2011-01-25

1

Istota i klasyfikacja kosztów

logistyki

dr Robert Piechota

Koszty logistyki

(M. Kufel)

•

są szczegółową kategorią kosztów, oznaczającą
pieniężne odzwierciedlenie zużycia substancji
majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego
planowaniem, realizacją i kontrolą poza
technologicznych procesów przemieszczeń w
czasie i przestrzeni wszystkich form
materiałów

2011-01-25

2

Koszty logistyki

(Cz. Skowronek)

•

wyrażone w pieniądzu zużycie pracy żywej,
środków i przedmiotów pracy,

•

wydatki finansowe

•

oraz inne ujemne skutki zdarzeń nadzwyczajnych,
które są powodowane przepływem dóbr
materiałowych w przedsiębiorstwie i między
przedsiębiorstwami,

•

a także utrzymanie zapasów

Koszty logistyki powinny obejmować

(J. Kwejt)

•

planowane koszty logistyki (transportu dostaw,
wytworzenia, utrzymania i starzenia się zapasów,
gospodarki magazynowo-transportowej, oprocentowania
kredytów, informacji itp.),

•

koszty logistyki ponadplanowe i pozaplanowe, np.
utrzymania nadmiernych zapasów i kredytów
(magazynowania, obsługi, oprocentowania środków i
kredytów), koszty niewłaściwego transportu
(nieekonomicznych partii, naruszania geografii dostaw)
itp.,

•

straty spowodowane wadliwą gospodarką materiałową
np. przestoje z braku materiału, braki produkcyjne
zawinione niewłaściwym materiałem i kary za niewłaściwe
dostawy.

2011-01-25

3

Koszty logistyki z punktu widzenia

czynników je generujących

•

koszty zapasów,

•

koszty infrastruktury,

•

koszty personelu,

•

koszty transportu - w dystrybucji głównej (do
magazynów regionalnych) i w dystrybucji
końcowej (do klientów końcowych).

Źródła powstawania kosztów logistyki w

fazach produkcyjnych:

•

pozyskiwania materiałów od dostawców,

•

transportu zewnętrznego i
wewnątrzzakładowego,

•

planowania produkcji określającego
intensywność przepływu materiałów przez fazę
produkcji,

•

magazynowania półproduktów, wyrobów,
materiałów i odpadów,

•

przekazywania wyrobów gotowych odbiorcom.

2011-01-25

4

Koszty w marketingu i logistyce

Obecnie stosowane style rachunkowości

w ograniczony sposób wspierają decyzje dotyczące logistyki

•

zbyt silne ukierunkowanie na sferę produkcji,

•

zbyt małe rozróżnienie rodzajów kosztów logistyki,

•

brak kompleksowego spojrzenia na koszty logistyki,

•

błędne rozliczenie kosztów logistyki w zakresie
różnych płaszczyzn logistyki,

•

błędne doliczanie kosztów usług logistycznych do
np. produktów, klientów, kanałów dystrybucji, itp.

2011-01-25

5

Najważniejsze zadania i zakres rachunku

kosztów logistyki

•

kontrola efektywności działania,

•

kalkulacja, względnie pomoc w kształtowaniu
cen,

•

ustalenie i rejestrowanie krótkookresowych
wyników,

•

przygotowanie informacji do podejmowania
decyzji i do wyceny działań w przedsiębiorstwie.

Klasyfikacja form i przekrojów rachunku kosztów

logistyki

Kryteria klasyfikacji

Formy i przekroje rachunku kosztów

Treść i źródła

• Rodzajowy rachunek kosztów

• Rachunek według miejsc powstawania kosztów

• Nośnikowy rachunek kosztów

Typ i charakter

• Rachunek kosztów rzeczywistych

• Rachunek kosztów planowanych lub normatywnych

Zakres rachunku

• Całkowity (pełny) rachunek kosztów

• Cząstkowy rachunek kosztów

Metoda postępowania

• Oddolny (progresyjny) rachunek kosztów

• Wynikowy rachunek kosztów

Czas (moment) dokonania

• Rachunek kosztów przed

rachunku

• Rachunek kosztów ex post

Okresowość (powtarzalność)

• Stały (programowy) rachunek kosztów

• Doraźny rachunek kosztów

Charakter funkcji i procesów

• Rachunek kosztów w sferze regulacyjnej

(informacyjno-decyzyjnej)

• Rachunek kosztów w sferze realnej (realizacyjnej)

P. Blaik, Logistyka. Koncepcja zintegrowanego zarządzania, PWE, Warszawa

2001, wyd. 2, s. 313

2011-01-25

6

Koszty ogólne lub całkowite

= (koszty obsługi zamówień

+ koszty transportu

+ koszty wysyłki

+ koszty zarządzania zapasami

+ koszty magazynu)

+ (koszty poziomu obsługi + koszty partii towarów)

Koncepcja globalnych kosztów logistyki

•

opiera się na założeniu, że wszystkie działania
przedsiębiorstwa mające znaczenie w fizycznym
przepływie i składowaniu surowców i
materiałów do produkcji oraz wyrobów
gotowych powinny być traktowane jako całość,
a nie indywidualnie.

2011-01-25

7

Koszty logistyki charakteryzuje

•

rozproszenie wśród wielu grup kosztów wg
tradycyjnych przekrojów

•

wysoki i często rosnący udział w całkowitych
kosztach,

•

zmienność wielkości w poszczególnych okresach,

•

rozdzielenie odpowiedzialności za kształtowanie
się tych kosztów na wiele komórek
organizacyjnych,

•

pracochłonność w ustaleniu wielkości tych
kosztów.

Współzależności kosztów logistyki

Źródło: F.J. Beier, K. Rutkowski, Logistyka, SGH, Warszawa 1993, s. 25.

2011-01-25

8

Współzależności kosztów logistyki

Całkowite koszty logistyki - CKL

CKL = Kt + Km + Kz + Kr + Ko + Ku

gdzie:
Kt - koszty transportu
Km - koszty magazynowania (utrzymania magazynów),
Kz - koszty przechowywania zapasów,
Kr - koszty realizacji zamówień,
Ko - koszty opakowań,
Ku - koszty utraconych korzyści.

2011-01-25

9

Całkowite koszty logistyki

Kl = Kt + Kmu + Ksz + Kz + Kd + Kp + Ki + Kzs + Kps +

Ku

KL -koszty logistyki w sferze zbytu (zaopatrzenia),
KT - koszty transportu,
Kmu - koszty utrzymania magazynów,
Ksz - koszty składowania zapasów,
Kz - koszty zamawiania,
Kd - koszty dostaw (odbioru i wstępnej kontroli),
Kp - koszty pakowania i sortowania,
Ki - koszty informacji,
Kzs - koszty zarządzania,
Kps - koszty przygotowania towarów do wysyłki,
Ku - koszty usług świadczonych nabywcom.

Zakres i przekroje kosztów logistyki

Źródło: Cz. Skowronek, Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie,
PWE, Warszawa 1995, s. 230

2011-01-25

10

Podstawowe kryteria podziału kosztów logistyki w

przedsiębiorstwie

Źródło: M. Nowicka-Skowron, Efektywność systemów logistycznych,

PWE, Warszawa 2000, s. 93.

Czynniki wpływające na koszty logistyki

1. Zaopatrzenie

–

wysokie koszty procesów zaopatrzenia,

–

zamrożenie środków obrotowych poprzez
wydłużony czas transportu,

–

wysokie zapasy magazynowe,

–

wysokie nakłady na transport,

–

wysokie straty (ubytki) materiałowe,

–

niedostateczne związki z dostawcami.

2011-01-25

11

Czynniki wpływające na koszty logistyki

Produkcja:

–

długie czasy przepływów i niska rytmiczność
dostaw,

–

niedostateczne wyprzedzenie informacyjne
procesów zaopatrzenia,

–

niski poziom procesów TPM (transport,
przeładunek, magazynowanie).

Czynniki wpływające na koszty logistyki

•

Zbyt:

–

wydłużone czasy dostaw,

–

zła (niska) gotowość dostaw,

–

niska pewność (niezawodność) dostaw,

–

wysokie koszty procesu dystrybucji,

–

zła jakość dostaw.

2011-01-25

12

Struktura całkowitych kosztów logistyki

KL = Kzp + KSp + KM + KT + KKz + KPp + Kpi + Ko + Kns,

•

Kzp - koszty kształtowania, planowania, sterowania i kontroli,
przepływów materiałów i towarów (koszty zarządzania przepływami),

•

KSp - koszty logistyczne planowania i sterowania produkcją oraz
realizacją zamówień,

•

KM - koszty magazynowania,

•

KT - koszty transportu,

•

KKz - koszty kształtowania zapasów,

•

KPp - koszty przygotowania produktów do wysyłki i sprzedaży

•

Kpi - koszty kształtowania przepływów informacyjnych i opracowania
zleceń,

•

Ko - koszty serwisu, obsługi logistycznej,

•

Kns - koszty niesprawności.

Podział kosztów wg segmentów logistyki

1. Koszty przepływów fizycznych
2. Koszty zapasów
3. Koszty przepływów informacyjnych

2011-01-25

13

1) System kosztów przepływów fizycznych

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 370.

1) Koszty przepływów fizycznych

•

globalne koszty transportu,

•

koszty transportu wewnętrznego,

•

koszty transportu zewnętrznego,

•

koszty manipulacyjne procesów
transportowych

2011-01-25

14

Koszty transportu (Kt)

Kt = Kas + Kpts + Kmts + Kb + Ku+ Krs + Kd + Kints + Kut

•

Kas - koszty amortyzacji samochodów i budynków bazy

samochodowej,

•

Kpts - koszt pracy kierowców i obsługi transportowej z

narzutami,

•

Kmts -koszty zużycia materiałów, paliw i energii

związanych z eksploatacją samochodów,

•

Kb - koszty biurowe,

•

Ku - koszty ubezpieczenia środków transportu,

•

Krs - koszty remontów i konserwacji środków transportu,

•

Kd - koszty dzierżawy (garaży, placów, pomieszczeń),

•

Kints - inne koszty bazy transportowej,

•

Kut - koszty zewnętrznych usług transportowych.

2) Koszty zapasów

Źródło: Cz. Skowronek, Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie,
PWE, Warszawa 1995, s. 249.

2011-01-25

15

Koszty gromadzenia zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 379.

Informacyjne koszty tworzenia zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 380.

2011-01-25

16

Koszty utrzymania zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 381.

Koszty składowania zapasów

2011-01-25

17

Koszty zamrożonego kapitału

Koszty utrzymania zapasów

Źródło: M.D. Lambert, J.R. Stock, Strategie Logistic Management,
R.D. Irwin Inc., Boston, 1993, s. 113-116

2011-01-25

18

Koszty kapitałowe (kz)

Kf = Mz x So

•

Kf - koszt zaangażowania kapitału,

•

Mz - przeciętny stan zapasów w danym
okresie,

•

So - przeciętna stopa procentowa.

Koszty magazynowania (ks)

•

Amortyzacja składników majątku trwałego
zaangażowanego w magazynach,

•

Zużycie materiałów, paliw i energii służące
realizacji funkcji magazynowania,

•

Praca wraz z narzutami,

•

Usługi obce,

•

Inne koszty - podatki od nieruchomości i środków
transportowych.

2011-01-25

19

Koszty magazynowania

Km = Mz x Sm

•

Km - całkowite koszty magazynowania,

•

Mz - przeciętny stan zapasów magazynowych,

•

Sm - empirycznie ustalony wskaźnik kosztów
magazynowania w % wartości zapasów.

Koszty manipulacyjne obsługi zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 384

2011-01-25

20

Koszty tworzenia zapasów

– koszty dostaw

•

Koszty zamawiania (akwizycji)

•

Koszty przestawiania produkcji (ks
wyposażenia do zmian produkcji, kz koszty
personalne)

Koszty wyczerpania (niedoboru) zapasów

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 393

2011-01-25

21

Podstawowe kategorie kosztów związanych z

zapasami

Źródło: S. Krzyżaniak, Podstawy zarządzania zapasami w przykładach,

Biblioteka Logistyka, Poznań 2002, s. 15.

3) Koszty procesów informacyjnych

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,

Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 374.

2011-01-25

22

Kosztowe trade-off

Model minimalizacji kosztów zapasów oparty o koszty

tworzenia i utrzymania zapasów

Źródło: V.Jog, C.Suszyński. „Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa”

2011-01-25

23

Konflikty celów i funkcji w przedsiębiorstwie

K. P. Konkol, logistyka – wykład, Politechnika Wrocławska,

http://www.ioz.pwr.wroc.pl

Systemowe ujęcie kosztów logistyki

Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001.

2011-01-25

24

Całkowite koszty logistyki (KL)

Kl = Km + Kt + Kz + Kpt + Koik + Ku

Koszty magazynowania (Km)
Koszty transportu (Kt,)
Koszty przygotowania i realizacji zamówień (Kz)
Koszty przygotowania towarów do wysyłki i sprzedaży (Kpt)
Koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i

informacji (Koik)

Koszty świadczenia usług nabywcom (Ku)