dr Marcin Jędrzejczyk

2

niezbędne zużycie środków rzeczowych

oraz usług obcych, wyrażone w cenach

nabycia, a także niezbędne

wykorzystanie pracy żywej, wyrażone w

płacach, związane z efektem

użytecznym, powstałym w danym

okresie na jakimkolwiek odcinku

działalności przedsiębiorstwa.



Wydatki - zmniejszenie stanu środków pieniężnych w kasie lub na
rachunku bankowym jednostki gospodarczej, nie stanowi przyczyny
powstania przyszłych przychodów



Nakłady - zużycie siły roboczej oraz zasobów majątkowych
przedsiębiorstwa, wyrażonych w jednostkach naturalnych



Straty - powstają na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza
działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem
jej prowadzenia np. pożar, zalanie, nieumyślne zniszczenie

3



Koszty produktu i koszty okresu



Koszty produktu
rozliczane są na produkty i biorą udział w wycenie zapasów
produktów pracy (mogą być zaprezentowane zarówno w
bilansie jak i rachunku zysków i strat).



Koszty okresu
nie są brane pod uwagę przy wycenie zapasów i traktowane są
jako koszty dane okresu sprawozdawczego (zaprezentowane
będą tylko w rachunku zysków i strat).

4



Koszty bezpośrednie
ich pomiar i odniesienie na produkty lub działalności w oparciu o
dowody źródłowe jest możliwy, istotny i opłacalny.



Koszty pośrednie
nie wykazują ścisłego związku z efektami pracy lub
przyporządkowanie tych kosztów na podstawie dowodów
źródłowych do produktów jest nieopłacalne lub nieistotne
(rozliczanie na produkty za pomocą tzw. kluczy
rozliczeniowych).

5



Podział kosztów na zmienne i stałe jest najważniejszą klasyfikacją

kosztów z punktu widzenia rachunkowości zarządczej.



Koszty zmienne

to koszty, których wysokość zmienia się wraz ze zmianą

rozmiarów produkcji

▪

Koszty zmienne proporcjonalne

▪

Koszty zmienne degresywne

▪

Koszty zmienne progresywne



Koszty stałe
to koszty, które nie reagują na zmiany rozmiarów produkcji.

▪

Koszty stałe względne

▪

Koszty stałe bezwzględne

6



Koszty semistałe (skokowo stałe)
to koszty, które nie reagują na zmiany rozmiarów produkcji do
pewnego momentu, później kształtują się na nowym,
zwiększonym poziomie.



Koszty semizmienne (mieszane)
to koszty, które zawierają część kosztu stałego i zmiennego,
których nie zawsze da się wyodrębnić.

▪

Np. rachunek telefoniczny – abonament i opłata za połączenia

7



Koszty wg

wpływu w procesie produkcyjnym na

wytworzenie



Koszty podstawowe – koszty związane ze zużyciem
materiałów do produkcji/świadczenia usług.



Koszty przerobu – koszty ponoszone na przetworzenie
materiałów w procesie produkcji (świadczenia usług). Są to
koszty robocizny bezpośredniej oraz koszty wydziałowe.

8



Koszty wg zależność od podejmowanej decyzji (wpływ na
decyzje)



Koszty istotne (zależne) – koszty związane z określoną
decyzją, których poniesienie uzależnione jest od podjętej
decyzji.



Koszty nieistotne (niezależne) – należy je ponieść bez
względu na podjętą decyzję, np. koszty wynikające z
wcześniej podjętych decyzji (koszty zapadłe) lub przyszłe
koszty, których wysokość będzie taka sama dla
rozpatrywanych alternatyw.

9



Inne koszty



Koszty utraconych korzyści (alternatywne)

wyrażają potencjalne efekty utracone na skutek niepodjęcia
określonych działań w wyniku wyboru innego wariantu
decyzyjnego.

10



Koszty w układzie rodzajowym
(zespół 4)



amortyzacja,



zużycie materiałów i energii,



usługi obce,



podatki i opłaty,



wynagrodzenia,



ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,



pozostałe koszty rodzajowe.

11



Koszty w układzie kalkulacyjnym



Koszty działalności podstawowej (produkcji,
handlowe)



Koszty działalności pomocniczej



Koszty zarządu



Koszty sprzedaży

12

Materiały
bezpośrednie

Koszty

bezpośrednie

Koszty produktu

Koszty podstawowe

Robocizna
bezpośrednia

Koszty przerobu

Koszty
wydziałowe

Koszty pośrednie

Koszty ogólne

Koszty okresu

Poniżej wyszczególnione zostały różne pozycje kosztów, jakie poniesiono

w firmach produkcyjnych, handlowych, usługowych. Zakwalifikuj każdą

pozycję kosztów ze względu na stopień reakcji na zmianę wielkości

produkcji do kosztów stałych S lub kosztów zmiennych Z:

1.

drewno użyte do produkcji stołu,

2.

masa plastyczna w produkcji zabawek,

3.

płytki szklane używane do badań laboratoryjnych w szpitalu,

4.

amortyzacja budynku liczona według metody liniowej,

5.

wynagrodzenie dla zarządu firmy,

6.

koszty energii elektrycznej wykorzystywanej do napędu maszyn

7.

produkcyjnych,

8.

koszty reklamy produktów i usług, akumulatory użyte przy produkcji

ciężarówek,

9.

prowizja akwizytorów w zależności od wielkości sprzedaży, koszty

ubezpieczenia w gabinecie stomatologicznym,

10.

skóra użyta do produkcji piłek,

11.

czynsz za wynajem budynku szpitalnego w klinice.

Firma produkcyjna poniosła w sierpniu następujące koszty (w zł):



klimatyzacja biur 5 000



podatek od nieruchomości (budynek wydziału produkcyjnego) 5 000



amortyzacja ciężarówek używanych do dostarczania wyrobów

klientom

10 000



wynagrodzenia zapłacone kontrolerowi jakości w wydziale produkcji

2 000



koszty reklamy wytwarzanych wyrobów 3 000



wynagrodzenia pracowników bezpośrednio produkcyjnych 4 000



zużycie surowców podstawowych 10 000

Oblicz:

1.

koszty okresu,

2.

koszty produktu,

3.

koszty bezpośrednie,

4.

koszty pośrednie.

Pozycje kosztów

Rozmiar działalności

Rodzaj kosztów

płace pracowników
administracyjnych w firmie
handlowej

sprzedane towary

wartość zużytego arkusza
blachy karoseryjnej w
produkcji samochodów

wyprodukowane samochody

całkowity koszt utrzymania
personelu w restauracji

sprzedana ilość dań i
napojów

koszt usług telefonicznych w

WSIE

zrealizowana liczba rozmów