e prowadziæ do zahamo-

wania rozwoju dziecka (6). Nastolatki, maj¹c czêsto trudnoœci

we w³aœciwej ocenie swojej masy cia³a, podejmuj¹ nieprawi-

d³owe dzia³ania dla jej zmiany (7). Œrodowisko ¿ycia dzieci

w mieœcie i na wsi ró¿ni siê istotnie, co mo¿e mieæ swoje odbi-

cie miêdzy innymi w ich zachowaniach zdrowotnych. Takie

ró¿nice w zachowaniach zdrowotnych dzieci i m³odzie¿y

z miasta i wsi chcieli pokazaæ autorzy pracy.

W przeprowadzonym badaniu zasada spo¿ywania 4-6 po-

si³ków dziennie nie by³a przestrzegana przez 35,5% nastolat-

ków. Ta nieprawid³owa tendencja mog³a byæ uwarunkowana

czasem przebywania dzieci w szkole, przed³u¿aj¹cym siê do-

jazdem do szko³y oraz warunkami ¿ycia rodzinnego. W bada-

niu dotycz¹cym sposobu od¿ywiania siê dzieci ze szkó³ w Bia-

³ej Podlaskiej (6) jeszcze wyraŸniej uwidoczni³a siê ta niepra-

wid³owoœæ – zasada spo¿ywania 4-5 posi³ków dziennie nie by-

³a przestrzegana u ponad po³owy badanych uczniów. Bada-

nia Komosiñskiej i wsp. (8) pokaza³y, i¿ m³odzie¿ w mieœcie,

czêœciej ni¿ m³odzie¿ na wsi, jada³a codziennie œniadania. Ta-

kiej tendencji nie zaobserwowano w powy¿szym badaniu.

Niepokoj¹ce s¹ wyniki badañ przeprowadzonych na ogólno-

polskiej, reprezentatywnej próbie m³odzie¿y w wieku 11-15

lat, gdzie tylko mniej ni¿ po³owa (47,5%) m³odzie¿y od¿ywia-

³a siê regularnie, a trzy podstawowe posi³ki spo¿ywa³o tylko

47,5% badanych (53,3% ch³opców i 41,6% dziewcz¹t) (8).

Posi³kiem rozpoczynaj¹cym dzieñ ucznia powinno byæ

I œniadanie, gdy¿ jest ono wa¿nym, a wed³ug niektórych spe-

cjalistów ¿ywienia najwa¿niejszym posi³kiem w ci¹gu dnia.

Brak œniadania prowadzi do przedpo³udniowego zmêczenia

i mo¿e byæ przyczyn¹ zmniejszenia zdolnoœci poznawczych

dziecka. Uczucie g³odu, wystêpuj¹ce u uczniów przy zbyt d³u-

gich przerwach miedzy posi³kami, zmniejsza zdolnoœæ kon-

centracji, tempo pracy, nasila zmêczenie, powoduje obni¿e-

nie nastroju, rozdra¿nienie i z³y humor, co mo¿e byæ przyczy-

n¹ konfliktów z nauczycielami i rówieœnikami oraz agresyw-

nych zachowañ (7). Brak spo¿ycia tego posi³ku mo¿e byæ

zwi¹zany z pogorszeniem siê opieki nad dzieæmi ze strony

rodziców. Analiza uzyskanych danych wykaza³a, i¿ 12,5% re-

spondentów zamieszkuj¹cych wieœ i 22,3% zamieszkuj¹cych

miasto nie spo¿ywa³a w ogóle I œniadania. Dodatkowo m³o-

dzie¿ z miasta w oko³o 20% spo¿ywa³a je nieregularnie. We-

d³ug Komosiñskiej i wsp. I œniadanie przed wyjœciem do szko-

³y spo¿ywa³o 83% m³odzie¿y. Odsetek przychodz¹cych do

szko³y bez œniadania by³ statystycznie istotnie wiêkszy i wzra-

sta³ z wiekiem (8).

M³odzie¿ na wsi czêœciej ni¿ m³odzie¿ z miasta siêga po

bia³e pieczywo. Niepokoi fakt, ¿e m³odzie¿ w ogóle rzadko

wybiera³a ciemne pieczywo. Podobn¹ tendencjê widaæ

w spo¿yciu nabia³u. Kilkanaœcie procent dzieci ze wsi nie je

nabia³u codziennie.

W ostatnich latach odnotowuje siê zmiany w strukturze

spo¿ycia t³uszczów na korzyœæ t³uszczów pochodzenia roœlin-

nego (9). W przeprowadzonym przez nas badaniu m³odzie¿

najczêœciej do smarowania chleba u¿ywa³a mas³a. Na wsi

w odró¿nieniu od miasta do smarowania pieczywa stosowa-

no równie¿ smalec.

Wyniki badañ wykaza³y znaczny niedobór warzyw i owo-

ców w codziennej diecie m³odzie¿y. Zaobserwowano roz-

bie¿noœæ pomiêdzy tym co dzieci wiedz¹ na temat zdrowe-

go ¿ywienia, a tym w jaki sposób od¿ywiaj¹ siê na co dzieñ.

Wyniki badañ na dzieciach i m³odzie¿y w ramach Polskiego

Projektu 400 Miast wykaza³y, ¿e oko³o 90% respondentów

wskaza³o owoce, warzywa i nabia³ jako produkty, które trze-

ba czêsto jeœæ, ¿eby zachowaæ zdrowie. Podobne wyniki

otrzymano w pracy Piwoñskiego i Pytlak (10), gdzie m³o-

dzie¿ warszawskich szkó³ gimnazjalnych wskaza³a kolejno

warzywa, owoce, nabia³ i ciemne pieczywo jako produkty ko-

rzystne dla zdrowia.

Popularne wœród dzieci i m³odzie¿y p³atki zbo¿owe s¹

wa¿nym i zdrowym elementem diety (zw³aszcza, ¿e w jad³o-

spisie dominuje bia³e pieczywo) pod warunkiem, ¿e s¹ to

p³atki pe³noziarniste i dodatkowo nie dos³adzane.

Pediatr. Wspó³cz. Gastroenterol. Hepatol. ¯ywienie Dziecka 2007, 9, 1, 59-62

Pieszko-Klejnowska M., Stankiewicz M., Niedoszytko M. i wsp.

Sposób ¿ywienia siê dzieci z miast i wsi

61

Codziennie

Everyday

3 razy wtyg.

3 times a week

Wcale

Not at all

Rzadziej

Seldom

*

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Procent

respondentów

[%

]

Percentage

of

respondents

M³odzie¿ – wieœ

Young people – village
M³odzie¿ – miasto

Young people – city

RYCINA 3.

Czêstotliwoœæ spo¿ywania fast-foodów

FIGURE 3.

Consumption freguency of fast-food

7PW1_10O.QXD 3/11/07 11:27 AM Page 61

W erze epidemii oty³oœci, tak¿e wœród dzieci, pozytyw-

nym zjawiskiem jest jedzenie przez m³odzie¿ g³ównie miê-

sa drobiowego, chocia¿ ju¿ sam wybór obróbki miêsa nie by³

w³aœciwy.

W badaniach Fr¹czek 40% uczniów z miasta konsumowa-

³a ryby raz w tygodniu (11). U respondentów z gimnazjów po-

morskich odsetek ten wyniós³ ponad 60%. Na podkreœlenie

zas³uguje fakt, ¿e 20% dzieci w ogóle nie jada ryb.

Do produktów nie sprzyjaj¹cych zdrowiu nale¿y zaliczyæ

s³odycze. Ocena sposobu ¿ywienia dotycz¹ca czêstoœci spo-

¿ywania s³odyczy wœród badanej grupy respondentów wyka-

za³a, ¿e ponad po³owa uczniów konsumowa³a s³odycze co-

dziennie. W badaniach przeprowadzonych w mieœcie i na wsi

regionu poznañskiego wynika, ¿e m³odzie¿ wielokrotnie

w ci¹gu dnia spo¿ywa s³odycze, czêsto pomiêdzy g³ównymi

posi³kami (12). Zbli¿ony odsetek osób spo¿ywaj¹cych podob-

n¹ iloœæ s³odyczy zanotowany zosta³ równie¿ w badaniach Ko-

mosiñskiej i wsp. (8).

W powy¿szym badaniu codzienne jedzenie produktów ty-

pu fast-food czêœciej wystêpowa³o wœród m³odzie¿y na wsi.

Natomiast w badaniach prowadzonych przez Komosiñsk¹

i wsp. (8) zaobserwowano tendencjê odwrotn¹. Wykazano,

¿e to m³odzie¿ miejska czêœciej od wiejskiej spo¿ywa fast-fo-

ody, uzasadniaj¹c to zjawisko zwiêkszon¹ poda¿¹ tych pro-

duktów w mieœcie. Pozytywnym zjawiskiem zaobserwowa-

nym w przeprowadzonym przez nas badaniu jest fakt, ¿e oko-

³o 84% m³odzie¿y rzadko lub w ogóle nie jada³a tego typu

¿ywnoœci. W Szwecji, gdzie przeprowadzono badania na te-

mat zmian w przyzwyczajeniach ¿ywieniowych podczas

przejœcia z wieku m³odzieñczego do doros³oœci stwierdzono,

¿e wraz z wiekiem u obu p³ci wzrasta czêstotliwoœæ spo¿ywa-

nia hamburgerów, hot-dogów, kebabów itp. Wed³ug tych ba-

dañ w wieku 15 lat m³odzie¿ spo¿ywa³a fast-foody raz w mie-

si¹cu (13).

Samoocena dotycz¹ca od¿ywiania siê wykaza³a, i¿ oko³o

69% uczniów z Suchego Dêbu i oko³o 65% z gimnazjów miej-

skich oceni³o i¿ od¿ywia siê prawid³owo. W podobnych bada-

niach Fr¹czek 50% przebadanej populacji uczniów okreœli³o

pozytywnie swój sposób od¿ywiania (11).

Wnioski

Na podstawie uzyskanych wyników mo¿na sformu³owaæ

nastêpuj¹ce wnioski:

1. Miejsce zamieszkania ma wp³yw na sposób od¿ywiania

siê gimnazjalistów. Zaobserwowano ró¿nice statystyczne

m.in. w spo¿ywanym pieczywie, t³uszczach do smarowania,

czêstoœci i iloœci konsumowanych warzyw czy preferencjach

w wyborze okreœlonego gatunku miêsa.

2. 10,4% respondentów ucz¹cych siê na wsi oraz 3,1% re-

spondentów ucz¹cych siê w mieœcie codziennie spo¿ywa³a

produkty typu fast-food i by³y to ró¿nice istotne statystycznie.

3. Oko³o 65% badanej m³odzie¿y zarówno z miasta jak

i ze wsi stwierdzi³a, ¿e od¿ywia siê prawid³owo, co wskazu-

je na brak œwiadomoœci pope³nianych b³êdów ¿ywieniowych.

Piœmiennictwo

1. Szponar L., Mojska H.:

¯ywienie dziecka a stan zdrowia cz³owieka do-

ros³ego. Praca Instytutu ¯ywnoœci i ¯ywienia, Warszawa, 1996, 5.

2. Committee on Nutrition:

Prevention of Pediatric Overweight and

Obesity. Pediatr., 2003, 112, 424-430.

3. Gawêcki J., Hryniewiecki L.:

¯ywienie cz³owieka – podstawy nauki

o ¿ywieniu. PWN, t. 1, Warszawa, 2000, 457-458.

4. Lvovich S.:

Advertising and Obesity. The Research Evidence. Inter. J.

Adv. Mark. Child., 2003, 35-40.

5. Sygit K., Sygit M., Talerczyk M., Owoc A.:

Edukacja zdrowotna a zacho-

wania zdrowotne dzieci wiejskich. Zdr. Pub., 2003, 113, 135-138.

6. Czeczelewski J., Huk E., Jusiak R., Ryczyñski G.:

Sposób ¿ywienia, stan

od¿ywiania i wydolnoœæ fizyczna na przyk³adzie jednej ze szkó³ w Bia-

³ej Podlaskiej. ¯yw. Cz³ow. Metab., 1995, 12, 180-181.

7. Woynarowska B., Komosiñska K.:

Samoocena zdrowia i obraz w³asne-

go cia³a u m³odzie¿y szkolnej w Polsce. Pediatr. Pol., 2000, 75, 25-34.

8. Komosiñska K., Woynarowska B., Mazur J.:

Zachowania zdrowotne

zwi¹zane z ¿ywieniem u m³odzie¿y szkolnej w Polsce w latach 1990-

1998. ¯yw. Cz³ow. Metab., 2001, 28, 17-30.

9. Szponar L., Rychlik E.:

T³uszcze w ca³odziennym po¿ywieniu dzieci

i m³odzie¿y w mieœcie i na wsi. Pediatr. Wspó³cz. Gastroenterol. He-

patol. ¯ywienie Dziecka, 1999, 1, 149.

10. Piwoñski J., Pytlak A.:

Zachowania zdrowotne i poziom wiedzy na te-

mat wybranych zagadnieñ profilaktyki chorób serca m³odzie¿y war-

szawskich szkó³ gimnazjalnych prawobrze¿nej Warszawy. Pol. Przegl.

Kardiol., 2003, 5, 301-308.

11. Fr¹czek B.:

Charakterystyka sposobu od¿ywiania m³odzie¿y klas matu-

ralnych liceum ogólnokszta³cacego. ¯yw. Cz³ow. Metab., 2003, 30, 91.

12. Borysewicz-Lewicka M., Kruszyñska-Rosada M., Ch³apowska J., Œniata-

³a R.:

Spo¿ywanie s³odyczy przez m³odzie¿ – badanie ankietowe zwy-

czajów ¿ywieniowych jako ocena zachowañ prozdrowotnych w stoma-

tologii. Stom. Wspó³cz., 1998, 5, 400-404.

13. von Post-Skagegard M., Samuelson G., Karlstrom B.:

Changes in food

habits in healthy Swedish addescents during the transition from ad-

descence to adulthood. Eur. J. Clin. Nutr., 2002, 56, 532-538.

Wp³ynê³o do Redakcji: 2006-12-15. Zaakceptowano do druku: 2006-12-20.

Konflikt interesów: nie zg³oszono

Pieszko-Klejnowska M., Stankiewicz M., Niedoszytko M. et al.

Comparison of eating habbits between village and city pomeranian teenagers

Pediatr. Wspó³cz. Gastroenterol. Hepatol. ¯ywienie Dziecka 2007, 9, 1, 59-62

7PW1_10O.QXD 3/11/07 11:27 AM Page 62