Geograf bawarski – powstał prawdopodobnie w Ratyzbonie w klasztoirze św. Emmerama w
połowie IX w. Opis grodów i terytoriów w płn Dunaju. Spis zawiera 53 nomenklatury plemienne z
2 części:
1.. 13 plemion słowiańskich
2. Nazwy plemio, których siedziby znajdowały się na terytorium pozniejszej Polski.
Dagome Iudex- Mieszko I zmarł 25 maja 992 roku. Na krótko przed smiercią oddał państwo
gnieznienskie pod opiekę Stolicy Apostolskiej. Tam została spisana donacja księcia : od Bałtyku,
przez granice Prus, Rusi, Krakowa, Moraw, aż do Odry i do miasta Schinesgne.
Dlaczego oddał ? Obronna suwerenności państwa lub w celach propagandy.
Seniorat- Została ona sformułowana w
ustawie sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego
, określającej
zasady sprawowania władzy w państwie po jego śmierci i miała ona zawsze należeć do najstarszego
z
) – pierworództwo, prawo pierwszeństwa
przysługujące najstarszemu synowi lub najstarszemu potomkowi w linii prostej; stosowane
w
przy następstwie tronu i w dziedziczeniu; sposób dziedziczenia dóbr szlacheckich
mający na celu zachowanie ich niepodzielności
Powstanie Chmielnickiego (nazywane również wielką wojną kozacką, kozacką rewolucją,
Chmielnicczyzną
w latach
Unia lubelska – umowa międzynarodowa
. W jej wyniku powstało państwo znane
i obronną – zachowano odrębny skarb, urzędy,
wojsko i sądownictwo.
Oba państwa miały mieć jednego władcę wybieranego wspólnie przez oba narody w
•
Powołano wspólny Sejm walny, obradujący w Warszawie, którego izba poselska składała się ze
120 posłów koronnych i 48 litewskich, a w skład
weszło 113 senatorów koronnych i 27
litewskich.
•
Oba człony Rzeczypospolitej zobowiązały się prowadzić wspólną politykę obronną i zagraniczną
•
Zachowano odrębne urzędy centralne, tytuły i dostojeństwa z zakresem kompetencji identycznym
w obu krajach
•
Wprowadzono identyczną monetę, bitą osobno w każdym państwie
•
Zachowano odrębne wojsko polskie i litewskie
•
Zachowano odrębne języki urzędowe (na Litwie język ruski)
•
i podważanie nadań królewskich nie miały zastosowania na Litwie
•
Uchwalono unifikację systemów prawnych
•
Zniesiono zakaz nabywania przez Polaków dóbr na Litwie
polsko-niemiecki zawarty między
, podpisany
Na jego mocy została zakończona
, a jednocześnie cały cykl prowadzonych
. Przy Polsce pozostały niezależne od cesarza
, Bolesław uzyskał też posiłki zbrojne na
, mającą na
celu osadzenie na tronie kijowskim zięcia Bolesława –
Ponadto traktat utwierdzono małżeństwem Bolesława z
, córką
, siostrą
w latach 1295–1296. , Po śmierci
1294, zgodnie z ustaleniami układu kępińskiego z 1282, Przemysł II objął
Wzmocniło to jego pozycję i umożliwiło koronację na króla Polski. Ceremonia odbyła się
, a przewodził jej arcybiskup Jakub Świnka.
i najwyższy książę litewski w latach 1386–1434. Założyciel
. Za jego panowania państwo
. Prowadził
wielką wojnę z zakonem krzyżackim
1411) i dowodził zwycięskimi wojskami polsko-litewskimi w
uregulował stosunki Polski i Litwy z
. Nie przyjął
. Za cenę licznych
wywalczył sukcesję tronu polskiego dla syna
Wielka wojna z krzyzakami :
Przyczyny wybuchu wojny:
•
Zakon starał się zdobyć Żmudź, rozdzielającą jego posiadłości.
zachód od Polski), przez co niejako ostatnią przeszkodą w dążeniach krzyżackich stał
się
, stanowiący
polskie (podlegające von Ostenom zhołdowanym
•
Objęcie godności mistrza zakonu przez
, zwolennika ostrej polityki wobec
Polski.
•
Próby rozerwania sojuszu Polski i Litwy spełzły na niczym, toteż w 1409 roku Krzyżacy
(którą Polska niedawno zdołała wykupić dzięki
opodatkowaniu się szlachty).
•
popartego przez wielkiego księcia litewskiego
I pokój toruński – traktat pokojowy zawarty 1 lutego
, między Polską i
, kończący tzw.
z lat
. Ustalono m.in., że ziemie, miasta i zamki zdobyte przez obie strony wrócą pod poprzednią
władzę. Zakon krzyżacki zrezygnował ze
, a Polska
pięciomiesięcznej przynależności do Polski, na mocy traktatu przeszedł ponownie pod panowanie
Krzyżaków, podobnie jak cała
. Obie strony postanowiły też, że kupcy obu
państw mogą swobodnie i bez przeszkód, według dawnych zwyczajów, używać dróg wodnych i
lądowych.
Pokój melneński 1422 – zawarty
Na jego mocy Litwa otrzymała wieczystą rezygnację zakonu ze
, terytorium na lewym
oraz dostęp do
. Polska otrzymała drobne nabytki
, jednocześnie ponownie rezygnując z
. Dostęp Litwy do Bałtyku odciął ziemie zakonu
, co w rezultacie położyło kres planom utworzenia państwa prusko-inflanckiego. Było to
najważniejszym osiągnięciem wojen Polski i Litwy z zakonem krzyżackim w latach
, trwającą w latach
W wyniku podpisania drugiego pokoju toruńskiego Polska odzyskała Pomorze Gdańskie z
Gdańskiem, ziemię chełmińską, ziemię michałowską oraz biskupstwo warmińskie, a także miasta –
Toruń, Elbląg i Malbork. Otrzymane ziemie określono Prusami Królewskimi, a z terenów
zatrzymanych przez Krzyżaków utworzono lenno polskie – Prusy Zakonne. Siedziba zakonu
krzyżackiego została wówczas przeniesiona do Królewca. ;))
Układ polsko litewski -
Unia w Krewie 1385
1385 w Krewie (unia krewska) podpisano układ pomiędzy
Królestwem Polskim. Układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego
w zamian za przejście Litwy na katolicyzm, przyłączenie jej do
Polski i odzyskanie przez Jagiełłę utraconych ziem koronnych (Pomorza znajdującego się w rękach
krzyżackich).
Potrzeba unii polsko-litewskiej wynikła z powodu zagrożenia, jakie dla Polski i Litwy stworzył na
przełomie XIV i XV wieku
. Unia w
była pierwszym z sześciu aktów
unijnych podpisanych między Wielkim Księstwem Litewskim a Królestwem Polskim.
Wojna trzynastoletnia (
, zakończona
Wiedeńska odsiecz, wyprawa wojenna króla Jana III Sobieskiego podjęta w 1683 w celu
udzielenia pomocy wojskowej oblężonemu przez Turków Wiedniowi. Była ona konsekwencją
sojuszu polsko-austriackiego skierowanego przeciwko Turcji, zawartego w kwietniu 1683 przez
Jana III Sobieskiego i cesarza Leopolda I.
Kozacy zaporoscy to społeczność zoorganizowana na sposób wojskowy; głównie świetna piechota,
słaba jazda. Centrum Kozaczyzny znajdowało się na Zaporożu. Zlikwidowała ją caryca Katarzyna
II.
Sicz, silnie obwarowany główny obóz kozacki.
Rejestr kozacki – spis Kozaków, których Rzeczpospolita wykorzystywała jako żołnierzy
zaciężnych. Został wprowadzony przez Zygmunta II Augusta
Bitwa pod Chocimiem – 1621, 1673.
Pokój oliwski – traktat pokojowy pomiędzy Szwecją, a Polską podpisany 3 maja 1660 w Oliwie,
kończący potop szwedzki. Zawarty został na terenie opactwa cystersów w Oliwie.
Pokój w Oliwie nie wprowadzał istotnych zmian granicznych w stosunku do linii rozejmowej
sprzed walk:
Polska zrezygnowała z większej części Inflant wraz z Rygą zachowując tylko ich część (Łatgalię -
południowo-wschodnią część Inflant) w tym czasie, aż do zawarcia rozejmu w Andruszowie 1667,
będącą w rękach moskiewskich.
Polska uznała suwerenność Prus Książęcych potwierdzając traktaty welawsko-bydgoskie z 1657 r.
Król Jan II Kazimierz Waza zrzekł się pretensji do tronu szwedzkiego w imieniu swoim i swych
następców. Zachował jednak dożywotnio tytuł króla Szwecji.
Szwecja zobowiązała się dotrzymywać wolności handlu na Bałtyku
Szwecja zobowiązała się zwrócić zrabowane archiwa i biblioteki (czego później dopełniła jedynie
w znikomym stopniu).
Rzeczpospolita miała zapewnić protestantom w Prusach Królewskich wolność religijną, co z
czasem Brandenburgia wykorzystała do ingerowania w sprawy wewnętrzne Rzeczypospolitej.
Szwecja zobowiązywała się do zagwarantowania ograniczonej wolności dla katolików w swej
części Inflant.[3]
Pokój buczacki – traktat pokojowy, podpisany 18 października 1672 w Buczaczu pomiędzy
Imperium Osmańskim i Rzeczpospolitą, który zakładał oddanie we władanie Turcji wschodnich
ziem Polski.
Pacta conventa, umowa zawierana pomiędzy królem elektem i wyborcami. Zobowiązywała króla
do wykonania postulatów uchwalonych na sejmie konwokacyjnym.
Artykuły henrykowskie, najważniejsze zasady ustrojowe Rzeczypospolitej, spisane w formie 21
artykułów przez szlachtę zebraną, podczas bezkrólewia 1573, w Kamieniu pod Warszawą.
Zawierały m.in. zasadę powoływania królów wyłącznie w drodze wolnej elekcji oraz zobowiązania
króla do: zwoływania sejmu co dwa lata na 6 tygodni, nienakładania nowych ceł i podatków ani
niezwoływania pospolitego ruszenia bez zgody sejmu, niepodejmowania decyzji dotyczących
wojny i pokoju bez zgody senatu.
Wielka smuta-okres kryzysu Carstwa Rosyjskiego w latach 1598-1613, wywołany uzurpacją tronu
carskiego.
Dymitriady – nazwa interwencji zbrojnych części polskiej magnaterii w wewnętrzne sprawy
Carstwa Rosyjskiego w czasie Wielkiej Smuty. Były przyczyną wojny polsko-rosyjskiej.
Ruch egzekucyjny- ruch polityczny którego celem było przeprowadzenie reform w dziedzinie
sądownictwa, skarbowości i wojska.
Pierwszym królem Polski był Bolesław I Chrobry, koronowany w 1025.
W 1226 roku Krzyżacy otrzymali zaproszenie od księcia Konrada Mazowieckiego, który liczył na
ich pomoc w walce z pogańskimi Prusami, z którymi graniczył na północy. Zakonowi przyznano w
dzierżawę ziemię chełmińską, a tereny, które odbiorą Prusom miały być ich osobnym księstwem,
będącym lennem książąt mazowieckich. Wspierani stałym napływem rycerzy Krzyżacy szybko
podbili ziemie pruskie i dzięki sprawnemu administrowaniu utworzyli silne gospodarczo i
militarnie państwo.
Potop szwedzki – szwedzki najazd na Polskę w 1655 w czasie II wojny północnej (1655–1660).
Formalnie zakończył go pokój w Oliwie zawarty w 1660.
Bitwa pod Kircholmem - bitwa stoczona 27 września 1605, zwycięstwo RP!
Problem krzyżacki rozwiązał ostatecznie Zygmunt Stary zmuszając ostatniego wielkiego
mistrza krzyżackiego
ALBRECHTA HOHENZOLLERNA
do złożenia hołdu w Polsce
w 1525
roku.
Ustawa sukcesyjna Bolesława Krzywoustego– akt prawno-polityczny, w którym władca ustalił
zasady następstwa tronu i wprowadził podział terytorialny Polski między swoich synów.
Świętopełk-książe pomorski, B .Krzywousty nadał mu Nakło, które potem mu odebrał, bo
próbował prowadzić samodzielną politykę.
Unia Brzeska , zawarta w 1596 pomiędzy Kościołem katolickim i prawosławnym na synodzie w
Brześciu Litewskim.
Unia została zawarta w Brześciu Litewskim w 1596 roku
- część duchownych prawosławnych uznała , że papież jest ich zwierzchnikiem,przyjeła dogmaty
katolickie, zachowali prawosławne obrządki
- powstał koscioł unicki
- prawosławni zachowali kalendarz julianski
Jadwiga Andegaweńska - córka Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki, król Polski od
1384.
1138 – rozbicie dzielnicowe
15.07.1410 – bitwa pod Grunwaldem
1573 – I wolna elekcja – Henryk Walezy
1683 – bitwa pod Wiedniem
INTERREX - był najwyższym dostojnikiem państwowym sprawującym niektóre funkcje monarsze
w czasie bezkrólewia. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1572-1764 był nim
każdorazowo prymas
LEGATUS NATUS — miejscowy, urodzony w Rzeczypospolitej ( legat papieski - był nim od
1515 r. arcybiskup gnieźnieński)
SYMONIA- handel, sprzedawanie
BENEFICJUM – ziemia nadawana Kościołowi
DIKTATUS PAPAE – teza Grzegorza VII; wyższość władzy duchownej nad świecką
ROZBIECIE DZIELNICOWE – okres historii Polski od 1138 – 1320 – Koronacji Łokietka. W
tym czasie władzę centralną próbowało zdobyć 32 książąt ( w tym dwukrotnie: Łokietek, Wacław,
Przemysł II)
SYNOD – zebranie przedstawicieli duchowieństwa i świeckich w kościołach chrześcijańskich
PALATYN - komes pałacowy – w średniowieczu zarządca dworu królewskiego, początkowo
zastępował monarchę przy wydawaniu sądów. W Polsce funkcje palatyna spełniał wojewoda.
FALZYFIKAT –fałszerstwo rzeczy (np. dokumentu, dzieła sztuki) oryginalnej w celu mistyfikacji.
HETMAN - historyczna nazwa głównodowodzących armiami
KOZACZYZNA - nazwa odnosząca się do grupy ludności o charakterze wieloetnicznym z
dominującym substratem ruskim, zamieszkującej stepy położone na południe od księstw ruskich,
określająca później także rodzaj osadnictwa wojskowego na zasiedlanych pogranicznych ziemiach
Rosji i Rzeczypospolitej.
HUSARZ- żołnierz walczący na koniu w tamtych czasach najlepsza jazda w Europie
janczar doborowy żołnierz turecki.
ZBIGNIEW OLEŚNICKI – arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski (od 1481), gubernator
kujawski, sekretarz królewski, w nieobecność króla Kazimierza Jagiellończyka – zastępował go w
sprawach państwowych
966 - przyjęcie chrztu przez
Mieszka I
972 - bitwa pod Cedynią
992 - Bolesław Chrobry
księciem
997 - śmierć św. Wojciecha
1000 - Otton III w Gnieźnie
1018 – pokój w
Budziszynie
1025 - koronacja Bolesława
Chrobrego
1138 - rozbicie dzielnicowe
1226 - sprowadzenie
Krzyżaków do Polski przez
Konrada Mazowieckiego
1241 - bitwa pod Legnicą
1320 - koronacja
Władysława Łokietka
1333 - Kazimierz Wielki na
tronie
1364 - założenie Akademii
Krakowskiej
1385 - unia polsko -
litewska w Krewie
1386 - ślub Jadwigi z
Jagiełłą
1409 – 1411 – Wielka
Wojna z Zak. Krzyżackim
1410 - bitwa pod
Grunwaldem
1411 – I pokój toruński
1422 – pokój melneński
1444 - bitwa pod Warną
1447 - na tronie Kazimierz
Jagiellończyk
1454 – 1466 – wojna 13-
letnia
1466 – II pokój toruński
1474 - pierwsze drukowane
utwory
1518 - przybycie Bony
Sforzy do Krakowa
1569 – unia lubelska
1596 – unia brzeska
1618 – 1648 – wojna 30-
letnia
1648 – pokój Westfalski
1655 – 1660 – Potop
szwedzki
1660 – pokój w Oliwie
1648 – 1655 – Powstanie
Chmielnickiego
1672 – Pokój w Buczaczu
Zjazd w Radomsku - 25 listopada 1382 odbył się walny zjazd szlachty wielkopolskiej. Zebrana
szlachta nie dopuściła na tron Polski Zygmunta Luksemburczyka zaręczonego z Marią – starszą
córką Ludwika Węgierskiego. Na drugim zjeździe podjęto decyzję o obsadzeniu na tronie polskim
Jadwigi – młodszej córki Ludwika Węgierskiego, która 14 października 1384 przybyła na Wawel.
Konfederacje szlacheckie – związek zbrojny zawiązywany przez duchowych, szlachtę i miasta w
celu realizacji własnych celów lub w zastępstwie władzy państwowej, tworzony w Polsce i na
Litwie w wiekach XIII-XIX
Traktat krakowski – traktat zawarty 8 kwietnia 1525 r. między Koroną Królestwa Polskiego i
zakonem krzyżackim, który kończył formalnie wojnę polsko-krzyżacką 1519-1521
Zjazd w Merseburgu – spotkanie Bolesława Krzywoustego z niemieckim cesarzem Lotarem III w
Merseburgu, 15 sierpnia 1135. Bezpośrednią przyczyną zjazdu w Merseburgu, było wmieszanie się
polskiego księcia Bolesława Krzywoustego, w sprawy dynastyczne na Węgrzech, oraz
nieuznawanie pretensji archidiecezji magdeburskiej do zwierzchności kościelnej nad całą Polską i
projektowanymi diecezjami pomorskimi.
Welawsko-bydgoskie traktaty, dwa układy zawarte w 1657, w okresie najazdu szwedzkiego,
miedzy Polską i elektorem brandenburskim, władcą Prus Książęcych Fryderykiem Wilhelmem
Hohenzollernem:
1) 9 września w Welawie Fryderyk Wilhelm został uwolniony od powinności lennych wobec
Polski, zyskując, w zamian za zerwanie sojuszu ze Szwecją, pełną suwerenność w Prusach
Książęcych,
2)
6 listopada Polska zawarła z Fryderykiem Wilhelmem wieczyste przymierze, przekazując
mu w lenno ziemię bytowsko-lęborską.
3)
Zjazd w Wyszehradzie - określenie dwóch spotkań, które odbyły się w listopadzie 1335 i latem
1338 lub 1339 roku. Wzięli w nich udział król Polski - Kazimierz Wielki, król Czech - Jan
Luksemburczyk i król Węgier - Karol Robert. Pierwszy zjazd poświęcony był przynależności
Pomorza Gdańskiego i Kujaw (sąd arbitrażowy władców Czech i Węgier wydał wyrok, na mocy
którego Zakon miał zatrzymać Pomorze i ziemię chełmińską, a zwrócić Polsce Kujawy i ziemię
dobrzyńską) oraz sporu między Janem Luksemburskim i Kazimierzem o koronę polską (władca
zdecydował się zapłacić 20 000 kop groszy praskich w zamian za zrzeczenie się przez Jana
pretensji do korony).
Rokosz szlachecki – pierwotnie zajazd szlachty, później bunt, zbrojne powstanie szlachty (polskiej,
bądź węgierskiej) przeciw królowi elektowi w celach politycznych. Rokoszem nazywana jest także
konfederacja, skierowana przeciwko królowi.
Pokój w polanowie - Polanowski pokój, traktat pokojowy zawarty w 1634 we wsi Polanowo koło
Smoleńska między Rzeczpospolitą a Moskwą. Zakończył wojny polsko-moskiewskie 1632-1634.
Moskwa przekazała Polsce ziemie wymienione w traktacie dywilińskim, zrezygnowała z praw do
Inflant i zapłaciła 200 tys. rubli odszkodowania. Król Władysław IV zrzekł się pretensji do tronu
rosyjskiego oraz prawa używania tytułu cara.
VI wojna z hugenotami miała miejsce w latach 1576 – 1577 - Konflikt charakteryzują w
głównej mierze manewry dyplomatyczne. Zdominowane przez katolików stany generalne z Blois
nie zaakceptowały przyznanych francuskim protestantom - Hugenotom warunków Edyktu z
Beaulieu, jednakże podpisany we wrześniu 1577 r. układ pokojowy z Bergerac zapewnił
wcześniejsze postanowienia.
Bitwa pod Płowcami – bitwa stoczona 27 września 1331 na polach wsi Płowce pomiędzy
wojskami Władysława Łokietka a oddziałami zakonu krzyżackiego pod wodzą komtura krajowego
chełmińskiego Otto von Lauterberga, marszałka zakonu Dietricha von Altenburga, wielkiego
komtura Otto von Bonsdorfa.
Wittelsbachowie – jedna z najstarszych dynastii niemieckich. Jej przedstawiciele panowali w
krajach niemieckich: Bawarii, Palatynacie Reńskim oraz przejściowo w Brandenburgii.
Władysław Herman (ur. ok. 1043, zm. 4 czerwca 1102) – książę z dynastii Piastów, władca Polski
w latach 1079-1102. Młodszy syn Kazimierza I Odnowiciela i jego żony Dobroniegi.
Odsiecz wiedeńska - wyprawa wojenna króla Jana III Sobieskiego podjęta w 1683 w celu
udzielenia pomocy wojskowej oblężonemu przez Turków Wiedniowi. Była ona konsekwencją
sojuszu polsko-austriackiego skierowanego przeciwko Turcji, zawartego w kwietniu 1683 przez
Jana III Sobieskiego i cesarza Leopolda I.
Pokój w Kaliszu - został zawarty w 1343 roku między Kazimierzem Wielkim a Krzyżakami.Na
mocy tego pokoju Zakon zwracał Polsce Kujawy i ziemię dobrzyńską.Pomorze pozostawało w
rękach krzyzackich jako wieczysta jałmużna.
2-Prawa i obowiązki chłopów:chłopi musieli oddawać Kościołowi dziesięcinę czyli dziesiąta część
swoich zbiorów.Księciu składał daniny i świadczył posługi /np.podwody,stróżowanie/.
Sołtysem zostawał przewaznie zasadźca.Był to najbogatszy chłop we wsi.Zbierał on pieniądze dla
pana /czynsze/,pośredniczył między panem a chłopami.
3-Na zjednoczenie ziem polskich miało wpływ silne poczucie więzi.We wszystkich księstwach
mówiono tym samym językiem,wyznawano tę samą wiarę,pielęgnowano te same obyczaje.I
chociaż rządzili tam rózni książęta,to oni wszyscy wywodzili się z tej samej dynastii
piastowskiej.Innym ważnym czynnikiem na drodze do zjednoczenia był opór wobec licznego
napływu do Polski duchowieństwa i mieszczaństwa niemieckiego.Za zjednoczeniem opowiadała się
znaczna część duchowieństwa,możnych panów,rycerstwa oraz mieszczan i chłopów.Ziednoczenie
ziem polskich konieczne było dla obrony bezpieczeństwa państwa zagrożonego najazdami
Krzyżaków i Brandenburczyków.
Document Outline
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Wilber Ken Krótka historia wszystkiego
Wypędzenia Żydów. Nieprofesjonalna Analiza Historyczna, ★ Wszystko w Jednym ★
historia wszystko
plikus pl Wilber Ken Krótka historia wszystkiego 2
pielgrzymki historia wszystkie kulty
KRÓTKA HISTORIA WSZYSTKIEGO skrót(1)
Historia Wszystkie Daty
Próba rozplątania historii ukrytej w polskich herbarzach - Winicjusz Kossakowski, ★ Wszystko w Jedny
historia-krolestwa sredniowiecznej europy slowianie (2) , W monarchiach wczesnośredniowiecznych w os
Historia nauki wszystkie wykłady
historia wych sciaga wszystko
Historia Gospodarcza wszystko
Historia gospodarcza wszystkie wykłady 2009 2010
historia doktryn politycznych i prawnych wszystko
więcej podobnych podstron