1.Procentowy udział składników
| Psy% | Koty | |
|---|---|---|
| Doro | Mł | |
| Białko | 20 | 25 |
| Węglow | Do 65 | Do 33 |
| Tłuszcze | 5-10 | 10-20 |
| Skł mine | 2-3 | |
| Wita | 0,2-0,3 |
2. Nadmiar i niedobór włókna
Niedobór: -zmiany tłuszczowe w mleku krów, -uchyłkowatość jelit, - zapalenie wyrostka robaczkowego, -zapalenie wrzodziejące jelita grubego, -kamica żółciowa, -nowotwory jelit, -otyłość, -miażdżyca, -cukrzyca
Krowy – powstawanie skrętów, przemieszczeń i owrzodzeń trawieńca
Konie – choroby morzyskowe
Psy i koty – zaparcia
Nadmiar włókna znacznie obniża strawność i przyswajanie składników pokarmowych . Jest szczególnie niebezpieczny dla samic ciężarnych, karmiących, zwierząt wysoko produkcyjnych i ciężko pracujących. Włókno odgrywa ważną rolę w diecie przy cukrzycy, schorzeniach jelit grubych u zwierząt mięsożernych.
3. Niedobór białka
Zdarza się czasem w żywieniu drobiu, świń i mięsożernych. Objawy są mało charakterystyczne : opóżnienie rozwoju, zahamowanie wzrostu, spadek masy ciała, wyniszczająca anemia, obrzęki charłacze.U kur niosek – spadek nieśności, wylęgowości, skłonność do kanibalizmu. U wszystkich zwierząt spadek odporności i większa podatność na zachorowania
Nadmiar białka
Nie obserwuje się tzw. przebiałczenia , które prowadziłoby u zdrowego zwierzęcia do stanów chorobowych (zatrucie białkiem). Obserwowano natomiast przerost narządów (wątroby, nerek) biorących udział w przemianie białek jako wyraz przystosowania do zwiększonych obciążeń. Pojęcie „zatrucie białkiem” można odnieść do następujących sytuacji :
a. dysfunkcja przew. pok. zwierzęcia powoduje trudności w trawieniu białek, stają się one w jelitach przyczyną rozpadu gnilnego wskutek działania bakterii i wchłanianie produktów tego rozpadu powoduje zatrucie.
b. uszkodzenia śluzówki jelit jako następstwo różnych chorób np. bakteryjnych, umożliwiają przedostanie się protein lub większych kompleksów aminokwasów przez barierę jelitową i powodują zaburzenia na tle alergicznym
c. podawanie pasz pochodzenia zwierzęcego, których białko jeszcze przed stabilizacją uległo procesom gnilnym i powstały w nim takie toksyczne produkty rozpadu, jak: neuryna, putrescyna, kadaweryna
Podawanie przeżuwaczom nadmiernych ilości białka (pasze treściwe) lub mocznika przy niedostatku łatwo przyswajalnych węglowodanów może doprowadzić do zasadowicy żwacza. Powstaje wówczas w przedżołądkach nadmiar amoniaku, który przedostając się do krwi powoduje zatrucie.
4. Przyczyny i skutki nadmiernego otłuszczenia psów i kotów
Otyłość to stan patologiczny cechujący się nadmierną kumulacją tłuszczu w stosunku do potrzeb prawidłowo funkcjonującego organizmu.
Przyczyny : psy stare – ograniczenie ruchu, małe straty energii, straty energii a pobór składników energetycznych bez zmian, ;-leczenie hormonalne (szczególnie antykoncepcja); -nieprawidłowe żywienie (resztki domowego jedzenia, zbyt dużo białka, węglowodanów, tłuszcze), -cukrzyca, -suki jałowe (2x częściej spotyka się otyłość u osobników wysterylizowanych i wykastrowanych), - predyspozycje rasowe ( jamniki, labradory, cocker spaniele), - zaburzenia endokrynologiczne np. zaburzenia tarczycy
Skutki otyłości : -zwiększona wrażliwość na choroby infekcyjne, otłuszczenie narządów, -zaburzenia i ograniczenie ruchomości stawów (chory ukł.. ruchu), - zaburzenia krążenia, - zwiększone ryzyko przypadków chirurgicznych, brak kondycji, -dyskopatie – jamniki, basety, -syndrom urologiczny kotów (otłuszczenie wątroby); -zaburzenia kośćca
LECZENIE: -głodzenie ( nie zalecane), -odpowiednia dieta nisko tłuszczowa i nisko węglowodanowa; Uwaga ! utrata masy ciała nie powinna przekroczyć 15%
5. Dieta, rodzaje, ogólne zasady
Dietetyka kliniczna w odróżnieniu od żywienia zwierząt zdrowych, opartego na normach zapotrzebowania, zajmuje się żywieniem dostosowanym do szczególnego stanu organizmu, jakim jest : choroba, odmienny stan fizjologiczny(ciąża, laktacja).
Żywienie dietetyczne uwzględnia istniejący lub przewidywany, a więc odmienny od normalnego przebieg przemiany materii, wspomagając organizm i ułatwiając powrót do zdrowia. Zwierzę chore należy żywić w regularnych odstępach czasu, podając częściej niż normalnie niewielkie ilości pokarmu. Nie przeciążając przew. pok. uzyskujemy max i szybsze dla danego pokarmu trawienie, organizm jedynie na krótko zmuszany jest do przesunięcia kierunku metabolizmu z protekcji chorych tkanek na rzecz pracującego przew. pok. i i narządów wydzielniczych z nim związanych. .Powinno się podawać posiłki w temp. pokojowej, a najlepiej w temp. ciała zwierzęcia. Pożywienie powinno obfitować w niezbędne składniki pokarmowe, łatwo strawne i łatwo przyswajalne.
Rodzaje diet : - odciążająca; -obciążająca, -naprzemienna, -pobudzająca,
6. Diety odciążające
Rodzaje:-głodowa i bezwodna, -półgłodowa, -niskobiałkowa, -niskowęglowodanowa, -niskotłuszczowa, -odciążająca mechanicznie, -odciążająca chemicznie
Dieta półgłodowa- polega na wyrażnym zmniejszeniu ilości paszy, niż normalnie zwierzę otrzymuje. Przy tej diecie można ograniczyć ilość paszy lub tylko jeden ze składników pokarmowych. Dietę tę można stosować przez jeden do dwóch tygodni, przeto stosuje się ją najczęściej przy chorobach przewlekłych, np. chorobach wątroby, nerek.
Dieta niskobiałkowa-polega na ograniczaniu ilości białka w podawanej paszy. Stosuje się ją przy chorobach nerek, mocznicy, chorobach wątroby, trzustki, zatruciach pokarmowych, nieżytach żołądkach i jelit, alkalozie, alergiach, niektórych chorobach zakażnych np. kolbakteriozach.
7. Diety obciążające
Rodzaje : -ze wzmożonym odżywianiem (wysokokaloryczna, realimentacyjna) , -wysokobiałkowa, -wysokowęglowodanowa, -wysokotłuszczowa
Dieta wysokotłuszczowa - można zastosować u zwierząt mięsożernych i świń. Polega ona na zwiększeniu w pożywieniu udziału tłuszczów. Do pasz wysokotłuszczowych zalicza się mięso wieprzowe, makuchy roślin oleistych, oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce. Stosuje się u zwierząt wychudzonych, przebywających w niekorzystnych warunkach termicznych, zwierząt ciężko pracujących.
Dieta wysokowęglowodanowa - polega na zwiększeniu w pożywieniu ilości łatwo przyswajalnych węglowodanów. Stosuje się ją w alkalozie żwacza, chorobach wątroby, nerek, serca, u zwierząt wyniszczonych, przy znacznym wysiłku fizycznym, w żywieniu parenteralnym, w chorobach CUN.
8. Podstawowe zasady żywienia psów i kotów: -stała pora żywienia, -częstotliwość żywienia – dorosłe psy 1-2x dziennie; -stałe miejsce gdzie stoją miski;, -pokarm stoi u psów max 15 min i zabieramy, u kotów – 45 min; ,-temperatura pokarmu pokojowa, ; -pokarm odpowiada zapotrzebowaniom zwierzęcia;, - im bardziej zróżnicowana karma tym lepiej;, -im bardziej zróżnicowane białka tym lepiej
9. Żywienie w chorobach j. ustnej, gardła i przełyku
Wskazane żywienie paszami miękkimi, rozdrobnionymi, niedrażniącymi, podawanymi częściej niż normalnie, w małych dawkach. Pasza powinna być konsystencji płynnej lub papkowatej. Zaleca się :
# zwierzętom roślinożernym – dobre zielonki, delikatne siano dobrej jakości, pójła z otrąb, śrut i mąki owsianej, krojoną marchew i buraki
# świniom – parowane, duszone ziemniaki i marchew, kwaśne mleko, kleiki i zupy mleczne, moczone pieczywo
# mięsożernym – mielone, gotowane mięso i podroby, kleiki i zupy mleczne lub mączne, rozgotowane na papkę jarzyny, moczone suchary, gotowany ryż, jaja
Pojenie zwierząt wodą lub płynami łagodzącymi stany podrażnienia np. odwarami z rumianku, szałwi, kory dębu, herbaty. Do płukania: 1% r-r wodny nadmanganianu potasu, 1-2% r-r kwasu bornego lub 0,5% r-r wody utlenionej.
10. Postępowanie dietetyczne przy niestrawnościach alimentarnych u przeżuwaczy
Kwasica żwacza -usunąć karmę która spowodowała kwasicę, -wprowadzamy sondą 3-5l treści żwacza zdrowej krowy, -stały dostęp do wody, siano dobrej jakości, drożdże 0,5kg, -słomę jarą z owsa lub jęczmienia, -w okresie letnim krowy mogą korzystać z pastwiska
Zasadowica żwacza: -treść żwacza od zdrowej krowy, - wykluczamy paszę mocznikową, -obniżamy poziom białka, -podawać pasze objętościowe i łatwo strawne węglowodany, - ograniczyć pasze treściwe, -stosować : melasę, buraki, siano łąkowe, kiszonka z traw i kukurydzy
Przepełnienie żwacza: -całkowita głodówka bez podjadania ściółki, -podajemy łatwo strawne, półpłynne pasze np. pójło z otrąb, odwar z siemienia, drożdże, -zapobiegamy objadaniu się zwierząt dużą ilością pasz treściwych
Wzdęcie przedżołądków :głodówka a póżniej dobre siano łąkowe
Zatkanie ksiąg :głodówka a póżniej płynne, półpłynne, łatwo strawne, treść żwacza od zdrowej krowy
11. Dieta przy zapaleniu żołądka i jelit u psów
Choroby o przebiegu osrtym
- pierwsze 24h nie podawać jedzenia i picia, po 12h nawadnianie dożylne np. 5% glukoza, płyn Ringera, NaCl. Uwzględniamy deficyt wody, zapotrzebowanie dobowe i straty.
- Po 24-72h podajemy per os płyny – gdy nie ma wymiotów
- Gdy ustabilizowany jest stan ogólny podajemy właściwą dietę leczniczą. Podajemy pokarmy łatwo strawne często i w małych ilościach, głównie gotowanych, o konsystencji papkowatej i temp otoczenia
- Po uformowaniu się kału podajemy stopniowo inne składniki pokarmowe. Gotowe diety lecznicze Canine I/D Hill'’. Ostatnie badania wykazały że powinno stosować się włókno nie wodochłonne, które powoduje wzrost ilości kału.
12. Dieta przy przewlekłych biegunkach powstałych na tle zapalenia jelit cienkich i jelit grubych u psów i kotów
- schorzenia jelit grubych – np. pasożyty, nowotwory, przewlekłe zapalenie jelit grubych – podajemy białko hypoalergiczne, dobrze zbilansowane i lekko strawne; mieszankę błonnika rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego, soja, ryż, warzywa, gotowa dieta Canine Selected Protein Diet
- biegunka powodowana przez Clostridium Perfringers – dieta wysokowłóknikowa – rozkład włóknika w okrężnicy wywołuje spadek pH i to hamuje wzrost Clostridium
- obstrukcje – należy powiększyć ilość kału, a zmniejszyć częstotliwość jego wydalania – Selected Protein Diet, Concetration Instant Diet
- choroby przewlekłe – np. nietolerancja pokarmowa, nowotwory, nadmierny rozrost kom. chłonnych w jelitach – dieta lekko strawna, łatwo przyswajalna, ograniczona ilość błonnika, mało tłuszczu, średnio lub wysokowęglowodanowa np. ryż, drób, baranina, twaróg, zestawy witamin i zw. miner., Canine Selected Protein Diet
13. Dieta morzyskowa u koni
OSTRE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA
- całkowita głodówka aż do wyleczenia
- po powrocie do zdrowia dobre siano łąkowe, odwar z siemienia lnianego – działa osłonowo i ściągająco na błonę śluzową przew. pok.
Zapobieganie – przed podaniem moczyć pasze pęczniejące
- sieczka powinna mieć dł. 3-5cm
- przejście z jednej paszy na inną 5-6 dni
- karmienie wcześniej przed rozpoczęciem pracy
- temp wody do picia 10-15st.C
- nie podawać pasz łatwo fermentujących
- nie przekarmiać głodnych koni
- dbać o zgryz
• zwierzę powinno być chronione przed nagłymi zmianami klimatycznymi
• podawać karmę niezanieczyszczoną, odpowiednio przygotowaną
• nie podawać pokarmu zepsutego
• nie podawać zboża zaraz po żniwach
• nie podawać niedojrzałych roślin
• stosować regularne odrobaczanie
PRZEWLWKŁE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA
- pasza bardzo dobrej jakości spełniająca powyższe wymogi – sól Glauberska, zioła, preparaty mineralno-witaminowe np. Hipowit, Vitasol, Herbavet, Topfit
ZATKANIE JELIT -głodówka jednodniowa (24-48h), - dieta naprzemienna obciążająco odciążająca, - zwiększyć ilość włóknika w paszy który pobudza perystaltykę – bazujemy na paszach objętościowych, - ważne są spacery i ruch
ZAPIASZCZENIE JELIT: -olej parafinowy 1-2l, -odwar z siemienia lnianego, -dobre siano, -miękka słoma, -wypas na pastwiskach ograniczony, -ciągła kontrola pasz
14. Choroby wątroby i trzustki u psów – dieta i jej rola
Cel diety :-szybka rekonwalescencja, -ułatwienie regeneracji komórek wątroby, -odciążenie wątroby z funkcji detoksykacyjnej, -zapobieganie procesom katabolicznym, -uzupełnianie deficytów pokarmowych
Pokarm smakowity, atrakcyjny o nęcącym zapachu, bo przy schorzeniach wątroby jest utrata apetytu. Białka powinno być mniej lub w normie, o wysokiej przyswajalności, wysokiej jakości. Większa ilość węglowodanów złożonych np. skrobia – żródło miód, cukier, melasa. Normalna lub zwiększona ilość tłuszczu – żródło olej roślinny np. sojowy, słonecznikowy, oliwkowy. Podwójna podaż witaminy B Complex , Vit C ( u mięsożernych jest produkowana przez wątrobę 20-30mg/24h ), Vit E ( bo spada jej absorbcja ) pies- 300-600mg/24h , kot – 50-150mg/24h. Ważna jest arginina – aminokwas do tworzenia mocznika (szczególnie u kotów) żródłem argininy są białka. Gotowe diety Selected Protein Diet, Hepatic Support Diet, Low Phosphorus Protein Diet.
TRZUSTKA: -enzymy trzuskowe ( Pancreatin), -dieta łatwo strawna i nisko tłuszczowa, -Vit A, D , E , K, Zn , Cu, -Dwa posiłki dziennie, -Vit B Complex, -Gotowa dieta ( Canine Low Fat Diet)
KAMICA DRÓG ŻÓŁCIOWYCH
- unikamy pokarmu o działaniu żółciopędnym, ponieważ gwałtowny wpływ żółci mógłby spowodować zablokowanie ujścia pęcherzyka
Unikamy : tłuszczu i mięsa wieprzowego, tłustego drobiu, jaj, ryb, nasion roślin strączkowych, cebuli.
Podajemy : łagodne leki żółciopędne, tłuszcze roślinne – zapobiegają zastojowi żółci
STŁUSZCZENIE WĄTROBY
Wątroba otrzymuje lub produkuje więcej tłuszczu niż może spalić. Jest to wynik cukrzycy lub długotrwałej głodówki. Dieta bogato białkowa, niskotłuszczowa i brak węglowodanów – ponieważ one pobudzają produkcję i odkładanie się tłuszczu w wątrobie. Pasze bogate w metioninę, cholinę, wit B, C, E, A.
15. Syndrom urologiczny kotów – dieta i jej rola: -nie wolno dawać suchej karmy, -woda pod dostatkiem; -podawać metioninę 0,2-1 lub chlorek amonu 20mg, -woda i NaCl powoduje wzrost diurezy, -dieta gotowa Adwance Adult lub Senior
Cel – uniemożliwić tworzenie się twardych pokładów piasku w pęcherzu i cewce moczowej.
16. Niewydolność nerek u psów i kotów – dieta i jej rola
I. Ostra niewydolność nerek (może być przed nerkowa, nerkowa, poza nerkowa) :
---ze skąpomoczem ;- ograniczyć do minimum podaż wody, - nie podawać soli, -nie podawać białka, -podawać łatwostrawne węglowodany i witaminy
---z wielomoczem: -stały dostęp do wody, -podawać sole NaCl, -podawać białko o dużej wartości biologicznej
II. Przewlekła niewydolność nerek
Rozwija się powoli w wyniku niszczenia miąższu nerek i nie dostatecznego wydalania produktów przemiany materii np. mocznika, kreatyniny.
Cel diety : -zwiększyć wydalanie produktów przemiany materii, -dieta niskobiałkowa (mocznik), -wysokokaloryczna ( aby w celu uzyskania energii organizm nie spalał własnego białka), -mało włókna, -duża ilość płynów, -tłuszcze roślinne
III. Zespół nerczycowy Albuminy w moczu powodują spadek ciśnienia onkotycznego co powoduje ucieczkę wody do tkanek i obrzęki. Rośnie wchłanianie zwrotne Na. -podawać białko wysoko wartościowe, -jak najmniej Na, -dużo węglowodanów, -do minimum ograniczyć tłuszcz, -ograniczona podaż płynów
17. Kamica moczowa u psów i kotów – diet i jej rola- Dieta zależy od rodzaju kamicy, ale należy podawać dużo płynów co zapobiega tworzeniu się kamicy.
a) Kamica moczanowa -unikać pokarmów które są żródłem kwasu moczowego, -unikamy białka ( puryn, dużych dawek mięsa, ryb i podrobów), -stosować ( potrawy mączne, warzywa, mleczne, duża ilość wody z dwutlenkiem sodu)
b) Kamica wapniowa -związana z nadmiernym wydalaniem soli wapnia z moczem, -ograniczyć ( podaż wapnia w paszy), -podawać ( pasze bogate w Mg, vit B6 bo zmniejsza wchłanianie Ca), -wykluczyć pasze z dużą ilością białka np. mleko, sery, mięso
c)Kamica fosforanowa-pH moczu musi być kwaśne, -stosujemy dietę białkowo-tłuszczową z dużą ilością vit C, ograniczamy jarzyny i owoce
d) Kamica cysteinowa-niskobiałkowa, -zmniejszyć podaż białka, -wykluczyć białko zwierzęce
18. Dieta przy cukrzycy, mięśniochwcie porażennym i PDM
CUKRZYCA
- podawanie polisacharydów – skrobia, włókno strawne 50% żródła energii
- celowa eliminacja cukrów prostych np. glukozy z diety
- ograniczenie ilości tłuszczów w diecie poniżej 20% energii całkowitej
- białko stanowi równowartość 14-30% energii całkowitej
Karma gotowa Pedigree, Watchem Veterinarium. Ze względu na węglowodany wskazany jest chleb, kasze, makaron, kukurydza, ziemniaki, mleko. Duża ilość włóknika w paszy zwalnia tępo tworzenia i wchłaniania prostych substancji pokarmowych
MIĘŚNIOCHWAT PORAŻENNY
- dieta podstawowa bogato lub średnio-białkowa (zależy od nasilenia), nisko-węglowodanowa (bez ziarna, śruty, ziemniaków, melasy), bogato-witaminowa (B1, C, E) i bogato-mineralna (selen) oraz bogato-wodna – pojenie do woli
PDM
- należy uzupełniać dietę zwierząt karmionych roślinami rosnącymi na glebach ubogo-selenowych poprzez dodawanie Se parenteralnie. Unikać karmienia roślinami strączkowymi, które mają mało selenu i zastępować je trawami – zielonki lub siano. Na trenach o ziemiach ubogich w Se trzeba alkalizować glebę wapnem by wzrosło przyswajanie Se przez rośliny. Podawać dobrej jakości siano, słomę, które mają większą zawartość wit E. Ograniczyć NKT z trawy i mączki rybnej i zastąpić je mlekiem.
19. Dieta i jej wpływ na owłosienie u psów i kotów
Na owłosienie mają bardzo duży wpływ : -nietolerancja pokarmowa, - alergia pokarmowa
Najczęstsze alergeny to :-barwniki, leki, substancje chemiczne, -przetwory mleka i mleko ( laktoalbuminy i laktoglobuliny), -jaja ( owoalbuminy), -mięso, ryby, -produkty zbożowe zanieczyszczone grzybami
Pasze hypoalergiczne to : ryż, mięso drobiowe, jagnięce, końskie.
Dieta eliminacyjna – zwierzęta roślinożerne : obniżyć podaż pasz treściwych, pasze bogate w karoteny, witaminy gł. vit A, biotynę.
20. Postępowanie dietetyczne podczas transportu oraz w okresach adaptacji i aklimatyzacji
Przy dłużej trwającym transporcie należy zwierzęta zaopatrzyć w paszę. Dużym zwierzętom daje się zwykle wprost na podłogę, ponieważ żłoby mogłyby spowodować obrażenia. Ze względu na ograniczony ruch zwierzętom nie podaje się pasz treściwych, aby uniknąć zaburzeń przew. pok., a tylko pasze objętościowe (trawożerne) najczęściej siano. Należy ponadto zapewnić wodę do picia, a zwłaszcza latem.
Po transporcie nie należy zwierzętom podawać innej trudno strawnej paszy, ale przez kilka dni podawać pokarm stosowany do tej pory. Należy zwierzę w powolny sposób przyswajać do nowej karmy, tak aby adaptacja nie spowodowała zaburzeń przew. pok.
21. Niedobory mikro- i makroelementów
MAKROELEMENTY -stanowią więcej niż 0,01% masy żywego organizmu , są to : Ca, Mg, Na, K, Cl, P, S
Skutki niedoboru -
Wapń i fosfor - u zwierząt rosnących krzywica ; u roślinożernych przyczyną jest niedobór fosforu przy nadmiarze wapnia, u prosiąt i szczeniąt nadmiar fosforu przy niedoborze wapnia, niedobór wit D, brak wybiegów (ruch) sprzyja zachorowaniu
- u zwierząt dorosłych łomikost, czyli zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforowej i odwapnienie kości ; atakuje głównie krowy w zaawansowanej ciąży i przy dużej laktacji, wyjątkowo psy, sprzyja temu niedobór wit D
- istnieją także zaburzenia w procesie rozmnażania i ogólne zmniejszenie wydajności zwierząt
Optymalny stosunek wapnia do fosforu w paszy powinien zmieścić się od 2:1 (jak w kościach) do 1: 2. Kury – nioski wyjątkowo 3:1 , a nawet 4:1
Zawierają pierwiastki :
Ca – rośliny motylkowe (koniczyna, lucerna), niektóre makuchy
P – otręby zbóż, suszone drożdże, makuchy
Magnez
- u krów tężyczka pastwiskowa po wyprowadzeniu zwierząt na pierwsze wypasy, na których otrzymują duże ilości wodnistej, ale stosunkowo bogatej w białko paszy. Jest to ostra reakcja organizmu na niedobór Mg , w której dominuje nadmierna pobudliwość układu nerwowego.
- przy chronicznym niedoborze dominują objawy ze strony różnych narządów wewnętrznych, w których pojawiają się ogniska zwapnienia.
- Zawartość Mg w suchej masie paszy poniżej 0,18% prowadzi do hipomagnezemii Potas niedobór nie jest znany z praktyki
objawy niedoboru doświadczalnego : zaburzenia stanu ogólnego, zmniejszone pobieranie pokarmu, osłabienie mięśni, niekiedy porażenia.
Sód
- objawia się on po dłuższym
okresie diety z niedostateczną ilością sodu ( postaci NaCl) pogorszeniem wykorzystania białek, pogorszeniem wydajności, wzrostu i rozmnażania, brakiem apetytu, zaburzeniami nerwowymi
MIKROELEMENT -w małych, śladowych ilościach w organizmie są to : Fe, Cu, Co, Mn, Zn, J, Se, Cr, Si, F, Mo. Niedobór mikroelementów może wystąpić w praktyce wtedy, gdy danego pierwiastka brak w środowisku. Dotyczy głównie zwierząt trawożernych.
Żelazo
- u zwierząt dorosłych normalnie żywionych niedobór nie występuje
- może natomiast wystąpić u niektórych zwierząt w okresie ssania (zwłaszcza prosiąt), gdyż mleko matki zawiera minimalne ilości tego pierwiastka, co nie pokrywa zapotrzebowania. Typowym objawem takiego niedoboru jest niedobarwliwa mikrocytarna niedokrwistość, spadek aktywności cytochromu C w wątrobie oraz biegunka.
Miedż
- zawartość w glebach ulega znacznym wahaniom. Dużo w śrutach poekstrakcyjnych, otrębach, sianie i zielonkach, liściach buraczanych.
- lepiej wykorzystywana w połączeniach organicznych niż w CuSo4. Nadmiar gromadzi się w wątrobie.
- Objawy niedoboru obserwowano przede wszystkim u bydła i owiec.
- w Polsce w północnych częściach kraju, szczególnie w okolicach o glebach piaszczystych lub bagnistych
- objawy niedoboru mogą dotyczyć zmian w kościach (osteoporoza)
- u jagniąt zaburzenia ze strony układu nerwowego (porażenia kończyn, niezborność ruchów), a u prosiąt przerost mięśnia sercowego
Kobalt
- są pewne obszary gdzie brak go w glebie, w tych okolicach występowały stale schorzenia przeżuwaczy o niewyjaśnionej etiologii
- w Polsce zwłaszcza na glebach piaszczystych i bagiennych
- u przeżuwaczy jest on niezbędny do syntezy wit B12 przez bakterie przedżołądków
- objawy niedoboru są nieswoiste : brak apetytu, słaby rozwój zwierząt rosnących, niedokrwistość, charłactwo,
Mangan
- bardzo rozpowszechniony w glebach, zwłaszcza gliniastych i wapiennych. Są też tereny ubogie w mangan, w Polsce są to Żuławy. W organizmie znajduje się w małych ilościach prawie we wszystkich narządach, uczynnia on wiele enzymów i bierze udział w ważnych reakcjach biochemicznych
- objawy niedoboru najczęściej u drobiu – wywołuje schorzenie zwane perosis charakteryzujące się zniekształceniem kości, skrzydeł i kręgosłupa
- u świń i cieląt zmiany w kościach kończyn
- u bydła dorosłego zaburzenia w rozrodzie
Cynk
- jest niezbędny , jest składnikiem lub aktywatorem wielu enzymów. W organizmie występuje głównie w skórze, włosach, kościach, a także w mleku i żółtku jaja kurzego
- niedobór u świń, jagniąt, cieląt i kurcząt. Dodatek kadmu powoduje zaburzenia w przemianach cynku u świń, przeżuwaczy i drobiu.
- u świń – parakeratosis (zmiany skórne oraz zmniejszenie apetytu, zahamowanie wzrostu, niekiedy biegunka i wymioty). Maciory, które przed zapłodnieniem, w okresie ciąży i laktacji otrzymywały zbyt mało cynku, a nadmiar wapnia, rodzą mniejszą ilość prosiąt i o niższej wadze, a prosięta te mogą wykazywać objawy parakeratozy
Selen
- duże wahania w glebie i roślinach. W organizmach odkłada się w białkach ustrojowych, głównie w wątrobie i nerkach. Jego antagonistą jest arsen. Wykazuje synergizm działania z wit E
- 60-80% powierzchni Polski stanowią obszary niedoborowe w selen
- schorzenia na tle niedoboru u jagniąt, cieląt, młodego bydła, żrebiąt (pokarmowa dystrofia mięśni), koni dorosłych oraz u drobiu
Jod
- rozmieszczony w środowisku nierównomiernie, większe ilości w obszarach nadmorskich, niedobór w górach i okolicach podgórskich. W Polsce niedobór na Podkarpaciu i Dolnym Śląsku
- w organizmach 20-40% całej zawartości jodu znajduje się w tarczycy, związanego z hormonami tyroksyną i trójjodotyroniną
- niedobór wywołuje powiększenie tarczycy, obniżenie jej funkcji hormonalnej, co objawia się obniżeniem poziomu przemiany materii, produkcyjności i żywotności oraz zaburzeniami płodności
Dietetyka to nauka o pokarmach i ustalaniu sposobu żywienia w zdrowiu i w chorobie.
Dieta to pokarm lub mieszanka pokarmów zjadana przez zwierzę każdego dnia.
Dietetyka jest punktem wyjścia dla lekarza weterynarii dla określenia indywidualnych potrzeb pokarmowych zwierząt, zarówno w zdrowiu jak i podczas choroby. Ma odpowiedzieć na pytanie jakie są potrzeby danego zwierzęcia i jak powinna być ułożona jego dawka pokarmowa.
Najczęstrzą przyczyną chorób są błędy żywieniowe. U koni zespół bóli morzyskowych, u krów kwasica żwacza, u zwierząt towarzyszących wymioty, biegunki, choroby trzustki i wątroby.
Psy juniory, średnie lub starsze powinny być żywione zupełnie inaczej.
Należy dbać o utrzymanie optymalnej masy ciała.
Dieta adresowana do zwierząt zdrowych. -przeprowadzenie zwierząt przez wiek juniora, wiek średni oraz wiek seniora. Chodzi o jak najdłuższe utrzymanie zdrowia. Są też sytuacje wyjątkowe:
-odsadzenie – odstawienie od matek 6-8tyg
-adaptacja u właściciela
-transport, przejazd, wyjazd na wakacje
-wystawy, pokazy zwierząt.
U małych zwierząt zdrowych okres żywienia dzielimy na trzy okresy:
1) junior – od 6-8 tyg do ukończenia wzrostu somatycznego 1-2lata. Błędy w żywieniu juniorów odbijają się na przyszłym życiu. Zwierzę składa się z tego co je
2) adult od 1-2 lat do 7 lat
3) senior od 7 lat.
Karmy dla psów junior, adult i senior różnią się bilansem składników przekładających się na energię oraz różnych dodatków.
Dietetyka w warunkach choroby. dieta spełnia rolę terapeutyczną. Można dodać do niej wiele składników terapeutycznych np w chorobach serca: L-karnityna, potas, kwasy Omega 3 itd.
-żywienie przymusowe (dojelitowe)
-żywienie sztuczne (pozajelitowe) – dożylne, dootrzewnowe, doszpikowe
Zasady żywienia w sytuacjach szczególnych w życiu zdrowych zwierząt.
Odchowanie szczeniąt po utracie matki
Żywienie osesków przy braku mleka matki.
Sytuacje takie mają miejsce gdy występują:
>>ciężkie schorzenia samicy lub jej śmierć podczas porodu
>>bezmleczność lub ciężkie stany zapalne gruczołu mlekowego
>>trudna do opanowania złośliwość samicy w stosunku do noworodków
Żywienie osesków można prowadzieć następująco:
1)Wyszukać karmiącą samicę tego samego gatunku tzw. mamkę. Najlepiej w tym samym okresie po porodzie, w okresie wytwarzania siary. Mamki niekiedy bywają złośliwe w stosunku do obcych noworodków ale można je uspokoić np. farmakologicznie.
2)Skorzystać z przygotowanej wcześniej siary z tzw. banku siary. W hodowlach pobiera się ją wcześniej od innych samic. Przechowuje się w niewielkich porcjach 5-20ml w stanie zamrożonym. Jeżeli oseski nie dostaną siary to należy podać im w pierwszym dniu po urodzeniu odpowiednie gammaglobuliny np. Caniglobin
3)Żywienie pokarmem zastępczym. Skład pokarmu powinien być zbliżony do składu chemicznego mleka samic danego gatunku (bilans dawki). Ilość pokarmu, częstość i sposób karmienia powinny być zgodne z fizjologią danego gatunku (higiena żywienia)
Można kożystać z gotowych preparatów mlekozastępczych przygotowanych dla szczeniąt lub kociąt (typu instant). Można przygotować samodzielnie mieszanki mleczne ale należy pamiętać że mleko suk i kotek zawiera ponad dwukrotnie więcej tłuszczu oraz mniej witamin i związków mineralnych niż mleko krowie.
Receptura 1 Pełne mleko krowie zmieszać ze świerzą słodką śmietanką (2:1). Dodać glukozę lub laktozę w ilości 20g/l. Dodać zestaw witaminowy 1 tabl/l.
Receptura 2 Mleko w proszku dla dzieci (Bebiko, Humana) rozpuszczone w dwukrotnie mniejszej ilości wody niż dla dzieci.
Higiena żywienia: Szczenięta należy karmić 12 (1tyg) – 8 (2tyg) – 6 (3tyg) razy dziennie za pomocą zakraplacza lub z butelki ze smoczkiem a później łyżeczką. 1-4tyg: początkowe dawki 5-20ml w pierwszym tygodniu do 5-100ml w czwartym tygodniu (zależnie od rasy i masy ciała). Od 4 tyg: przechodzi się na karmienie kaszkami (płatki owsaiane, kukurydziane, jęczmienne, kasza manna, ryż, przygotowywane na mleku). Od 5 tyg: wprowadzać gotowane rozdrobnione mięso. Od 6 tyg: normalnie oseski są odłanczane od matek
Najczęstrze przyczyny niepowodzeń w odchowie osesków: -Niepodanie siary zwiększa podatność na zakażenia, -Niewłaściwy bilans pokarmowy sporządzonego przez człowieka pokarmu: zatrzymanie smólki, zaparcia, reakcje alergiczne, -Błędy doyczące higieny żywienia: nierwgularne karmienie, zbyt duże jednorazowe porcje ( zaburzenia trawienia), -Nieodpowiednia jakość i właściwości pokarmu zastępczego: zbyt ciepłe lub zimne, nadkwaszone mleko, niedokładnie rozpuszczone mleko w proszku, -Niewłaściwe warunki pomieszczeń dla osesków =(Temp optymalna 25-30*C, wilgotność do 80%, podłoże miękkie, brak przeciągów, spokój w trakcie karmienia, po jedzeniu komfort termiczny i psychiczny)
Moment odsadzenia Należy zasięgnąć informacji o sposobie dotychczasowego żywienia i tego sposobu żywienia nie zmieniać przez 14 dni. 1 dzień: ½ dawki zapotrzebowania, 2 – 3 dzień: ¾ dawki zapotrzebowania dobowego, od 4 dnia: 100% energii przy użyciu tych samych składników, od 7 dnia: można wprowadzać nowe składniki do diety tak aby między 7 a 14 dniem przestawić zwierzę na nasz sposób żywienia
Transport, przejazdy, wystawy -Dwa dni przed wyjazdem: o ⅓ dawki mniej niż karmimy, -Dzień przed wyjazdem: normalnie, -Dzień wyjazdu: ½ dawki + nieograniczona ilość wody (przystanek co 2h), -Dzień po przyjeździe: ¾ dawki, -Drugiego dnia po przyjeździe: 100% dawki
Zasady postępowania dietetycznego obowiązują i w zdrowiu i w chorobie.
1)ustalić zapotrzebowanie energetyczne zwierzęcia (na podstawie płci, rasy, wieku, stanu fizjologicznego, stopnia aktywności)
-Jest punktem wyjścia. Pokarm ma za zadanie dostarczanie energii. Energia dostarczana z zewnątrz musi równać się energii wykorzystanej. Muszą być zapewnione wszystkie potrzeby energetyczne i utrzymanie optymalnej masy ciała. Energia jest potrzebna do: ruchu, fizjologii, wytwarzania ciepła, budowy, wzrostu, rozwoju i odporności.
-Energa z zewnątrz trafia w postaci składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany) Jeżeli dowóz energii jest większy niż zapotrzebowanie to jej nadmiar będzie się odkładał w postaci substancji zapasowych – otyłość.
-Jeżeli zapotrzebowanie jest większe niż dowóz energii to dochodzi do zaniku glikogenu mięśniowego, wątrobowego, do zaniku mięśni, upośledzenia fizjologii i odporności, do choroby.
-Musi być zapewniony znak równości między energią dostarczaną a zużywaną.
| Waga (kg) | Wiek średni kcal/dzień | Ciąża kcal/dzień |
|---|---|---|
| 2,5 | 200 | 340 |
| 3,0 | 240 | 410 |
| 3,5 | 280 | 480 |
| 4,0 | 320 | 544 |
| 4,5 | 360 | 610 |
| 5,0 | 400 | 680 |
Psy Koty
| Psy Waga kg | Wiek średni kcal/dzień | Ciąża kcal/dzień |
|---|---|---|
| 5 | 412 | 618 |
| 10 | 760 | 1140 |
| 15 | 1080 | 1626 |
| 20 | 1400 | 2095 |
| 25 | 1700 | 2550 |
| 30 | 2000 | 2990 |
| 35 | 2280 | 3430 |
| 40 | 2570 | 3850 |
| 50 | 3130 | 4700 |
2)ustalić procentowy skład poszczególnych składników pokarmowych, związków mineralnych i witamin
-Bilans poszczególnych składników pokarmowych zależy od gatunku zwierząt.
-Psy – przewód pokarmowy podczas ewolucji przystosował się do trawienia pokarmów roślinnych i są to zwierzęta wszystkożerne. Psy są w stanie produkować enzymy trawiące węglowodany.
-Koty – są mięsożerne. Nie są w stanie trawić laktozy (mleka) oraz innych węglowodanów.
| Psy | Koty | |
|---|---|---|
| Dorosłe | Młode | |
| Białko | 20% | 25% |
| Węglowodany | Do 65% | Do 33% |
| Tłuszcze | 5-10% | 10-20% |
| Składniki mineralne | 2-3% | |
| Witaminy | 0,2-0,3% |
Zapotrzebowanie bytowe na podstawowe składniki pokarmowe w g/kg m.c
| Psy dorosłe | Psy młode | Koty dorosłe | Koty młode | |
|---|---|---|---|---|
| Białko | 4,5 | 9 | 6,5 | 10 |
| Węglowodany | 7 | 12 | 3,5 | 3,5 |
| Tłuszcze | 1,3 | 2,6 | 2,3 | 2,3 |
| Woda | 35 | 80 | 32 | 75 |
Te proporcje trzeba zachowywać w warunkach zdrowia a bilans ten ulegnie zmianie w każej chorobie.
1)wybrać system żywienia:
---karmy gotowe – kupiona sucha karma jest tylko surowcem do przygotowywania pokarmu dla zwierzęcia. Metodę żywienia należy dostosować do warunków w jakich pies żyje. Karmy gotowe w postaci karm bytowych(zbilansowane, adresowane dla zwierząt zdrowych) oraz diet leczniczych (dla zwierząt chorych). Białko najwyższej jakości, węglowodany – ziarna zbóż, tapioka, tłuszcze – z odpowiednim stosunkiem kwasów nasyconych do nienasyconych oraz omega-3 do omega-6.
---karmy przygotowywane samodzielnie
---diety kombinowane
2)ustalić sposób realizacji żywienia
---Jakość pokarmu (strawność, konsystencja, smak, zapach) Smaki koduje się w pierwzszych miesiącach życia dlatego też w tych miesiącach należy podawać różnorodny pokarm. Konsystencja: posiłek pachnący, miękki, ciepły. Zalewać karmę gotową ciepłą wodą.
---liczba posiłków( psy od 1 do 5, koty 15-20 w ciągu dnia)
---pory karmienia – zawsze te same pory karmienia
Higiena żywienia
>>Regularność – bardzo istotne aby pora jedzenia była taka sama. Pies ma bardzo rozwinięte odruchy: o danych porach wydziela soki trawienne. Jeżeli karmimy raz dziennie to najlepiej o 10-11 rano. Pokarm nie powinien zalegać: 15 minut dla psa, 45 minut dla kota. Potem miskę zabieramy.
--Dla zwierząt gospodarskich zasada pustego-pełniego koryta: dozuje się dawkę w zależności od tego ile zwierzę je, ma zjeść wszystko.
>>>Konsystencja – pies przyzwyczaja się do danej konsystencji. Powinna być papkowata, wtedy pies nie wybiera lepszych kęsów.
>>>Pokarm wprowadzać powoli i stopniowo, u przeżuwaczy adaptacja trwa nawet 2msc
>>>Pokarm powinien być wieloskładnikowy: wiele rodzajów mięsa, tłuszczów i węglowodanów. Surowe mięso jest bardziej wartościowe biologicznie ale truydniej strawne. Drób i ryby są bardziej bezpieczne: alergie, pasożyty itd., łatwiej strawne.
Zasady żywienia zwięrząt chorych
1)Głodówka lub półgłodówka
2)Żywienie sztuczne
3)Żywienie dietetyczne z reguły produktami: -łatwostrawnymi, -rozdrobnionymi, -przetworzonymi, -odciążonymi termicznie i chemicznie, -smakowitymi, -zasobnymi w substancje biologicznie czynne
4)Podaż pokarmu: -w małych porcjach, -w krótkich odstępach czasu, -
5)Uzależnienie żywienia od: -rodzaju schorzenia, -stanu ogólnego zwierzęcia, -gatunku i stanu fizjologicznego zwierzęcia ,-osobniczych przyzwyczajeń żywieniowych.
Żywienie sztuczne – gdy zwierze przez dłuższy czas nie chce jeść lub nie może pobierać pokarmu (choroby gardła np. porażenie, niedrożności p.pok, zabiegi na jelitach itp)
Drogi podawania:
1)doustna – pipetą, łyżeczką, strzykawką, butelką
Podajemy normalną karmę ale bardziej skondensowaną i smakowitą. Zawsze do kieszonki policzkowej aby pies mógł połknąć i nie zachłysnąć się. U świń podajemy na język pokarm lepki np. zmieszany z miodem lub powidłami. U krowy butelką do kieszonki policzkowej, nie można chwytać za język bo zwierze nie może połykać. U konia łatwo dochodzi do zachłyśnięcia.
2)sondą do żołądka lub przedżołądków
Podajemy karmę skondensowaną, rozdrobnioną i znacznie uwodnioną
3)doprostniczo w formie lewatywy odżywczej
Z prostnicy składniki wchłaniane są bardzo szybko ale metoda ta jest trudna i kłopotliwa. Trzeba prostnicę najpierw wypłukać, płyn musi być w małej ilości i w temp. zbliżonej do temp. ciała. Podajemy wywary, kleiki złożone z prostych i lekkostrawnych składników: elektrolity, cukry proste, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.
4)dootrzewnowo w postaci iniekcji lub wlewu
Bardzo szybko się resorbuje, można podać więcej niż podskórnie czy domięśniowo. Trzeba uważać aby nie nakłuć jelita. Roztwory elektrolitów i cukrów prostych.
5)dożylnie w postaci wlewu kroplowego
Stężenie może być duże. Podajemy roztwory elektrolitów i cukrów prostych a także aminokwasy, peptydy, witaminy. Dawki dobowe podaży i.v. Psy i koty 10-30ml/kg, Cielęta, małe przeżuwacze 10-20ml/kg, Duże zwierzęta 5-10 ml/kg, Dzielone na 2-5 dawek
6)podskórnie w postaci iniekcji
Najprostrze wykonanie ale są ograniczenia co do objętości i co do stężenia. Roztwory elektrolitów i cukrów prostych.
Żywienie w chorobach przewodu pokarmowego
1)podstawowe zaburzenia: -zaburzenia motoryki i sekrecji, -upośledzenie trawienia i absorpcji, -wzmożone produkcja gazów i substancji toksycznych, -rozwój zapalenia błony śluzowej
2)wymagane właściwości pasz i pokarmów: -łatwo strawne, łatwo przyswajalne, -bogate w składniki pokarmowe, -regulujące motorykę i sekrecję, -ograniczające produkcję gazów i toksyn, -osłaniające błonę śluzową lub działające ściągająco.
Dieta w chorobach przewodu pokarmowego: ograniczona ilość łatwostrawnego białka, wskazane dodatki aminokwasów, przetworzone węglowodany złożone (skrobia, strawne włókno), zwiększona zawartość fruktooligosacharydów, zmniejszona ilość tłuszczu z dużym udziałem nienasyconych kwasów tłuszczowych, dodatki witamin B, C i soli mineralnych, dodatki substancji lub ziół stymulujących apetyt
Postać i sposób podawania pokarmów w chorobach przewodu pokarmowego: -przetworzone (gotowane, prażone), -rozdrobnione (półpłynne lub suche), -podawane często w małych ilościach
Dieta w chorobach jamy ustnej, przełyku i gardła: -półpłynna, papkowata lub miękka i dobrze rozdrobniona, -odciążona chemicznie i termicznie
Mięsożerne: zupy mleczne, kasza manna, kleik ryżowy, płatki zbożowe, słabe buliony mięsne, surowe jaja, posiekane lub mielone mięso, sok z marchwi. Do płukania: napar z rumianku, NaCl, woda z octem.
Roślinożerne: pójła z naparu siemienia i otrąb przennych przetworzone (gotowane, parowane), okopowe, świerze wysłodki, zielonki z młodych traw, miękkie i zwilżone siano.
Świnie: krupnik jęczmienny lub owsiany, odwar siemienia lnianego z otrębami, mleko, gotowane i rozdrobnione ziemniaki
Dieta przy zapaleniu żołądka i jelit u mięsożernych1)głodówka 1-2 dni, 2)dieta półgłodowa (kleik ryżowy, płatki zbożowe, buliony mięsne, żółtko jaj), 3)napary herbaty i ziół działające ściągająco i odkażająco, 4)gotowe diaty przemysłowe
Przedżołądki
Oseski funkcjonują na żołądku trawiennym a osobniki dorosłe na przedłołądkach 10 razy większych niż trawieniec.
Mikroorganizmy – ok 5kg w przedżołądkach, jako źródło białka zwierzęcego, przetwarzają celulozę. Zasiedlanie przedżołądków przez mikroorganizmy podczas ssania mleka przez cielę.
pH=6,2-6,8, ciśnienie osmotyczne 200-250mmol/l
Spadek pH i wzrost ciśnienia zabija wymoczki
Dieta w chorobach przedżołądków 1)głodówka przez 1-2 dni z wolnym dostępem do wody, 2)dieta półgłodowa przez 1-4 dni: dobre siano podawane często w małych ilościach, pójło z siemienia lnianego i otrąb, małe ilości okopowych (marchew, buraki), 3)w okresie rekonwalescencji pasze jak wyżej w zwiększonej ilości z dodatkami stymulującymi apetyt (sole, zioła goryczkowe)
Dieta w przewlekłej niewydolności wątroby: -podwyższona smakowitość pokarmów, -zwykle zmniejszona zawartość łatwostrawnego i dobrej jakości białka, -zwiększony udział węglowodanów złożonych (skrobia, strawne włókno), -ograniczona ilość tłuszczów ze zwiększonym udziałem NKT, -podwyższona zawartość witamin (A, B12, C, K), -ograniczone do minimum obciążenia chemiczne (zmniejszona podaż Cu)
Dieta w zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki u mięsożernych: -głodówka 1-3 dni i żywienie pozajelitowe (glukoza, elektrolity), -dieta niskotłuszczowa (5%) z przewagą NKT, -zwiększona podaż łatwostrawnego białka, -normalna podaż węglowodanów z ograniczeniemc cukrów prostych, -dieta małoresztkowa
Dieta w przewlekłej niewydolności nerek
| Postać choroby | Mocznik mg/dl | Kreatynina mg/dl | Białko w diacie |
|---|---|---|---|
| Lekka | 70-140 | 2,5-3,5 | 12-18% |
| Ciężka | >140 | >3,5 | 8-12% |
1)dobra jakość i ograniczona podaż białka (do granicy minimalnego zapotrzebowania). Podaż białka w zależności od stopnia zaawansowania niewydolności.
2)zwiększona podaż węglowodanów złożonych (skrobia, strawne włókno)
3)odpowiednia jakość tłuszczów (zwiększony udział NKT z 1:20 do 1:5)
4)ograniczona podaż fosforu i NaCl
5)zwiększona podaż witamin B, C, D
6)wprowadzenie pokarmów stymulujących apetyt
7)stały dostęp do wody i preferencja pokarmów znacznie uwodnionych.
Zalecane pokarmy w przewlekłej niewydolności nerek: -bułka przenna, kukurydza, ryż biały, marchew, cykoria, wysłodki buraczane, soki owocowe, -mięso drobiu, chude ryby, jaja, soja, siemię lniane, olej słonecznikowy, olej rybi, -włókno surowe odciąża nerki, wiąże pewne toksyny białkowe, rozwijają się bakterie i toksyny są wydalane z kałem
Dieta w kamicach moczowych:
1)ograniczona podaż białka ze zwiększeniem udziału mleka i jaj
2)właściwy stosunek i ogranicznie podaży P, Mg i Ca
3)zwiększona podaż węglowodanów ze znacznym udziałem strawnego włókna (fruktooligosacharydy, wysłodki buraczane)
4)chlorek amonu NH4Cl 0,5g/10kg/dzień. Dla zakwaszenia moczu 2-3gNaCl/10kgmc/dzień – dodatek stymulujący diurezę
5)stały dostęp do wody
Kontrolować pH moczu, powinno być ok 5. U jagniąt i cieląt łatwo wywołać kamicę przez zwiększoną podaż otrąb i zmniejszoną podaż wody. Powstają kamienie wapniowo-magnezowe. Podaje się 1% NH4Cl i 4% NaCl w paszy treściwej.
Kamice w odczynie kwaśnym – mocz należy alkalizować np sodą (dwuwęglanem sodu) 0,5-1g/10kg m.c/dzień
Ketoza zwierząt trawożernych:
Głównie u mlecznych krów, u zwierząt wysokoprodukcyjnych w początkowym okresie laktacji. W okresie poporodowym mamy deficyt węglowodanów, deficyt glukozy. Następuje mobilizacja tłuszczu i zatrzymanie przemiany kwasów tłuszczowych na etapie związków ketonowych. Dieta:
1)zwiększyć podaż węglowodanów złożonych gł. skrobii (śruty zbożowe) i strawnego włókna (siano)
2)ograniczyć podaż białka (młode zielonki, śruty poekstrakcyjne)
3)wyłączyć pasze ketogenne (złej jakości kiszonki, buraki cukrowe)
4)wyłączyć pasze mlekogenne o niskiej wartości odżywczej (zrzynki buraków, wywar ziemniaczany)
Cukrzyca mięsożernych
Przy braku insuliny zwiększona glukogeneza, wykorzystanie glukozy jest ograniczone. Normalnie 70-100mg/100ml glukozy. Wzrasta ciśnienie osmotyczne, poliuria, polidipsja.Dieta:
1)bogatobiałkowa (chude mięso, twarogi)
2)niskowęglowodanowa z dużym ograniczeniem mono i dwucukrów (glukoza, sacharoza)
3)umiarkowanie niskotłuszczowa z przewagą tłuszczów wielonienasyconych
4)umiarkowanie bogatoresztkowa ze znacznym udziałem strawnego włókna (warzywa, wysłodki buraczane)
5)zasobna lub z dodatkiem witamin A, E, B
Mięśniochwat porażenny koni.
Gromadzi się glikogen (intensywne karmienie, zwierzę stoi), nagle zwierze zaczyna pracować i rozpada się glikogen. Dieta:
1)zmniejszyć podaż węglowodanów, uzależnić od wysiłku fizycznego
2)zwiększyć podaż białka (otręby, młode zielonki)
3)wprowadzić dodatki witaminowe( B1, B6, B12, E) i mineralne (Se)
4)odpowiednio dozować ruch (codzienny i umiarkowany w okresie rekonwalescencji i profilaktycznie)
Dieta w chorobach układu krążenia
W zależności od wyjściowej wagi ciała początkowo dążymy do zoptymalizowania wagi ciała.
| Zdrowie | Choroby krążenia | |
|---|---|---|
| Białko | 20-25% | 25-28% wysokiej jakości, gotowane, rozdrobnione, jaja, sery, chude mięso |
| Tłuszcze | 5-10% | Tak jak jest lub więcej – bogate w kwasy omega3 i omega6 (przeciwdziałają tworzeniu cytokin, są bezpieczniejsze), tłuszcz rybi |
| Węglowodany | Do 65% | Ok 60% aby było w normie: łatwostrawne, ryż, kasza, zboża |
| Dodatki mineralne | Na 0,4-044 K odpowiada za rytm pracy serca Mg – siła skurczu |
II stopień niewyd 0,2-0,22 III stopień niewyd 0,1-0,12 Monitorowanie stężeniam osłuchiwanie w kier. arytmi. Monitorujemy |
| Dodatki witaminowe | A, E, B, C | Monitorować w zal od stosowanych leków Wszystkie witaminy 2xwięcej niż w war. zdrowia |
otyłość psów i kotów
Otyłość- stan patologiczny charakteryzujący się gromadzeniem tłuszczu ponad optymalne zapotrzebowanie organizmu.
Zwierzęta towarzyszące: - nadwaga >10-15% powyżej idealnej masy ciała; - otyłość >20-30% powyżej idealnej wagi ciała
Czynniki sprzyjające otyłości:- nieodpowiednia dieta, - brak ruchu, - sterylizacja lub kastracja, - predyspozycje rasowe, - żarłoczność, - wiek
Nieodpowiednia dieta, brak ruchu:- liczba podawanych posiłków - powinno starczyć 1 dziennie; - przekąski; - resztki ze stołu; - krótkie spacery
Sterylizacja, kastracja: - po sterylizacji - spożycie energii przez 6 miesięcy powinno być zmniejszone o 30%;; - zapotrzebowanie energetyczne po owariohisterektomii jest 20 % niższe
Rasy ze skłonnością do otyłości: Labrador , Beagle ,Cairn ,Terrier ,Cocker spaniel ,Jamnik ,Basset ,Cavalier ,King Charles ,Colie
Rasy z mniejszą skłonnością do otyłości: Chart angielski ,Yorkshire terrier ,Doberman ,Chart rosyjski ,Owczarek niemiecki
Wiek i leki:- zmniejszenie tempa metabolizmu w okresie starzenia się predysponuje do nadwagi i otyłości.; - Leki przeciwdrgawkowe; - Glikokortykoidy
Konsekwencje otyłości:- długość życia, - zaburzenia endokrynowe, - dyslipidemia - ,- zaburzenia ortopedyczne,- choroba sercowo-naczyniowa oraz nadciśnienie,- zaburzenia płciowo-moczowe, - nowotwory
| zaburzenia metaboliczne | hiperlipidemia, dyslipidemia, insulinooporność, nietolerancja glukozy, zespół stłuszczenia wątroby kotów |
| endokrynopatie | nadczynność kory nadnerczy, niedoczynność tarczycy, cukrzyca, insulinoma, niedoczynność przysadki |
| choroby ortopedyczne | osteoarthritis, dyskopatie |
| choroby układu krążenia i oddechowego | zaburzenia rytmu pracy serca, nadciśnienie, zespół oddechowy psów brachycefalicznych, zapadnięcie tchawicy, porażenie krtani |
| choroby układu moczowo-płciowego | FLUTD, rak nabłonka przejściowego, ciężki poród |
| choroby nowotworowe | nowotwór gruczołu mlekowego |
| zaburzenia czynnościowe | |
Adipokiny - potęgują konsekwencje otyłości
- biała tkanka tłuszczowa jest narządem endokrynnym, wydzielającym modulatory białkowe zwane adipokinami : leptyna, adiponektyna, rezystyna, czynnik martwicy guza alfa, interferon gamma, inhibitor aktywatora plazminogenu.....
- Pełnią funkcje: endokrynne, autokrynne, parakrynne, regulują równowagę energetyczną, czynność immunologiczną, angiogenezę, metabolizm glukozy i lipidów, hemostaza
- poziom adipokin prozapalnych wydzielanych przez białą tkankę tłuszczową wzrasta wraz ze wzrostem tej tkanki
- otyłość można traktować jako pzewlekły stan zapalny
- wzrost ekspresji genów adipokin prozapalnych
Test oceny sylwetki:
1/5 Wychudzony = waga przynajmniej o 20% (koty o 40%) poniżej wagi optymalnej:
Kości widoczne z odległości (żebra, wyrostki kolczyste, kości miednicy) Kości leżą bezpośrednio pod skórą Słabe umięśnienie Brak tkanki tłuszczowej
2/5 Szczupły = waga od 10 do 20% (koty 20 do 30 %) mniejsza niż optymalna:
Kości mogą być dostrzegalne ale rzadko widoczne z odległ. Wyraźne wcięcie w talii oraz wysoka linia brzucha Kości są łatwo wyczuwalne Słabe umięśnienie Niewielka ilość tkanki tłuszczowej
3/5 Optymalna = optymalna masa ciała:
Kości niewidoczne z odległości Kości wyczuwalne podczas omacywania z minimalną ilością tkanki tłuszczowej nad żebrami Talia i fałd brzuszny wyraźne Dobre umięśnienie Minim.il. tłuszczu brzusznego
4/5 Nadwaga = waga od 10 do 20% (koty od 20 do 30%) większa od optymalnej:
Kości z trudem wyczuwalne, brak możliwości policzenia żeber Talia oraz fałd brzuszny trudne do wyróżnienia Obecny tłuszcz brzuszny
5/5 Otyłość = waga przynajmniej o 20% (koty o 40%) większa od wagi optymalnej:
Kości niewyczuwalne, znaczne otłuszczenie Talia i fałd brzuszny niewidoczne Znaczna ilość tłuszczu brzusznego
Przyczyny przekarmiania:- poziom aktywności jest mniejszy niż 1 godzina\dziennie, - zwiększone zapotrzebowanie energetyczne pojawia się u psów bardzo aktywnoch
Wpływ ilości energii w diacie na długość życia: - karmienie do wloi BCS 6,8\9- 11,2 lat, - Ograniczone BCS 4.5\9 - 13 lat
Zapobieganie otyłości - zrozumienie informacji żywieniowych, - przyczyny nadmiernego pobierania energii z pokarmem
Leczenie otyłości -dieta, -aktywność fizyczna, -zmiana stylu życia, --leki
Obliczyć ilość pokarmu na dzień i podawać go w kliku porcjach -właściciel musi ważyć karmę, --zalecić przekąski np.marchewka, które mogą być podawane w ciągu dnia i skalkulować ich wartość energetyczna i zredukować odpowiednio ilość karmy
Program chudnięcia
-stopniowa modyfikacja diety
-wspieranie właściciela : *modyfikacja zachowań w rodzinie, *dać realne cele do osiągniecia, zapisać je, *docenić sukcesy konkurs zdjęć wykresy wagi, *być dostępnym pozwolić na specjalne okazje, aleje kontrolować np. Boże Narodzenie, *umówić się na okresowa wizytę kontrolna, *dać materiały do czytania
-utrzymać stały ,kontakt z właścicielem : *kontrola wagi, co 2 tygodnie, *WYKRESY WAGI, *zmniejszenie ilości pożywienia, o 10% jeżeli nie ma zmniejszenia wagi
-kiedy osiągnie się zamierzona wagę: *nagroda
-zużycie energii jest często przeszacowane :*bieganie z szybkością ok. 6-7 km/h 7kcal/min (210 kcal/30 min), *odpoczynek 1,5 kcal/min (2160 kcal/dzień), *pamiętajmy pies aktywny to nie taki, co chodzi na spacer 2x dziennie, co 30 min, *unikać kompresji energii, gdy rozpoczynamy program chudnięcia
-regularny program ćwiczeń min 30 min dziennie: *program ćwiczeń musi być dostosowany do indywidualnych możliwości fizycznych i zdrowotnych pacjent (atropatie, zaburzenia układu krążenia, otyłość dużego stopnia)
Modyfikacje przyzwyczajeń
Właściciel -zrozumienie ze otyłość jest problemem, -motywacja, -elastyczność i dostosowanie się do wymagań, -przerwać negatywne zachowania żywienia
Zwierzę -zaburzenie kontroli apetytu
Naprawa -kontrolowanie zebrania przy stole, -zmiana nawyków psa/kota, -zrównoważyć apetyt z sytością
Utrzymanie określonej wagi
-dieta niskokaloryczna: *podawać ilość, która zapewni odp. podaż energii
-normalna dieta
Podsumowanie: -najczęściej spotykana forma złego odżywiania, -ważne pole do badan, -właściciele przekonani do programu odchudzania mogą efektywnie zwalczać otyłość przy pomocy diet niskokalorycznych, -wskazówki od lekarza wet są niezbędne, -cierpliwość czasami może to zając lata zanim osiągnie się prawidłowa wagę
ZDROWE ZYWIENIE SZCZENIAT
Suka w ciąży: -prawidłowe żywienie, -w drugiej połowie ciąży stopniowo zwiększać il pok., -suka nie powinna przybrać na wadze więcej nic 25% wagi wyjściowej, -w ostatnim tyg. zapotrzebowanie wzrasta 2.5 raza w stosunku przed ciąża
Poród: -zapasy wapnia, -zwiększone zapotrzebowanie na energie, -odruch ssania u szczenią
1-3 tydzień: -wyłącznie mleko matki, -szczeniaki jedzą i spija, -przybierają 10% swojego ciężaru dziennie
3-6 tydzień (okres odsadzania): -papka 1cz. suchej karmy z 3 cz. wody lub 2 cz karmy puszkowej i 1 cz wody, -stopniowo eliminujemy wodę, -pożywienie powinno zawierać wysokowartościowe białka (25-30%) i odłów ił energii (min 450 kcal/100g suchej masy), -od 6 tyg. stały pokarm i świeża woda
6 tydzień - 6 msc: -należy podawać pokarm o zrównoważonej il energii w stosunku do potrzeb szczeniaka, -zawartość wapnia powinna wynosić 3 g na każde spożywane 100 kcal, -pokarm na początku podajemy 3 razy dziennie a od 6 msc podawać 2x dziennie, -stosunek ca do fosforu
ZDROWE ZYWIENIE KOCIAT
Kotka w ciąży: -od 2 tygodnia ciąży należy stopniowo zwiększyć dawkę pokarmowa kotki i 25-50%, -składniki pokarmowe powinny być najwyższej, jakości
Poród: -zapotrzebowanie energetyczne kotki w okresie laktacji może być 3-4 razy wyższe nic normalnie, -stały dostęp do świeżej wody, -do pokarmu powinno dodawać się szczyptę calcium carbonicum kreda oczyszczona ok 3x w tygodniu
1-4 tyg.: -głownie mleko matki są mocno i aktywnie, -przyrosty m.c 10-15 g/doba, -w 4 tyg. podwajają masę urodzeniowa
4 tydzień- 6 msc: -ok 4 tyg. pokarm kotki zaczynają spożywać, -papka 1 cz suchej karmy z 3 cz mleka lub 2 cz karmy puszkowej z 1 cz wody, - w 12 tyg zapotrzebowanie na energie 3 krotne
Dieta domowa czy karma komercyjna
-diety powinny być komponowane ze skladników najwyższej jakości i wysokiej wartości odżywczej
-skomponowanie diety domowej jest trudniejsze, bo należy zbilansować składniki dobre domowa ma korzystniejszy wpływ na org
dieta dla szczeniąt powinna się charakter energia met na poziomie 3,9 kcal/g
psy miniaturowe i małe codzienna dieta 260 kcal/kg w okr 4-5tyg a potem 200 kcal/kg
rasy duże i średnie 335 kcal/kg a następnie 250 kcal/kg
olbrzymie w pierwszych 8 msc 370kcal/kg a potem 300 kcal/kg w ok 15 msc
Koty: 8 tyg. życia 250 kcal/kg, 3msc 220, 6 msc 135,10msc 80 kcal/kg
Białko min zapotrzebowanie u rosnących kotów 240 g/kg s.m lub 293 g/mj
Odchów szczeniąt kociąt osieroconych: -odpowiednie środowisko bytowania, -właściwa il i jakość składników odżywczych, -odpowiedni plan dnia posiłki sen pielęgnacja cw fizyczne, bodźce stym oddawanie kału i moczu.,
-karmienie: *mamka zastępcza, *pokarm zastępczy komercyjny mleko zastępczy (najbardziej zbliżony do mleka matki), zawierają 4,2-5,2 kJ energii metabolicznej na ml pord, *potrzeby energ w okresie ssania
Preparat mleko zastępczy dla szczeniąt: 120 ml krowiego lub koziego mleka, 120ml wody, 2-4 żółtka , 1-2 łyżeczki oleju roślinnego, 1000 mg węglanu wapnia
Dla kociąt: 90 ml mleka skondensowanego, 90ml wody, 120 ml jogurtu maturalnego ( nie niskotluszcz), 3 duże lub 4 małe żółtka jaja kurzego
Cele prawidłowej diety: =Zatrzymanie bądź spowolnienie utraty masy ciała, -Zapewnienie odpowiedniego poziomu żywienia aby umożliwić szybkie gojenie się ran i odpowiednie działanie układu odpornościowego, -Zmniejszenie ryzyka zakażeń oraz sepsy , -Skrócenie czasu hospitalizacji, -Skrócenie czasu powrotu zwierzęcia do formy przed chorobą.
Aby dobrze ustalić dietę należy wziąć pod uwagę: : -Waga konia –w czasie hospitalizacji ważymy konie codziennie, - Body condition score BCS (1-10), -Historia żywienia , -Badanie biochemiczne surowicy
Waga: Taśma do mierzenia koni, Waga
Ocena BCS: wychudzony:1-3 stopnie, widoczne guzy ramienne, guzy krzyżowe i siedzeniowe, widoczna głowa ogona;; -Idealny: 4-6 stopni, lekko widoczne żebra, wytrzyma głodówkę b28-72h bez komplikacji metabolicznych;; -Gruby: 7-9stopni, otłuszczony, krótka głodówka może doprowadzić do hiperglicerinemii, stłuszczenia wątroby, anoreksji
Historia żywienia: --Co koń otrzymuje na stałe do jedzenia, -W jakiej ilości, -W jakich odstępach czasu,Wszystkie dodatki, -Sposób pobierania karmy przez konia(czy np. zostawia coś)
Badanie biochemiczne surowicy: -Poziom lipidów,- ,Metabolizm glukozy, -Elektrolity,-Poziom białka całkowitego,-Poziom mocznika,-Poziom Ca,-Poziom Mg
Cele prawidłowego żywienia: Utrzymanie zdrowia konia na takim poziomie, który pozwala na właściwe jego użytkowanie
Zasady żywienia
1. Systematyczność
2. Odpowiednia dawka, w zależności od: -wieku, -stanu fizjologicznego, -sposobu użytkowania
3.Odpowiednia jakość : Ilość energii przyjmowanej z paszą musi równoważyć straty, -Częste, małe dawki (3-4x dz.), -Odpoczynek konia (ok. 1h) przed i po karmieniu, -Zachowanie odpowiednich proporcji między paszami objętościowymi a treściwymi.; lekka praca=2:1, średnio ciężka=1:1, ciężka=1:2;; Stały dostęp do wody
Systematyczność: - układ pokarmowy konia jest przystosowany do pobierania małych ilości a częstych paszy., -Karmienia w warunkach stajennych, powinny być rozłożone w ciągu doby na równe, regularne i nie zbyt długie odstępy czasu.- Pasza powinna być zadawana 3-4razy dziennie .
Rodzaje pasz : Pasza objętościowa soczysta, Pasza objętościowa sucha, Pasze treściwe –ziarna zbóż, Pasze treściwe-przemysłowe, Dodatki mineralno-witaminowe
>>>>Pasze objętościowe soczyste
>Zielonki: -trawa pastwiskowa, (kończyna, lucerna, esparceta, rajgras), -kiszonki: odpowiednio zakiszone trawa pastwiskowa lub rośliny motylkowe
>Rośliny okopowe: marchew, buraki cukrowe
>>>>Pasze objętościowe suche
-Siano łąkowe z traw mieszanych (kończyna, lucerna, esparceta, rajgras). Prawidłowo wysuszone siano zawiera ok. 17% wody. Łąki koszone są zazwyczaj dwa razy w roku.Pierwszy zbiór: siano właściwe zawierające kwiaty i nasiona. Drugi zbiór: tzw. pokos, siano mniej wartościowe.
---Ocena siana: Przy ocenie bierzemy pod uwagę przede wszystkim kolor. Siano powinno być zielone, świadczy to o najbardziej korzystnym momencie zbioru.; Zapach: charakterystyczny, brak zapachu świadczy o jego wypłukaniu przez nadmierne opady.; Ewentualne pylenie: zbyt późny zbiór.
Pasze objętościowe suche
>Susz: jest to siano łąkowe zawierające ok. 35% wody ,włókna są drobno pocięte na długość ok. 5cm.
>Słoma: z pszenna, żytnia, jęczmienna, owsiana.
Słoma jest jako pasza objętościowa tylko w wyjątkowych przypadkach (ściółka). Do skarmiania najczęściej używa się słomy owsianej.
>Sieczka: krótko cięta słoma żytnia, o długości ok. 1,5-3cm, dodawana bezpośrednio do paszy treściwej
Pasze treściwe-ziarna zbóż- Pasza treściwa charakteryzuje się wysoką energetycznością.
>Owies-jest to najczęściej podawane zboże koniom. Jego wartość odżywcza zależy od jakości gleby, nawożenia i warunków zbioru. Musi być suchy tzn. leżakowany co najmniej 5-6 tyg. po zbiorze. Może być skarmiany w całości lub w postaci gniecionych płatków.
Pasze treściwe-ziarna zbóż
>Jęczmień: traktowany jest jako pasza dodatkowa na zachodzie jest to często pasza podstawowa. Ma wyższą wartość energetyczną niż owies, przy równocześnie mniejszej zawartości białka i włókna surowego. Jeśli ziarna są bardzo twarde, wymaga gniecenia (śrutowania).
>Kukurydza: pasza dodatkowa, jest tucząca, bogata energetycznie. Twarde ziarna wymagające obróbki.
>siemię lniane: dodatek, podaje się przegotowane, lub zgniecione.
Pasze treściwe
>otręby pszenne: przed podaniem otrębów należy zwilżyć je wodą.
>mesz: jest to mieszanka gotowanego owsa, z wywarem z siemienia lnianego oraz otrąb w stosunku 1:1:2
Pasze treściwe-przemysłowe
>Granulaty-pełno porcjowe pasze złożone z przetworzonych zbóż, witamin oraz minerałów. Pasze te nie wymagają dodatkowych suplementów.
>Musli- pasze złożone z przetworzonych zbóż, dodatkiem suszonych owoców , siemienia lnianego i suszu.
>Mixy- mieszanki granulatów i musli.
>Preparaty zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe oraz flawonoidy.
Pasze treściwe- przemysłowe: Pasze przemysłowe oprócz podstawowych wartości odżywczych mogą być wzbogacone o pewne konkretne składniki, na których zapotrzebowanie wzrasta w zależności od użytkowania zwierzęcia. Na rynku jest wiele dostępnych pasz np. dla koni sportowych (pasze o wyższej koncentracji energii), klaczy źrebnych, klaczy karmiących, starych koni czy koni z różnymi schorzeniami.
Dodatki mineralno-witaminowe : Lizawki mineralne- przede wszystkim zawierają sól kuchenną, mogą być wzbogacane dodatkowo np. Selenem. Są one źródłem elektrolitów traconych w trakcie wysiłku (treningi, wysoka temp.).; Preparaty witaminowe w postaci mieszanek-granulatów lub proszku. Koncentraty-preparaty wspomagające, kombinacja składników wspomagających np. pracę stawów: siarczan hondroityny, glukozamina.
Przykładowa dzienna dawka żywieniowa : Koń sportowy -500kg, owies - 5-7 kg, siano - 8kg , otręby, śruta kukurydziana lub inne dodatki - 1/2 kg , witaminy - miarka (z opakowania) do owsa , marchew - (okres zimowy) 2-3 kg , świeża słoma jako ściółka
ŻYWIENIE ZWIERZĄT Z CHOROBAMI UKŁADU KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO
>> Choroby układu krążenia i układu oddechowego
Objawy główne:
1.Zespół niedotlenienia: słabość, bladość lub zasinienie błon śluzowych, obniżenie ciepłoty obwodowych części ciała, inne…
2.Zespół obrzęku płuc (niewydolność serca lewego): duszność, zmiany opukowe i osłuchowe
3.Zespół zastoju żylnego obwodowego (niewyd.serca prawego): wypełnienie żył, opóźnienie wypełn.naczyń włosowatych
>>Choroby układu krążenia i układu - oddechowego
>>Największe kliniczne problemy w czasie chorób układu oddech. i krążenia to: otyłość, (lub) wyniszczenie, duszność, nietolerancja wysiłku,, kaszel,, zmniejszenie lub utrata apetytu
Główne cele postępowania dietetycznego: 1. Przywrócić i utrzymać optymalną masę ciała, 2. Kontrolować wagę! 3. Stosować diety lecznicze ze zmodyfikowaną ilością i jakością składników pokarm.
Dieta lecznicza w chorobach płuc i serca ma na celu: - osłabianie rozwoju choroby, -zmniejszanie nasilenia objawów, -wpływa na zmniejsze- nie ilości używanych leków, -poprawia jakość życia zwierzęcia
1. Przywrócić optymalną masę ciała:
Otyłość = optymalna masa ciała zwiększona o ponad 20%, Przywrócić optymalną masę ciała! Rozwiązanie: Terapia odchudzająca wg wszystkich klasycznych zaleceń – p. wykłady dot. otyłości i terapii odchudz.
Wyniszczenie = utrata beztłuszczowej masy ciała: Przywrócić optymalną masę ciała!, Rozwiązanie: Działania poprawiające apetyt i dostarczanie większej ilości energii
2. Kontrolować masę ciała W trakcie leczenia choroby podstaw., obok rutynowej kontroli stanu zdrowia, należy
dokonywać: - Kontroli wagi ciała, -Analizy i ewentualnej korekty zaleceń dietetycznych
3. Stosowanie diety leczniczej – w chorobach układu oddechowego i krążenia: -Dieta lecznicza to produkt farmakologiczny!, -Ma inny skład ilościowy i jakościowy niż diety bytowe!, Przepisywana jest przez lek. wet. jak każdy inny lek!, -Obecnie na rynku około 5 dobrych diet leczniczych, oddecho- i kardio- logicznych
3. Stosowanie diety leczniczej – modyfikacje dla pacjentów kardio-
Energia = 1000 kcal/30 kg; Białko = 25 – 28% s.m.,
b. dobrej jakości (+ tauryna), Tłuszcze = 8 – 10% s.m.,
z dodatkiem NNKT n=3 + wit.E, Węglowodany = ok.50 % s.m., łatwostrawne
Witaminy = rozpusz. w wodzie,
grupa B, wit. C - 2 x więcej
Zw. mineralne = Na, K, Mg
Na <, K >,+,<, Mg >
Dodatki: arginina, L-karnityna, metionina, melatonina, koenzym Q 10, p/utleniacze
3. Stosowanie diety leczniczej – kardiologicznej – higiena żywienia
> Ilość posiłków, pora posiłków – możliwie dużo (4-5-6), pory stałe
> Objętość posiłków – małe objętościowo posiłki
2. Czas posiłku – wydłużony, nawet do 30 minut
3. Czas między posiłkami - nic !
4. Atrakcyjność – zwiększać, poprawiać!
Podsumowanie -Leczenie pacjenta kardiologicznego to dzisiaj kompozycja zespołu działań:
Zaleceń ruchowych
Leczenia dietetycznego – j.w.
Leczenia farmakologicznego – p. choroby wewn.
ZACHOWANIE INTEGRALNOŚCI I ODPORNOŚCI PRZEWODU POKARMOWEGO
-Zanik błony śluzowej zaczyna się po 48 godzinach braku
pokarmu
- Zanik jelit powoduje przemieszczenie bakterii
- Odpowiedź na stres zmniejsza się po 3-5 dniach głodzenia
- Przy utracie masy ciała > 20% wzrasta śmiertelność
Żywienie chorych zwierząt
1. Musi uwzględniać istniejący lub przewidywany, a odmienny od normalnego, przebieg przemiany materii chorych zwierząt.
Tym samym żywienie ma wspomagać organizm i ułatwiać powrót do zdrowia.
2. Podczas choroby należy wykorzystać wszystkie możliwości dostarczenia pokarmu do organizmu
Jakie ???
3. Formy żywienia chorych zwierząt:
Stan lekki, średni – żywienie dietetyczne
Stan średni – żywienie przymusowe
c) Stan ciężki – żywienie sztuczne
Żywienie chorych zwierząt
A. Stan lekki, średni – żywienie dietetyczne
Leczenie ambulatoryjne (ok.70%)
Pacjenci samodzielni
Możliwe u zwierząt z zachowanym i/lub osłabionym apetytem np. pacjenci błędnie żywieni lub z chorobami układowymi, w tym z chorobami układu pokarmowego
Stosujemy diety lecznicze
Wybór pacjentów potrzebujących wsparcia żywieniowego (przymusowego)
Utrata ≥ 10%masy ciała w trakcie poprzedzających 7-10 dni
Anoreksja lub wyraźny brak apetytu trwający ≥ 3 dni u kotów, ≥5-6 dni u psów
Występowanie kacheksji
Brak odpowiedniej ilości tkanki tłuszczowej lub masy mięśniowej
Pacjenci z chorobami powodującymi bezpośrednią utratę białka/energii (wysiękowe zapalenie otrzewnej/zapalenie opłucnej, szczególnie podczas drenażu)
Żywienie chorych zwierząt
B. Stan średni – żywienie przymusowe (15%)
Zwierzęta hospitalizowane
Pacjenci niesamodzielni
Zwierzęta z utratą apetytu np. choroby płuc, wątroby, nerek, stany pooperacyjne
Stosuje się:
doustne żywienie przymusowe
doprzełykowe
dożołądkowe
dojelitowe
Żywienie chorych zwierząt
B. Stan średni – żywienie przymusowe
Doustne żywienie – warunek, zachowane połykanie!
Preparaty gotowe (diety) dla gatun. i rodzaju schorzeń chorobowych
Może też być mleko, zupy mleczne, kleiki, bulion z jajkiem, wyciągi mięsno-warzywne
Odmienny skład i konsystencja ale jest energia i składniki pokarmowe
Łyżeczka, strzykawka, smoczek
Żywienie chorych zwierząt
B. Stan średni – żywienie przymusowe
Dożołądkowe żywienie – warunek, możliwe wchłanianie!
Zakładana sonda
U zw. z chorobami j. ustnej,
gardła, zaburz. świadomości
Pokarm tylko płynny lub b. rozrzedzony (diety lecznicze)
Uzupełnia deficyt wody, elektro-
litów oraz energię
Sonda nosowo-przełykowa:
krótkotrwałe wsparcie żywieniowe (7-10 dni
podajemy specjalnie przygotowane diety
używa się do podaży płynów
WADY:
Wąska średnica
Miejscowe podrażnienie nosa
Sonda przełykowo- żołądkowa:
żywienie długotrwałe
Sonda gardłowo-żołądkowa:
anoreksja, u niezdolnych do chwytania czy żucia pokarmu
żywienie o średnim czasie trwania
Zgłębnik doprzełykowy
Zgłębnik doprzełykowy
Wspomaganie żywienia zwierząt, które nie wymiotują
Idealny dla zwierząt, które wymagają szybkiego założenia (stłuszczenie wątroby, uraz)
Nie przeszkadza w jedzeniu
Powikłania występują rzadko
Może być wysunięty w dowolnym momencie
Umieszczamy na prawym lub lewym boku szyi
Zgłębnik doprzełykowy
Stosować diety półpłynne lub zagęszczane, miksowane pokarmy dla zwierząt
Przepłukać świeżym napojem gazowanym, jeżeli jest niedrożny
Zgłębnik może pozostać w miejscu przez miesiąc
Usunąć przez wyciągnięcie, rana goi się przez ziarninowanie
Zwierząta mogą zwymiotować małe i miękkie zgłębniki
Zgłębniki dożołądkowe
Przezskórny
Endoskopowo
Bez użycia endoskopu ( umieszczenie na ślepo)
Zakładany chirurgicznie
Zgłębniki dożołądkowe
Wspomaganie żywieniowe przy braku łaknienia
Ominięcie jamy ustnej gardła i przełyku
Żywienie przy przełyku olbrzymim i będącym jego skutkiem zachłystowym zapaleniem płuc
Unieruchomienie przy skręcie i rozszerzeniu żołądka lub przepuklinie rozworu przełyku
Sondy zakładane przez ścianę żołądka:
mają dość dużą średnicę
można pozostawić przez dłuższy czas (tygodnie, miesiące)
właściciel sam może podawać przez nią pokarm
Żywienie przez zgłębnik
Diety płynne lub miksowane
Objętości:
Koty: 60 ml/posiłek x 4
Psy: max. 15ml/kg
Początkowo mały posiłek rozcieńczonego pokarmu co 3 godz.
Objętość jest stopniowo zwiększana przez 4 dni
Wlew ze stałą szybkością od dawki całkowitej 5-10 ml/h i zwiększać stopniowo do 4ml/kg/h
Pierwszego dnia należy podać tylko płyny
Żywienie przez zgłębnik
Przepłukać przed i po każdym użyciu
Zabezpieczyć opatrunkiem
W przypadku nudności zmniejszyć objętość i podać znacznie wolniej
Zgłębniki pozostają w miejscu przez 7-10 dni psy, koty – 14 dni
Przetoka goi się 24-48 godz.
Żywienie przez zgłębnik- powikłania
Przeciekanie i zapalenie otrzewnej
Zapalenie tkanki łącznej, tworzenie się ropni, posocznica przy przesunięciu lub złym dopasowaniu zgłębnika
Przypadkowe usunięcie zgłębnika
Miejscowa martwica skóry
Żywienie chorych zwierząt
C. Stan ciężki – żywienie sztuczne
Gdy nie można skorzystać z drogi pokarmowej lub występują stany ze znacznym odwodnieniem
Stosuje się sztuczne odżywianie:
dożylne
doszpikowe
dootrzewnowe
podskórne
Płyny muszą być jałowe, ogrzane, podawane wolno, wymagają stałej kontroli
Żywienie chorych zwierząt
C. Stan ciężki – żywienie sztuczne
Dożylne żywienie sztuczne = wprowadzanie sterylnych roztworów bezpośrednio do krwi
Mogą to być: woda, płyny energetyczne, elektrolitowe, aminokwasy, węglowodany, NNKT, emulsje tłuszczowe, związki mineralne, witaminy
i.v. odżywianie – jest kosztowne
konieczne jest u 10-15% zwierząt
hospitalizowanych,
1%- ratuje życie
Żywienie chorych zwierząt
C. Stan ciężki – żywienie sztuczne
Dootrzewnowe żywienie sztuczne – u szczeniąt, kociąt, świnek morskich, chomików
Obowiązują te same zasady jak przy odżywianiu dożylnym
Nagły dostęp do naczyń, stan krytyczny
Do szpikowe żywienie sztuczne
Przy nagłej konieczności uzyskania dostępu do naczyń
Funkcjonalnie przypomina duże żyły centralne ale się nie zapada
Noworodki (miękkie kości), „egzotyczne” i wybrani pacjenci w stanach krytycznych
Istnieje znaczne ryzyko zakażenia, zapalenia okostnej, silnego bólu i utraty kończyny
C. Stan ciężki – żywienie sztuczne
Podskórne sztuczne odżywianie – u wszystkich gat. zwierząt towarzyszących
U zwierząt ze stopniem odwodnienia do 7%
Uzupełnić można: wodę, elektrolity, ograniczoną ilość energii
Można korzystać kilka dni do czasu samodzielnego pobierania płynów
Podaje się płyny w kilka miejsc, do 60 - 70 ml w jedno miejsce u psów dużych ras
Zasady żywienia świń
1)potrzeby pokarmowe świń zależą od kierunku i wielkości produkcji (przyrost tkanki mięśniowej lub ilość karmionych prosiąt i dzień laktacji)
2)najważniejsze warunki prawidłowego żywienia świń
--mała pojemność przewodu pokarmowego konieczność stosowania pasz o wysokiej koncentracji energii i składników pokarmowych wartość energetyczna pasz powinna wynosić 12-13 MJ energii met/kg paszy dla bardzo małych zwierząt i macior karmiących dużą ilość prosiąt koncentracja największa dla zwierząt starszych może być nieco mniejsza. Aby osiągnąć tak wysoką koncentrację energii zaleca się stosowanie dużych ilości pasz treściwych. Można uzyskać wówczas przyrosty dzienne 700-800g na dzień za cały okres tuczu (prawie jak u bydła)
wysoką wartość biologiczną białka w dawkach można osiągnąć poprzez:
1)dodatek do mieszanek i koncentratów białkowych pasz pochodzenia zwierzęcego (mączki rybne, mleko odtłuszczone w proszku)
2)stosowanie dużej ilości śruty sojowej, której skład aminokwasowy jest bardzo zbliżony do białka zwierzęcego
3)wprowadzenie w premiksach aminokwasów syntetycznych. Obecnie produkuje się i dodaje syntetyczną lizynę i metioninę.
--W bilansowaniu dawki pokarmowej dla świń ważny jest prawidłowy, zgodny z potrzebami zwierząt stosunek białka do energii, (powinien wynosić 1:10, na MJ EM- 10 g białka strawnego lub 1:13, na MJ EM – 13 g białka ogólnego) a także energii do aminokwasów limitujących: lizyny, metioniny z cystyną, treoniny i tryptofanu
--Stosunek Ca:P powinien wynosić1,2:1 (1,2)
Aby było możliwe spełnienie w/w warunków zaleca się stosowanie mieszanek przemysłowych.
Rodzaje mieszanek
1)mieszani uzupełniające (dla tuczników, macior, prosiąt), np. T1 T2. są to pasze, które uzupełniają pasze gospodarskie. Zawierają one zwykle więcej białka niż potrzebują zwierzęta. Białko zawarte w tych paszach rozcieńczane jest zwykle paszami gospodarskimi np. zbożami.
-W tzw. tradycyjnym żywieniu świń mieszankę uzupełniającą można stosować razem z zielonką ( w lecie), z okopowymi (przez cały rok) oraz ze świeżym, odtłuszczonym mlekiem. Takie zestawy podyktowane są opłacalnością produkcji, ale trzeba pamiętać, aby pasze objętościowe nie obniżały zbytnio koncentracji energii i składników pokarmowych w takich dawkach
--Tucznikom można dostarczyć tylko do 30% energii w ziemniakach, kiszonce CCM lub serwatce, do 20% w burakach i do 5 % w zielonce z młodych roślin (całego zapotrzebowania na energię)
2)mieszanki pełnoporcjowe = pełnodawkowe ( dla tuczników, macior, prosiąt np. PT1, PT2. Stanowią one jedyną paszę w żywieniu zwierząt + woda.
-Śruty zbożowe stanowią około 70% składu całej mieszanki.
3)Koncentraty białkowe- składają się z pasz wysokobiałkowych( śruty poekstrakcyjne, nasiona roślin strączkowych – łubin, bobik, drożdże, mleko odtłuszczone w proszku, mączka rybna) oraz dodatków mineralno-witaminowych. Do niektórych koncentratów dodawane są preparaty enzymatyczne i probityki. Nie zawierają śrut zbożowych. Mogą występować w nich otręby pszenne jako nośniki składników mineralnych i witamin. Koncentraty białkowe zawierają ok. 30-35% białka ogólnego strawnego. Super koncentraty ( wybiera się do nich surowce o najwyższej jakości) zawierają jeszcze więcej białka, nawet 45%. Koncentraty i super koncentraty białkowe służą do sporządzania mieszanek pełnoporcjowych i uzupełniających w gospodarstwie poprzez mieszanie ich w odpowiednich proporcjach z paszami gospodarskimi- śrutami zbożowymi i ewentualnie otrębami.
Główne surowce (materiały) paszowe do produkcji mieszanek średniobiałkowych
Zbożowe ( 60-90% ) kukurydza, pszenica, jęczmień,pszenżyto,owies,żyto,sorgo,otręby pszenne,otręby żytnie
Białkowe ( 10-30% )
ROŚLINNE : śruty poekstrakcyjne: sojowa,rzepakowa,słonecznikowa,lniana,,arachidowa,groch bobik łubin,kiełki jęczmienne (słodowe)
ZWIERZĘCE: mączka rybna,,mleko odtłuszczone ,susz,serwatka suszona,,kazeina ,drożdże pastewne
INNE (10-40% ): Susze: z zielonek,ziemniaczany,buraczany,,płatki ziemniaczane,wysłodki buraczane,nasiona rzepaku,oleje roślinne,tłuszcze zwierzęce,wytłoki rzepakowe,,melasa,koncentrat energetyczny
MINERALNO-WITAMINOWE i inne (1-5%): ,kreda pastewna,fosforan pastewny,sól pastewna,,premiksy,preparat witaminowe,aminokwasy,dodatki funkcjonalne
Graniczne udziały surowców w mieszankach pasz treściwych
1.śruty zbożowe- bez ograniczeń pszenna (tylko cena ) , żytnia 30-40% dla tuczników, 10% dla macior pszenżytnia, 50-60% dla tuczników
2.otręby- żytnie 10% dla tuczników
łącznie ze śrutą 30% dla tuczników, 10% dla macior, przen. le dla macior min 10%
3.nasiona roślin strączkowych 15-20%, bobik, groch –15%,łubin biały- 5% dla tuczników, 0% dla macior,łubin żółty- 10%
produkty żytnie + strączkowe ( substancje antyodżywcze) 20-25 % dla tuczników, dla macior nie stosuje się takiej kombinacji
4. Śruty poekstrakcyjne- do 30%śruta poekstrakcyjna sojowa, rzepakowa- 20-25% dla tuczników starszych, słonecznikowa- 15-20% ( ze względu na zawartość włókna ). Lniana- do 10%
5.Pasze pochodzenia zwierzęcego- min 2% dla macior i tuczników max 8%
6.Przetwory mleczne- mleko odtłuszczone w proszku (dla tuczników nie stosować)
7.Susz z zielonek do 10% ( I klasy)
8.Drożdże- do 5%
9.Składniki mineralno-witaminowe 3-5%
Graniczne udziały surowców w koncentratach białkowych
Nasiona rośli strączkowych 10-45%
Śruty poekstrakcyjne- bez ograniczeń śruta p. sojowa
mączka rybna 6-10%
mleko w proszku 30%
drożdże pastewne 15-20%
składniki mineralne 10%, w tym 1,5-2%, premiksy- składniki mineralne, witaminy, dodatki paszowe.
ZASADY ŻYWIENIA ŚWIŃ
Białko ( g w 1 kg paszy )
WBB- wartość biologiczna białka (wyrażana ilością aminokwasu występującego w niedoborze)
- ilość g białka organizmu jaka może być wytworzona ze 100g białka paszowego
proporcja podstawowych aminokwasów
lizyna : metionina + cystyna : treonina : tryptofan
1 : 0,6 : 0,6 : 0,2
5% białka surowego przy pokryciu na nie zapotrzebowania powinna stanowić lizyna
Ilość białka ogólnego w mieszankach dla poszczególnych grup zwierząt: prosięta 21%,warchlaki, knurki i lochy karmiące ,7%,tuczniki 16%,lochy prośne i wybrakowane 13%,
ENERGIA,Koncentracja energii w dawkach dla świń:,13-13 MJ w 1 kg ,mieszanki pełnodawkowej
STOSUNEK BIAŁKA DO ENERGII: Białko strawne (g_ do energii metabolicznej (MJ) 10:1,WŁÓKNO,Maksymalne ilości 4 do 7 % w zależności od grupy świń (dla loch prośnych i wybrakowanych do 10% )
ŻYWIENIE LOCH ,lochy niskoprośne- karmienie umiarkowane (skąpe),lochy wysokoprośne i liuźne- karmienie dobre,lochy karmiące- karmienie bardzo dobre, na 5 dni przed oproszeniem ograniczenie ilości paszy,w dniu oproszenia woda i otręby pszenne – środek przeczyszczający,do 5 dnia po oproszeniu stopniowe zwiększanie paszy do ok. 6-6,5 kg/d, w dniu odsadzenia nie podawać paszy
PROSIĘTA: bezpośrednio po urodzeniu należy umożliwić im napicie się siary,2-3 dniu życia zaszczepić żelazem, dostęp do wody, od 2 tyg. życia należy podawać pasze uzupełniające ( prestarter i starter),pasze mlekozastępcze,
TUCZNIK
- TUCZ INTENSYWNY: tucz trwa od ok. 30-35kg do 110 kg m.c., odkładanie się białka w organizmach do ok. 80-90kg m.c, ilość poszczególnych składników paszy zgodna z zapotrzebowaniem, tuczniki w ciągu całego okresu tuczu przyrastają średnio ok. 700 g, najczęściej stosuje się jedną średniobiałkową mieszankę w ciągu całego okresu tuczu, tucz ekstensywny- prowadzony w gospodarstwach w oparciu o pasze gospodarskie np. ziemniaki parowane świeże lub kiszone, otręby oraz zielonki )