Niezbędne warunki życia

Niezbędne warunki życia

potrzebne do utrzymania

potrzebne do utrzymania

zdrowia

zdrowia

Przygotowała:

Małgorzata Kania

Beata Ołpińska

Zdrowie jednostki i zbiorowości we wszystkich

kulturach zależy od wielu różnorodnych warunków.

Rola i ich ważność może być różna i zmieniła się

wraz ze zmianą modelu zdrowia.

W XX w. dzięki rozwojowi nauk medycznych,

zwiększyły się możliwości diagnozowania i leczenia

wielu chorób, rozwinięto nowe technologie

medyczne.

Czynniki warunkujące zdrowie jednostki

według koncepcji „pól zdrowia”

•

(oprac. własne wg: M.Lalonde)

Środowisko

Opieka

m edyczna

Biologia

czlowieka

Styl życia

1.Styl życia – zbiór działań jednostki, które wpływają na jego

zdrowie i które jednostka może w mniejszym lub

większym stopniu kontrolować (ok. 50 – 52 %)

2. Środowisko – wszystkie jego elementy, zewnętrzne w

stosunku do ciała ludzkiego, na które jednostka nie ma

wpływu lub jest on bardzo ograniczony ( ok.20 %)

3. Biologia człowieka – wszystkie cechy związane z

biologią organizmu ludzkiego, w tym czynniki

genetyczne, wiek, płeć (ok. 20%)

4. Organizacja opieki medycznej – dostępność, jakość,

organizacja, rodzaj, zasoby opieki medycznej ( ok. 10 –

15%)

Czynniki, od których zależy

zdrowie:

•

zarobki i status społeczny – uważane za

najważniejszy, pojedynczy czynnik determinujący
zdrowie, im wyższe zarobki i status, tym lepsze
zdrowie

cd.

• sieci wsparcia społecznego – wsparcie ze strony

rodziny, przyjaciół, w społeczności lokalnej
zmniejsza ryzyko wielu chorób i zachowań
ryzykownych

• edukacja – wyższy jej poziom zwiększa

możliwości ludzi kierowania swoim życiem i
kontrolowania swego zdrowia, stwarza szansę na
uzyskanie pracy

cd.

• zatrudnienie i warunki pracy –
bezrobocie wiąże się z występowaniem
wielu problemów zdrowotnych, w tym
zwłaszcza depresji, lęków;
niekorzystne warunki w środowisku
pracy są przyczyną urazów i chorób

• środowisko fizyczne – naturalne ( stan powietrza,

wody, gleby) i stworzone przez człowieka

(mieszkania, bezpieczeństwo w miejscu pracy)

cd.

• biologia i wyposażenie genetyczne – potencjał

genetyczny jednostki, funkcje poszczególnych
układów organizmu, płeć, wiek

• zachowania zdrowotne i umiejętności radzenia

sobie – bezpośrednio wpływają na zdrowie
jednostki, ale są zależne od czynników
społecznych, a także wiedzy i umiejętności
dokonywania właściwych wyborów

cd

•

prawidłowy rozwój w dzieciństwie – począwszy

od okresu płodowego i we wczesnym dzieciństwie
ma podstawowe znaczenie dla zdrowia i
samopoczucia w dalszych latach życia

• służba zdrowia – szczególnie działania

ukierunkowane na utrzymanie i doskonalenia
zdrowia oraz zapobieganie chorobom

Zdrowy styl życia

Zdrowy tryb życia jest bardzo ważny dla

naszego organizmu. Daje nam zdrowie i lepsze

samopoczucie. Zdrowy tryb życia to ewidentnie

ćwiczenia, ruch, dbanie o ładną sylwetkę.

Jednakże w dzisiejszych czasach często popadamy

ze skrajności w skrajność i albo pozwalamy sobie

na szybkie tycie, albo katujemy się dietą. Nie

możemy rezygnować z jedzenia. Owszem,

możemy je ograniczyć, ale w sposób racjonalny i

przemyślany.

Aktywność fizyczna i jej wpływ

na zdrowie

W profilaktyce zdrowia niezastąpiona jest

aktywność fizyczna.Stanowi ona kluczowy i

integrujący składnik zdrowego stylu życia, jest

jedną z podstawowych potrzeb człowieka, w

każdym okresie życia. Bez niej niemożliwa jest

jakakolwiek strategia zdrowia, jego utrzymanie i

pomnażanie, a u dzieci i młodzieży prawidłowy

rozwój. Uaktywnianie ruchowe dziecka wpływa

nie tylko na rozwój motoryczny ale i pozostałe

sfery rozwoju i funkcjonowania jego organizmu.

cd.

Podejmowana w sposób regularny, a nie

okazjonalny, umiarkowana i utrzymywana w

granicach tolerancji ustroju daje w efekcie nie

tylko przyrost masy mięśniowej, wzmacnianie

kości i połączeń stawowych, ale także przyrost

masy serca, obniżenie ciśnienia tętniczego,

zwolnienie tętna, zwolnienie rytmu oddechowego

itp. W sferze psychicznej i społecznej pomaga

uzyskać szereg cech niezbędnych w życiu

dorosłego człowieka, np. odporność na stresy,

równowaga emocjonalna, umiejętność psychicznej

adaptacji do zmieniających się warunków.

cd.

Potrzeby ruchowe są oczywiście

zindywidualizowane, zależą m.in. od fazy
rozwoju, płci, warunków życia, stanu zdrowia,
poziomu sprawności i wydolności fizycznej,
czynników genetycznych

Zachowania zdrowotne

• dotyczą różnych zachowań związanych ze sferą

zdrowia, czyli zachowań, które w świetle
współczesnej wiedzy medycznej zwykle wywołują
określone skutki zdrowotne.

Dwa kryteria podziału zachowań

zdrowotnych

1. Stan świadomości

jednostki i celowości
jej działania :

• zachowania zdrowotne
• zachowania związane

ze zdrowiem

2. Skutki zachowań dla

zdrowia człowieka :

• zachowania

pozytywne

• zachowania

negatywne

Prozdrowotny styl życia

• Oznacza, że ludzie podejmują świadomie

działania ukierunkowane na zwiększenie
potencjału swego zdrowia oraz eliminują
zachowania zagrażające mu.

• Wśród zachowań tych można wyróżnić 4 grupy:

1. Zachowania związane głównie

ze zdrowiem fizycznym:

•

Dbałość o ciało i najbliższe otoczenie

• Aktywność fizyczna
• Racjonalne żywienie
• Hartowanie się
• Sen

2. Zachowania związane głównie

ze zdrowiem psychospołecznym:

•

korzystanie i dawanie wsparcia społecznego

• unikanie nadmiaru stresów i radzenie sobie z

problemami i stresem

3. Zachowania prewencyjne:

•

samokontrola zdrowia i samobadanie

• poddawanie się badaniom profilaktycznym
• bezpieczne zachowania w życiu codziennym
• bezpieczne zachowania w życiu seksualnym

4. Niepodejmowanie zachowań

ryzykownych:

•

niepalenie tytoniu

• ograniczone używanie alkoholu
• nienadużywanie leków nie zalecanych przez

lekarza

• nieużywanie innych substancji psychoaktywnych

cd.

Zachowania zdrowotne dorosłych Polaków (w wieku

15 lat i więcej) w 2004 r.

Na podstawie: GUS (2006)

Tabela opracowanie własne

Rodzaj zachowań

Ogółem

(%)

Mężczyźni

(%)

Kobiety (%)

A

ktywność fizyczna w czasie wolnym

-

        

mała intensywność wysiłku

-

        

umiarkowana intensywność wysiłku

-

        

duża intensywność wysiłku

 
71,4
33,4
5,6
 

 
70,5
35,7
9,3

 
72,2
31,3
2,2

B

ierny sposób spędzania czasu wolnego

-

        

średnia liczba godz. w tygodniu

-

        

spędzają w ten sposób 15 godz i więcej w tyg

 
18,0
52,6

 
18,4
54,6

 
17,6
50,5

S

en

-

        

śpią krócej niż 7 godz na dobę

 
19,4

 
18,9

 
20,0

D

ziałania prewencyjne kiedykolwiek w życiu

-

        

badanie ciśnienia tętniczego krwi

-

        

badanie stężenia cholesterolu we krwi

 
90,6
49,0

 
88,5
48,3

 
92,5
53,7

P

alenie tytoniu

-

        

nigdy nie paliły

-

        

paliły w przeszłości

-

        

palą obecnie

 
51,0
18,1
30,3

 
39,1
22,3
38,0

 
61,9
14,2
23,1

P

ili alkohol w ostatnich 12 miesiącach

-

        

codziennie

-

        

1-6 razy w tygodniu

 
1,8
20,5

 
2,7
28,7

 
0,7
11,4

Bibliografia:

• Praktyka i teoria promocji zdrowia. Jerzy B.

Karski, wyd. Cedewu, Warszawa 2003

• Promocja zdrowia. Podręcznik dla studentów i

lekarzy rodzinnych. Pod redakcja Felicji Lwow i

Andrzeja Milewicza. Wrocław 2004

• Edukacja zdrowotna. Podręcznik

akademicki.Barbara Woynarowska, wyd. PWN,

Warszawa 2007

• Internet

Dziękuję za uwagę