Futura Biznes - Policealna Szkoła dla Dorosłych w Lublinie

Rok: 2011/2012

Kierunek: Technik BHP

Semestr: II

Przedmiot: Analiza i ocena zagrożeń

Nauczyciel: Anna Stolarz

Termin realizowanych zajęć: 29.09.2012 r.

Zagrożenie poparzeniem

Poparzenie - trwałe uszkodzenie części miękkich organizmu człowieka na skutek bezpośredniego działania (najczęściej w krótkim czasie) skrajnych (wysokich lub niskich) temperatur, skoncentrowania różnego rodzaju energii oraz substancji chemicznych, głównie żrących i parzących.

Podział oparzeń w zależności od ciężkości:

- oparzenia powierzchniowe - całkowitemu zniszczeniu ulega naskórek, bez uszkodzenia cebulek włosowych, gruczołów łojowych i potowych

- oparzenia głębokie - zniszczona zostaje znaczna część skóry z gruczołami łojowymi i płytko położone części mieszków włosowych i gruczołów potowych

- oparzenie całkowite - zniszczona cała warstwa skóry

Zagrożenia

Źródłami ciepła, które mogą stworzyć niebezpieczeństwo poparzenia w środowisku pracy, są:

- gorące powierzchnie o temperaturze powyżej progu oparzenia

- gorące przedmioty znajdujące się w otoczeniu człowieka

- zimne powierzchnie, a także powierzchnie o temp. Około 0ºC i poniżej

-urządzenia energetyczne ponad 60ºC

- źródła promieniowania jonizującego

- niezabezpieczone źródła promieniowania ultrafioletowego i podczerwonego

- niezabezpieczone źródła promieniowania laserowego

- niezabezpieczone źródła promieniowania elektromagnetycznego

- nieprawidłowa, niezgodna z instrukcją obsługa tych źródeł promieniowania

- przechowywanie substancji żrących w nieodpowiednich opakowaniach

- niewłaściwy transport substancji żrących i parzących

- nieszczelność w układzie rurociągów przy transporcie technologicznym substancji żrących i parzących

Sposoby ochrony przed poparzeniami:

- odpowiednia konstrukcja maszyn i urządzeń

- dobór odpowiedniego procesu technologicznego

- usunięcie człowieka ze strefy wpływów tych zagrożeń (zdalne sterowanie, automatyzacja procesu)

- odizolowanie człowieka (stałe lub czasowe) przez zastosowanie technicznych środków ochrony np. osłony

- stosowanie środków ochrony osobistej

Zagrożenia pożarowe i wybuchowe

Zagrożenie pożarowe - zespół czynników wpływających na powstanie i rozprzestrzenianie się pożaru, a przez to zagrażających bezpieczeństwu życia ludzi

Zagrożenie wybuchowe - możliwość tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał stałych w różnych warunkach mieszanin z powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem ciśnienia.

Prace niebezpieczne pod względem pożarowym:

Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu jest obowiązany:

- ocenić zagrożenie pożarowe w miejscu, w którym prace będą wykonywane

- ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu

- wskazać osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy

- zapewnić wykonywanie prac wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje

- zaznajomić osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującym w rejonie wykonywania prac oraz z przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu

Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym należy:

- zabezpieczyć przed zapaleniem materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych, przyległych tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujących się w nim instalacji technicznych

- prowadzić prace niebezpieczne pod względem pożarowym w pomieszczeniach (urządzeniach) zagrożonych wybuchem lub w pomieszczeniach w których wcześniej wykonywano inne prace z użyciem łatwo palnych cieczy lub palnych gazów, jedynie wtedy gdy stężenie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10% ich dolnej granicy wybuchowości

- mieć w miejscu wykonywania prac sprzęt umożliwiający likwidację, wszelkich źródeł pożaru

- po zakończeniu prac poddać kontroli, miejsce w którym prace były wykonywane

- używać do wykonywania prac wyłącznie sprzętu sprawnego technicznie i zabezpieczonego przed możliwością wywołania pożaru.

Ocena zagrożenia wybuchem:

W obiektach i na terenach przyległych, gdzie prowadzone są procesy technologiczne z użyciem materiałów mogących wytworzyć mieszaniny wybuchowe lub w których materiały takie są magazynowane, powinna być dokonana ocena zagrożenia wybuchem. Obejmuje ona wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon.

Pomieszczenia zagrożone wybuchem - pomieszczenia, w których może wytworzyć się mieszanina wybuchowa, powstała z wydzielającej się w takiej ilości palnych gazów, par, mgieł lub pyłów, której wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu przekraczający 5 kPa.

Klasyfikację stref zagrożenia wybuchem określa Polska Norma dotycząca zapobiegania wybuchowi i ochronie przed wybuchem. Strefy zagrożenia wybuchem identyfikuje się odpowiednio:

Strefa 0 - miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych, w postaci gazów, pary albo mgły, z powietrzem występuje stale lub przez długie okresy albo często.

Strefa 1 - miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych, w postaci gazów, pary albo mgły, z powietrzem może wystąpić w trakcie normalnego działania.

Strefa 2 - miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych, w postaci gazów, pary albo mgły, z powietrzem nie wystąpuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia trwa krótko.

Strefa 20 - miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku pyłu w powietrzu występuje stale lub przez długie okresy albo często.

Strefa 21 - miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku pyłu w powietrzu może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania.

Strefa 22 - miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku pyłu w powietrzu nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia trwa krótko.

Minimalne wymagania dla stanowisk pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa

Ocena ryzyka

Na stanowiskach pracy na których może wystąpić atmosfera wybuchowa, pracodawca (nie naruszając innych przepisów z zakresu oceny stopnia zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz stosowania odpowiednich środków ochronnych) powinien dokonywać, nie rzadziej niż raz w roku, oceny ryzyka w tym w szczególności oceny dotyczącej:

- prawdopodobieństwa wystąpienia i trwałości atmosfery wybuchowej

- prawdopodobieństwa wystąpienia oraz uaktywnienia się źródeł zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych

- procesów pracy i ich wzajemnego oddziaływania

- rozmiaru możliwych i niepożądanych skutków wybuchu

Ocena ryzyka stwarzanego przez atmosferę wybuchową powinna obejmować miejsca, gdzie może powstać przestrzeń zagrożona wybuchem.

Dokument zabezpieczenia stanowiska pracy przed wybuchem

Dla stanowisk pracy, w których mogą wystąpić atmosfery wybuchowe, pracodawca sporządza dokument zabezpieczenia stanowiska pracy przed wybuchem i dokonuje jego okresowej aktualizacji.

Dokument powinien zawierać:

1. informacje o identyfikacji atmosfer wybuchowych i ocenę ryzyka wystąpienia wybuchu

2. informacje o podjętych odpowiednich środach zapobiegających wystąpieniu zagrożeń wybuchem, sporządzone w formie zestawienia

3. wykaz miejsc pracy zagrożonych wybuchem wraz z ich klasyfikacją

4. deklarację, że stanowiska pracy i narzędzia pracy, a także urządzenia zabezpieczające i alarmujące, są zaprojektowane, używane i konserwowane z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa. (dokument powinien być sporządzony przed dopuszczeniem stanowiska pracy do eksploatacji, zawarte w dokumencie informacje powinny być przekazane pracownikom zatrudnionym na stanowiskach pracy zagrożonych wybuchem)

5. dokument powinien być weryfikowany jeżeli na stanowisku pracy zostały wprowadzone istotne zmiany

6. przy sporządzaniu dokumentu mogą być wykorzystane inne dokumenty dotyczące oceny ryzyka

7. w miejscach pracy określonych w dokumencie prace należy wykonywać zgodnie z pisemnymi instrukcjami przygotowanymi przez pracodawcę

8. maszyny i inne urządzenia techniczne oraz systemy zabezpieczające mogą być uruchomione tylko wtedy, gdy dokument określa warunki ich używania w atmosferze wybuchowej w sposób bezpieczny

Ocena ryzyka zawodowego w oparciu o PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bhp

Przebieg oceny ryzyka składa się z powiązanych ze sobą etapów.

Według PN ocena ryzyka zawodowego składa się z następujących działań:

1. Nazwa i opis stanowiska, wymogi dla pomieszczenia i danego stanowiska pracy wynikające z przepisów, rodzaj wykonywanej pracy

2. Identyfikacja dla danego stanowiska

3. Oszacowanie ryzyka zawodowego dla danego stanowiska

4. Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego

5. Wyciągnięcie wniosków z przeprowadzonej oceny - opracowanie działań korygujących lub naprawczych

Pierwszym etapem w analizie ryzyka jest zebranie informacji dotyczących:

- charakterystyki stanowiska pracy (lokalizacja, realizowane zadania)

- charakterystyki osób pracujących na stanowisku

- stosowanych technologii, używanych materiałów

- wykonywanych czynności oraz czasu ich wykonywania

- źródeł zidentyfikowanych zagrożeń

- możliwych skutków zagrożeń

- stosowania środków ochronnych

- występowania chorób zawodowych, wypadków

Drugi etap to identyfikacja zagrożeń, powinna obejmować:

- określenie czynników szkodliwych i niebezpiecznych występujących na stanowisku pracy i ustalenie w jaki sposób mogą one oddziaływać na pracownika

- określenie wartości czynników szkodliwych i niebezpiecznych

- ustalenie czasu lub częstotliwości ekspozycji pracownika na zagrożenie

- określenie liczby osób narażonych

Trzeci etap to szacowanie ryzyka, obejmuje przyporządkowanie miar poszczególnym elementom ryzyka - prawdopodobieństwu urazu i ciężkości urazu lub pogorszenia się stanu zdrowia (skutków).

Trójstopniowa skala szacowania ryzyka

	CIĘŻKOŚĆ NASTĘPSTW
PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZDARZENIA	MAŁA	ŚREDNIA	DUŻA
MAŁO PRAWDOPODOBNE	małe 1	małe 1	średnie 2
PRAWDOPODOBNE	małe 1	średnie 2	duże 3
WYSOCE PRAWDOPODOBNE	średnie 2	duże 3	duże 3

Ciężkość następstw:

Mała: urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy. Są to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, takie jak: niewielkie stłuczenia, zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy

Średnia: urazy i choroby, które powodują niewielkie ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji. Są to np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowego

Duża: urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości lub śmierć. Są to np. oparzenia III stopnia, oparzenia II stopnia dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma.

Prawdopodobieństwo urazu

- mało prawdopodobne: zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny nastąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika

- prawdopodobne: mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie w ciągu okresu aktywności zawodowej pracownika

- wysoce prawdopodobne: mogą wystąpić wielokrotnie podczas aktywności zawodowej pracownika

Dla takich wartości jak hałas, zapylenie, oświetlenie będących wartościami mierzalnymi do oszacowania ryzyka można zastosować tabelę

Wartość wielkości charakteryzującej narażenie (P)	Oszacowanie ryzyka zawodowego
P > Pmax	Duże
Pmax > P 0,5 Pmax	Średnie
P < 0,5 Pmax	Małe

Pmax - wartość dopuszczalna wielkości charakteryzującej narażenie NDS lub NDN

Po oszacowaniu ryzyka wyznaczamy jego dopuszczalność. Znając wartość ryzyka (duże, średnie, małe) możemy stwierdzić czy jest ono dopuszczalne lub niedopuszczalne i na podstawie tego określić niezbędne działania dotyczące organizacji stanowiska pracy

OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO	DOPUSZCZALNOŚĆ RYZYKA ZAWODOWEGO	NIEZBĘDNE DZIAŁANIA
duże - 3	niedopuszczalne	Jeżeli ryzyko zawodowe związane jest z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia należy podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego
średnie -2	dopuszczalne	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego
małe - 1			Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najwyżej na tym samym poziomie

Ostatni etap to działania korygujące, które podejmuje się poprzez:

- upewnienie się o istniejącym zagrożeniu i jego wielkości w wyniku sprawdzenia stanu technicznego wyposażenia przed jego użyciem, dokładną ocenę warunków w miejscu wykonywania zadań, dokonanie pomiarów ochronnych

- wyeliminowanie niepełnowartościowego materiału

- zastosowanie zabezpieczeń, osłon stających się przeszkodą między źródłem zagrożenia a człowiekiem

- zastosowanie niezbędnych środków ochrony indywidualnej przez poszczególnych pracowników

- opracowanie procedur bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności pomimo zagrożenia

- zapewnienie pracownikom specjalnej wiedzy, umiejętności oraz sprzętu pozwalającego na bezpieczne wykonywanie czynności

Po wprowadzeniu zmian korygujących należy dokonać ponownej analizy oceny ryzyka zawodowego.

---