Marta Jolanta Śliwa

CHROMATOGRAFIA

ochrona środowiska;

grupa C2

A.) CEL ĆWICZENIA:

Celem ćwiczenia było przeprowadzenie chromatografii cienkowarstwowej oraz kolumnowej, w celu
wyznaczenia współczynników identyfikacji związków poprzez wyznaczenie współczynnika R

f

oraz

temperatury topnienia.

B.) OPIS KOLEJNYCH CZYNNOŚCI:

Chromatografia cienkowarstwowa:

 Około 2,0 g liści pietruszki wsypano do moździerza i ucierano z 10 cm

3

mieszaniny aceton – eter

naftowy (1:1) przez około 5 minut.

 Ekstrakt przesączono przez sączek fałdowany, tak aby oddzielić warstwę organiczną od wodnej.
 Ciemnozieloną warstwę organiczną odparowano do małej objętości (ok. 2 cm

3

).

 Na gotową płytkę o wymiarach szkiełka mikroskopowego pokrytą żelem krzemionkowym naniesiono

punktowo kapilarą 2 plami w odległości ok. 0,5 cm

3

od brzegu i ok. 1 cm od dołu płytki.

 Przygotowano komorę do rozwijania, zawierającą eluent, czyli eter naftowy – alkohol etylowy

bezwodny – toluen (40:4;5:15) do wysokości 0,5 cm.

 Umieszczono płytkę w komorze i rozwijano chromatograf do momentu aż czoło rozpuszczalnika

znalazło się w odległości 1 cm od górnej krawędzi płytki.

 Płytkę wyjęto, zaznaczono czoło rozpuszczalnika i po wysuszeniu obliczono R

f

dla poszczególnych

barwnych plamek.

Rys. 1 Rozwijanie chromatogramu

Chromatografia kolumnowa:

 Na dnie kolumny umieszczono niewielką ilość waty.
 W zlewce o pojemności 100 cm

3

sporządzono papkę z 20,0 g tlenku glinu i cykloheksanu a następnie

wlano ją przez lejek do kolumny i odczekano aż adsorbent osiądzie.

 Dołem kolumny spuszczono nadmiar rozpuszczalnika.
 Chromatografowi próbkę mieszaniny ferrocenu i acetyloferrocenu rozpuszczono w minimalnej ilości

cykloheksanu i wlano do kolumny, tak aby nie zaburzyć powierzchni adsorbenta. Następnie otwarto
kran, aż próbka została całkowicie zaadsorbowana, po czym nalano cykloheksanu do kolumny i
rozwijano chromatogram.

 Po zebraniu pierwszego pasma zastąpiono cykloheksanu chloroformem i zbierano drugą frakcję.
 Poszczególne frakcje odparowano a następnie oznaczono temperaturę topnienia otrzymanych

substancji i porównano z wzorcami.

C.) OBLICZENIA:

Wyznaczenie współczynnika

R

f

w chromatografii cienkowarstwowej:

Współczynnik R

f

jest to wielkość charakteryzująca położenie plamki na chromatogramie. Sposób jego

wyznaczania prezentuje schemat zamieszczony poniżej. Celem wyznaczenia współczynnika R

f

jest

identyfikacja związku – w tym celu porównuje się otrzymany obraz na płytce ze wzorem.

Rys. 2 Sposób wyznaczania współczynnika R

f

Droga przebyta przez czoło rozpuszczalnika – 7,0 cm

Odległość przebyta przez substancje:

 substancja 1 – 3,0 cm
 substancja 2 – 4,0 cm
 substancja 3 – 4,5 cm
 substancja 4 – 5,2 cm
 substancja 5 – 6,8 cm

R

f1

=

3,0
6,4

=

0, 469

R

f2

=

4,0

7,0

=

0,571

R

f3

=

4,5

7,0

=

0, 643

R

f4

=

5,2

7,0

=

0, 743

R

f5

=

6,8
7,0

=

0, 971

R

f

barwników roślinnych dla układu eter naftowy – alkohol etylowy bezw. – toluen (40:4;5:15) wynoszą

odpowiednio wg wartości tablicowych:

karoten

0,88

chlorofil α

0,62

chlorofil b

0,58

ksantofile

0,00-0,47

D.) KOMENTARZ:

Wartości otrzymane doświadczalnie odbiegają od wartości tablicowych, mogą mieć na to wpływ:
temperatura (inna przy wyznaczaniu wartości teoretycznych inna przy robieniu doświadczenia), rodzaj
eluenta, nasycenie komory parami rozpuszczalnika.

Wzory półstrukturalne związków użytych w doświadczeniu:

Cykloheksan Chloroform Toluen

Etanol