Futura Biznes - Policealna Szkoła dla Dorosłych w Lublinie

Rok: 2012/2013

Kierunek: Technik BHP

Semestr: II

Przedmiot: Analiza i ocena zagrożeń

Nauczyciel: Anna Stolarz

Termin realizowanych zajęć: 20.01.2013 r.

Analiza okoliczności i przyczyn wypadku
- ustalenie przyczyn wypadku przy pracy wymaga od zespołu powypadkowego dokonania rzetelnej i wszechstronnej analizy okoliczności wypadku

- zespół dokonuje analizy w oparciu o oględziny miejsca wypadku, wyjaśnienia i informacje uzyskane od poszkodowanego(ych) i świadka(ów), uzyskane opinie lekarza i innych specjalistów oraz w oparciu o inne zebrane w toku postępowania powypadkowego materiały
- analizy okoliczności i przyczyn wypadku można dokonywać różnymi metodami, jedną z najbardziej rozpowszechnionych metod badania wypadków w Polsce jest tzw. metoda wg systematyki TOL inne metody to:

-Metoda analizy bezpieczeństwa pracy polegająca na szczegółowej analizie czynności przed i w czasie wydarzenia.
-Metoda „Co - gdy” polegająca na usystematyzowanym rozpatrywaniu domniemanych przyczyn.
-Analiza STEP polegająca na tworzeniu sekwencji udziału tzw. „aktorów” w wydarzeniu wypadkowym.
-Analiza w oparciu o model OARU polegająca na wyodrębnieniu i analizie poszczególnych faz wypadku.
-Analiza sekwencji zdarzeń polegająca na przedstawieniu przebiegu zdarzeń za pomocą logicznego schematu drzewa błędów.
-Analiza drzewa przyczyn, polegająca na tworzeniu logicznej sekwencji przyczyn.
-Metoda analizy odchyleń, polegająca na poszukiwaniu przyczyn wypadku poprzez analizowaniu możliwych odchyleń od sytuacji uznanej za normalną.
-Metoda transferu energii polegająca na analizie szeroko pojętych barier.
-Metoda 4 x dlaczego? polegająca na dochodzeniu do głębszych przyczyn poprzez zadawanie pytań „dlaczego”.
-Metoda MORT polegająca na analizie zaniedbań kierownictwa i wynikającego z nich nadmiernego ryzyka, w oparciu o schemat logiczny (drzewo MORT).
-Metoda WOIT, polegająca na usystematyzowanym badaniu wypadku przy pracy przy wykorzystaniu analizy odchyleń, poszukiwaniu czynników wpływających na zidentyfikowane fakty i tworzeniu powiązań z wynikami oceny ryzyka zawodowego oraz poszukiwaniu przyczyn w obszarze zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

Porównanie niektórych metod badania wypadków 

Lp.	Metoda badania wypadku przy pracy	Cechy metody	Zastosowanie
1.	Metoda TOL	Identyfikacja przyczyn technicznych organizacyjnych i ludzkich,	Badanie prostych, lekkich wypadków. Wstępna identyfikacja przyczyn przy wypadkach złożonych
2.	Metoda analizy bezpieczeństwa pracy	Szczegółowa analiza czynności przed i w czasie wydarzenia, odniesienie do analizy ryzyka	Badanie prostych, lekkich wypadków. Wstęp do analizy drzewa przyczyn
3.	Metoda „Co - gdy”	Usystematyzowane rozpatrywanie domniemanych przyczyn	Badanie wypadków lekkich, bardziej złożonych, np. związanych z instalacjami
4.	Analiza STEP	Tworzenie sekwencji udziału „aktorów” w wydarzeniu wypadkowym	Badanie złożonych wypadków z udziałem wielu „:aktorów”. Tworzenie obrazu powiązań w sekwencji zdarzeń.
5.	Analiza w oparciu o model OARU	Wyodrębnienie i analiza poszczególnych faz wypadku. Łatwość projektowania działań profilaktycznych	Badanie złożonych wypadków przy pracy, w których może być zidentyfikowanie wiele faktów
6.	Analiza sekwencji zdarzeń (analiza drzewa niezdatności, analiza drzewa zdarzeń)	Przedstawienie przebiegu za pomocą logicznego schematu drzewa błędów. Metoda czasochłonna. Wymaga wiedzy i doświadczenia.	Badanie złożonych wypadków. Tworzenie graficznego obrazu powiązań zdarzeń w wydarzeniu wypadkowym
7.	Analiza drzewa przyczyn	Tworzenie logicznej sekwencji przyczyn. Łatwość projektowania działań profilaktycznych	Badanie złożonych wypadków. Tworzenie graficznego obrazu powiązań między przyczynami
8.	Metoda analizy odchyleń	Poszukiwanie przyczyn wypadku poprzez analizowanie możliwych odchyleń od sytuacji uznanej za normalną (technicznych, organizacyjnych i ludzkich)	Badanie wypadków o różnym stopniu złożoności przy mniejszej liczbie zidentyfikowanych faktów.
9.	Metoda transferu energii	Analiza przepływu energii i zawodności szeroko pojętych barier. Umożliwia właściwe dobieranie i skierowanie działań profilaktycznych	Badanie prostych i złożonych wypadków. Identyfikowanie barier i ustalanie ich zawodności.
10.	Metoda „4 x dlaczego?"	Dochodzenie do głębszych przyczyn poprzez zadawanie pytań „dlaczego?”	Badanie prostych wypadków. Wstępna identyfikacja przyczyn bardziej złożonych wypadków.
11.	Metoda MORT	Kompleksowa metoda w oparciu o schemat logiczny (drzewo MORT) analizy zaniedbań kierownictwa i wynikającego z nich nadmiernego ryzyka.	Złożone wypadki przy pracy poszukiwanie przyczyn: zawodności barier, akceptacji nadmiernego ryzyka oraz w obszarze zarządzania przedsiębiorstwem
12.	Metoda WAIT	Usystematyzowane badanie wypadków przy pracy wykorzystujące analizę odchyleń, poszukiwanie czynników wpływających na zidentyfikowane fakty. Tworzenie powiązań z wynikami oceny ryzyka zawodowego i poszukiwanie przyczyn w obszarze zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy	Badanie prostych wypadków (wersja skrócona metody) oraz pogłębiona analiza złożonych wypadków. Analizowanie przyczyn w obszarze zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

L. Pietrzak Analiza wypadków przy pracy dla potrzeb prewencji PIP, GIP, Warszawa 2007).

Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawie wypadków

1. Nagłość zdarzenia

„Doznanie obrażeń w wyniku upadku i uderzenia o twarde przedmioty w miejscu pracy jest typowym przykładem nagłego zdarzenia, o którym mówi art. 6 ustawy wypadkowej z dnia 12.06.1975 r.” - wyrok SN z dnia 02.02.1977 r.III PRN 50/776

„Wręczenie pracownikowi pisma zawierającego oświadczenie zakładu pracy o wypowiedzeniu umowy o pracę nie stanowi nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną w rozumowaniu art. 6 ustawy wypadkowej” - uchwała SN z dnia 06.05.1976 r. III PZP 2/776

2. Przyczyna zewnętrzna

„Przyczyną zewnętrzna w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej z dnia 12.06.1975 r. może być nawet niefortunny odruch pracownika - jego nieskoordynowane poruszanie się powodujące potknięcie się i upadek na gładkiej powierzchni” - wyrok SN z dnia 16.06.1980 r. III PRN 33/880

„Podniesienie przez pracownika w czasie pracy znacznego ciężaru, które doprowadziło do nagłego uszkodzenia organizmu w takim stopniu, że stał się on niezdolnym do wykonywania dotychczasowej pracy, ma charakter wypadku przy pracy, choćby nawet pracownik przed wypadkiem dotknięty był schorzeniem samoistnym, które jednak pozwalało na wykonywanie codziennych czynności w pracy” - wyrok SN z dnia 16.02.1977 r. III PR 55/776

„Nie może mieć charakteru przyczyny zewnętrznej wypadku - w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 12.06.1975 r. - sam fakt zdenerwowania spowodowany nie odpowiadającym życzeniu pracownika przesunięciem go do innej pracy” - wyrok SN z dnia 22.06.1977 r. III PNN 12/777

„Stres psychiczny związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, mieszczących się w granicach normy, który przeciętny organizm ludzki może znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie jest przyczyną zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej” - wyrok SN z dnia 07.10.1986 r. II URN 166/886

„Poronienie jako następstwo wysiłku fizycznego pracownicy w związku z wykonywaną pracą jest wypadkiem przy pracy” uchwała SN z dnia 10.01.1979 r. III PRN 11/777

3. Związek z pracą

„Wypadek, któremu uległ pracownik na terenie zakładu pracy przy wysiadaniu z autobusu zakładowego, przewożącego pracowników do pracy, jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej z 1975 r.” - uchwała SN z dnia 28.08.1978 r. III PZP 10/778

„Kierowca, który doznał zawału mięśnia sercowego wskutek nadmiernego wysiłku przy wykonywaniu - bez polecenia przełożonego - nie należącego do jego obowiązków wyładunku towaru, przewożonego w ramach usług transportowych zatrudniającego go zakładu pracy, wobec niemożności dokonania tego wyładunku przez odbiorcę - działał w interesie swojego zakładu pracy w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 12.06.1975 r. ” - uchwała SN z dnia 19.05.1980 r. III PZP 5/880

„Odbycie podróży do sądu celem złożenia zeznań w sprawie, której stroną jest zakład pracy, o ile pracownik nie został delegowany przez ten zakład, nie jest wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt. 2 ustawy wypadkowej z 1975 r.” - wyrok SN z dnia 15.05.1978 r. III PRN 13/778

4. Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy

„Ochrona zagwarantowana pracownikowi będącemu w podróży służbowej przez art. 6 ust. 2 pkt. 1 ustawy wypadkowej jest bardzo szeroka i wyklucza związek zdarzenia z pracą tylko wtedy, gdy wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań ” - wyrok SN z dnia 06.12.1990 r. II PRN 10/990

„Śmierć pracownika podczas wypoczynku po pracy będąca następstwem zatrucia wskutek nienależytego funkcjonowania urządzeń ogrzewczych w kwaterze wynajętej przez zakład pracy w miejscowości, do której został on oddelegowany, stanowi wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy” - uchwała SN z dnia 21.12.1973 r. III PZP 25/775

„Wypadek jakiemu uległ pracownik delegowany przez macierzysty zakład pracy poza miejsce stałego zamieszkania podczas czynności przygotowawczych do nocnego spoczynku (mycie się pracownika przed udaniem się do snu) ma charakter wypadku przy pracy w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt. 1 ustawy wypadkowej z 1975 r.” - wyrok SN z dnia 12.08.1977 r. III PRN 25/777

5. Wypadki w drodze do pracy i z pracy

„Wypadek jakiemu uległ pracownik w drodze na zajęcia przewidziane programem studiów podyplomowych, na które został skierowany przez zakład pracy, jest wypadkiem w drodze do pracy” - uchwała SN z dnia 23.01.1979 r. III PZP 15/78

„Jeżeli pracownik nie został dopuszczony do pracy z powodu wprowadzenia się w stan nietrzeźwości, to droga, jaką odbywa po opuszczeniu zakładu pracy, nie jest drogą z pracy do domu w rozumieniu art. 41 ust. 1 ustawy wypadkowej” - wyrok SN z dnia 04.06.1986 r. II URN 65/87

„Droga do pracy kończy się w momencie przekroczenia przez pracownika bramy zakładu pracy. Od momentu przekroczenia tej bramy pracownik objęty jest ochroną ubezpieczeniową, chociażby nawet w tym momencie pozostawał poza swoim właściwym stanowiskiem pracy” - uchwała SN z dnia 28.08.1978 r. III PZP 10/78

„Pobicie pracownicy odbywającej drogę z pracy do domu jest wypadkiem w drodze do pracy, bez względu na przyczynę pobicia” - uchwała SN z dnia 07.11.1980 r. III UZP 9/80

---