Ocena stanu odżywienia

W ocenie stanu odżywienia wykorzystuje

się cztery podstawowe metody:



wywiad żywieniowy



badania ogólnolekarskie



badania biochemiczne



badania antropometryczne

Ocena stanu odżywienia

Wywiad żywieniowy:

Określenie:
częstotliwości spożycia produktów,
liczby i rozkładu posiłków
preferencji żywieniowych.

ocenie badanych posiłków w porównaniu

z obowiązującymi zaleceniami i normami

(Biernat J., 2009).

Ocena stanu odżywienia



Badania ogólnolekarskie

wykrycie klinicznych oznak niedoborów

pokarmowych.

obserwacji zewnętrznych powierzchni ciała takich jak: włosy,

skóra, język, zęby, paznokcie

Objawy mogą być niejednoznaczne, co może utrudniać ocenę dlatego

też warto przeprowadzić wywiad na temat chorób w rodzinie,

sytuacji społecznej, stosowania używek lub diet

OKRESY ONTOGENEZY CZŁOWIEKA

I. OKRES PRENATALNY (śródmaciczny)



faza zarodkowa (od zapłodnienia do końca 8 tygodnia)



faza płodowa (od 9 do 40 tygodnia życia płodowego)

II. OKRES POSTNATALNY (pozamaciczny)



Podokresy :



noworodkowy

pierwsze 28 dni życia



niemowlęcy

do końca 1 roku życia



wczesnego dzieciństwa

2-3 rok życia

(poniemowlęcy)



przedszkolny

4-6 rok życia



szkolny

7-15 rok życia



młodzieńczy

16-20 rok życia



dojrzałości

20/25-40/45 rok życia



starzenia się

od 40/50 roku życia

OKRES NOWORODKOWY



trwa przez pierwszy miesiąc życia



jest to okres adaptacji do nowego środowiska



przeciętna masa ciała donoszonych noworodków wynosi

3500g (2500g-4500g), a długość 50 cm, zwykle ♀ dłuższe

i cięższe niż ♂



proporcje ciała:



duża głowa (obwód głowy większy od obwodu

klatki piersiowej o 1-2 cm),



krótka szyja



brzuch wysklepiony powyżej kl. piersiowej



fizjologiczne:



m.c., żółtaczka, odpadnięcie pępowiny,

odruchy bezwarunkowe

OKRES NIEMOWLĘCY



trwa do końca 12 miesiąca życia



charakteryzuje się:



wybitnym tempem wzrastania (zwiększenie długości

o około 50%)



przyrostem masy ciał (około 3 krotnym)



rozwojem motoryki



przyjęciem postawy pionowej pod koniec trwania



pojawianiem się pierwszych zębów mlecznych

OKRES PONIEMOWLĘCY



obejmuje 2 i 3 rok życia



następuje w tym czasie:



zwolnienie tempa wzrastania do 8 -10cm/rok



rozwój czynności motorycznych



doskonalenie chodzenia



doskonalenie porozumiewania się z otoczeniem



opanowanie kontrolowanego oddawania moczu i kału



smuklenie sylwetki ciała i zwiększenie masy

mięśniowej

OKRES PRZEDSZKOLNY



obejmuje wiek między 3 a 7 r.ż.



charakteryzuje się zmianą proporcji ciała

i zaznaczaniem się dymorfizmu płciowego

w niektórych cechach somatycznych



spowolnienie wzrastania do 8-6 cm/rok



intensywny rozwój układu mięśniowego

i nerwowego oraz narządów ruchu



intensywny

rozwój motoryczny

OKRES SZKOLNY

I.

Okres wczesnoszkolny

od 7 do 10 roku życia



zwolnienie tempa wzrastania 5-6cm/rok



zwiększenie sprawności ruchowej i siły mięśniowej



rozwój uzębienia stałego

II.

Okres pokwitania

wiek pokwitania u dziewczynek 10 - 12 r.ż.,

u chłopców 12 - 14 r.ż.



oceny dojrzewania płciowego dokonuje się na podstawie

5-stopniowej skali Tannera



występują charakterystyczne objawy neurowegetatywne

TREND SEKULARNY

to tendencje zmian zachodzących między pokoleniami,

obejmujące zmiany w

rozwoju

biologicznym

zachodzące

pod wpływem rozwoju

cywilizacji

.

obejmuje trzy wątki:



Zmianę kolejności etapów rozwoju (np.:

wyrzynania się zębów stałych)



Retardacje procesów starzenia (procesów

inwolucyjnych).



Akceleracje rozwoju (przyspieszenie rozwoju i

dojrzewania), jest zjawiskiem ostatnich dziesięcioleci

XX wieku.( m.in. wcześniejsze ząbkowanie,

intensywniejszy przyrost wysokości i wagi ciała,

wcześniejsze dojrzewanie płciowe)

Badania przesiewowe



Badania bilansowe

są to badania przesiewowe, przeprowadzane w całej

populacji i obejmują wszystkie dzieci w danej grupie

wiekowej.

Ich zadaniem jest ocena stanu zdrowia dzieci, wczesne

wykrywanie chorób często występujących; wychwycenie

dzieci podejrzanych o patologie, wymagających obserwacji

lub diagnostyki



Przeprowadzane są w wieku 0, 2, 4, 6, 10, 14 i 18 lat

Badania przesiewowe



Bilans 0

związany jest z poszukiwaniem patologii

związanych z okresem ciąży, porodu oraz adaptacji do życia

zewnątrzłonowego.

Przeprowadzane jest na oddziale noworodkowym, obejmuje :



ocenę noworodka wg skali Apgar,



test na fenyloketonurię,



badanie poziomu TSH,



test na mukowiscydozę



ocenę neurologiczną,



pomiar masy i długości ciała, obwodu głowy i klatki

piersiowej.

Badania przesiewowe



Bilans dwulatka

służy do oceny prawidłowości

rozwoju psychomotorycznego i fizycznego.

Należy do niego:



wywiad z matką (m.in. odnośnie wzroku i słuchu
dziecka),



ocena:

-

postawy,

-

zdolności psychomotorycznych,

-

zdolności manualnych,

-

rozumienia poleceń,

-

mowy dziecka (powinno mówić pojedyncze słowa, czasami
proste zdania),

-

uzębienia,

Badanie ogólne, badanie obecności jąder w mosznie, prawidłowości

ujścia cewki moczowej, szukanie stulejki.

Badania przesiewowe

Bilans czterolatka



badanie okulistyczne



badanie stomatologiczne



ocenę rozwoju psychicznego i fizycznego dziecka,
(sprawności chodu i biegu, samodzielności
w jedzeniu, sygnalizowania i kontroli czynności
fizjologicznych,)



badanie słuchu oraz badanie wszystkich narządów

Badania przesiewowe



Bilans sześciolatka

przeprowadzany jest przez

pediatrę, pedagoga i psychologa, w celu dokonania oceny
tzw. „gotowości szkolnej” .



Pedagog wydaje opinię na temat zdolności do nauki, a

psycholog - ocenę dojrzałości intelektualnej. Ocenia się
również możliwość i zakres zajęć ruchowych w szkole.
Jeżeli dziecko wykazuje zaburzenia, np. nerwice, posyłane
jest do szkoły o rok później. Jeżeli zaburzenia są
nieznaczne, prowadzi się zajęcia wyrównawcze.

Badania przesiewowe



Bilans dziesięciolatka

przeprowadzany jest przez

pediatrę i ortopedę, gdyż skok wzrostowy ujawnia liczne
wady postawy rzutujące na dalszy rozwój (ocena
wstępnej fazy dojrzewania).

Najczęstsze z nich to skrzywienia kręgosłupa, asymetria

barków, łopatek oraz płaskostopie.



W zależności od wyników badania kwalifikuje się dzieci
do grup ćwiczeń na w–f.

Badania przesiewowe



Bilans czternastolatka/gimnazjalisty

pozwala na

ocenę przebiegu pokwitania i wychwycenie ewentualnych
endokrynopatii.



W 2 -ej klasie gimnazjum wykonuje się zdjęcie rtg klatki
piersiowej, pomiar ciśnienia tętniczego, morfologię krwi,
analizę moczu, oraz kontrolę ostrości wzroku.



Bilans osiemnastolatka

?

polega m.in. na ocenie dojrzałości do życia zawodowego i

rodzinnego. Informacje na temat zdrowia przekazuje się
badanemu.

Ocena stanu odżywienia



Badania biochemiczne



oceniające stan odżywienia białkowego



oceniające stan odżywienia witaminowego
i mineralnego



oceniające gospodarkę lipidową
organizmu.

Stan

odżywienia

Albuminy

(g/d)

Prealbuminy

(mg/dl)

CLL w 1mm

3

krwi

Prawidłowy

> 3,5

16 - 30

> 1500

Niedożywienie:
Lekkie
Umiarkowane
Ciężkie

3,1-3,4
2,5-3,0

< 2,5

10-15

5-9
< 5

1200-1499

800-1199

< 800

Ocena stanu odżywienia w oparciu o podstawowe
wskaźniki antropometryczne, biochemiczne i całkowitą
liczbę limfocytów

Ocena stanu odżywienia



Badania antropometryczne

A. pomiary oceniające rozmiary ciała i stopień rozwoju

fizycznego:

1.

tabele norm

2.

siatki centylowe

3.

wskaźniki proporcji:

o

BMI

o

Wskaźnik Cole’a

o

wskaźnik Queteleta

4.

morfogramy

B.

pomiary składu ciała

◦

Wskaźnik WHR

◦

impedancja

Ocena stanu odżywienia

Body mass index

stosunek masy ciała

w kilogramach

do drugiej

potęgi liczby wyrażającej wzrost

w metrach

BMI

=

m.c

(kg)

/

wzrost

(m)

2

BMI- body mass index- dorośli

kategoria

BMI

wyniszczenie

<16,0

wychudzenie

16,0-16,9

niedowaga

17,0-18,5

norma

18,5-24,9

nadwaga

25-29,9

Otyłość I st

30,0-34,9

Otyłość II st

35,0-39,9

Otyłość III - skrajna

>40,0

WHO -2009

Ocena stanu odżywienia



BMI- body mass index- dzieci



U dzieci i młodzieży BMI:

> 97 centyla - otyłość

90-97 centyl – nadwaga

90-10 centyl – norma

>10 centyla – niedowaga

>3 centyla - wychudzenie

Ocena stanu odżywienia



Wskaźnik Cole’a

Odniesienie wartości wskaźnika BMI do danych

populacyjnych

◦

wyrażający stosunek ilorazu aktualnej masy ciała pacjenta i
kwadratu aktualnej jego wysokości (BMI aktualne) do należnej
masy ciała oraz kwadratu należnej wysokości (BMI należne)

◦

BMI aktualne /BMI należne x100%

Wskaźnik Cole'a

> 110%

nadmierne odżywienie

90%-110%

norma

85%-90%

nieznaczne niedożywienie

75%-85%

niedożywienia

< 75%

głębokie niedożywienie

Ocena stanu odżywienia



Wskaźnik Quteleta (WQ),



- druga połowy XIX wieku.



Masa ciała wyrażona w procencie

wysokości

WQ= 100×M/L,



gdzie: M – masa ciała pacjenta w gramach i L – jego
wysokość wyrażona w centymetrach

WMC –

wskaźnik masy ciała

WMC = M

1,425

x 71,84/L

1,275

wg Książyka w oparciu o tabele średnich
arytmetycznych i odchyleń standardowych
dla dzieci opracowane przez Palczewską

M= masa ciała w kg,
L= wzrost w cm

Ocena stanu odżywienia

w ciele człowieka można wyróżnić:



masę tkanki tłuszczowej



masę beztłuszczową (mięśnie, kości)



Pomiar składu ciała:

◦

Wskaźnik WHR

◦

Obwód ramienia

◦

Pomiar fałdu naramiennego

◦

Impedancja

Ocena stanu odżywienia



wskaźnika WHR.

◦

Stosunek obwodu talii do obwodu bioder.

◦

Na jego podstawie wyróżnia się dwa typy otyłości



androidalną,

centralną, brzuszną lub typu „jabłko”;
WHR >0,8 dla kobiet, WHR>1 dla mężczyzn



ginoidalną,

zwaną też pośladkowo-udową, obwodową
lub typu „gruszka”
WHR < 0,8 dla kobiet, WHR <1 dla mężczyzn

Ocena stanu odżywienia



Na beztłuszczową masę ciała składają się
mięśnie szkieletowe i pozaszkieletowe,
inne tkanki, a także kości.



Ze względu na skład mięśni, w którym dominuje białko,
ocena tkanki mięśniowej określa stan odżywienia
białkowego organizmu.

Ocena stanu odżywienia



Najpopularniejszymi wskaźnikami są:



Obwód ramienia – pomiaru dokonuje się na
lewym ramieniu,



Obwód mięśni ramienia

◦

= obwód ramienia – 3,14 x grubość fałdu skórno–
tłuszczowego

Ocena stanu odżywienia



Najpopularniejszymi wskaźnikami są:

1)Grubość fałdu skórno-tłuszczowego na łopatce

–

mierzymy na plecach poniżej dolnego kąta łopatki,

2) Grubość fałdu skórno-tłuszczowego na

ramieniu – mierzymy z tyłu ramienia-nad mięśniem

trójgłowym ramienia, - pionowo w połowie długości

ramienia.

3) Grubość fałdu skórno-tłuszczowego na

brzuchu – mierzymy na poziomie pępka, w ½

odległości między pępkiem a kolcem biodrowym

przednim górnym- ukośnie.

Ocena stanu odżywienia



Impedancja



Elementy pomiaru:

◦

tkanka tłuszczowa: (m-15-18 %, k-16-20 %)

◦

masa beztłuszczowa (m-80-85 %, k-78-80 %)

◦

kąt fazowy alfa (m-6 – 8, k- 6 – 7)

◦

masa wodna całkowitej (m-65%, k-62%)

Zapotrzebowanie kaloryczne =

masa ciała kg x współczynnik zapotrzebowania

kalorycznego

Wiek

Współczynnik zapotrzebowania

kalorycznego

1 mż

130

2 - 3 mż

120

II kwartał

115

III kwartał

110

IV kwartał

105

Żywienie noworodka i niemowlęcia

Żywienie noworodka i niemowlęcia

Ocena przyrostu masy ciała:



Okres noworodkowy: ok. 20 g/ dobę;



1 – 5 m. ż. - 700 g/miesiąc;



6 – 12 m. ż. - 500 g/miesiąc;



2 – 9 r. ż. - 2 kg/rok;

Obliczanie przeciętnej należnej masy ciała:



3 – 12 m. ż. = wiek (mies.) + 9 / 2



1 – 6 r.ż. = wiek (lata) x 2 + 8



<10 dnia życia – ubytek m.c. do 10 %, następnie wyrównuje m. ciała,



4- 5 m. ż .- 2x m.c. urodzeniowa



11 – 12 m. ż. – 3x m.c. urodzeniowa

Żywienie niemowlęcia



Karmienie naturalne,

◦

czyli karmienie piersią oznacza karmienie
wyłącznie mlekiem kobiecym

◦

przez okres pierwszych 6

m.ż.,

◦

z wprowadzaniem pokarmów
uzupełniających po rozpoczęciu szóstego
miesiąca życia

◦

z kontynuacją karmienia mlekiem
kobiecym do końca 1 roku życia

Żywienie niemowląt



Karmienie naturalne:



Najbardziej odpowiednie dla dzieci.



Przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka prawidłowo odżywiającej się

matki w pełni zaspokaja potrzeby niemowlęcia.



Skład pokarmu matki zaspokaja zapotrzebowanie pod względem

wartości energetycznej oraz na poszczególne składniki odżywcze.



Pokarm matki chroni również dziecko przed ciężkimi zakażeniami

przewodu pokarmowego, a także innych układów np. oddechowego.

Wiek

(m-ce)

Rodzaj

pożywienia

Żywność uzupełniająca

1- 6

Karmienie piersią

(na żądanie)

Posiłki dodatkowe – w 5-6 miesiącu

-

zupa /przecier jarzynowy z dodatkiem kaszy manny lub kleiku
zbożowego

(2-3 g na 100ml), 1 x dziennie

7- 9

Karmienie piersią

(na żądanie)

-

zupa jarzynowa z gotowanym mięsem lub rybą

(bez wywaru)

z kleikiem zbożowym glutenowym

-

½ żółtka co drugi dzień

- kaszka/kleik zbożowy bezglutenowy lub glutenowy
-

sok owocowy

(przecierowy /przecier owocowy (nie więcej niż 150 g)

10

Karmienie piersią

(na żądanie)

- obiad z 2 dań: zupa jarzynowa z kaszką glutenową + jarzynka z

gotowanym mięsem ,

½ żółtka codziennie

-

kaszki/kleiki glutenowe i bezglutenowe,

-

pieczywo, - przecier lub sok owocowy (nie więcej niż 150 g)

11-12

Karmienie piersią

(na żądanie)

- Obiad ; zupa jarzynowa z kaszką + jarzynka z gotowanym mięsem,

ziemniak lub ryżem

i całe jajko 3-4 razy w tygodniu

- produkty zbożowe (kaszki/kleiki, pieczywo, biszkopty, sucharki) łączone

z produktami mlecznymi

(np. mleko modyfikowane, twarożek, jogurt)

- sok owocowy

Model żywienia niemowląt karmionych piersią

Przeciwwskazania do karmienia

naturalnego

Ze strony

Przeciwwskazania

D

Z

I

E

C

K

A

BEZWZGLĘDNE

:

- fenyloketonuria
- galaktozemia
- choroba syropu klonowego
- wrodzona nietolerancja
laktozy

WZGLĘDNE

ciężki stan dziecka wynikający:
- ze znacznej niedojrzałości
- choroby infekcyjnej
(pokarm można odciągnąć i podać
przez sondę);
- wady rozwojowe (rozszczep
wargi lub podniebienia)

M

A

T
K

I

- zakażenie wirusem HIV
- czynna gruźlica
- ciężkie wyniszczające
choroby np. serca, nerek,
choroby nowotworowe
- upośledzenie umysłowe
ciężkie nerwice i psychozy
poporodowe

- zły stan odżywienia;
- używki (alkohol, narkotyki);
- stosowanie niektórych leków:
- chemioterapeutyków,
- leków onkologicznych (przez
okres wydalania leków w mleku)

Żywienie dziecka



Mleka modyfikowane.

są to mleka krowie z dodatkiem witamin,

mikroelementów, laktozy, w których
zastąpiono części tłuszczów tłuszczami
roślinnymi,
a części kazeiny białkiem serwatkowym,
oraz z obniżoną zawartością sodu i
potasu.

Mleko modyfikowane produkowane jest z mleka krowiego, które w procesie
technologicznym zostaje poddane niezbędnym zmianom ilościowym
i jakościowym, tak aby jak najbardziej przypominało mleko kobiece.

Modyfikacja mleka krowiego polega na:



zmniejszeniu ilości białka

i zmianie jego składu (zwiększenie ilości

białek serwatkowych) przez dodawanie

demineralizowanej serwatki;



zmianie jakości tłuszczu (w 20-30%)

przez dodanie olejów roślinnych

bogatych w wielo- i jedno-nienasycone

kwasy tłuszczowe;



uzupełnieniu węglowodanów laktozą;



zmniejszeniu zawartości składników

mineralnych – sodu, potasu, chloru (co

redukuje obciążenie osmotyczne

nerek); zmianie proporcji wapnia

do fosforu (2:1);



wzbogaceniu żelazem i innymi

mikroelementami, jak: jod, cynk,

selen;



wzbogaceniu niektórymi witaminami;



dodaniu tauryny, karnityny do mleka

przeznaczonego dla noworodków

i najmłodszych niemowląt;



wzbogaceniu mleka w inne związki,

jak: inozytol, cholina, nukleotydy,

LCPUFA, prebiotyki (oligosacharydy),

probiotyki (Bifidobakteri).

Schemat żywienia niemowląt

NIE

karmionych piersią

Wiek

(m-ce)

Liczba posiłków/

objętość porcji

Rodzaj posiłku

1

7 x 90 – 110

mleko początkowe

2- 4

6 x 110- 150

mleko początkowe

5

5 x 180

- 4 x mleko początkowe
- 1 x

zupa –

przecier jarzynowy

- skrobane jabłko lub sok (przecierowy) – 50-100 g

6

5 x 180

-

4 x mleko początkowe

-

1 x zupa jarzynowa z dodatkiem kleiku glutenowego

(2-3 g kleiku na 100 ml + 10 g gotowanego mięsa
- sok owocowy (przecierowy) – nie więcej niż 150 g
- 1 x 180 ml –

mleko następne

z dodatkiem kaszki glutenowej (2-3 g na

100 ml)

7

- 2 x 180 ml - mleko następne z dodatkiem kleiku (2-3 g na 100 ml)
- 1 x 200 ml zupa jarzynowa z mięsem codziennie (10g)

i

½ żółtka co drugi dzień

- 1 x 150 g kaszka na mleku następnym lub deser mleczno-owocowy
- przecier owocowy lub sok – nie więcej niż 150 g

Wiek

(m-ce)

Liczba posiłków/

Objętość porcji

Rodzaj posiłku

8

5 x

180 –200ml

- 1 x– mleko następne z kaszką glutenową
- 2 x mleko następne z bezglutenowym kleikiem
- 1 x zupa jarzynowa

z ½ żółtka co drugi dzień lub /i

gotowanym mięsem

- 1 x kaszka na mleku następnym / deser mleczno-owocowy
- przecier owocowy / sok

9

5 x

200 ml

- 3 x mleko następne z kaszką glutenową lub bezglutenową
- 1 x zupa jarzynowa z dodatkiem ½ żółtka i z gotowanym mięsem lub rybą

(1-2x w tyg.)

- 1 x owoce lub sok + biszkopt

10

4-5 x

220 ml

- 3 x mleczny posiłek z produktami zbożowymi (pieczywo biszkopty,

sucharki)

- 1 x zupa jarzynowa z kaszą glutenową
- 1 x obiad: jarzynka z gotowanym mięsem i ½ żółtka,

z dodatkiem ziemniaka lub ryżu

- przecier owocowy / sok

11-12

4-5 x

- posiłki jak w 10 miesiącu
-

całe jajko 3-4 razy w tygodniu

; twarożek, kefir, jogurt kilka razy w tygodniu

Schemat żywienia niemowląt NIE karmionych piersią

c.d.

Żywienie dziecka

Dziecko w wieku 1 – 3 lata rocznie :



przybywa na wadze średnio 2 – 3 kg,



wzrasta o około 8-10 cm /rok



Zapotrzebowanie energetyczne wynosi 90 kcal/kg

3-2% energii z pożywienia organizm dziecka zużywa na

potrzeby wzrostu,

> 50% wykorzystywane jest na potrzeby rosnącej aktywności

fizycznej.

Zapotrzebowanie energetyczne dzieci

Zależy od:

1.

Wieku

2.

Masy ciała i wzrostu

3.

Płci

4.

Aktywności fizycznej

5.

Klimatu

6.

Chorób współistniejących

7.

Stosowanych leków

Wiek

Kcal/kg/d Kcal/dobę

1-3

102

1000

4-6

90

1400

7-9

75

1800

10-12

50

D -2100
Ch-2400

12-15

D -2450
Ch-3000

16-18

D -2900
Ch- 3900

Zapotrzebowanie energetyczne dorośli

Zależy od:

1.

Wieku

2.

Masy ciała i wzrostu

3.

Płci

4.

Aktywności fizycznej

5.

Klimatu

6.

Chorób współistniejących

7.

Stosowanych leków

Wiek

Kobiety

Mężczyźni

19-30

2300-3300

2900-4100

31-50

2450-3050

2900-3800

51-65

2350-2900

2600-3400

66-75

2100-2700

2300-3000

>75

2100-2600

2200-2900

Przygotowywanie jadłospisu

1)

Zapotrzebowanie energetyczne

1)

Białka 4kcal/1g

2)

Tłuszcze 9kcal/1g

3)

Węglowodany 4kacl/1g

2)

Skład:

1)

Białka 10-15%

2)

Tłuszcze 30%

3)

Węglowodany 50-55%

3)

Dzienna racja energetyczna w posiłkach

1)

Śniadanie 25%

2)

Drugie śniadanie 10%

3)

Obiad 35%

4)

Podwieczorek 10%

5)

Kolacja 20%

Przygotowywanie jadłospisu

2xłyzka oleju

Ok. 100-150g ryb, chudego

mięsa , drobiu lub 2 jajka

3 szklanki mleka lub 80g

białego sera lub 40g żółtego

Ok. 400g warzyw

i owoców dziennie

Produkty

zbożowe są

najważniejszym

źródłem energii

Zasady zdrowego żywienia

1) Dbaj o różnorodność spożywanych produktów.
2) Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności

fizycznej.

3) Głównym źródłem energii (kalorii) powinny być produkty zbożowe.
4) Spożywaj codziennie co najmniej dwie duże szklanki mleka. Mleko

można zastąpić jogurtem, kefirem, a częściowo także serem.

5) Mięso spożywaj z umiarem.
6) Spożywaj codziennie dużo warzyw i owoców.
7) Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, a także

produktów zawierających dużo cholesterolu i izomery trans

nienasyconych kwasów tłuszczowych.

8) Zachowaj umiar w spożyciu cukru i słodyczy.
9) Ograniczaj spożycie soli.
10) Pij wystarczającą ilość wody. Nie pij alkoholu.

http://www.izz.waw.pl

Żywienie kobiet w ciąży

1)

Zwiększenie podaży energetycznej o 300-500kcal/dobę

oraz o 500 kcal/d w czasie laktacji

1)

Zwiększenie spożycia białka 20g/dobę

2)

Zwiększenie węglowodanów do 56-58%

3)

Tłuszcze – 30%

4)

Wit D- 400jm/dobę- suplementacja od 2 semestru ciąży

5)

Wapń ok. 1200mg/dobę

6)

Woda – ok. 2300ml/dobę ( w okresie laktacji 2700ml/d)

Choroby dieto- zależne

1)Cukrzyca typu 2

- dieta z ograniczeniem cukrów prostych



Osoby z nadwagą-diety redukujące o poziomie

energetycznym od 1000 do 1500 kcal.



Węglowodany : 50-60% energii dziennej racji pokarmowej,

większość powinny stanowić węglowodany

złożone,(pełnoziarniste produkty zbożowe i rośliny

strączkowe).



Tłuszcz: 30% energii pożywienia, białko10-15% ogółu energii



Rozkład węglowodanów w posiłkach powinien być w miarę

możliwości stały i nie podlegać wahaniom

Choroby dieto-zależne

2)Nadciśnienie –

dieta z ograniczeniem sodu



Ograniczenie ilości soli do 3g/dobę.

Sól kuchenna można zastąpić solą potasową



Ograniczenie ilości tłuszczu poniżej 25% energii diety.



W przypadku nadwagi dieta niskokaloryczna (1000-1500kcal)



Zwiększenie ilości witamin w diecie - warzywa i owoce powinny znaleźć się

w każdym posiłku.



Zwiększenie ilości produktów będących źródłem potasu. Najwięcej potasu

dostarczają: zielone warzywa liściaste, pomidory, ziemniaki, banany i

winogrona



utrzymanie odpowiedniego spożycia wapnia i magnezu

Choroby dieto-zależne

3) Otyłość –

DIETA UBOGOENERGETYCZNA



Podstawą leczenia otyłości jest dieta o obniżonej kaloryczności.



Najczęściej stosuje się diety o energetyczności 1000-1500 kcal.
Przy stosowaniu diety poniżej 1000kcal istnieje niebezpieczeństwo
wystąpienia niedoborów niektórych składników odżywczych.



Tłuszcz : poniżej 30% energii/ 24h.



Błonnik: minimum 35g / 24h



5 posiłków dziennie,



ostatni posiłek 3h przed snem.



Zrezygnowanie ze smażenia na rzecz
gotowania, duszenia, pieczenia w folii



U dzieci otyłych występuje znacznie wyższe ryzyko wystąpienia

cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, problemów ze snem, jak

również problemów psychospołecznych



W dzieciństwie nabywane są nawyki żywieniowe i nawyki

związane z aktywnością fizyczną, które utrzymują się

przez całe życie



Istnieje duże prawdopodobieństwo, że otyłe dzieci pozostaną otyłe

także po osiągnięciu dorosłości i będą miały zwiększone ryzyko

zachorowania na choroby prowadzące do obniżenia jakości i

długości ich życia.

◦

Ministerstwo Zdrowia Wielkiej Brytanii prognozuje, że jeśli aktualny trend

utrzyma się, to do roku 2050 średnia długość życia mężczyzn zmniejszy

się o pięć lat

Żywienie a otyłość

Zespół metaboliczny X



Co najmniej 3 kryteria spełnione:

1)

Otyłość brzuszna (k-80cm, M-94cm)

2)

Podwyższone ciśnienie tętnicze >130/85mmHg

3)

Podwyższone stężenie trójglicerydów >150mg/dl

4)

Obniżone stężenie HDL <40mg/dl

5)

Podwyższone stężenie glukozy na czczo>100mg%

Zespół metaboliczny u dzieci >10rż



otyłość brzuszna (obwód pasa > 90. centyla)

co najmniej 2

z poniższych odchyleń:



stężenie triglicerydów ≥ 150 mg/dl



stężenie cholesterolu frakcji HDL w surowicy< 40 mg/dl



skurczowe ciśnienie tętnicze ≥ 130 mm Hg lub



rozkurczowe ciśnienie tętnicze ≥ 85 mm Hg,



glikemia na czczo ≥ 100 mg/dl lub



potwierdzona cukrzyca typu 2.



Powyżej 16 rż – kryteria

dla dorosłych

Leczenie żywieniowe



Żywienie enetralne

◦

Doustne (suplementy, dieta eliminacyjna)

◦

Dojelitowe przez:



Sondę do żołądkową



Stomię przezskórna (PEG,PEJ)



Żywienie parenteralne

◦

Całkowite

◦

Częściowe

Diety eliminacyjne

Alergia na białko mleka krowiego:

Dieta bezmleczna – hydrolizaty mleka krowiego o znacznym

stopniu hydrolizy:



Bebilon Pepti, Nutramigen



Nietolerancja laktozy :



Produkty bezlaktozowe



Bebilon Pepti, Nutramigen



NAN HA sesitive



Humana SL



Produkty ubogolaktozowe



Bebilon comfort

Suplementy do leczenia żywieniowego

Suplementacja doustna :



Wysokoenergetyczne :



Nutridrinki



Peptamen Junior



Resource



TwoCal



Zawierające węglowodany:



Fantomalt



Bogatobiałkowe



Protifar

I.

OSTRE STANY PROWADZĄCE DO NIEDOŻYWIENIA

Urazy oun, Urazy twarzoczaszki

Oparzenia chemiczne przewodu pokarmowego, Ostre zapalenie trzustki

Zabiegi operacyjne, Stany wymagające intensywnej terapii

II. CHOROBY PRZEWLEKŁE

1.

PRZEWODU POKARMOWEGO

Niewydolność jelit, nieswoiste zapalenia jelit, przewlekłe biegunki,

Choroby wątroby,

GERD, wady anatomiczne górnego odcinka pp

Mukowiscydoza

2.

SCHORZENIA OGÓLNOUSTROJOWE

Wady serca, Wcześniactwo

Choroba nowotworowa

HIV i inne ciężkie zaburzenia odporności

Jadłowstręt psychiczny

Niewydolność nerek, choroby metaboliczne

3

. SCHORZENIA NEURODEGENERACYJNE

Wrodzone choroby metaboliczne

Mózgowe porażenie dziecięce,

Wskazania do leczenia żywieniowego

7-dniowe niewystarczające żywienie

doustne jest maksymalnym,

dopuszczalnym okresem, który

pacjent może tolerować bez

leczenia żywieniowego

(Zgodnie z zaleceniem Amerykańskiego Towarzystwa Żywienia Poza- i Dojelitowego (ASPEN)

Diety w żywieniu enteralnym:

•

Diety przemysłowe

to specjalne preparaty żywieniowe

stosowane w celach leczniczych, przeznaczone do
podawania przez zgłębnik lub jako DSP.

Dzielą się na:
1)

kompletne pod względem odżywczym

(gdy są

podawane w odpowiedniej ilości) - używane jako jedyne
źródło pożywienia lub jako uzupełnienie zwykłej diety
pacjenta
2)

niekompletne pod względem odżywczym

- stosowane

tylko w celu uzupełnienia diety pacjenta, a nie jako wyłączne
źródło składników pokarmowych.

Żywienie enteralne

Jeśli pacjent wymaga żywienia enteralnego dłużej niż 4-6

tygodni wskazane jest wykonanie enetrostomi :

1.

PEG –

przezskórna endoskopowa gastrostomia

2.

PEJ –

przezskórna endoskopowa jejunostomia

3.

Gastrostomia z dostępu chirurgicznego

Dieta w żywieniu przez enterostomie:

a)

Dieta polimeryczna

(białko niezmodyfikowane, skrobia, średnio- i

długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, witaminy, pierwiastki śladowe)

b)

Diety elementarna

(aminokwasy, glukoza, kwasy tłuszczowe)

c)

Diata półelementarna

(peptydy, oligosacharydy, średniołańcuchowe

kwasy tłuszczowe

Żywienie parenteralne



TPN- całkowite żywienie pozajelitowe



PPN- częściowe żywienie pozajelitowe



Droga centralna – zakładana jest jeśli pacjent wymaga

całkowitego żywienia parenteralnego dłużej niż 2

tygodnie



Pacjent otrzymuje dożylnie :

◦

Mieszaninę lipidów, węglowodanów, aminokwasów i

elektrolitów oraz witamin

◦

Jeśli jest to możliwe to wprowadza się równoczesne żywienie

enteralne