WYKŁADY

Otyłość- st patol char się gromadz tł. ponad optymat zapotrzebow org.

Zw towarz:*nadwaga>10-15%pow ideal m.c.*otyłość>20-30%pow ideal m.c.

Cz sprzyjaj otył.:-nieodpow dieta-brak ruchu-sterylizacja/kastracja-predysp rasowe-żarłoczność-wiek Nieodpow dieta,brak ruchu:-lb podaw posiłk(powinno1x dz)-przekąski-resztki ze stołu-krótkie spacery Sterylizacja/kastracja:*po steryliz-spoż energii przez 6m-cy powinno być zmniejsz o 30%*zapotrzeb energet po owariohisterektomii jest 20 % niższe Rasy ze skłonn do otył.:Labrador Beagle Cairn Terrier Cocker spaniel Jamnik Basset Cavalier,King Charles,Colie

Rasy z mniejszą skłonn do otył.:Chart angiel,Yorkshire terier,Doberman, Chart rosyjs,Owczarek niem Wiek i leki:-zmniejsz tempa metabol w okr starz się predysp do nadwagi i otył.-leki p/drgawkowe-glikokortykoidy Konsekw otył.:-dł. życia-zaburz endokrynowe-dyslipidemia-zaburz ortopedycz-chor serc-nacz i nadciś-zaburz pł-mocz-nowotw

zaburz metabolicz	hiperlipidemia,dyslipidemia,insulinooporność,nietoler glukozy,z.stłuszcz wątroby kotów
endokrynopatie	nadcz kory nadnercz, niedocz tarczycy, cukrzyca,insulinoma,niedocz przysadki
chor ortopedyczne	osteoarthritis, dyskopatie
chor ukł krąż i oddech	zaburz rytmu serca,nadciś,z.oddechowy psów brachycefal,zapad tchawicy,poraż krtani
chor ukł mocz-pł	FLUTD,rak nabł przejściowego,ciężki poród
chor nowotwor	nowotwór gruczołu mlekowego
zaburz czynnościo

Adipokiny-potęgują konsekw otył.-biała tk tłuszcz jest narz endokrynnym, wydziel modulatory białkowe zw adipokinami:leptyna,adiponektyna,rezystyna,cz martwicy guza alfa,interferon gamma,inhibitor aktywatora plazminogenu.

-FUNKCJA:endokrynne,Autokrynne,parakrynne,regul równow energet,cz immun,

Angiogenezę,metabol glukozy i lipid,hemostaza,-poz adipokin prozapal wydziel przez białą tk tłuszcz wzrasta ze wzrostem tej tk-otył.można trakt jako przewl stan zapal-wzrost ekspresji genów adipokin prozapal

Test oceny sylwetki:1/5Wychudzony=waga przynajm o20%(koty o40%)poniż wagi optymal: Kości widocz z odległ(żebra,wyrost kolczyste,kości miednic)Kości leżą bezpośr pod sk.Słabe umięśn.Brak tk tłuszcz.2/5 Szczupły =waga od10-20%(koty 20-30%)mniejsza niż optymal: Kości dostrzegal ale rzadko widocz z odległ.Wyraź wcięcie w talii iwysoka linia brzucha Kości łatwo wyczuwal Słabe umięśn Niewielka ilość tk tłuszcz 3/5 Optymalna=optymal m.c.:Kości niewidocz z odległ i wyczuwal przy omacyw z min ilością tk tłuszcz nad żebrami Talia i fałd brzuszny wyraźne Dobre umięśn Min.il. tł brzusznego 4/5 Nadwaga= waga od10-20%(koty od20-30%)większa od optymal: Kości z trudem wyczuwal,brak możliw policzenia żeberTalia ifałd brzusz trudne do wyróżnObecny tł brzuszny5/5 Otyłość =waga min o20%(kotyO40%)większa od wagi optymal:Kości niewyczuwal, znaczn otłuszczTalia i fałd brzuszny niewidoczZnaczna ilość tł brzusznego

Przyczyny przekarmiania:-poz aktywn jest mniejszy niż1h/dzień-zwiększ zapotrzeb energet poj się u psów b.aktywnWpł ilości en.w diacie na dł życia:

-karmienie do woliBCS 6,8\9-11,2lat-OgraniczoneBCS 4.5\9-13 lat

Zapobieg otył:-zrozum info żywieniowych-przyczyny nadmier pobier en.z pokarmemLeczenie otyłości:-dieta-aktyw fiz-zm stylu życia-lekiOblicz il pokar/dzień i podaw go w kliku porcjach-właściciel musi ważyć karmę-zalecić przekąski np.marchewka,kt mogą być podaw w ciągu dnia i skalkul ich wart energet i zreduk odpow ilość karmy.Progr chudnięcia:-stopn modyfik diety-wspieran właściciela *modyfik zachow w rodzinie*dać realne cele do osiągn,zapisać je*docenić sukces*pozwolić na specjal okazje(npŚwięta)*okresowe wizyty kontrolne*dać materiały do czyt-utrzym stały kontakt z właściciel*kontrola wagi,co2tyg *wykresy wagi*zmniejsz il pożyw,o10%gdy brak zmniejsz wagi-kiedy osiąg się zamierz wagę*nagroda-zuż energ jest często przeszacowane!: *bieganie z szybk ok.6-7km/h=7kcal/min(210 kcal/30 min)*odpoczyn1,5 kcal/min(2160 kcal/dzień) *unikać kompresji energ,gdy rozpocz progr chudnięc-regular progr ćwicz min30min/dz*progr ćwicz dostosow do indywidual możliw fiz i zdrowot pacje(atropatie,zaburz ukł krąż,otyłość dużego stop)Modyfik przyzwyczaj:Właściciel-zrozum ze otyłość jest problem-motywac-elastyczn i dostosow się do wymagań-przerwać negatyw zachow żyw-zaburz kontroli apetytu Naprawa-kontrolow zebrania przy stole-zm nawyków psa/kota-zrównoważ apetyt z sytościąUtrzym określ wagi:-dieta niskokcal*podaw ilość,kt zapew odp.podaż energ-normalna dieta Podsumowanie-najcz spotyk forma złego odżyw-ważne pole do bad-właścicie przekon do progr odchudz mogą efektyw zwalcz otył przy pomoc diet niskokcal-wskazówki od lek wet są niezbęd-cierpliwość=lata zanim osiągnie się prawidł wagęZDR ŻYW SZCZENIAT:Suka w ciąży:-prawidł żyw-w II poł ciąży stopn zwiększ il pok.-powinna przybrać na wadze MAX 25%wagi wyjściowej-w ostat tyg. zapotrzeb wzrasta2.5x w stos przed ciążaPoród:-zapasy Ca-zwiększ zapotrzeb na energ-odruch ssania u szczeniąt1-3tyg:-wyłącz mleko matki-szczenie je i śpi-przybierają10%swojego ciężaru dziennie3-6tyg(okr odsadz):-papka1cz.suchej karmy z3 cz.wody /2 cz karmy puszkowej i 1cz wody-stopn elimin wodę-pożyw powinno zaw wysokowart białka(25-30%)i energii min450 kcal/100g s.m)-od6tyg.stały pokarm i świeża woda6tyg-6msc:-podaw pokarm o zrównoważ il energii w stos do potrzeb szczeniaka-zawart Ca=3 g na każde spożyw100 kcal-pokarm na począt podaj 3xdz a od6msc podaw2xdz-stos Ca do P. ZDROWE ŻYW KOCIAT:Kotka w ciąży:-od2tyg ciąży stopn zwiększ dawkę pokarm kotki i25-50%-skł pokarm najwyższej jakości Poród:-zapotrzeb energet kotki w okr laktacji3-4x wyższe niż normal-stały dostęp do śwież wody

-do pokarm dodaw szczyptę calcium carbonicum=kreda oczyszczona ok 3x w tyg

1-4tyg.-gł mleko matki-przyrosty m.c10-15g/doba-w4 tyg.podwajają m.urodz.

4tyg-6msc:-papka1cz suchej karmy z 3cz mleka/2cz karmy puszkowej z1cz wody w12tyg zapotrzebow na energie3x większ.Diet domow czy karma komercyjna?-diety powinny być komponow ze sklad najwyż jakości i wysok wart odżywczej-skomponow diety domowej trudniejsze,bo należy zbilansow składn dobre-domowa ma korzyst wpływ na org-dieta dla szczeniąt powinna się char energia met na poziomie3,9 kcal/g-psy miniatur i małe codzienna dieta260kcal/kg w okr4-5tyg a potem200 kcal/kg-rasy duże i śr335 kcal/kg a potem250 kcal/kg-olbrzymie w pierwsz 8msc370kcal/kg a potem300 kcal/kg w ok15 msc Koty:8tyg.ż.250 kcal/kg;3msc220;6msc135;10msc80kcal/kg Białko:min zapotrzeb u rosnących kotów240g/kg s.m//293g/mjOdchów kot,pies osierocone:-odp środ bytowania-wł il i jakość skł odżywcz-odp plan dnia (posiłki sen pielęgn cw fiz, bodźce stym oddaw kału i moczu.)-karmienie: *mamka zastępcza*pokarm zastępczy komercyjny mleko zastępcze(najb zbliż do mleka matki),zaw4,2-5,2kJ energii metabol na ml prod*potrzeby energ w okresie ssaniaPreparat mleko zastępczy dla szczeniąt:(120ml krów/kozie mleka+120ml H2O+2-4żółtka+1-2 łyżecz oleju roślin+1000mgCaCO3)dla kociąt:(90ml mleka skondens+90mlH2O +120ml jogurtu natural(nieNiskotł.)+3duże//4 małe żółtka

ĆWICZENIA 1

Psy-mięsoż, opurnist. wszystkoż., pełne przysw. węglow, pref. pok. wysokotł.,jednoraz. posił. 110-132 kcal/kg do 0,75/dzień, duża pojem. żoł

Koty-bezwg. mięsoż, zależ od realt. wysok. podaży białka (turyny, argininy), NNKT, wit. A Cele zdr. żyw. 1.rozwój i pokr zapotrz bytowego. 2 dost energii 3. dieta jako środ zapobieg, 4. żyw. jako środ terap.Mięsoż przystosow: połyk. pok. bez wcześ. próbow., pok. trafia do żoł. w formie większego kęsa, proc traw. jest szybki= karma nieprzyst w więkości wydalana.Kw. tł.: nasycone- energia 1g=9kcal, wielonienas. funkc. strukt w bł. kom i lipiprot. krwi, czynn o dział. p/zap ham synt chem mediatorów zap., zwiększa natelmow. mózgu starych, większa wydoln. psów akt., korzystnie na pracę mózgu u szczen.Omega 3 czynn o dział przeciwzap, ham syntezę chem mediat zap, zwiększają wydoln psów akt., popraw natlen mózgu starych, wpływ korzyst na proc uczenia się u szczeniąt. Omega 6: synt. prostagland, na skórę, wygl. włosa, ukł. rozr. zw., w ogóreczniku Lipidy: energia, 1g=9kcal, źr. niezb. kw. tł., źr. wit. ropz w tł., tk. poch. zw, jaja ,tranBiałka: niezbęd aminkw: tryptofan, fenyloalanina, walina, metionina,leucyna, lizyna, arginina, tyrozyna. aminkw., karnityna, tauryna, białka, kolagen, kazeina L-karnityna:utlen.kw.tł w mitochondr i peroksymach,brak schorz serca (kardiomiopat), donor gr. acetyl. w biosynt., acetylochol. modulacja stos. acetyloCoA: CoA w mitoch. i cytosolu, mięso (baran, jag)Tauryna: niezb. do proc traw, praw funk serca, wzroku, p/utleniacz, synt kw. żół. w wątrobie, mięso Białka: p. pok aminokw, trnas inne cząst i jony (Hg, O2)Kazeina: w walce z otył, wzmacn, strik kości i zębow, zwiększa straw dost il. niezb aminkw, na ukł. Imm Skrobia:energia-glukoza,jak surowa biegunk,ziemniaki,zbożaFOS: fruktooligosachar. ham patogenn bakt.,usprw.traw.i absorp skł.odż.,buraki, soja i cykoria MOS: monooligosacharydy: ham. patogenn bakt, stym ukł. imm (zwięk efekt walki z czynn patogenn)Celuloza: wł. rozp (czysta celul, lignina kurczl. i praca jelit), wł. rozp (pektyny FOS, MOS korzystny wpł. na bł. śluzInne skł. odż.: p/utlen, B-karoten, polifenole, chondroityna, H20, zeolit, glukozamina P/utleniacze chron bł i jądro kom (strukt zaw DNA) przed dział woln rodn, które atal kom od wewn,i od zewn, owoce i warzywaBeta- karoten silnym przeciwutlen wiąż wolne rodniki =chroni błon kom zniszcz, To dział wzmacn jest dodat dział wit E i C oraz polifenoli., owoce i warzywaChondroityna zasadn elem zapewn gład pow chrząstki i jej elast. Ham dział enz uszkadz chrząstkę. współdz z glukozaminą= synt nowej chrząstki.w chrz. zw.Woda: stan idealne środ przenosz skład odż oraz rozcień subst szkodliwe, optym środ dla wielu reak biochem , na temp wewn ciała; nawilż w staw oczach, w uchu wewn (przenoszenie dźwięku Glukozamina zasad elem zapew gładką pow chrz i jej elast., stymul tworz nowej chrząstki. współpr z chondroityną, która ham destrukcję chrz, w chrząst Polifenole: Walc z woln rodn, ,chron DNA przed destrukcją czy mut działają bardzo skut w obrębie wnętrza komórki. w korz roślinZeolit dział w obręb p. pok: tw warst ochron na pow bł śluz jelit; wchł nadmiar wody; wchł subst toks. Wpłw na strukt kości, sprzyj wchł wapnia.Dysmutaza nadtlenkowa enz wyst wewnąt kom (w mitochondriach), gdzie walczy z woln rodnik, przez co chroni org przed skut stres oksyd.\Mgprzekaźnictwo nerwowe,Codo wytwarzania B12 Jtarczyca Cuskóra,enzymy Fehemoglobina,kości Znskóra,wytwory rogowe,wzmocnienie odporności Mnenzymy Sendogenne aminokwasy Pprzemiany energetyczne Na i Króżnica potencjałów na bł kom,praca serca, równ wodno elekt Sep/utl z wit E chroni bl.kom. WIT=> Bfunk ukł nerwow krew,skóra,enzymy b2 b6ADEKbarw wzrokowe,funk wątroby,żółć,metab kom,prawid rogowacenieEp/utleniacz,rogowacenie skóry, witCp/utleniacz,proc odporn,uszczeln nabł nacz,nie dawać w nadmiarze.

KROWY

Najcz stos pasze w gosp.wysokoprod.: kiszonka z kukurydzy, sianokiszonka, prasowane wysłodki buraczane,miesz zbóż z gosp. hodowców(najcz kukurydza, soja,owies)lub przyg.w mieszalniach,mieszanki uzup. przeznacz dla gosp,jako dodatek do pasz pełnodawk,białkowe miesz.Uzup.,dodatki min-wit..Najcz. Sys. Zad. pasz i utrzymania zw.TMR(całość paszy miesz. w wozie paszowym i pod. bezp.zw.w ilości zal.od okresu prod.).PMR(pasze treściwe podaw z bazy paszowej w postaci granulatu-obory wolnostan. lub zadawane ręcznie na podstawie osiąganej prod mlecznej).Ręczne zad. i mieszanie pasz. Baza i stół pasz.Najcz. błędy diet.prow.do rozwoju zaburzeń met. brak ustalania zapo. zw. na składniki pok. w zależności od okresu prod. (np. ujemny bilans energii, niedobory mineralne) zła jakość pasz „oszczędność” hod., szcz. w zakresie pod. Odp. ilości pasz treściwych błędy przy zadawaniu pasz (np. złe wymieszanie -TMR; zbyt duża gęstość zw-wyjadanie karmy), błędy przy tw. grup prod. problemy z dobier odp. ilości dodatków mineral-wit.,nadmierne otłusz. krów, szcz. w okresie przedpor. krowa w gosp.Wysokoprodu.(szczeg w laktacji) powinna mieć dostęp do paszy przynajm przez 16-20 h,zaw. suchej masy w TMR powinna wynosić40 – 45%, krowa powinna mieć stały dostęp do wody,szcz. w laktacjiNajcz. Schorz. Met. Wystę. u wysokoprod. krów mlecznych, ketoza,poraż poporodowe,kwasica, syndrom tłustej krowy,zaleganie poporodowe,zasadowica,przemieszcz trawieńca, wzdęcie żwacza,tężyczka hipoMg Postęp. Dietet.w wybranych schorz. Metab. u krów mlecznych Kwasica żwacza (niestrawność kwaśna)W trakcie chor należy: I dnia przeprow głodówkę;podawać per os tylko sub.buforujące–NaHCO3(150 – 250 g /zw),prep. wieloelektrolit,stymulatory zdrowej flory bakter,ekstrakty pł żwacza,od II dnia podaw dobre łąkowe siano,w następ dniach wyelimin z paszy łatwo straw węglowod i stopnio wprow paszę treściwą,zielonki,a na samym końcu kiszonki,w całym okr lecz podawać duże ilości wody do rozcieńcz kwaśn środow w żwaczu, po uzysk odpow pH w żwaczu można rozpocz podaw prawidł ilości węglowod, ale z dodatkiem subst buforujących(NaHCO3)zapobieganie:pod.pasz mało rozdr.(m.in.ogranicz wydz śliny,kt ma właś.Buf.),stopniowa zm dawki pokarm w celu przystos.flory i fauny żwacza do jej wykorzyst,dzielenie dawki pasz treściwych na kilka odpasów w celu ogranicz jednorazow podaw zbyt dużych il łatwostraw węglowod,stos.mieszanek paszowych o podwyższ poz subst buforujących nadmierną kwasowość w żwaczu(np. NaHCO3),stos.TMR lubPMR i stałego dostępu krów do paszy.Zasadowica żwacza (niestr.zasadowa)-dawka pok. Zaw. nadmiar białka lub zastępując go subst niebiałkowych azot. i jednocześ brak odpow ilości wł surowego może prow w żwaczu do gwałtow przebieg proc powod powst. znacznych ilości amoniaku oraz karbaminianu amonu. wchłonięcie do krwi pows zw powod ogólną alkalozę i zatrucie org. przeżuwacza, grom.się prod rozpadu białek i niebiałkowych subst.azotowych mając powinowactwo do tk nerwowej,wywoł obj szczeg ze str ukł nerwow. Postępow. lecznicze w zakresie dawki pok. powinno być oparte na podawaniu:łatwostrawnych węglowod-śruta, rośliny okopowe,dużej il wody,db łąkowego siana,subst.zakwaszaj(kw octowy,kw mlekowy),db przyg.kiszonek.Zapobieganie:bilans. dawki pokarm w zakr zawart białka w suchej masie karmy(max17-22%),zastęp.białka niebiałkowymi subst. azotowymi w ilości nie przekraczaj20%bytowych potrzeb białkowych mimo,że dopuszcz jest 30 a nawet40% udział takich subs. Podaw. pasz wolnych od bakt E. coli, Proteus vulgaris-korzystny wpływ na wytwarz toxycz subst w żwaczu podaw. odp ilości wł surowego odp zaw łatwostrawnych węglowod w dawce pok. min 1-2 tyg przystos. zwierząt do zm karmy na zaw.wyższą ilość białka lub niebiałk. subs azot.wzdecie żwacza post pienista(drobnobańk.)-małe pęch gazów są rów. rozm. w treści pok. żwacza,wypeł całą jego obj(przy podaw pasz zaw saponiny,rośl motylkowe:młoda lucerna, koniczyna).postać grubo bańkowa-gazy grom się w żwaczu nad treścią pok, tworząc 1 lub kilka komór i rozdymając gł górną jego część. Podaw odp. ilość wł sur. ogranicz nadmierne rozdrob. paszy(prawidł produk śliny),nie poić zw bezpośr. po powrocie z pastwiska lub podaniu pasz obj(nie dot. obór ze stałym dostępem do wody),odrzucać pasze pokryte rosą,szronem lub nasiąk wodą,ogran skarmianie pasz zaw saponiny i roślin motylkowych, ogran. pasze zaw. zbyt dużą ilość wody lub łączyć je z dużą il. pasz strukturalnych(siano, słoma)stopniowo przyzwycz zw. do nowego rodz. karmy,gł.zielonki,pasz motylkowych(przed wypędzeniem na pastwisko lub zastos.jej w żyw oborowym). Zw powinny min tydz. wcześniej otrzym. wybrana paszę w stopniowo wzrastaj. il. z chwilą rozocz wypasu należy podawać zw.dzień przed wyjściem na pastwisko,w małych il słomę lub siano i napoić. Zw w początk okresie wypasania powinny przebywać na pastwisku krótko i nie w dni deszczowe,przy obfitej rosie. Ketoza: Chor char. się nagrom związk keton. we krwi(ketonemia),moczu(ketonuria), mleku(ketolakcja) i w wydych pow. Występ. na tle niedoborów energ. spowodow błędami żyw. ,zmniejsz stęż glukozy we krwi(hipoglikemia)skłonnością do zwyr. Tłusz wątroby, stos. zbilans dawek pok. pod wzgl zaw. energii,suchej masy,białka i zw. min,pokryw. potrzeby bytowe i prod. krów, stopniowa(przez 1-2 tyg) zm rodz żyw i przyzwycz do nowej paszy elimin pasz ketogennych szczeg kiszonek z zaw. kw masłowego i pasz, kt są przyczyną ferment ketogennej w żwaczu(skarmianie krów nadmier il. łatwostraw węglowod obecn. w śrutach zbóż,burakach,melasie) stosow zw glukoplastycznych w dawce pokarm,jako stymul syntezy glukozy i hamow ketogenezy(profilaktycz dodatek mieszan.tj.:Ketomix500ml,Ketostop100g dz. przez 2tyg przed do 6tyg po porodzie,Katapult).W okr zasuszenia(8-4tyg.p.p.) dawka pokarm winna pokryw zapotrzeb bytowe i maximum produkcję 10l mleka, można wtedy podawać do5kg buraków cukrow lub 10kg buraków pastewn.Po porodzie-zapew energii w dawce odpowiad 1kg paszy treściwej na 3kg mleka - zapew optymal il.białka strawn.(55g na 1l mleka)-podaż wł.surow.w ilości18-20% s.m.(dobre siano,kiszonka z suszu)Zespół nadmiernej mobilizacji tłuszczu u krów (ZNMT) zabu żyw-met poleg na nadmier otłu. krów w okr przedporod. i nadmier. lipolizie tłusz. zap po porodzie,prowadz do rozw. stłusz wątroby(hepatosteatosis), zaburz zdrowia i prod.W czasie procesu chorobowego:stym apetytu,przeszczep treści żwacza,pod zw glukoplastycznych w celu pobudz glukoneogenezy i ogran. stłuszcz wątroby. Ogran. wzmożonej lipolizy przez dodatek do dawki pok kw nikotynowego,glukozy dieta:dobre siano,słodka trawa,zielona lucerna

ŚWINIE

Probiotyki: są prod.zaw.żywe(i dużo)makro i mikroorganizm jak tez dostarczane przez nie subst kt przyczy. się do stabiliz. żwych mikroorg. pop. oraz aktywują przem enzymatycz w pp. Podaw w różnych postaciach,periodycznie/w spos.ciągły. Większ probiot. produk jest z bakt.kw.mlekowego.Korzystne efekty:-Wytwarz własn. enzymów poprawiaj. strawność paszy(gl.włokna pok.) -zaspokaj zapotrzeb na wit.z gr B –zwiększ aktywn niekt. enzymów jakościowych(laktozy,sacharozy, maltozy) -stymul ukł odporn.(wytwarz pokarmowych p/ciał) -redukcja stęż amin biogennych i amoniaku we krwi i w pp. –obniż. zaw.cholesterolu we krwi i poprawa wł dietetycznych wieprzowiny, -dział p/nowotworowe, -obniza ryzyko nowotworów. -ma duże znacz dla zw.młodych i starych. -stos probiotyki pamiętac o odżywianiu bakt kw mlekowym na antybiotyki,kw.organiczne,witam. Prebiotyki:to dodatki paszowe niezaw.mikroorg.ale subst.odżywcze stym. rozwój i wzrost mikroflory jelitowej.Mogą być stos.łącznie z probiotykami(symbiotyki). Mogą zaw laktoze,mannozę,disacharydy. Enzymy paszowe:podział:-wspomag. enzymy własne u zw.młodych,o dość niskiej aktywn.(lipaza,amylaza) -enzymy nie produkt. przez pp zwierzat(rozkład. gł białka,beta-glukonaza,peptydaza,celulaza)

-popraw. efekty produkcyjne(m.c,wykorzys.paszy) -uważa się za bezpieczne dodatki. P/tleniacze:-zw kt zad jest zapob.efektom ubocz.oksydazy KT, niekt wit.lipofilnych,-dod.sie je do paszy.-Są to:#tokoferole,#flawonoidy etoksychilina Konserwanty i detoksykanty-krótkołańcuchowe kw.organicz lub ich sole dod. Pojen lub w postaci miaszanin do pasz w sklad wchodzą kw.mlekowy,masłowy, propionowy,sorbowy,cytrynowy,fumarowy. Nieorgazniczne:kw.ortofosforowy. Detoksykanty- działaja stab.na mikroflore pp,przez stabilizacje pH. Spada wart. NH3 i amin biogennych w jelitach.Detoksykanty- subst.neutralizujące dział mukotoksyn w paszach. Należa do nich sorb... (glikolenowy,wegiel) Zioła:Najcz. pozyskane to alkaloidy,glikozydy,saponiny,terpeny,flawonoidy,garbniki,olejki eterycz,pobudz apetyt,wpływ na wątrobę, stym syn soków trawienn(tymianek, czosnek,kminek).Spadek występ biegunek(oregano),osłonowo(siemię lniane) p/zap(cebula,czosnek,szałwia)Biokomponenty minerlane-Cu Se też Fe. Ogranicz zmniejsz. mikrooo.Inne dodatki żyw.-prosilizaja jak dod paszowy,plazma krwi zawiera metioninę,aminy biogenne Saponiny- organicz rozwój bakt mikroflory przyczyn.sie do spadku NH3 i innych szkodliwych gazów. Inne l-karnityna, glutamina,cytokiny p/zapalne.

KONIE

Uk.odd RAO- Odp war zoohig-wentyl,ściółka,przebyw na pastwisku,siano d. jakości,nie pyl-podawane nisko*L wykrzt-do wody/paszy treściwej *Prep zioł usprawn funkc uk odd(pałeczki,granulki)*Czosnek- właś lecz i wspom dział na uk.odporn, pok i odd.Dział p/bakt, wł.p/utleniaj*Pasza pełnoporcjowa granulo, mes, musli Krwaw z płuc u koni- bioflawonoidy:wzmoc i przywróc elastyczności n.krwio, ↓ uszk nacz w miejscach zapale,↓ lepkości krwi (↓ciś krwi)Wit K,Wit C,Pr-ty zaw Ca Żyw koni geriat:Probl: pogorszenie wyglądu i kondycji,szczeg kiedy trawa przestaje rosnąć/ jest jej mało,utrata m.ciała(widocz na biodrach i kłębie), trudn w żuciu siana,wypad paszy z pysk podczas jedz ,problemy z zęb, Zdiagnoz choroby tj.ochwat,chor Cushinga,uszkodz wątroby *dawka dla starszych koni -↑ jako białk(mięśnie i regen kom), ↑ strawn włókno, zbilans ilość wit i min,↑ poz antyoks, codzien sprawdz pastw i usuw kup, ochrona przed deszcz,wiatr, upałem i owad, regul odrobaczanie;wiele starszych koni ma uszk przez pasoż uk pok)- zaburza wchłan skł pok,unik chłodu i wilgoci u koni cierp na sztywn/ zwyrodn stawów oraz zapewni dobrej, głęb ściółki,reg kontr stanu uzęb Probl dermat,pogorsz jak.sierściTłuszcz rośl zaw gł nienasyc kw tłuszcz(linolen Omeg3,linolowy Omega6,oleinowy Omeg 9,palmityn),dodatki miner-witam zaw Zn,NNKT,wit.A,biotyna, aminokw siark, lecytynęZesp 4 ziół pozyt wpływ na stan skóry i sierści dla koni o wraż skórze,łatwo uleg podrażnieniom. Skład:rumianek, korz łopianu,czosn,pokrz CHOR UKŁ RUCH Ochwat:Siano dobr jakoś,w okr lecz nie podawać pasz treść- ogranicz węglowod,częstsze pojenie w mniejsz ilo (ogranicz wody,dod min-wit zawZn,Cu,metioninę,cystynę,cysteinę, biotynę,Czosnek-subst aktyw zaw wczosnku to allina - bezzapach subst zaw aminokw cysteinę,głębok ściółka,trociny/ piasek Mięśniochwat poraż-Woda ad libitum,Sian, Wyelim p. treś(ogranicz podaży węglowo,Dod do wody prep elektrol,kwaś węglanu sodu/ natrium bicarbonicum,Głęb ściółka Mięśniochwat enzoot-Podaż dodat min zaw Se i witE, Uwaga na paszę z dużą ilo tłuszczu/ nadmiar nienasyc kw tłuszcz, Ogranicz podaż pasz z dużą ilość Ca,S,Problemy ze staw,mięśniami,uk kostnym,Dodat min-wit o zbil składzie, zwłaszcz Ca:P,Mn,Cu, Zn,Se,lizyna,witA,D,E,Prep zaw kw hialuron,siarczan chondroityny(skł strukt subst międzykom chrząstek stawowych) oraz glukozaminoglikany (niezbędny do prod hialuronianu, głów skł mazi staw) Uk kostny-Algi bud kościec,zęby,ścięgna, stawy i mięśn,a zaw w nich aminokw są budul dla każdej tk org.Zaw wit,min,amin i inne bioaktyw składn,które są niezbęd dla prawid funkcj,wzrostu i regen org.Zwykle stos dieta jest niedob w te skł. KORZ.DIABL(czarciego)PAZURA.

działanie:p/reumatycz,p/zapal,p/bólowe,rozkurczowe,żółciopędne,uspok,detoksyk  Szczeg polec dla koni z probl mięśni i stawow.Podstaw składni:harpagid, harpagosid,procumbid,fitosterydy,trójterpeny,flawonoidy,nienas kw.tłuszcz, kw.cynamon działanie odżywcz i lecznicz na mięśn,chrząstk i stawy,główn przez zmniejsz reakc zap i dział p/utleniające;w zapal stawów zwiększ ich ruchomość, zmniejsz ból i obrzęk CHOR PP:.Wrzody żołądka:Częste karmienie małymi porcjami, Dost do pastw,zielonki,Ograniczyć węglowod, Wyelim granulat,Siano dobr jakości,może być moczone przed podaniem,Siemię lniane,mesz,prep przyśpiesz gojenie Obturacyjne niedrożn p.pokGłodówka–odżyw parent, Poj ad libitum,Prep elektrol(głNa,K,Cl)doda do wody, Po uzysk drożn-dobrej jakości siano,Kleik z siem lnianeg,Mesz,drożdż, Prep min-wit,Prep wspom regen sił wital,Stopniowy powr do prawid diet BiegunkiWoda ad libitum,Wywar z kory dębu, korz kobylaka,wyciąg z kasztanowca,Kleik z siem lnian,mesz, Prep min-wit, elektrol dod do wody,Probiotyki,drożdże, Zapiaszczenie jelit, Kleik z siem lnian,mesz,Prep z babki lancet ,probiotyki Chor wątroOgranicz podaż NaCl(usun lizawkę)Dieta niskobiałk,Łatwostrawn węglowod,Drożdże, Prep zaw wit z grupyB,E,Se,cholinę,metioninę,Prep multiwit, Zielonki,wypuszczanie na pastwisk,Prep zaw sorbitol,acetylometioninę,cholinę,betainę,lizynę (np.Heparenol-dział żółciopędne,lipotropowe,ułatw detoks,pobudz apetyt,Prep ziołowe dział żółciopędnie Chor nerekWoda ad libitum,Ogranicz podaż NaCl(usun lizawkę),Ogranicz podaż P i Ca,Heparenol Zaburz płodnDodatk min-wit z J,Se,Mn,Zn,wit A,E,karoteny,NNKT Podaż marchwi,szczeg w okr zimy,Olej roślinnyNadpobudliwość koniPrep zaw wyciąg z korze żeń-szeń-dział uspok,↓ podatn na stres,Prep zaw Mg,witaminęB,B₆,B₁₂,L-tryptofan,wit E,Se,lecyt,Zestaw ziół dla koni nadpobudl i łatwo uleg stresom związ z trening.Zioła te znane są z uspok właściw i toniz dział na uk nerw.Intensyw wysił,utrat elektr Prep podaw do wody zaw Na,Cl, K,Mg,Ca,P,wit B₁₂,E,C,glukozę,dwuwęglan sodu,Miesz elektrol,P treśc energet - jęczmień,kukurydza, Zwiększyć podaż siana Woda ad libitum–NIE POIĆ BEZPO PO WYSIŁKU. WYBR MET ŻYW:*gdy hosp koń nie pob75%dzienn dawki żyw,bądź pob ale traci na masie musim dobrać met żyw

*zal od:chor zwierz,możliw szpitala co do przygot diety, portfela właścic**Żyw dojelit:wspom,całkowi**Żyw pozajelit: wspom,całkowit Wskaz do żyw dojelit u dorosłych*Konie kt toler sondę nos-żoł,nie mają trwał refluksu,nie mają p/wskazań co do tego sposobu.*Żyw możl w szpit i w stajni pacjenta.*Nieskompli sprzęt i nisk cena.*Biegun-najczęstsz powikłanie.*Ileus,niedrożn jelit,nieustęp biegun,konie z zaleconą kompletn głodówk* z chor nosa,gardła,przełyk,nie toler sondy* nie mogąc utrzym głowy w górze i konie zalegające*Koniecz stałe monit poz gluko itp. u pacjenta Żyw dojelit*Bezpośr do enterocyt*↓ ryzyk sepsy *Możliw u koni z zachow perystaltyk jelit- jeśli refluks ponad 2 litr-odstęp od tej metody*Pokarm jest podaw płynnie*Diet koni jest bogat w włókn strawn (30-60%)*Diet bez włókna-mniejsz sonda\biegunki*Dieta z włókn większ przekrój sondy*Dieta bez włókn może doprow do biegunek bo czas wchłan z jelit cienkich się wydłuż*Diet ta jest bogat w cukry kt nie są w cał wchłan w j.cienk i przech dalej do j.grub gdzie stanowi pożywk dl bakter co doprow do biegun i np.ochwatu*Diet bezwłókn nie jest polec dla koni z kolkami,ochwatem,biegunką i koni po operacj na p.pok.Diet bezwłókn:Dekstroza,Glukoz,Maltodekstran,↑ strawn oraz dobr wchłan w j.cienkich Suplement diet*Olej roślin1szkl=1980kcal (to1/5zapotrzeb konia450kg)-Najcz podaw oleje to:słonecznik,lniany,kukurydz Olej kukurydz-Zawier dużo kw omega6 i nie jest polec dla koni z uogól zapalenOlej lniany-jest bogat w kw omega3,podawać koniom sztuczn dokarm >7dni.Zapal syst zmniej się.Uwag z kw omeg3 u koni z zaburz krzepn.*Aby zapewn ochron antyoksyd w czasie podaw oleju należ podawać wit.E*2000-4000I/U na 1 szkl olejuTrójgliceryd*Jeżel poz TG w surow niższy niż2,26mmol/l to podaj 1 szkl oleju/dz.*Jeśli między 2,26-5,65mmol/l to ˝ szkl dz.*Jeśli poz wyż,konie ze stłuszcz wątroby,hipertriglicerydemią-nie podaj olejuBiałka-Kazeina,laktoalbumin,serwatka,soja–są wys strawne i możemy podaw je aby wyrówn zapotrzebow na białkoMieszank min-NaCl-10g,NaHCO3-15g,KCl75g, K2HPO4-60g,CACl H2O-45g,MgO-25g*Żyw koni ↑ energet paszami,zbożami,z dużą ilość niestrukturaln węglowodan,szczeg u koni w st krytycz doprowadz do biegun i ochwatu- ścisłe p/wskazanie do ich stos Spos żyw dojelit-Sond czasowa-Sonda,na stałe’do nosa/wszyta do przełykSonda wszyta*U koni przez dłużs czas karmion sztuczn*Powikłan w postac przetok i zachyłk, hemiplegia*Nie jest to częsta metod*Sondą konie karmimy 4-6 razy dz.*Zawsze przed pod pasz sprawdzam umiejscow sondy*Pasza musi być dobrze zmiksow i mieszana w czasie podaw aby nie zatkać sondy*Początk podajemy do 6l nast. Dni do 8l*Jeśli obecny jest refluks większ niż 6 l odstęp od tej metod.*Nadmiar płyn odprowadz*Po pod paszy wlew ok.1 l wody do sondy w celu jej przepłuk oraz wdmuch niew il pow*Zatykamy sondęMonitoring pacjent sztucz żywion-CTO co 4-6h-Pomiar wagi co 24h-BCS co 24h-Poziom glukoz,początk co 6-12h późn co 8-24h-Poziom TG co 24h-Poz elektrol co 24h-Całkowity poz CO2co 24h-PCV co 24h-Poz glukoz i ciał keton w moczu co 8-24h-Sprawdzi położ sondy przed każd posiłk-Przynajmj 2xdz. przepłukiw wenflon(jeśli nie jest używany)

Żyw pozajelit-Infuzję płynnej pozajelit diety rozpoczyn od:-25-30%całkowit dawki dzienn przez 1-2 pierwsz dni-30-60%całkowitej dawki dziennej przez 2-3dni-60-100%całkowit dawki dziennej przez 3-4dni-wykorzyst mieszank aminokw,dextrozy,lipidów i elektrolit-Zawarte jest w niej ok.8,5%-15% aminokw, 0,34-0,6kcal/ml energii,pH 5,3-7,0Dekstroza* to cukier prosty,podstaw źródło energii w diec pozajelit*W Pl najbardz dostępn jest glukoz20% Lipidy*Prep lipid najcz produkow są z oleju sojow,słonecznikow, oleju lnianego*Lipidy są najbardz energetycz cz skład diety pozajelit*1,1kcal/ml-10%r-ór*2kcal/ml-20%r-ór*Lipidy są często pomi w krótkotrw diecie pozajelit (drogie,powikłania) Elektrolit*Możemy je podaw na 2 spos:*W gotow mieszanc*Dodaw oddzielni(dokładniej, taniej)*Na,K,Ca, Mg,Cl,P,Wit*Dawka w 10ml:A-1mg,E-10mg,D-mcg,K-150mcgC-200mg,B1-6mg,B2-3,6mg,PP-40mg,B6-6mg,B5-15mg,H-60mcg,kwas foliowy-600mcg,B12-5mcgMikroel w 1 ml:-Zn-5mg,Cu-1mg,Mn-0,5mg,Se-60mcgOgóln zas*im czyści założym wenflon tym dłuż utrzym go w żyle*Wenflon zakładamy najczęśc do żyły szyjn zewn/brzusznej *Wenflon należ przepłukiw roztw heparyny przed i po każdym użyciu*Wiele lekó nie jest zgodn z diet pozajelit-nie należy ich mieszać.

ŹREBAKI

-U nowo narodz źreb zapas glikogenu wystarcza na2h życia -nie mają zapasu tł. ani substratów energetycz -b.szybko umierają bez opieki,(powyż7dnia nieco dł)-źreb powinno pobrać pokarm w ciągu 8h od ur(największ możliw wchłon p/ciał z siary)-Karm strzykawką może doprow do zachłystow zapal płuc-Sztucz żywione źrebię codziennie ważyć Wzrost źreb.:Zdr w 1-2 tyg.życia przyb 1,4-1,6kg/dzień (taśmy pomiarowe/BCS nie skute cz!)Klasyfikacja źreb.:-Zdrowe nie mogące pobier pokarmu od matki-Noworodki/starsze z prawidł odruchem ssania ale anorektyczne-Krytycz chore,z problem. z ukł. oddech,ukł.traw.,problem neurolog, zaburz w odruchu ssania Siara-min.2l w ciągu pierwsz6-8h życia -prawidł poz IgG w surowicy u źrebięcia,kt pobrało siarę=powyżej 8g/L -zdrowe źrebię dziennie pobiera ok.25%swojej masy (tj.u50kg źreb ok.12,5L podczas 1tyg ż.)-Podaw w porcjach po200-250ml podgrzane do temp35-37^oC(nie podgrzew do wyższych temper–p/ciała!!!) Mleko klaczy:480kcal/L,-źreb przyjm 6000kcal/dz, -potrzeb 120kcal/ 1kg m.c.,-w początk fazie laktacji zaw białka=2,7%(U źreb z problem z nerkami i wątrobą taka dieta nie wskazana) -zaw tł=1,8%, -źreb sztucz żyw dojelitpowoli wprow dodatek lipidów1-2g/kg, -można suplementować wit z gr B 1ml/1L Wybór met karmienia:Dojelitowe:*Mamka*Wiadro(wiele zalet: ćwicz odruch ssania,małe ryzyko zachłyśn,szybko się uczą,zajmuje mało czasu. Nie na siłę wsadzać głowy źreb do wiadra!źreb ze słabym odruchem nie poradzą sobie)*Butelka(Nie polec. Met.,grozi zachłystem,należy stale monitor źreb,tak dobrać smoczek by mleko się samo nie lało a źreb było zmusz do wyk pewnego wysiłku w celu pociąg mleka)*Sonda(nie ma dobrze wykształc odruchu ssania/nie pobiera wystarcz il. mleka to dojelit. tylko przez sondę!Zaleta to podaw karmy bezpośr do enterocytów co polepsza funkcjonow bariery śluzówkowej i uspraw dział ukł.immunol.)MLEKO: -najlepiej klaczy, -gdy za mało to+ mlek komercyj, -mlek komercyjne,-mlek innych zw(kozie, krowieale czasem powikł jelitowe bo ma dużo tł i mało laktozy;kozie czasem zaparcia;krowie2%towe+20g dekstrozy na L),-Preparaty mlekozastępcze ludzkieNIE-Miód/syrop kukurydzianyNIEdodaw bo mała aktywn enzymów inwertazy i maltazy w jelitach źrebięcia -Mleko powinno być pasteryzowaneKarm.ZDROWYźreb:*Mleko pobiera przez 1-3min 3-7x/godz*w ciągu pierwsz 46h karmić co1h co dostarcza mu 10% m c*powyż48h pobiera już 20% m.c.*W 2tyg.ż odstępy w karmieniach wydł do 4h *Osierocone powyż 2tyg i starsze pobierają15-20% m.c. w 3-6karmieniach*W miarę wzrostu źreb częstotl karmień zmniejsz do2-4x dz.*Każda zm w diecie wprow.powoli(3-5dni) *Waga sierot spr co 2-4 tyg! Karm.CHORYCHźreb:-Atraumatyczne sondy mogą pozost w przełyku przez kilka tyg.-Cewnik dla ogierów,alternatywne wyjście nie dłużej niż 2-3dni-Zawsze spr przed karmieniem czy sonda jest w żołądku(nie podwinięta)-Sodę zakład pod kontrolą endoskopu Karm. za pomocą sondy:+Zacz od niewielk dawki 5%m.c. +Nadmiar płynu odciągamy(jak jest więcej niż 20ml u 50kg źreb to robimy 1godz przerwęjeśli po przerwie nadal płyn=rozważ żyw pozajelit.)+Przepłuk sondę10-20mlH2O+Podaj mleko za pomocą pompy/dużej strzykawki+Przepłuk sondę+Il. wody do płuk monitorow bo stanowi ona część diety źreb+Nietoler obj się 1-2dnia terapii+Niekt. lek zalec wtedy podaw glutaminy(0,4g/kg/dz w 10-20ml H2O) niż mlekaMONITOROW. pacjenta: -spr ilość oddaw moczu -źreb powinno oddawać mocz 4-6x/dz, -Hiperglikemia /hypertriglicerydemia=rzadko w żyw dojelit.ale surowice badać jeśli są podejrz. o nietoler glukozy/lipidów. Żyw. Pozajelitowe:-Energia,białka, Wit.-Zacz. od 45-50kcal/kg,3-5g protein,1-3g lipidów-Źreb z problem z nerkami/ wątrobą zalec niższa zaw białka-Każda zm w skł wprow powoli 12-24h-Zakład stały dostęp do żyły(np.szyj zewn/piersiow boczn.)-Zacz. od 25% docelow. dawki -W ciągu24-36h dojść do 100%-Pompa infuzyj. jest wskazana by prow.monitoring -Jeśli wyst.komplikac. zmniejsz dawkę-niekt lek. Uważają że w momencie wyst. Powikłań=nie zmniejsz dawki tylko podać insulinę (zaczyn od 0,01 IU/kg) wtedy dokład monitor poz glukozy we krwi-Hiperglikemia(we krwi >8,3mmol/L) i hipertriglicerydemia(Tg w surowicy> 2,5mmol/L )najczęstszymi powikł w pozajelit.POSTĘPOW-↓ dawkę żywien do 30%-InsulinaSchem karm:-1-2dzień-karmić co 1,5-2h 200-300ml o temp35-38⁰C(15% m.ciała/dobę)-Od 3.dnia–zwiększ ilość tak,aby 7dnia dawk dobow wynosiła 25% m.ciała-W miarę upływ czasu ↓się częstość karmien,a ↑ się ilo podawan pok-Dostęp źrebaka do wody siana,owsa,lizawki-Prep mlekozastępcz stos się do 3-4m życiAlternatyw schem karm-Pierwsz 2tyg –karmienie15-16x na dobę 150-250 mlod 6.00-24.00-Stopniow ↓ częstośc karm i zwiększ ilo pok–od 2. tyg karmienie 10x na dobę z przerw24.00-6.00–dobow ilo pok5-6l -Od 4tyg karmienie7x/dobę–6,8,10.30,13.30,16,19,22 po1-1,5l (8-10l/dobę) -Od 6tyg 5x na dobę –6,9,12,16,20 po1,5-2lObniż odpor,wspomag w lecz innych chor*Prep z jeżówki purpurowej *Czosnek*Prep z czarciego pazura*Wit z grupy B,witamina E,Se*Prep multiwit *Probiotyki*drożdże