WYCHOWANIE W STAROŻYTNEJ GRECJI:
3okresy:arch.(1800-VIW.PNE),klasyczny(Vwpne-338r.pne)-rozwój
Sparty i Aten -O.HELLEŃSKI;Hellen.(338r.pne-bitwa pod Cheroneą,
Grecja- macedonia, zwyc.macedoni,podbicie Grecji-IIwpne rzym)
Okres helleński-o.niepodległych państw. Ok.Hellenistyczny-o.podbitej
Grecji,szerzy się kultura Grecji za pośrednictwem Aleks. Wielkiego.
Okres archaiczny: istnieje szereg państw-miast polis-prowadzą wojny,
Rywalizują, odrębna armia,język,kultura,polityka,władza.Rozbicie miało
Pozyt.i negat.skutki:+różne kultury,-brak zjednocz.w razie najazdu Persji,
Wspólne: języki,system wierzeń. W Polis: wolni i niewolnicy. Wych.fizyczne,
Muzyczne, umysłowe, moralne. -Wych.fizyczne-miało przygotować do wojen,
Powst.gim.,miejsce do gimnastyki,uprawiano pentatlon pięciobój;skok w dal,
Rzut oszczepem i dyskiem,zapasy, bieganie.-Wych.moralne-nacisk na skromność,
Szacunek dla starszych i tradycji,wstydliwość-cnota,kult szlachetności pięknej duszy, Umiarkowanie, dyscyplina.-Wych.muzyczne- przygot.do obrzędów religii,homer-Poeta,grano Iliadę i odys., gra na lutni, poezja literatury,nauka tańca,służyło to dobru. -Wych.umysł-wszystko odbywało się drogą ustną,zamiłowanie przez teatr.
WYCHOWANIE W SPARCIE:- w wieku 7 lat państwo odbiera dziecko matce. Już W momencie narodzin zbierała się rada Geruzja,tylko dziecko silne moglo przeżyć. Ideał wych.-żołnierz, silny,odważny,posłuszny,wytrzymały,patriota.
-Wych.Militarne.3 warstwy społeczne:Heloci-niewolnicy,bez praw,uprawa roli-200tys. Periojkowie-pół obywatele - 100tys., handel i rzemiosło;Spartanie-pełnoprawni Obywatele-20tys.(9tys.mężczyzn,11kobiet). AMAZONKA-wojowniczka w Sparcie.
7-18lat-państwo odbiera dziecko od domu,podział na grupy,wych.militarne,dziewczęta
Po zajęciach śpią w domu,chłopcy są izolowani,a najsilniejsi zostają dowódcami.Mają się
Zżyć razem,wych.koszarowe.18-20lat-okres efebii,20-30 lat - okres służby wojskowej. 5o lat- pełnoprawny obywatel, ma prawo i ziemię. 60 starszych mężczyzn tworzylo geruzję
-radę starszych. Dziedziny wychowania:wf-duży nacisk,wych.moralne-obrzędy religijne, Czytanie,pisanie-dla żołnierza nieważne,wych.muzyczne-pieśni, patriotyczne wzorce,
Uczono historii przez pieśń,pieśni zagrzewały do walki. Pieśń tyrtejska-nauka historii narodu, Uczenie wypowiedzi krótkiej,zwięzłej i na temat.Sparta dziś lakonia,stąd nazwa lakoniczna.
ATENY:
Ideał wych.-kalokagathiawszechstronnie uzdolniony,rozwój indywid.osoby,podbijali inne
Państwa kulturą,rozwój muzyki,poezji,filozofii,polityka,teatr,wychowanie.
Kalo:piękny,agathos:dobry.Przebieg wych.-opieka każdego dziecka,po odkarmieniu dziecko Szło do niańki,wych.rodzinne do 7 lat,od 7-18 r.ż szkolna opieka pedagoga-paidagos-niewolnik
Towarzyszyl chłopcu w drodze do szkoły,miał prawo karać chłopca,szkoły to prywatne budynki-Lekcje indywid. Od7-10 lat nauka pisma,gramatysta-uczy czytania, pisania.10 lat lutnista-uczy Gry na lutni,wych.muzyczne,nauka poprzez spiew.Pedatrioba-palestro-boisko szkolne-nauka
Wychowania pięcioboju,dyscypliny.Nie było wakacji,karano w domu i w szkole,nie było naciskuNa nauke,brak prac domowych.Nauczał kto chciał,nauczyciele nie mieli żadnego przygotowania.
Wszystkie święta wolne od szkoły. Metody nauczania-pamięciowa,metody wych.-kary i nagrody.Pomoce dydaktyczne-drewniane tabliczki do pisania lub kamienne powlekane woskiem z rylcem.EFEBIE 18-20 lat-chlopiec składał przysięgę i stawał się obywatelem.
OKRES HELLENISTYCZNY : po 338r.pne -Grecja traci wolność.
Ideał wych.-mniej ważne jest wf,a jest nacisk na wych.moralne i umysłowe.Erydata-czł.wykszt.
Znawca poezji,kultury.Kosmopolita-człowiek świata.Wychowanie :ELEMENTARNEnauka czytania,pisania,Rachunki,dostępne dla dzieci wolnych obywateli,od6-12 lat chłopcy i dziewczęta
uczęszczali doPodstawówki .Państwo-miasto utrzymuje szkołę.Nauczyciele :Gramatysta-brak kwalifikacji,Nauczyciele z konkursu selekcja wstępna.SZKOŁY ŚREDNIE:12-18lat powszechne,
ale nie dost.dla każdego,uczęszczały dzieci ludzi bogatych,nauka geogr,gramatyki,rektoryki,historii,astronomii,muzyki.Miejsca szkół śr.-gimnazja.Pomoce dydakt.-pierwsze mapy,liczydła,
podręczniki szkolne. SZKOŁY WYŻSZE :szkoły filozof.:Akademia(platon,Arystoteles).
Ogród Epikura-korzyść życia.nauki ścisłe w aleksandriipowstanie muzeum w aleks,Muzy-Opiekunki nauki i sztuki,Muzeum-miejsce gdzie się uprawia anukę i sztukę, Euklides-matematyk,Autor podręcznika do geometrii. Arystarch z Samos teoria heliocentryczna,Archimedes fizyk,Matematyk . Obserwatorium,ogród botan,biblioteki aleksandryjskie.
MYŚL PEDAG.W STAR.GRECJI-SOFIŚCI- mędrcy, sofia-mądrość . Pitagoras. Sofiści rozwijali Filozofię,nacisk na wielką armię,mówili, że czego człowiek się nauczy będzie to umiał.Sofiści- wędrowni mędrcy,nauczyciele,fiolozof,pobierali pieniądze za swoje nauczanie,
Przygotowali do życia w społ.,uczyli retoryki,przygotowali urzędników do pełnienia ról .Działali w Vw przedstawiciele : Gordias i Protagoras .Znaczenie filozof.skąd wziął się świat,Czynnik to arche-pra przyczyna stwierdzili, ze arete- cnota jest najważniejsza, mówi jak dobrzePostępować,tworcy filoz.human. POGLĄDY:zainteresowania człowiekiem,głosili arete a nie arche.
Wątpliwość w bogów,głosili ateizm, o wszystkim ma decydować człowiek,głosili relatywizm-Względność,nie ma prawdy absolutnej,to co dla jednego jest dobre , dla drugiego zle.Znaczenie Sofistów w historii wychowania:łączenie teorii z praktyką. Przed sofistami twierdzono,Ze wychow.mozna tylko dzieci arystoktacji bo arete jest dziedziczne i tylko aryst.ją posiada. A wych.
Jest po to aby erete rozwinąć . sof.zakwestionowali ten pogląd , uznali, że arete można się wyuczyć,A zatem nauczać i wychowywać można każdego. To wychowanie tworzy człowieka a nie dziedziczenie.
SOKRATES- pierwszy dydaktykbo stworzył metody nauczania, pierwszy racjonalista.nie zostawił po sobie Nic pisanego,a to co o nim wiemy, to to co pisał jego uczeń Platon .twórca powiedzenia: wiem, że nic
Nie wiem. Dajmonion-wew.glos. Krytyka Sofistów za materializm-pobór pieniędzy za naukę. NauczanieWg Sokratesa to jest misja i nie można za tą czynność brać pieniędzy.Nauczał wg swojej metody naucz.
Dialog sokratejski. Wyróznił 2 cześci: krytyczną(ironia Sokratesa) i pozytywną(maieutyka).KRYTYCZNA:
S.wprowadza rozmowe z kimś wyższym,kaplanem sofistą.Sokrates udawał nieuka podczas rozmowy.POZYTYWNA:maieutyka-sztuka połoznicza.Sokrates w części pozytywnej uważa się za położnika,który
Pomaga wyjść prawdzie na świat.-dialog,- metoda interaktywna,-współdziałanie -uczeń nie jest bierny .S.uważany za największego naucz.nawet podczas śmierci nie wyparł się swoich poglądów .
PLATON- Uczeń Sokratesa,założył szkołę filoz.-akademia,zniechęcony system rządów-demokracja któraSkazała jego mistrza Sokratesa na smierć ,szkoła miała uczyć filozofów ,zarządców do pelnienia rządów
W państiwe. Twórca idealizmu filozof: natura świata jest dwoista, czł. Składa się z materii ciała i pierwia.Niematerialnego-duszy, ciało jest więźniem dla duszy, a dusza jest właściwa. Dusza pochodzi ze świata idei
Wnika w ciało w dniu narodzin,a wychodzi w chwili śmierci. Dusza składa się z: części rozumnej w głowie,(wych.umysłowe),mężnej związanej z sercem(wych.moralne),pożądliwej - to wszystko poniżej przepony
(wych.fizyczne).poglądy o państwie zatytuował”o Panstwie'' gdzie miało być państwo:ujednolicone,Brak własności prywatnej,3 warstwy społeczne: żywiciele, strażnicy i rządcy, wychowanie państwowe,
Nie ma węzłów rodzinnych(dzieci odbierać od rodziców po urodzeniu), sformułował 1 system szkolny od
Narodzin czł. Najpierw żłobek do2-3rż. Stworzył wzór państwa totalit.,3-4 lata wych.przedszkolne,7r.ż
Szkoła-równouprawnienie,do 10 rż zabawa . Od 10 nauka poezji , czytania ,pisania.13-17 kształcenie literackie. 18-20 przygotowanie do sluzb wojska -efebia , ci którzy przejdą próby na strażników. Po 20rż ksztalca się Rządcy,kształcą się przez 30 lat. 20-30 -teoria, 30-50 praktyka. Platon żył 80 lat , to nie jest jego prawdziwe Imię,prawdziwe to Arystoteles ,a Platon znaczy męzczyzna o szerokich barkach taki przydomek dostał od Nauczyciela wf.

ARYSTOTELES:uczeń Platona, nauczyciel.mentor Aleksandra Wielkiego,uważany za wzór
Profesora, zwolennik wych.państowego,był nauczycielem zalożyl szkołe filozof.,prowadzil badania
I zostawił dzieła m.in. `'Polityka'' ,''ekonomia'',''poetyka'' , `'fizyka''. Poglądy : zwolennik wych.państowego Ale nie wg wzoru total., wych .moralne,charakter dziecka kształtuje natura,przyzwyczajenie , wagę przywiązywał
Do rozumu -przyzwyczajeń bo to one sa druga natura człowieka. Przez nie człowiek ma mieć wpajane dobre Nawyki które mają niwelować cechy wrodzone. Twórca teorii uczenia się i nauczania. Jest sensualistą.
Etapy: Uczenia się :postrzeganie zmysłowe,zapamiętywanie,pojęcia wiedzy o świecie. Nauczanie : prezentacja, Ćwiczenia pamięci, uogólnienie. || Przeciwnik kształcenia kobiet,do 7 lat kształcenie w domu,7-14 lat- Szkoła elementarna-czytanie,pisanie,rachunki,rysunki.14-21 lat wf.
WYCHOWANIE W STAR.RZYMIE: Historia staroż.Rzymu(VIIIW.PNE.-założ.Rzymu) Vwpne -VI wpne republika, Ustrój republikański , 2 konsulów władzy, sejm i senat. 31 rpne I CESARZ Oktawian August.; 395 rpne Cesarstwo podzielilo się na wschodnie ze stolicą w Konstantynopolu-Bizancjum i zach. Ze stolica w Rzymie. 476rpne- koniec cesarstwa zach. I koniec starozytnosci, początki średniowiecza. 1453rpne -upadek Bizancjum -konstant. Rzym w okresie republiki. Ideał wych.Żołnierz,rolnik,gospodarz.Uczą tego co jest potrzebne ,od 7 lat. Wychowuje matka,Od 7 lat ojciec przejmuje dziecko,wych,zajmuje się rodzina, Jak zarządzać gospod,kulturą, Niewolnikami,wprowadza na forum romanum (sądy,senaty).Instytucja cenzora- wzorce moralności.Katon starszy- uchodzi za ideał wych.,uczył swojego syna historii, czytania,pisania,napisał encykl.Biedne warstwy społ uczęszczaly do szkół element.,inaczej trywialnych,często znajdowaly się na ulicy,uczęszczali Chłopcy i dziewczęta: nauka czytania, pisania,uczenie się wg kodeksu prawa rzymskiego.Prawo XII tablic.Literator -nauczyciel liter. Kalkulater -nauczyciel rachunków. NAUKA PAMIĘCIOWA ,kary fizyczne , obowiązywały Rózgi.wych.było praktyczne,przygotowujące do życia. Wychowanie przed okresem cesarstwa: rzymianie przezyli
Szok kulturowy, podbili kulturę wyższą-Grecja stopniowo przejmowali ta kulturę.Pojawiają się nauczyciele j.greck. System wierzeń:zeus-jowisz,neptun -posejdon. Rzym przejął system wychowania:oddzielenie nauczania od wych. Bo wych, ma się zajmować rodzina na sposób Rzymu,a nauczanie na grecki sposób często przez greckich niewolników. 7 sztuk wyzwolonych : Program nauczania:gramatyka,retoryka,dialektyka,arytm,geometria,astron.
Rzymianie przyjęli 3 nauki :gramatykę, retorykę,dialektykę(na wyższym poz.kształcenia),
A z arytm.wyciągnęli 4 działania:dodawanie,odejm,mnoż i dziel.GEOMETRIA- geo-ziemi,Do pomiarów ziemi, budowle akweduktów,wykorzystywana do budownictwa i machin
Wojennych.ASTRONOMIA- kalendarz dzięki faz księżyca,MUZYKA- nie zaakceptowano Tak samo jak gimnastyki.
OKRES CESARSTWA: ideał wych.orator-mówca, za wzór Cyceron.
Szkoły element. Dla biednych dzieci, przeniesiono je z dzielnic centralnych,rzymu na przedmieścia. Szkoły średnie:gramatykalne:dla młodzieży warstw, uprzywilejowanych,utrzymywane przez państwo,
Literatura,poezja,gramt,homer,Wergiliusz,Horacy między 12-15 rż przyjmowano do szkoły tylko Chłopców,dziewczęta mogly się uczyć tylko prywatnie w domu.

SZKOŁY WYŻSZE-REKTORYCZNE:
Trwały ok 3 lat,lektura poetów,z tych lektur wzory,porównywane epitety, ćw w ukladnaiu własnych Porzemówień,ćw dykcję,akcentowanie tekstu.Zalożono Ateneum w Rzymie np.bondeaux, Konstantynopolu(425r),Bolonia-powst.szkoła prawa. Kwintylion: Przedstawiciel myśli pedagog.
W star. Rzymie napisał `o kształceniu mówcy' Był 1 nauczycielem któ®y dostawał pensję z państwa, Wykładał sztukę rektoryki.Kwintylion wydał dzielo gdy w rzymie była dyskusja na temat czy skuteczniejsza
Jest nauka indywidualna w domu czy nauczanie zbiorowe. Kwintylion zwolennik nauczania zbiorowego . Dwa zarzuty. Przeciwnicy : szkoła demoralizuje.Kwintylion nie zgadza się bo złe wych.może być wyniesione
Z domu; zarzut , że nauczyciel nie może poświecić każdej osobie tyle samo zcasu co poswiecilby 1 os. Plusy : nauczyciel jako słonce, z którego ciepla (wiedzy)mogą skorzystać wszyscy dookoła,nauka szkolna
Dba też o nauczyciela bo musi się on przygotować. Dziecko w szkole może się kierować ambicją ,Rywalizacją z innymi. Uczeń przyzwyczaja się ,uczy relacji z innymi , życia w społeczeństwie .
OŚWIATA ŚREDNIOWIECZA : średnioweiecze 476upadek rzymu-koniec XV W rozwój malarstwa,Sztuki-wszystko anonimowe,wszystko skupia się wokół Boga -teocentryzm, łacina-język przewodni.Ustrój feudalny senior ,wersal(chlop, mieszczan).Senior zapewnia ochrone wersalowi,za co ten oddaje
Lenno ,część swoich zbiorów.Społeczeństwo stanowe:duchowieństwo, rycerstwo,mieszczaństwo,chłopi.Każdy stan organizuje sobie wychowanie. Chłopi- wychowanie spontaniczne-dzieci ucza się jak uprawiać
Rolę, produkcja. Mieszczaństwo - handel,rzemiosło,próba izolacji od duchowieństwa. Rycerstwo Ochrona niższych stanów,ideał wychowania rycerza w piesni o rolandzie. Duchowieństwo - może nim
Zostać każdy ,stan otwarty,modlitwa,oddanie Bogu,pośrednicto między Bogiem a wiernymi.
SZKOLNICTWO W PAŃSTWIE KAROLA WIELKIEGO: utworzyl szkołe pałacowa, dla elit i rodziny. 476-upadek cesarstwa Rzymu,upadek szkół i oświaty w Europie V w .Początek średniowiecza.
Próbę odrodzenia oświaty podjął KW w VIIIw jako król franków. Chciał wskrzesić idee ces.rzymskiego. Sam się koronował w 800 r na cesarza Franków. Stworzył Państwo które pokrywalo się z granicami ces.rzyms. Interesowal się oświatą , podjął starania o wskrzeszenie wych.rzymu.

SZKOŁA PAŁACOWA: elitarna,
W stolicy Akwizganu,uczęszczał król,jego żona, dzieci, dworzanie.Akwin-organizator tej szkoły, mnich z Irlandii ,Nauczał , założył i pisał podręczniki. Uczono 7 sztuk wyzw. Ale także medycyny ,sztuki kancelaryjnej-
Pisanie pism urzędowych, nacisk na astronomię, mate. KW uczyl się, ale nie opanowal sztuki pisania i czyt.
Oświata powszechna : 789r Akwin wydał zarządzenie przy każdym klasztorze,katedrze,ma być szkoła tylko
Dla duchownych.Duchowieństwo miało pelnić funkcję urzędników, musieli umieć pisać i czytać. 797-
ROZPORZĄDZENIE TEODULFA , że szkola ma powstać przy każdym kościele i ma być dla wszystkich którzy Chcą się uczyć, a nauka ta ma być bezpłatna. 802 r rozporządzenie -obowiązek szkolny, każdy rodzic ma Obowiązek wysyłać chłopca do szkoły. SZKOŁY KLASZTORNE: zakładane przez opatów, rozkwit szkól w IX W,Wew. Szkoła dla duchownych i zewn. Dla tych którzy chcieli się uczyć a nie chcą zostać duchownymi. Zakonnicy gromadzili dzieła z zcasów staroż.Klasztor w Cluny -zjazd, uznano ze klasztor to nie miejsce gdzie
Uprawia się nauki swieckie, zakonni powinni zajać się religia i asceza. W X w upadek szkół klasztornych.
SZKOLY KATEDRALNE:rozkwit XI i XII W w miejsce upadku szkół klasztornych powstały katedr., założyciele-
Biskupi-oni nauczali potem nauczał scholastyk. Przyjmowały charakter akademii potem uniwersytetu.
SZKOŁY PARAFIALNE:nauka bezpłatna, czytanie, pisanie, pacierz, śpiew,nauczali proboszczowie.
Rozwoj w XIII w . KLASZTORNE I KATEDRALNE : nauczanie pamięciowe,7 sztuk wyzw.
NAUKI KOŚCIELNE: *Triwium:gramat.retoryka,dialektyka,łacina;*quadrivium:łacina-gramatyka,nauka
Pamięciowa, stosowano kary ,czytano psalmy króla Dawida,,dystychy katona,poetów rzymskich,retoryka
-sztuka pisania-listy, pisma kancel.dialektyka - sztuka logicz.mysl.*QUADRIW=VIUM- arytm, geometria,astr.
Muzyka kościelna*astronomia: kalendarz, świeta kościelne, arytmetyka : do obliczania świat.geometria:
Obliczanie ziemi, położenia. / nauka na pamięć,kay fizyczne,surowe warunki nauki,ciemności,wilgoć,
Karmiono jarzynami. Ideał wych,dUchowynych ze starego testament, ideał św.aleksego,uczono pogardy dla
Dóbr i rozkoszy cielesnych,nauka i modlitwa,relacje autorytarne nauczyciela. Językiem wykładowym była łacina.Uczniowie nie mają podręczników.

WYCHOWANIE RYCERSKIE: składało się z 3 stopni,od7rż Uczono ideału
Z Piesni o Rolandzie:7 cnót rycerskich:jazda konna,pływanie,strzelanie z łuku,szermierka,łowy,gra w szachy, poezja.Rycerz powinien sławe zachować dla siebie,serce oddac Bogu . 1' 7-14 rż paź,obserwator turnieji,2'14-20-giermek,Pomocnik,nie bierze udziału w bitwach, 3' 20rż rycerz-pasowanie,nadawano mu prawa i ziemie, herb.
WYCHOWANIE MIESZCZAŃSKIE : plebs-pleberiusze i patrycjusze. Plebs: rzemieślnicy, 3 etapy :
1'uczeń-pomocnikmistrza,przygląda się; 2' czeladnik -dostaje pracę,może zastepować mistrza lub go zmieniaćWędruje z miasta do miasta, zdobywa praktykę, 3' mistrz-trzeba zdać egzamin przed władzami państwowymi,Członek cechu musi zachować tajemnicę .

UNIWERSYTETY ŚREDNIOWIECZNE:

państwowe; logika miała bronić dogmatyki kościelnej; scholastyka- początkowo stanowi naukę na tych uniwersytetach, głównie lektura. Nauka scholast: nie służyła niczemu nowemu, rozwijała sztukę samodzielnego myślenia. Metoda scholast: rozważanie za i przeciw. Nauki świeckie: prawo, medycyna, logika, matematyka

* w Bolonii (1088) - universitas to powszechność uczących się; początek- związki studentów; rektor- studentem (ukończony 25r. życia); najważniejsze- prawo rzymskie; władze świeckie; zwierzchność cesarza; negocjowali z mieszkańcami warunki wynajmowanych mieszkań, cenę jedzenia; spisywali kontrakty z nauczycielami; decydowali o zatrudnieniu profesorów; mieszali w bursach.

* w Paryżu (1200) - univeersitas to powszechność nauczających; początek- związki nauczycieli; rektor- profesorem; najważniejsza- teologia; władze kościelne; zwierzchność papieża; tylko zainteresowanie scholastyką i teologią; brak stałego miejsca wykładów; uważany jako wspólnota nauczycieli i uczniów, a nie jako miejsce; zajęcia odbywane na placach, z czasem wynajmowane sale od mieszczan

Organizacja studiów:

tylko chłopcy od 14 r. życia, chrześcijanie znający podstawy łaciny

-wydz. filozoficzny (miał charakter wstępny, każdy musiał przez niego przejść)

-wydz. prawa

-wydz. medycyny

-wydz. teologii

program nauczania ściśle określony; wykłady, dysputacja (dzisiejsze ćw)

Stopnie:

1. żak- student początkujący na wydz. filozoficznym

2. bakałarz- student po pierwszych egz.

3. magister- może opuścić/kontynuować naukę

4. doktor- po ukończeniu któregoś z 3 wydz.

Strój studenta- strój kleryka, duchowego- płaszcz.

Mieszkali w bursach- internatach.

Prowizor bursy trzymał pieczę.

Akademia Krakowska (1364):

- powołał Kazimierz Wielki

-typ boloński, 3 wydziały (prawa najważniejszy)

-zależność od kanclerza królewskiego

- lokalizacja na Wawelu i w szkole mariackiej

-przywileje i gwarancje finansowe

Vittorino da Veltre:

-doświadczenie nauczycielskie zdobył na uniwer. w Padwie jako prof. retotyki

- założył szkolę ,,Dom Radości" 1423r- pałac letni Gonzagów, uczniowie z różnych warstw społ (7-21r.życia, max 70 uczniów), budynek jasny. przestronny, na ścianach freski przedstawiające zabawy dzieci, w lesie dla rekreacji, blisko rzeki do nauki pływania, uczniowie mięli się tam czuc dobrze.

Metody wych: karność lecz bez przymusu, ojcowska troska, opieka, wsparcie i zaufanie, harmonijne współżycie w grupie, równość społ- równe prawa i obowiązki

Metody nauczania: budzić zainteresowanie i ambicje ucznia, indywidualizacja metod nauczania i wychowania, nauka przez zabawę. Program: wszechstronny: umysł+charakter+ciało; 7 sztuk wyzwolonych, łacina+objaśn. w j. ojczystym; ćwiczenia fizyczne. Mury szkoły miały być przyjemne

Bracia Wspólnego Życia:

-wspólnota religijna ludzi z różnych warstw społecznych

-prowadzili coś w rodzaju komuny

-kobiety i mężczyźni

-rozwój opieki społecznej i oświaty

-głownie nacisk na rozwój szkół elementarnych- podział na klasy, nauczyciele przedmiotowi, zasady promocji z klasy do klasy; stołówki, podręczniki

Erazm z Rotterdamu:

- ,,książe humanistów''

-krytyka kościoła i szkoły średniowiecznej w ,,Pochwała głupoty'

-idea wspólnoty europ. oparta na kulturze starożytnej

-edukacja jako droga do pokoju i zbliżenia narodów

-oświata powszechna- każdy pochodzi od wspólnych korzeni

- łagodne, życzliwe podejście do dziecka, przecim karom fiz.

-nauczyciel powinien cieszyć się uznaniem

-kształtowanie nauczycieli w specjalnych szkołach

-kształtowanie wyższe kobiet (pierwsze studentki pod koniec XIXw)

Tomasz More (morus) prekursor andragogiki:

-autor ,,Utopii' - jako fikcyjna wyspa, wizja panstwa idealnego

-wychowanie umysłe w szkołe pańśtwowej, powszechnej, jednolitej, bezpłatnej

-program: j. ojczysty, bez trivium, nauki praktyczne

-wykształc. wyższe dla najzdolniejszych

-znajomość prawa, pomniki znanych osób, wspólne posiłki, tolerancja religijna

-wychowanie przez pracę- bo uszlachetnia, rodzi odpowiedzialnosc, punktualnpsc, wspolprace

-muzea, biblioteki, teatry, odczyty publiczne

Jan Ludwik Vives:

-przeciwnik scholastyki

- vives etyk ( o naukach) - nauczyciel wykształcony, ma być autorytetem, jak w rodzinie- zacheta=nagroda, nie kara) pensja; szkoła dla uzdolnionych; w każdym mieście, dobra lokalizacja

-vives psycholog (o duszy i zyciu) - szkola dla uzdolnionych-okres proby dla ucznia, niewerbalizm, poglądowość, indywidualizm uczniów, słuchanie czytanie pisanie przewy międzylekcyjne, ćw. fizyczne

Gimnazjum Jana Sturma:

- w Sztarburgu 1538-1581

- wplyw Kwintyliana

-każda klasa 1 rok

- 7 sztuk wyzwolonych + greka i hebrajski, retoryka Cycerona, łacina

- 10 klas- 3 szczeble, tylko chłopcy

-teatr szkolny, mowy publiczne, dzienniczki uczniowskie, klasy zdziesiątkowane

SZKOLNICTWO PROTESTANCKIE:

*Szkoła kalwińska (Kalwin):

pirwsza szkoła średnia humanistyczna, założyciel Grzegorsz Orszak, 4 klasy dwuletnie; wprowadzono podreczniki, ustalono czas nauki, czas rekreacji, szczegolowy program nauczania dla kazdej klasy, dlugosc czasu wolnego, dominowala gramatyka i retoryka lacinska, j. polski jako pomocniczy

*Szkoła luterańska (Luteranie):

charakter niemiecki, pierwsza-Elblag 1535 (miasto portowe); druga- Gdańsk 1558; trzecia- Toruń 1568 (utrzymanie handlowe); sluzyly praktycznym nauczaniu do zawodu: budowniczych okretu, żeglarzy, kupców, prawników, lekarzy; po raz pierwszy!! j.polski jako przedmiot naucznia, traktowany jako j.obcy; lektura polska- status akademii (Gdanks i Torun)

*Arianie- Bracia Polscy:

nie wierzyli w Trójcę św, nie uznawali kultu maryjnego, byli pacyfistami, najbardziej radylana odmiana protestantyzmy

Szkoła ariańska (w Lubartowie 1588r) - Gimnazjum:

Statorius przeszedl na wyznanie arianskie, Biblia Radziłłowka (przekladana na j. polski); założyciel- Wojciech z Kalisza; trzecia szkoła- Raków 1602r (wyższa-akademia, założyciel Joachim); praca fizyczna dla wszystkich uczniów; założono drukarnie w Rakowie- wydano wiele dzieł; szkoły zamknięte 1638 zmuszono arian do przejscia na katolicyzm albo opuszczenie kraju

SZKOLNICTWO KONTREFORMACYJNE:

Jezuici:

- założenie jezuitów w Polsce 1534r

-zatwierdzenie przez Papieża 1543r.

- pierwsza szkoła- Collegium Romanum

- nauczyciel- jezuita: uznanie i prestiż

- seminaria pedagogiczne

- ,,Plan urzadzenia szkoł''- sclisle określony plan zajęć

Szkoła Jezuicka:

Kolegium z Konwiktem (internatem); szkoły średnie; kształcenie najbogatrzych rządzących- szlachta i magnateria; bezpłatne; 5 klas; budynki szkolne zgodnie z wymaganimi elit; jazda konna, taniec, muzyka, savoir vivte, wycieczki; ksztalcenie jezykowe; werbalizm- metoda pamięciowa; metody wych tylko dla chłopców: rywalizacja; szpiegowanie; nagrody i kary; izolacja od domu

JAN FRYDERYK HERBART 1776-1841(filozof, psycholog, pedagog)

Twórca pedagogiki naukowej- ma dostarczyć wiedzy pewnej do zastosowania w praktyce dla potrzeb państwa

Przedmiot badań: wychowanie i nauczanie

Cel : z etyki

-Idea wolności wewnętrznej ( postępowanie zgodnie z przekonaniami)

-Idea doskonałości (rozwijanie silnej woli)

-Idea życzliwości (postawa społeczna, altruizm)

-Idea prawości (poszukiwanie zgody w sporach)

-Idea słuszności ( uznanie cudzej krzywdy i zadość uczynienie )

Metoda: z psychologii

- nie ma żadnych dyspozycji psychicznych dziedziczonych lub nabytych, umysł wypełniają przedstawienia będące reakcją psychiki na bodźce zewnętrzne, tworzą one masę apercepcyjną (przeżycia)

- przedstawienia mogą się wzmacniać lub osłabiac (spychac pod próg świadomości) -nauczanie to dostarczanie odpowiednich przedstawień (starannie dobrane treści w celu kształtowania woli)

skuteczność nauczania zależy od: planu nauczania, zainteresowania ,koncentracji uwagi i kojarzenia

Uniwersalna metoda nauczania:

- proces nauczania przebiegu tak samo, niezależnie od: osoby, czasu, przedmiotu

Stopnie formalne- ogniwa lekcji :

- jasność- tego czego się będzie od ucznia wymagać

- kojarzenie- nowego z tym co już w umyśle

- system- podsumowanie starego i nowego materiału

- metoda- sprawdzenie wiedzy

Stopnie formalne Herbatystów:

1 Przygotowanie- przypomnienie poprzedniej i temat nowej lekcji

2 Przedstawienie- podanie materiału ( 1+2=jasność)

3 Powiązanie- nowych wiadomości z dawnymi (kojarzenie)

4 Zebranie- systematyzacja nabytych wiadomości (system)

5 Zastosowanie- ćwiczenia, praca domowa (metoda)

Nauczanie wychowujące wg HERBARTA :

Nauczanie- treści nauczania urabiające osobowość (historia, literatura),stały tok lekcji i stopniowy przyrost wiedzy (przedstawień)

Karność- działanie doraźne dla zachowania porządku w danej chwili (przepisy, kara natychmiastowa i rygorystyczna)

Pielęgnacja- działanie długofalowe, powolne, zachęty, przykład, życzliwość w celu trwałego kształtowania charakteru.

SZKOŁA, DOM, KOŚCIÓŁ:

mają urabiać charakter, kształtować osobowość i pożądane zachowania lojalnych obywateli( pedagogika Wpływa na politykę oświatową)

Cechy szkoły Herbartowskiej:

-intelektualizm

-encyklopedyzm( ilość i różnorodność materiału nauczania, przeładowany program)

-statyczność wiedzy( przekaz tego co w nauce ustalone, trwałe, niezmienne.)

-autorytet nauczyciela i podręcznika

-nauczanie planowane- nauczyciel opracowuje konspekt zajęć na każdą lekcję

-nie liczy się indywidualność, liczy się grupa

-stały nadzór, rygor szkolny

Jan Jakub Rousseau 1712 - 1778

-twórca sentymentalizmu

-syn ubogiego zegarmistrza, wcześnie został sierotą

-był samoukiem, nigdy nie chodził do szkoły, próbował różnych zawodów

-1750 - „Czy postęp nauk przyczynił się do zepsucia czy poprawy obyczajów?” Uważał, że cywilizacja szkodzi człowiekowi

-twórca pedagogiki naturalnej. 1762 - „O umowie społecznej” (społeczeństwo egalitarne, czyli demokracja, republika).

-naturalizm pedagogiczny; wychowanie bezstresowe = pedagogika naturalna. Wychowanie nie może być narzucone dzieciom.

-„Emil, czyli o wychowaniu” (1762). Za to dzieło musiał uciekać z Paryża.

Wyróżnił 4 etapy wychowania w tym dziele:

1Niemowlęctwo do 3

-krytykował zawijanie dzieci w powijaki

-prezent od rodziny kajdany

-krytykował oddawanie dzieci na wykarmienie od mamki, uważał że karmienie to naturalna potrzeba dziecka i matki

-ojciec w roli nauczyciela. Ojciec ma się osobiście zajmować dzieckiem i ma pracować na utrzymanie rodziny

-zaangażowanie rodziców jest ważne.

2Dzieciństwo do 12

-dziecko ma prawo do zabawy i beztroski

-ma rozwijać swoje zainteresowania

-nauka bez abstrakcji (bez pisania i czytania)

-z natury, rozwój zainteresowań i sił fizycznych

-hartowanie ciała

3Chłopięctwo do 15

-kształcenie umysłu (pisanie i czytanie)

-nauka bez książek i zeszytów, map

-mógł czytać „Robinsona Crusoe”

-nauka rzemiosła.

4Młodzieńczość do 20

-edukacja społeczna i moralna

-nauka religii po 15 roku życia

Księga V „Zofia czyli kobieta”. Powołaniem kobiety jest bycie żoną i matką. Wychowanie z dala od próżności salonów i rozpusty miasta, podporządkowane mężowi.

Naturalizm pedagogiczny:

-dziecko od urodzenia jest dobre, a cywilizacja, kultura i społeczeństwo je psują

-wychowanie ma być naturalne (tzn. zgodne z naturą dziecka i na łonie przyrody)

-wychowanie ma być negatywne ( nie kształtować, a rozwijać).

-wychowanie ma być progresywne

-wychowawca: tylko pomaga, wspiera, nie kieruje dzieckiem, nie jest ponad, niczego nie żąda, nie narzuca, nie karze, ma stwarzać dziecku sposobność zdobywania nowych doświadczeń.

-dziecko to osoba, podmiot.

-nowe znaczenie słowa „pedagog” - jest partnerem

-inspiracja XX - wiecznego nurtu „nowego wychowania”

Szkoła rycerska (Korpus Kadetów) 1765 - 1794,

-Powołana przez Poniatowskiego

-1 szkoła państwowa świecka z nauczycielami cywilnymi.

-Komendantem został Adam Kazimierz Czartoryski

Program: początkowo tylko wojskowa (Korpus Kadetów) 16-21

1768 - reforma: 1 cz wstępna, 2 cz ogólna, 3 cz zawodowa (3 szczeble nauczania)

Cz ogólna 5 lat: francuski, niemiecki, łacina, historia Polski i powszechna

Cz zawodowa 2 lata: specjalizacja oficerska lub prawo i konstytucja do wyboru.

Wykłady po polsku, jazda konna, taniec, biblioteka, pracownie fizyczne, botaniczne, zoologiczne

-Hymn I. Krasickiego „Święta miłość kochanej Ojczyzny”.

-Wychowanie obywatelskie - poczucie honoru (jak u Locke'a), patrioci, tworzyli własny samorząd, wychowanie fizyczne.

Wychowankowie - Kościuszko, Kniasiewicz.

John Locke 1632 - 1704 anglik

-pochodził z zamożnej rodziny

-ojciec był prawnikiem i przeciwnikiem monarchii

- odebrał staranne wykształcenie

-kształcił się w Westminister i Oxford

-po studiach wykładał grekę i retorykę na Oxfordzie

-zrezygnował z tej pracy i podjął studia medyczne

-zajmował się wychowywaniem syna Lorda Shaftesbury

-zajmował się polityką

-napisał „Rozprawy o rządzie”, popierał ustrój demokratyczny i parlament angielski

-w Anglii wprowadzono monarchię konstytucyjną

-„Listy o tolerancji”, państwo nie może ingerować w religię i wiarę ludzi.

„Badania nad rozumem ludzkim”, próbował rozwinąć to, co decyduje o tym w jaki sposób człowiek zdobywa doświadczenie, odrzucił idee wrodzone. Był sensualistą (źródłem poznania są zmysły), tabula rasa, 2 źródła poznania: zmysły i refleksja (przetwarzania materiału przez umysł).

„Myśli o wychowaniu” (1693).

Ideał gentelman (dla biednych chłopców tylko nauka zawodu)

3 rozdziały

I rozdział - ciało; wychowanie fizyczne; zwraca uwagę na hartowanie ciała, przyzwyczajanie do chłodu, mycie w zimnej wodzie, chłopiec ma chodzić boso, odpowiednia dieta

II rozdział - charakter; wychowanie moralne; poczucie honoru, trzeba wpajać chłopcu od najmłodszych lat poczucie honoru, by wyrobić honor potrzebne jest zaufanie i godność. Troska o godność i honor miały powstrzymywać od złych zamiarów. Dziecko jest traktowane jak partner. Wychowanie moralne jest najważniejsze!

III rozdział - umysł; wychowanie umysłowe; użyteczność - chłopiec ma się uczyć w języku ojczystym, ma się uczyć języka obcego - francuskiego. Łacina, ale tylko po to, aby czytać w oryginale pisma starożytnych. Nauka historii, geografii, matematyki, fizyki i prawa.

Jan Henryk Pestalozzi (1710 - 1827)

1Plan nauki w szkole Ludowej obejmował:

-Język ojczysty (niemiecki, francuski)

-Wprowadzono rachunki, rysunek, geometrię

-Historia naturalna (geologia, przyroda)

-geografia (ryciny, przedmioty, obrazy, mapy)

-Gimnastyka, muzyka

-Nauka ma by poglądowa

-Prace ręczne (wycinanie, klejenie, ogródek, modelowanie)

=Szkołę prowadziła gmina państwowa

=W szkole panuje swoboda

=Kary jeżeli są to łagodne

=Lekcje oddzielone rekreacją

= 5-13 lat

=Seminaria dla nauczycieli szkół ludowych w Yverdon

2Pestalozzi jako twórca metody nauczania początkowego

- „Jak Gertruda uczy swoje dzieci”

-Natura dziecka, jego rozwój jako podstawa nauczania (trzeba stworzyć takie warunki dziecka, aby mogło się rozwijać, nie można nic narzucać)

-Trzy stadia poznania świata u dziecka: postrzeganie przedmiotu jako całości, dokładne poznanie zmysłowe, nazwanie go.

-Trzy zasady nauczania: liczba - kształt - słowo (liczenie - mierzenie - mówienia)

-Nauczanie poglądowe: powolne, uważanie, aż do skutku

=Przed czytaniem nauka mówienia - chóralnie i rytmiczne powtarzanie za nauczycielem zdań, wyrazów, sylab, głosek. Dokładne poznanie i opis przedmiotów

=Rachunki - to liczenie kamyków, listków, itp., kwadrat dzielony na części do mnożenia i

=Rysunek jako przygotowanie do pisania liter i geometrii

=Nauka bez podręczników i zeszytów („ruchomy alfabet”, kartony z przyklejanymi literami, zdania tworzone przez dzieci)

3Pestalozzi jako „Ojciec sierot”, prekursor pedagogiki opiekuńczej

-Domy wychowawcze w Neuhf, Stans i Burgolrf

-Gromadził dzieci opuszczone, zaniedbane, sieroce

-Zapewniał im nie tylko pożywienie, odzienie i ciepły kąt, ale także naukę, wychowanie, poszanowanie człowieczeństwa i prawo do radosnego dzieciństwa

-Ważne są: miłość do dziecka, troska o nie, zaangażowanie, wychowanie rodzinne, wychowanie przez pracę, praca na roli

-Starał się zapewnić tym dzieciom zawód, aby potrafiły się utrzymać i założyć swoje rodziny

Fryderyk Froebel (1782 - 1852)

-twórca wychowania przedszkolnego

-wychowaniek Pestalozziego

-dzieci powinny iść do przedszkola zanim pójdą do szkoły się uczyć

-przez przedszkolami tworzono ochronki Owena, Founera i Oberlina

-ochronki - instytucje zapewniające bezpieczeństwo dzieciom (wyżywienie)

-twierdził, że dzieci powinny się uczyć

-stworzył Kindergarten - freblówki (ogródek dziecięcy). Dziecko to roślinka, nauczyciel to ogrodnik, a przedszkole to ogródek doglądany przez ogrodnika

-dziecko najlepiej rozwija się wśród rówieśników

-zapewnił im wychowanie, dożywienie i opiekę lekarską

-zaangażował najpierw kobiety, nauczycielki freblanki (ogrodniczki)

-1837 w Blankenburg, 1840 w Drezno (utrzymuje państwo)

-zabawa jest podstawową formą nauki dziecka

Wychowanie oparte na zabawie, harmonijny rozwój:

-dary - zabawki (kula, walec, sześcian) - rozwija myślenie

-opowiadania, bajki, wiersze na pamięć - rozwija wyobraźnię

-wychowanie plastyczne: malowanie, wycinanie, klejenie, lepienie, ogródek - rozwija wrażliwość estetyczną

-taniec, zabawy w kole - rozwój fizyczny

„Nowe wychowanie” prąd początków XX w. 1890 - 1939

-zmierzający do reformy treści, programu i metod wychowania jak i nauczania

- W Polsce przedstawicielami byli Henryk Rowid i Janusz Korczak.

-Nurt nowego wychowania jest formą sprzeciwu dla szkoły Herbartowskiej

-Nie ma jednej definicji prądu nowego wychowania, występuje pod różnymi nazwami: szkoła aktywna, szkoła prawdy

Definicja Nowego wychowania:

-Natura dziecka jest punktem wyjścia wszelkich działań

-Nawiązywała do pedagogiki J.J. Rousseau

-Rewolucja kopernikańska - to dziecko jest w centrum zainteresowania

Geneza nowego wychowania:

-Kult indywidualizmu w sztuce i kulturze na przełomie XIX/XX w.

-Filozofia Fryderyka Nietschego, który stworzył koncepcję nadczłowieka

-Rozwój badań psychologicznych nad dzieckiem (A. Binet, S. Hall, J.W. Dawid)

-Rozwój przemysłu, wzrost zapotrzebowania na fachowców i wiedza praktyczna

-Krytyka szkoły herbartowskiej.

Cechy szkół Nowego Wychowania:

-Pajdocentryzm (dziecko w centrum uwagi)

-Swoboda i aktywizm dziecka

-Naturalizm pedagogiczny (natura dziecka jest najważniejsza)

-Treści nauczania mają być zgodne z rozwojem nauczania

-Dominacja uczenia się przez działanie i doświadczenia (eksperyment, praca, obserwacja)

-Uczenie się dominuje nad nauczaniem

-Nie ilość lecz jakość wiedzy się liczy

-Program nauczania wynika z potrzeb uczniów

-Nie ma ideałów państwowych ani religijnych

-Są cele chwilowe związane z zainteresowaniami dziecka

Szkoły pracy należały do nurtu nowego wychowania:

-Slöjd - Roboty ręczne w 1876 r. wymyślone w Finlandii

-Twórcą tego przedmiotu był Uno Cygnaeus

-Rozwinął się przede wszystkim w państwach skandynawskich

-W Polsce po raz pierwszy w Galicji w 1885/86 w zaborze austriackim

-Przedstawiciele: Geo Kerscherstaner (twórca szkoły manualnej, opartej na pracy rzemieślniczej), Paweł Błoński (szkoła pracy produkcyjnej, szkoła przy zakładach przemysłowych), John Dewey (szkoła aktywna)

John Dewey - założyciel szkoły eksperymentalnej w Chicago.

Cechy szkoły: Uczenie się ma się odbywać przez działanie, aktywność uczniów

-Dziecko ma być wynalazcą, eksperymentatorem

-Zdobywanie wiedzy przez doświadczenie

-Szkołę wypełniały pracownie i warsztaty przedmiotowe zamiast klas lekcyjnych

-Proces nauczania był oparty na instynktach i siłach wrodzonych dziecka

-Cel pragmatyczny, instynkty dziecka przełożyć na konkretny zawód

-Szkoła dla potrzeb społeczeństwa

Model lekcji problemowej

-Wykorzystywany do dziś

Wyróżnił 5 stadiów myślenia:

-Odczucie trudności

-Wykrycie jej i określenie

-Nasuwanie się rozwiązań

-Wyprowadzanie wniosków

-Doświadczenie

4 stopnie lekcji problemowej:

-Nasunięcie się problemu

-Obserwacja i namysł

-Hipoteza wstępna rozwiązania

-Sprawdzenie (ewentualny powrót do 3 punktu)

KOMISJA EDUKACJI NARODOWEJ 14 października 1773 r.

W 1773 obraduje w Warszawie Sejm Rozbiorowy.

1 Szlachta polska lubiła jezuitów dlatego zbojkotowała dekret Papieża, czyli pozostawić jezuitów w Polsce

2 Dobra jezuickie rodzielić między posłów, po rozwiązaniu zakonu

3 Powołać organ państwowy niezależny od kościoła, który by zreformował całość szkolnictwa w Polsce (ta opcja zwyciężyła).

Komu ma podlegać?

-Królowi - Stanisław August Poniatowski

-Parlamentowi.

Komisja ma być częścią parlamentu (sejmu i senatu), a król ma być protektorem, jej przedstawicielem.

Członkowie KEN-u 4 posłów i 4 senatorów: Ignacy Massalski, biskup Wileński 1 przewodniczącym, Michał Poniatowski 2 przewodniczący, Joachim Chreptowicz, Andrzej Zamoyski, Adam Kazimierz Czartoryski, Ignacy Potocki, August Sułkowski, Antonii Poniński.

1 okres działalności KEN-u 1773 - 1776:

-Szkoły parafialne dla niższych warstw społecznych

-Szkoły miejskie

-Szkoły wiejskie

Połączono Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych w 1775 r. Jego zadania to: opracowanie podręczników (prowadzono konkurs), instrukcje szkolne - przepisy działania szkoły, programy nauczania, wizytacje. Na jego czele był Ignacy Potocki, sekretarzem został Grzegorz Piramowicz. Działał też Hugo Kołłątaj, Józef Wybicki, Onufry Kopczyński. Byli oni pedagogami. Opracowali ustawy szkolne z 1783 roku. 27 podręczników wprowadzono, np. „Elementarz dla szkół parafialnych narodowych” - Piramowicz, Kopczyński, „Powinności nauczyciela” - G. Piramowicz (początki pedentologii)

2 okres KEN - u 1776 - 1783:

-Zreformowanie Uniwersytetu w Krakowie przeprowadził H. Kołłątaj.

-Wprowadzono średniowieczne metody nauczania,

-stypendia dla młodych naukowców

-upaństwowienie uniwersytetu

- j. polski

-stworzono warunki do badań naukowych

-przygotowanie nauczycieli do szkół średnich.

„Ustawy” KEN-u - 1783

-stan nauczycielski, dostaje pensje z kasy państwa

-po 20 latach pracy ma prawo do emerytury

-Nauczyciele szkół średnich wywodzą się z uniwersytetu

-pojawiają się nauczyciele przedmiotowi

-wprowadzono system szkolny

3 okres KEN-u 1783 - aż do upadku KEN-u.

-Szkoły zmagają się z niską frekwencją,

-brakuje podręczników

-Pojawiają się zarzuty o bezbożność

-zarzucano, że poziom nauczania łaciny jest bardzo nisk

-1794 było ostatnie posiedzenie KEN-u.

-1794 rok to koniec działalności KEN-u.

Zasługi KEN-u

-1 państwowa instytucja zarządzająca systemem oświatowym w kraju

-ujednolicenie szkół

-reforma szkolnictwa wyższego

-powstanie nowoczesnych podręczników

-organizacja szkół średnich

- język polski był językiem wykładowym

- powołanie osobnego stanu nauczycielskiego

Collegium Nobilium Stanisława Konarskiego (1700 - 1773).

-zakonnik pijarski - zakon nauczający

1772 nauczyciel retoryki „O poprawie błędów wymowy”.

1740 - Collegium Nobilium w Warszawie

-szkoła w konwiktem (internatem) dla magnaterii

-Ograniczył ilość uczniów do 60

-wysokie opłaty

-odpowiednie wygody w konwikcie (karety, lokaje)

Cel i ideał: gentelman, człowiek religijny, wzorowy patriota i obywatel

Organizacja i program nauczania:

1początki łaciny i historii biblijnej

2gramatyka łacińska i historia Polski 2l

3 początki retoryki i prawo ojczyste

4retoryka i polityka 2l

5 filozofia, w tym algebra, geografia. 2l

- wprowadził atlasy i globusy, biologie, fizykę i astronomię.

-łacina bez nacisku na gramatykę (podręczniki Komeńskiego), francuski, niemiecki, bilard, biblioteka, filozofia Kartezjusza,Bacona i Locke'a

-j. polski pomocniczy, w 4 klasie polski przeważa nad łaciną (Kochanowski)

-retoryka dla celów patriotycznych i politycznych

sejmik szkolny

-teatr szkolny

Reformy szkół pijarskich:

1741 - Konarski prowincjałem pijarów w Polsce.

Ordynacje dla szkół pijarskich:

-staranne przygotowanie nauczycieli (merytoryczne i praktyczne)

-religia (bez dewocji, lektura Biblii)

-łacina z podręczników Komeńskiego

-język polski (przekłady) - lektura Kochanowskiego i Skargi

-język francuski*, niemiecki, historia Polski i świata, geografia, astronomia

-biblioteki.

-Teatr szkolny - sztuki francuskie zamiast łacińskich.

-4 wizytacje w roku (ręczne protokoły).

-Bez kar fizycznych.

-Cel - wychowanie obywatelskie.

Wychowankowie pijarów: Bogusławski, Stanisław Moniuszko, Joachim Lelewel, Julian Ursyn Niemcewicz, Józef

Wybicki

JAN AMOS KOMEŃSKI (1592 - 1670) - twórca pedagogiki nowożytnej.

Wielka dydaktyka czyli sztuka nauczania wszystkich wszystkiego.

Najpierw nauka języka ojczystego, a potem obcego.

System szkolny (hierarchiczny i uniwersalny).

Szkoła macierzyńska (0 - 6 lat) - dzisiejsze przedszkole.

Szkoła mieściła się w domach, matka miała kształtować zmysły zewnętrzne, ruch, zabawa, zabawki, bajki; ważne jest wychowanie moralne, posłuszeństwo, karność, religia. Od 4 roku życia uczono gramatyki, matematyki, przyrody, geografii

Szkoła języka ojczystego (6 - 12 lat) - szkoła elementarna, podstawowa

-Dla każdego dziecka z różnych warstw społecznych

-Znajdowała się w każdej gminie

-Program nauczania: pisanie, czytanie, gramatyka, rachunki, geografia (wszystko w języku ojczystym), rzemiosło,

-Nauka zbiorowa, koedukacja, podział na klasy, małe klasy

-Nauka ma się odbywać 4 godziny dziennie, 2 godziny rano, 2 godziny popołudniu

-Kształtowanie zmysłów wewnętrznych (wyobraźnia, pamięć)

Szkoła łacińska (12 - 18 lat) - szkoła średnia

-Mieściła się w każdym mieście

-Tylko dla dzieci uzdolnionych

-W każdej klasie uczono historii, łaciny i 3 przedmiotu:

1 klasie - gramatyka

2 klasie - fizyka

3 klasie - matematyka

4 klasie - etyka

5 klasie - dialektyka

6 klasie - retoryka

-Pracownie przedmiotowe, pomoce dydaktyczne

-Ważniejsze są nauki praktyczne niż teoretyczne

Akademie (18 - 24 lat) - studia

-Tylko dla najzdolniejszych

-W każdym państwie

-Egzaminy

Zasady nauczania:

Od rzeczy praktyki do słów (poglądowość, podręczniki). Najpierw trzeba poznać rzecz, a następnie o niej mówić.

Stopniowanie trudności zgodnie z rozwojem umysłowym dziecka:

Od łatwiejszego do trudniejszego

Od znanego do nieznanego

Od bliższego do dalszego

Nauczanie stopniowe bez przeskoków w trakcie i skali trudności (według planu i programu nauczania)

Rozum, mowa, ręka

Dziecko ma zrozumieć to o czym było na lekcji, jeśli zrozumiał to umie o tym opowiedzieć własnymi słowami i stosować w praktyce.

Naturalny rytm wysiłku i odpoczynku

Ćwiczenia fizyczne, Rekreacja, Świeża powietrze, Koło szkół miały być boiska, tereny rekreacji, różne ogródki, itd…

Podręczniki Komeńskiego

„Drzwi języków otworzone:

„Szkoła dziecięca”

„Świat zmysłowy w obrazach”

„DRZWI JĘZYKÓW OTWORZONE”

-Język łaciński + nauka o rzeczach (poznać język i realia)

-100 rozdziałów

-1000 zdań

-8000 słów łacińskich

-Wiedza powszechna: przyroda nieożywiona, zwierzęta, rośliny, 60 rozdziałów poświęcone człowiekowi (anatomia, praca, charakter, choroby, państwo, życie społeczne, instytucje, nauki)

-Czytanki opracowane na zasadzie 3 pytań: co to jest? Jak wygląda? Do czego służy?

-13 tłumaczeń na języki narodowe, wersje 2- i 3-języczne

-Używany nie tylko do nauki łacińskiego, ale także do nauki o rzeczach

„ŚWIAT ZMYSŁOWY W OBRAZACH”

-Wprowadził ilustracje, które odnosiły się do tego o czym pisało

-154 drzeworyty - ilustracje

-Zasada poglądowości - dziecko widzi, o czym mówi się na lekcji

-Były odsyłacze, numerki na obrazkach, które odsyłały do wyjaśnień w tekście

-Podręczniki lekkie, podręczne, mieściły się w kieszeni, tanie

-Ostatnie wydanie w 1818 r.

-Najwięcej miejsca poświęcił człowiekowi

-Dużą wagę przywiązywał do pracy fizycznej człowieka

-Uczył poszanowania pracy, doceniał wartości wychowywania pracą.

-Na końcu zawarł żywy alfabet, wprowadził metodę fonetyczną, którą chciał ułatwić dzieciom naukę liter. Porządek: obrazek zwierzęcia, zdanie (właściwości fonetyczne), literka

PLAN DALTOŃSKI HELENY PARKHURST (USA):

-lekcja w szkole tradycyjnej- zaprzecza zasadom psychologii

-uczenie ma miec charakter indywizualny

-brak podzialu na klasy i lekcje

-pracownie przedmiotowe- laboratoria

-kontrakt miesieczny (3 stopnie trudnosci)

- kartak kontraktowa- 20 jednostek pracy (po 30 min) miesięcznie

- nauczyciel doradca

-możliwa praca w grupach

-uczen decyduje o tym, czym i jak dlugo chce sie zajmowac

Przedmioty główne: matematyka, historia, nauki przyrodnicze, j.angielski, geografia, język obcy

Przedmioty poboczne: muzyka, rysunek, roboty ręczne, gospodarstwo, nauka rzemiosła, gimnastyka

Plan dnia:

godz. 8-9- zbiorka klady, lista obecnosci, aktualnosc

godz 9-12-praca indywidualna w pracowniach

godz 12-13- konferencje lekcyjne

godz 13-13.30- przerwa obiadowa

po 14- lekcje przedmiotowe

Monte Montessori (wych. przedszkolne i wczesnoszkolne):

lekarz psychiatra; domy ciecięce (Case dei Bambini); cel pracy z dziecmi niedorozwinietymi i wykorzystanie metod u dzieci zdrowych; naturalną potrzebą dziecka jest praca

Zasady metody Montessori:

-uczenie przez dzialanie ja chce, ja dzialam

-samodzielnosc, dokładność i wytrwałość w wykonywanych zadanich

-koncentracja- współpraca w cichych pomieszczeniach, zajęcia indywidualne/grupowe

-porządek w otoczeniu i działaniu

-reguły społ (3 roczniki łączone w grupy)- nie ran, nie niszcz, nie przeszkadzaj

- dziecko pracuje wg wlasnego tempa

Otoczenie dziecka: wyposażenie przedszkola ma:

-wspomagac harmonijny rozwoj osobniczy dziecka

-sprawiac ze czuje sie szczesliwe i radosne- szybko i chetnie sie uczy

-respetkowac kolejne farzy zainteresowania

-nauczyciel jest posrednikiem, pomaga dziecku zamodzielnie odkrywac rzeczywistosc

-materialy uporzadkowane tematycznie i latwo dostepne

SZKOLNICTWO POLSKIE POD ZABORAMI

1795 utrata niepodległości

1918 odzyskanie

Zabór rosyjski

1807-1815 Księstwo Warszawskie założył Napoleon, stworzył państwo, które podlegało Paryżowi

1815 Kongres Wiedeński

1815-1830 Królestwo Kongresowe

1830 powstanie listopadowe (zakończone klęską)

po powstaniu RUSYFIKACJA

1862 polonizacja (za sprawą Aleksandra Wielopolskiego)

1863 powstanie styczniowe

po powstaniu RUSYFIKACJA

zabór austriacki

początkowo bezwzględna GERMANIZACJA

1867 Rada Szkolna Krajowa- polonizacja

SZKOLNICTWO ELEMENTARNE:

*zabór rosyjski:

Organizator szkolnictwa Stanisław Kostka Potocki, na terenie powołano pod jego kierownictwem IZBĘ EDUKACYJNĄ (próba nawiązania do tradycji KENu) przemianowana później na DYREKCJĘ EDUKACYJNĄ. Na wzór KENu powołano także Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych.

Konstanty Wolski- autor najpopularniejszego podr.

Seminaria nauczycielskie w Poznaniu i Łowiczu, aby kształcić nauczycieli.

W 1815 szkolnictwo pozostawało pod Ministerstwem Wyznań i Oświecenia Publicznego. Ze statystyk w 1821 było ok. 1200 szkół; Stosowano metodę PESTALOZZIEGO W 1821 zniesiono obowiązek płacenia składek szkolnych: liczba szkół elem się zmniejszyła, szkoły podlegały tzw dozorom szkoły: dziedzic, proboszcz, wójt.

Po upadku powstania w 1830 rusyfikacja. 1851 zniesiono obowiązek szkolny 1862 ustawa Wielopolskiego (ustawa nie została w pełni zrealizowana ze względu na to, że w 1863 wybuchło powstanie, a po nim nastała fala rusyfikacji)

*zabór austriacki:

Bezwzględna germanizacja, lepsze warunki do rozwoju szkolnictwa polskiego w dobie autonomii Galicyjskiej (miejscowa ludność mogła sobie org zajęcia w jęz pol lub ukraińskim- jęz wykładowy)

Główny organ to RADA SZKOLNA KRAJOWA 1867.Wprowadzono obowiązek szkolny, szkoły bezpłatne, organizowane seminaria żeńskie i męskie.1895 nowa ustawa szkolna wprowadziła podział na szkoły MIEJSKIE i WIEJSKIE , miała ona charakter wsteczny, po szkole wiejskiej nie można było kontynuować nauki.

Obóz stańczykowski- prowadzili politykę ugodowości, lojalizmu wobec władz zaborczych, uważali że chłopa należy przykuć do roli.Na przełomie XIX/XX był największy odsetek analfabetów ok 50%.

*zabór pruski

Germanizacja na pomorzu i na Śląsku

EWARYST ESTKOWSKI- organizator szkół z językiem polskim, twórca pierwszego towarzystwa szkół ludowych o nazwie „TOWARZYSTWO PEDAGOGICZNE” 1848,

twórca, redaktor pierwszego czasopisma pedagogicznego „Szkoła Polska”

w latach 70 prusacy wprowadzili politykę tzw KULTURKAMPFU (walka o kulturę) chodziło o wynarodowienie Polaków.

Przeprowadzono rugi pruskie -wysiedlono Polaków, sprowadzono Niemców

Kulturkampf odbywał się w szkole, jez wykładowy niemiecki, nauczyciele Niemcy, historia Prus, religia w języku niemieckim. Doprowadziło to do strajku dzieci we Wrześni w 1901r.

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

*zabór rosyjski

Dogodne warunki do rozwoju polskich gimnazjów były na Wileńszczyźnie. Kuratorem był tu Adam Czartoryski. Na terenie Wołynia i Podola- Tadeusz Czacki, współpracował z Kołłątajem. Założyli wzorową szkołę średnią- Liceum w Krzemieńcu, przygotowującą do studiów wyższych, miała wysoką kadrę (wykładał tam m.in. ojciec Słowackiego) Szkolnictwo średnie na terenie Warszawy nadzoruje Izba Edukacyjna.1930- rusyfikacja; 1862 Aleksander Wielopolski polonizacja. Od roku 1869 kolejna fala rusyfikacji. Kuratorem zostaje APUCHTIN. Rozwija się tajna oświata, także samokształcenie.

*zabór austriacki

Bezwzględna germanizacja;Od 1867 Rada Szkolna Krajowa; Polonizacja, tworzone gim klasyczne i szkoły realne, nauczyciele Polacy, j wykładowy polski, jes ich niewiele ale wysoki poziom kształcenia

*zabór pruski

Rozwijają się towarzystwa oświatowe i samokształcenie

SZKOLNICTWO WYŻSZE

*zabór rosyjski

Uniwersytet Wileński 4 wydziały, wysoki poziom kształcenia, Słowacki, Lelewel, kształciło się tam pokolenie romantyków m.in. Mickiewicz;Tajne stowarzyszenie filomatów i filaretów, po odkryciu uczestników wysłano na zesłanie; Warszawa-1800 Towarzystwo Przyjaciół Nauk wspierało badania naukowe, na czele Stanisław Sołtyk; 1807 do Warszawy wkracza Napoleon, Napoleon zakłada Szkołę Prawa i Lekarską;1816 powstał Uni;Warszawski z połączenia tych 2 szkół;Tworzono szkoły zawodowe;Szkoła Agronomiczna, Górnicza,Inżynierii Cywilnej, Dróg i Mostów- Te szkoły dały początek Politechnice; 1830 po 2 mies działalności Politechnika została zamknięta; Rusyfikacja- 1862 Aleksander Wielopolski przywrócił Uni w Warszawie- nazwa Szkoła Główna, rektor Józef JANOWSKI

Uczyli się pozytywiści Sienkiewicz, Prus; Po upadku powstania została przekształcona na Cesarski Uniwersytet Warszawski z językiem rosyjskim; 1881 powstała KASA im. Mianowskiego na prowadzenie badań; 1885 uniwersytet Latający- tajny, wykłady w różnych miejscach, mieszkaniach prywatnych, inaczej Uniwersytet Babski; 1905 przyjął nazwę TOWARZYSTWO KURSÓW NAUKOWyCH (już legalny)

*zabór austriacki

Uniw Lwowski- charakter niemiecki, jez wyk lac/niem, wykładowcy Czesi, Ślązacy, Spolszczono go w 1874; Uniw Krakowski charakter polski w latach 1815-1846, studiowali w nim także Polacy z innych zaborów, po 1846 następuje jego germanizacja; polonizacja dopiero po 1870 w dobie Rady Szkolnej Krajowej; W Krakowie po raz pierwszy na ziemiach polskich pierwsze STUDENTKI 1897 (Erazm z Rotterdamu wspominał jako pierwszy); 1877 Politechnika Lwowska

*zabór pruski nie było polskich wyższych uczelni

---