Futura Biznes - Policealna Szkoła dla Dorosłych w Lublinie

Rok: 2012/2013

Kierunek: Technik BHP

Semestr: II

Przedmiot: Analiza i ocena zagrożeń

Nauczyciel: Anna Stolarz

Termin realizowanych zajęć: 12.01.2013 r.

Prace przy źródłach promieniowania jonizującego, podczerwonego, nadfioletowego ocena ryzyka

Promieniowanie podczerwone

Źródłami promieniowania podczerwonego są:

- gorące stanowiska pracy w hutach, odlewniach, walcowniach, kuźniach, hutach szkła (1600ºC)

- piece martenowskie, piece łukowe (1600ºC)

- odlewnie żeliwa, metali kolorowych (1000-1200ºC)

- odlewnie stopów metali lekkich (600-700ºC)

- powierzchnie pieców i inne duże powierzchnie grzejne o temperaturze do 500ºC

Promieniowanie podczerwone oddziałując na pracownika może spowodować:

- bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia: udar cieplny, zapaść serca z powodu stresu cieplnego, oparzenie termiczne skóry

- schorzenia w wyniku długotrwałego narażenia: zaćma hutnicza, chroniczne i ostre zapalenie spojówek, występowanie pigmentacji skóry -po wielu latach owrzodzenia, rak skóry

- występowanie uciążliwych warunków pracy w wyniku zmęczenia

Narażenie zawodowe istnieje w zawodach: spawacze, strażacy, pracownicy odlewni i stalowni w hutnictwie metali, dmuchacze, operatorzy pieców do wypalania w hutnictwie szkła, palacze kotłowni, hartownicy pieców gazowych, kowale, lutownicy, operatorzy laserów.

Zagrożenie pracowników związane jest z możliwością uszkodzenia termicznego skóry oraz siatkówki, soczewki i rogówki oka.

Ochrona przed promieniowaniem:

- izolacja cieplna ścian urządzeń emitujących promieniowanie

- stosowanie ekranów stałych lub przenośnych osłaniających pracowników przed promieniowaniem

- zmiany w procesie technologicznym w celu eliminacji czynności narażających pracownika na promieniowanie

- odpowiednia wentylacja osłabiająca skutki oddziaływania promieniowania

- skracanie czasu ekspozycji na promieniowanie

- stosowanie odpowiedniej odzieży i okularów ochronnych

Promieniowanie nadfioletowe

Najczęstszym źródłem promieniowania nadfioletowego są prace spawalnicze z użyciem łuku elektrycznego. Szczególnie niebezpieczne są palniki plazmowe, narażenie następuj także przy naświetlaniu lampami bakteriobójczymi, oraz przy zabiegach leczniczych w gabinetach fizykoterapii (lampy kwarcowe).

Środki ochrony

- środki techniczne (stałe lub przenośne ścianki lub parawany pomalowane farbą pochłaniającą promieniowanie UV (na bazie bieli cynkowej lub tytanowej - o barwie ciemnoszarej, aby nie odbijały nadmiernie intensywnego światła emitowanego przez łuk elektryczny) odgradzające poszczególne stanowiska spawaczy; zapewnienie odpowiedniej wentylacji mechanicznej silne źródła promieniowania UV mogą powodować wytwarzanie ozonu

- środki ochrony osobistej - tarcze lub przyłbice spawalnicze zaopatrzone w filtry spawalnicze - osłaniające twarz, uszy i szyję; rękawice spawalnicze; osłony twarzy w postaci filtrów chroniących przed nadfioletem (przy lampach kwarcowych i bakteriobójczych)

Promieniowanie jonizujące

W wyniku promieniowania może nastąpić:

- uszkodzenie i zaburzenie łańcuchów DNA

- zniszczenie lipoproteidowych składników błon komórkowych

- zaburzenie syntezy białka

- zmiana aktywności enzymów katalizujących

- zaburzenie gospodarki elektrolitami

Wielkość tych zmian zależy od:

- wielkości dawki promieniowania

- rodzaju promieniowania i jego energii

- warunków napromieniowania tj. szybkości dawkowania i masy napromieniowanego człowieka

- wrażliwości tkanek na napromieniowanie, do najbardziej promienioczułych zalicza się tkankę limfatyczną, krwiotwórczą i komórki rozrodcze, błona śluzowa jelit, soczewka oka

Narażenie zawodowe na promieniowanie jonizujące występuje:

- przy eksploatacji złóż uranowych i wyodrębnianiu pierwiastków radioaktywnych

- przy produkcji i stosowaniu izotopów

- w elektrowniach i okrętach o napędzie atomowym

- w radiologii przemysłowej, przy badaniu odlewów, wyrobów walcowanych, spawanych i konstrukcji żelbetonowych

- w przemyśle chemicznym - w niektórych procesach technologicznych

- w wytwórniach lamp rentgenowskich i sprzętu medycznego

- przy badaniu dzieł sztuki, kamieni szlachetnych wyrobów ceramicznych

- w radiologii klinicznej - badania diagnostyczne i radiologia

Zabezpieczenie pracowników przed promieniowaniem jonizującym

Środki techniczne:

- odpowiednia lokalizacja źródła w pomieszczeniu (ściany i stropy takiego pomieszczenia nie mogą przylegać do pomieszczeń mieszkalnych)

- odpowiednia powierzchnia pomieszczenia

- stosowanie osłon, fartuchów ochronnych, parawanów, szyb ochronnych z tworzywa pochłaniającego promieniowanie jonizujące

- stosowanie wentylacji (sześciokrotna wymiana na godzinę w pracowni rentgenowskiej)

- sprzęt ochrony osobistej

Środki organizacyjne

- wyznaczenie i oznakowanie strefy niebezpiecznej źródła

- sygnalizacja włączenia źródła

- skrócenie czasu ekspozycji

Wypadki przy pracy

Ustawa z dnia 30.10.2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Dz. U. 2002.199.1673

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 01.07.2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy Dz.U.2009.105.870

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19.12.2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia Dz. U. 2002.236.1992

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 07.01.2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy Dz. U. 2009.14.80

Pojęcie wypadku przy pracy

Za wypadek przy pracy uważa się:

- nagłe zdarzenie

- wywołane przyczyną zewnętrzną

- powodujące uraz lub śmierć

- które nastąpiło w związku z pracą

Wymienione wyżej elementy muszą zaistnieć jednocześnie, aby zdarzenie, któremu uległ pracownik, mogło zostać zakwalifikowane jako wypadek przy pracy. Brak choćby jednego z tych czynników uniemożliwia uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy.

Nagłość zdarzenia

- zdarzenie nagłe zachodzi wtedy, gdy nie trwa dłużej niż wynosi czas jednej zmiany roboczej, nie należy w praktyce tej granicy czasowej traktować jako sztywnej np. praca w godzinach nadliczbowych, ocena nagłości powinna być dokonana z uwzględnieniem wszystkich okoliczności danego wypadku.

Uraz

- uszkodzenia tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego

Przyczyna zewnętrzna

- zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, jeżeli nastąpiło na skutek działania czynników zewnętrznych, mogą to być:

• urazy spowodowane działaniem elementów ruchomych, luźnych, ostrych, wystających, maszyn, urządzeń, narzędzi

• działanie zbyt wysokich lub zbyt niskich temperatur (oparzenia, odmrożenia)

• działanie energii elektrycznej (porażenie prądem elektrycznym)

• działanie substancji chemicznych (zatrucia)

• wysiłek fizyczny niezbędny do wykonania pracy (dźwiganie ciężaru nawet gdy nie są przekroczone dopuszczalne normy)

• urazy spowodowane potknięciem i upadkiem

Każdy wypadek rozpatruje się indywidualnie, biorąc pod uwagę wszystkie możliwe przyczyny, mogą istnieć także przyczyny wewnętrzne - schorzenia pracownika. Do uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy wystarczy ustalenie przynamniej jednej przyczyny zewnętrznej, choćby działały równocześnie i inne. Nie wykluczone jest uznanie np. zawału serca za wypadek przy pracy, jeżeli nastąpił on jako wynik nieprawidłowości w sposobie lub warunkach wykonywanej pracy.

Związek z pracą

- związek z pracą zachodzi, gdy istotną przyczyną wypadku jest pełnienie przez pracownika obowiązków wynikających ze stosunku pracy bądź związanych z nim. Okoliczność, że wypadek zdarzył się w czasie przeznaczonym na pracę (związek czasowy) i w miejscu pracy (związek miejscowy) stwarza domniemanie związku przyczynowego z pracą.

Związek z pracą zachodzi:

- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych

- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia

- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy

Do tej grupy należą wypadki, jakim może ulec pracownik w następujących sytuacjach:

- podczas wykonywania zwykłych czynności

- w związku z wykonywaniem zwykłych czynności

- podczas lub w związku z wykonywaniem poleceń

Przez wykonywanie czynności podczas pracy należy rozumieć zachowanie się pracownika, jego działanie lub zaniechanie w samym procesie pracy, w czasie wykonywania zwykłych czynności, czyli czynności, które są zgodne z umową o pracę, rodzajem zajmowanego stanowiska, z zakresem czynności, z funkcjami zawodowymi.

Określenie podczas wykonywania czynności wskazuje, że wypadek mógł powstać w czasie wykonywania czynności, jednak nie w bezpośrednim związku z ich wykonywaniem.

Związek z pracą - pod względem czasowym i miejscowym rozpoczyna się w momencie przekroczenia przez pracownika bramy zakładu lub budynku w którym mieści się zakład pracy, a kończy się w momencie i miejscu opuszczenia zakładu.

W przypadku wypadków związanych z wykonywaniem czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, decydujące znaczenie ma intencja, jaką kierował się pracownik. Nie ma znaczenia fakt czy działanie to - było rzeczywiście w interesie zakładu pracy.

W celu ustalenia związku przyczynowego wypadku z pracą wystarczy istnienie chociażby pośredniego związku między nimi, w razie wątpliwości należy przyjmować, że taki związek istnieje.

Sąd Najwyższy określił związek przyczynowy między wypadkami i pracą w sposób następujący: według ustawy wypadkowej odpowiedzialność zakładu pracy jest odpowiedzialnością za skutek, niezależną od warunków pracy, więc nie pozostającą w bezpośrednim związku przyczynowym z pracą. Wystarczy, że zdarzenie nastąpiło w miejscu pracy i w czasie pracy. Nie musi być ono następstwem warunków pracy, gdyż odpowiedzialność w sprawach wypadkowych opiera się na zasadzie ryzyka.

Nie przerywa związku przyczynowego z pracą wypadek, jakiemu uległ pracownik korzystający z urządzeń sanitarnohigienicznych, będących do dyspozycji pracownika w czasie pracy, czy wypadek, który nastąpił w skutek nieprzestrzegania przez pracownika przepisów bhp lub wskutek nietrzeźwości pracownika - chociaż w takim przypadku może on nie otrzymać świadczeń przewidzianych w ustawie.

Zgodnie z wykładnią przyjętą w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie może być kwalifikowany jako wypadek przy pracy:

- samobójstwo pracownika w zakładzie

- wypadek jaki zdarzył się pracownikowi w czasie przebywania w godzinach pracy poza zakładem w celu nabycia artykułów żywnościowych

- wypadek w wyniku bójki na tle osobistym

Wypadki traktowane na równi z wypadkami przy pracy

Niektóre wypadki są traktowane na równi z wypadkami przy pracy, chociaż ich związek z praca jest dalszy, a niekiedy tylko pochodny. Traktowanie tych wypadków na równi z wypadkami przy pracy wynika ze społecznego podejścia ustawodawcy - w tym przypadku związek wypadku z pracą może zachodzić wtedy, gdy dotyczy osób będących pracownikami zakładu.

Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

- w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż dla wypadku przy pracy, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań

- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony

- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe

Rodzaje wypadków przy pracy

1. Wypadek śmiertelny - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nie przekraczającym 6 m-cy od dnia wypadku

2. Wypadek ciężki - wypadek w wyniku, którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała

3. Wypadek zbiorowy - wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy

Obowiązki pracodawcy w razie wypadku:

- zabezpieczyć miejsce wypadku

- zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym

- podjąć niezbędne środki eliminujące lub ograniczające zagrożenie

- niezwłocznie zawiadomić inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy

- niezwłocznie ustalić okoliczności i przyczyny wypadku (ustalenie okoliczności i przyczyn następuje z urzędu bez wniosku poszkodowanego)

- zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom

- sporządzić właściwą dokumentację wypadku

Zabezpieczenie miejsca wypadku - miejsce wypadku należy zabezpieczyć w sposób wykluczający:

- dopuszczenia do miejsca wypadku osób niepowołanych

- uruchomienie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności

Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku wyraża pracodawca w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po sporządzeniu szkicu lub fotografii miejsca wypadku.

Zgodę w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego wyraża pracodawca po uzgodnieniu w z właściwym inspektorem pracy i prokuratorem - w przypadku wypadków w zakładzie górniczym - po uzgodnieniu z właściwym organem państwowego nadzoru górniczego.

Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody ww. jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.

Obowiązki pracownika - pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego

Postępowanie powypadkowe

Zespół powypadkowy obowiązany jest rozpocząć prace niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku.

Okoliczności i przyczyny wypadków ustala, powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi:

- pracownik służby bhp

- społeczny inspektor pracy

U pracodawcy, który zatrudnia do 100 pracowników i nie ma obowiązku tworzenia służby bhp w skład zespołu powypadkowego wchodzi:

- pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp, albo specjalista spoza zakładu pracy

- przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie w zakresie szkolenia bhp - zamiast społecznego inspektora pracy - w przypadku gdy u pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy

Czynności dokonywane przez zespół powypadkowy:

- dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego urządzeń oraz zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku

- jeżeli jest to konieczne sporządzenie szkicu lub fotografii miejsca wypadku

- wysłuchanie wyjaśnień poszkodowanego jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala

- zebranie informacji dotyczących wypadku od świadków wypadku

- zasięgniecie opinii lekarza, w razie potrzeby innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku

- zebranie innych dowodów dotyczących wypadku

- dokonanie kwalifikacji prawnej wypadku

- określenie wniosków i środków profilaktycznych, w szczególności wynikających z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym nastąpił wypadek

- zespół powypadkowy jest obowiązany wykorzystać materiały zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały te zostaną mu udostępnione

- jeżeli wypadek miał rozmiary katastrofy albo spowodował zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, zespół powypadkowy wykorzystuje ustalenia zespołu specjalistów, powołanego przez właściwego ministra, wojewodę lub organ sprawujący nadzór, do ustalenia przyczyn wypadku oraz wyjaśnienia problemów technicznych i technologicznych

Wypadek na terenie innego zakładu pracy

- ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, który miał miejsce na terenie innego zakładu pracy, dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego, poszkodowanego obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek

- pracodawca na którego terenie miał miejsce wypadek, w którym została poszkodowana osoba nie będąca jego pracownikiem, jest obowiązany w szczególności:

1. zapewnić udzielenie pomocy poszkodowanemu

2. zabezpieczyć miejsce wypadku

3. zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę poszkodowanego

4. udostępnić miejsce wypadku i niezbędne materiały oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy zespołowi powypadkowemu ustalającemu okoliczności i przyczyny wypadku

- na wniosek pracodawcy poszkodowanego pracownika, pracodawca na terenie którego miał miejsce wypadek, może ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, a następnie dokumentację powypadkową przekazać pracodawcy poszkodowanego pracownika. Pracodawca ten zatwierdza protokół powypadkowy w trybie określonym w części ZATWIERDZANIE PROTOKOŁU POWYPADKOWEGO

Protokół powypadkowy - sporządzenie

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku - zwany protokołem powypadkowym. Przekroczenie tego terminu może nastąpić w przypadku, gdy wystąpią uzasadnione przeszkody lub trudności, które uniemożliwiają sporządzenie protokołu powypadkowego w terminie. Do takich okoliczności można zaliczyć:

- niemożność wysłuchania wyjaśnień poszkodowanego z uwagi na stan jego zdrowia

- konieczność powołania specjalistów dla ustalenia skomplikowanych przyczyn wypadku np. ekspertyza lekarzy medycyny sądowej

Jeżeli zespół powypadkowy w protokole powypadkowym stwierdza, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo, że zachodzą okoliczności które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń z tytułu wypadku - jest wymagane szczegółowe uzasadnienie i wskazanie odpowiednich dowodów stanowiących podstawę takich stwierdzeń.

Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia, przeważnie w 5 egz., dla:

- poszkodowanego - oryginał

- właściwego terenowo organu PIP dla wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych - kopia

- organu założycielskiego, lub jednostki sprawującej nadzór - na żądanie

- ZUS jeżeli poszkodowany ubiega się o odszkodowanie

- pracodawcy sporządzającego dokumentację powypadkową, który przechowuje ją w aktach przez 10 lat wraz z załącznikami

W razie rozbieżności zdań wśród członków zespołu o treści protokołu decyduje pracodawca, przy czym członek zespołu powypadkowego ma prawo złożenia do protokołu odrębnego zdania, które powinien uzasadnić.

Zespół powypadkowy po sporządzeniu protokołu, jest obowiązany zapoznać poszkodowanego pracownika (lub członków rodziny zmarłego pracownika) z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem i pouczyć go o prawie zgłaszania uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole (uwagi i zastrzeżenia poszkodowanego lub członków rodziny należy dołączyć do protokołu).

Po zapoznaniu się poszkodowanego (członka rodziny) podpisuje on protokół w punkcie trzynastym.

Poszkodowany ma prawo wglądu do akt sprawy i sporządzania z nich notatek, odpisów i kopii.

Stwierdzenie w protokole, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy, albo że zachodzą okoliczności które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia

Do protokołu powypadkowego dołącza się zapis wyjaśnień poszkodowanego, informacji uzyskanych od świadków, oraz inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku oraz złożone przez członka zespołu powypadkowego zdanie odrębne.

Zatwierdzenie protokołu powypadkowego

Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca - nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia. Jeżeli do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego pracownika, albo protokół ten nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu, pracodawca powinien zwrócić niezatwierdzony protokół zespołowi powypadkowemu.

Pracodawca zwraca protokół w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy.

Zespół powypadkowy po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień , sporządza nie później niż w ciągu 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół niezatwierdzony przez pracodawcę.

Zatwierdzony protokół powypadkowy zakład pracy niezwłocznie doręcza:

- poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego - członkom rodziny zmarłego pracownika, pouczając go o sposobie i trybie odwołania

- właściwemu inspektorowi pracy w razie wypadków śmiertelnych, ciężkich, zbiorowych

- organowi założycielskiemu zakładu lub jednostce sprawującej nadzór nad zakładem - na ich żądanie

Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.

Wypadki przy pracy powstałe w okresie ubezpieczenia

Za wypadek przy pracy uważa się także nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu.

Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy dokonuje się w karcie wypadku.

Okoliczności wypadku przy pracy	Jednostka dokonująca ustalenia okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy
Uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe	Podmiot wypłacający stypendium sportowe - w stosunku do pobierających te stypendia
Wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania	Podmiot na rzecz którego wykonywana jest odpłatnie praca
Pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie	Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu
Odbywania szkolenia lub stażu przez absolwenta pobierającego stypendium w okresie odbywania tego stażu lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy	Pracodawca, lub jednostka w której absolwent odbywa staż, lub jednostka w której absolwent odbywa szkolenie
Wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni	Spółdzielnia produkcyjna, spółdzielnia kółek rolniczych
Wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia	Podmiot na rzecz którego wykonywana jest praca
Współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia	Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług - w stosunku do współpracujących z tą osobą
Wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych	ZUS
Wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu pozarolniczej działalności w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych	ZUS
Bez względu na okoliczności	Komisja ds. Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców - w stosunku do twórców i artystów
Wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi	Właściwa zwierzchnia instytucja diecezjalna lub duchowna
Nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium	Krajowa Szkoła Administracji Publicznej
Wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawca, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy z którym pozostaje w stosunku pracy	- pracodawca w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawca, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, - podmiot z którym została zawarta umowa agencyjna, umowa zlecenie lub umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło - w stosunku do osób wykonujących umowę, jeżeli w ramach takiej umowy praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy z którym osoby te pozostają w stosunku pracy

Osoby nie będące pracownikami zgłaszają wypadek odpowiednim jednostkom, które dokonują jego kwalifikacji.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku - nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - odpowiednie jednostki sporządzają kartę wypadku.

Poszkodowany lub uprawniony do jednorazowego odszkodowania członek jego rodziny może zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń zawartych w karcie wypadku, o czym zostają pouczeni przez podmiot sporządzający kartę wypadku.

Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku podmioty zobowiązane do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku powiadamiają pisemnie właściwą terenową jednostkę organizacyjną ZUS o wszczęciu postępowania powypadkowego, w którym może uczestniczyć przedstawiciel Zakładu.

Wypadki w drodze do pracy i z pracy

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

Uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo, że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także gdy droga nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza.

Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:

- innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego

- zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych

- zwykłego spożywania posiłków

- odbywania nauki lub studiów

Zawiadomienie o wypadku

Ubezpieczony, który uległ wypadkowi zawiadamia niezwłocznie lub po ustaniu przeszkód uniemożliwiających niezwłoczne zawiadomienie o wypadku:

- pracodawcę lub

- podmiot wypłacający stypendium sportowe

- podmiot na rzecz którego wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania

- Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu

- pracodawcę, lub jednostkę w której absolwent odbywa staż, lub jednostka w której absolwent odbywa szkolenie

- spółdzielnię produkcyjną, spółdzielnię kółek rolniczych

- podmiot na rzecz którego wykonywana jest praca podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia

- osobę wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług - w stosunku do współpracujących z tą osobą

- ZUS

- Komisję ds. Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców - w stosunku do twórców i artystów

- właściwą zwierzchnią instytucję diecezjalną lub duchowną

- Krajową Szkołę Administracji Publicznej

- pracodawcę w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawca, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy

- podmiot z którym została zawarta umowa agencyjna, umowa zlecenie lub umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło - w stosunku do osób wykonujących umowę, jeżeli w ramach takiej umowy praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy z którym osoby te pozostają w stosunku pracy

Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku dokonują w karcie wypadku:

- pracodawcy w stosunku do ubezpieczonych będących pracownikami, w stosunku do pozostałych ubezpieczonych - podmioty podane wyżej

Uznanie zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy następuje na podstawie:

- oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków co do czasu, miejsca i okoliczności zdarzenia

- informacji i dowodów pochodzących od podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy

- ustaleń sporządzającego kartę.

Kartę wypadku podmioty sporządzają nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, w 2 egzemplarzach, egzemplarzach których jeden otrzymuje poszkodowany lub członek jego rodziny, a drugi przechowuje się w dokumentacji powypadkowej.

Literatura: B. Rączkowski, BHP w praktyce

---