Analiza chemiczna gleb
Pobierania próbek:

Prób nie należy pobierać równolegle do kierunku wykonywanych zabiegów agrotechnicznych,
bezpośrednio po przeprowadzeniu nawożenia (zarówno mineralnego, jak i organicznego), a także w
okresach nadmiernej suszy czy wilgotności, z miejsc o nietypowym (słabym lub nadmiernie
wybujałym) wzroście roślin ani z brzegu pola. Próby jednostkowe trzeba dokładnie wymieszać i
część tej gleby należy w stanie naturalnej wilgotności dostarczyć do laboratorium. Jeżeli nie można
przekazać jej bezpośrednio po pobraniu, najlepiej przechować próbki w niskiej temperaturze, ze
względu na możliwość przemian składników pokarmowych, zwłaszcza azotu. Ważne jest, aby
dostarczając glebę do laboratorium, określić składniki, których ma dotyczyć analiza oraz jakie
gatunki będą na tym polu uprawiane.

SPOSOBY PORUSZANIA SIĘ PO POLU PRZY POBIERANIU PRÓBEK JEDNOSTKOWYCH GLEBY

Sposoby poruszania się po polu podczas pobierania próbek




Próbki są badane pod kontem:
–

zawartości próchnicy w glebie

–

zawartości azoty w glebie

–

zawartości fosforu i potasu

–

badanie kwasowości gleb

Zawartość próchnicy w glebie wpływa na właściwości fizykochemiczne i chemiczne gleby. Min
zdolność sorbcyjna, reguluje stężenie kationów: Ca, Mg, Na, H. Próchnica jest źródłem fosforu oraz
azotu.
Metody oznaczania węgla organicznego w glebie:
-wagowe ( bezpośrednie)
objętościowe (pośrednie)

Metody wagowe (bezpośrednie)- polega na spalaniu materii organicznej i wychwytywanie w
urządzeniach absorpcyjnych dwutlenku węgla wydzielonego przy utlenianiu węgla. Za pomocą np.
aparatu do suchej destylacji Leco. Zaleta metody bardzo dokładna i można szybko uzyskać wynik (
3-6 minut)
Metody objętościowe (pośrednie)- polega na spalaniu materii organicznej przy użyciu silnego
utleniacza np. KMnO4 stosowanego w nadmiarze natomiast nadmiar można zmiareczkować solą
Mochra.
Metoda Tiurina- polega na utlenieniu węgla zawartego w materii organicznej przy użyciu
dwuchromianu potasu. Reakcja przebiega w środowisku stężonego kwasu siarkowego, który
powoduje rozkład materii organicznej w wyniku czego wydziela się węgiel organiczny. Roztwór
dwuchromianu potasu dodaje się do próby glebowej w nadmiarze który zostaje zredukowany przez
węgiel zawarty w materii organicznej. Również za pomocą soli Mohra.
Analiza zakwaszenia gleb – zbyt kwaśne gleby prowadzą zmniejszenia dostępności niektórych
składników pokarowych dla roślin, jak i również sprzyja uwalnianiu glinu który może być
toksyczny dla roślin.
Do oznaczania pH gleby stosuje się głównie metodę kolorymetryczną
–

oparta jest na zmianie koloru odpowiedniego indykatora w zależności od stężenia jonów

wodorowych. Jako indykatorów używa się zazwyczaj mieszaniny dwóch roztworów: czerwieni
metylowej i błękitu bromotymolowego. Uzyskuje się w ten sposób zmianę barwy tego wskaźnika z
czerwonej ( odczyn kwaśny) a niebieską ( odczyn zasadowy). Wykonanie oznaczenia polega na
użyciu kwasomierza Helliga. Próbki glebowe kropimy indykatorami, po wybarwieniu

porównujemy ze skalą barwną. ( dokładność metody to 0,5 jednostki pH)
Zawartość form przyswajalnych fosforu i potasu w glebie- najbardziej powszechną metodą jest
chemiczna metoda laboratoryjna. Polega ona na wyekstarchowaniu składników przyswajalnych z
gleby za pomocą specjalnych roztworów, najczęściej buforowych. W przypadku fosforu i potasu
stosuje się ten sam roztwór ekstrakcyjny. Jest nim kwas mlekowy zbuforowanym mleczanem
wapnia o pH 3.55.
Dostępne formy fosforu w glebie rozpuszczają się w kwasie mlekowym i powstaje kwas
ortofosforanowy który oznacza się kolorymetrycznie przy udziale kwasu fosforowego.
Intensywność zabarwienia roztworu powodowana obecnością takiego kompleksu zależeć będzie od
stężenia fosforu w glebie. Do wytworzenia barwnej soli używane są: molibdenian amonu lub
chlorek cynowy. Intensywność zabarwienia jest tym większe im więcej jest fosforu
wyekstrahowanego z gleb. Zawartość fosforu w badanej glebie można określić porównując jej
wybarwienie z wybarwieniem roztworów wzorcowych.
Ekstrachowany z gleby potas przechodzi do roztworu ekstrakcyjnego, tworząc mleczan potasu.
Zawartość potasu w roztworze ekstrakcyjnym oznacza się ilościowo metodą spektometrii atomowej
po wcześniejszym dodaniu 2 % kwasu szczawiowego.
Zawartość azotu w glebe można wyznaczyć za pomocą kilu powszechnie znanych metod:
-potencjometrycznie
-metodą mikrodesykacji
-kolorymetrycznie
Najbardziej dokładne wyniki uzyskiwane są na podstawie metod kolorymetrycznych, polegają one
na wyekstrahowaniu z gleby związków azotu chlorkiem wapna. W metodzie kolorymetrycznego
oznaczania azoty mineralnego wykorzystuje się zdolność tworzenia barwnych związków
kompleksowych. Ilość barwnych produktów reakcji jest proporcjonalna do stężenia badanych
jonów w roztworze uzyskanych po ekstrakcji gleby. Barwnik azotowy jest kolorymetrowany przy
długości światła 540 nm. Za pomocą stacjonarnych kolorymetrów.