Wnêtrze

Wnêtrze wzmacniacza jest prawie ca³kowi-

cie wype³nione podzespo³ami. Transforma-

tory wyjœciowe wykonane na rdzeniach p³a-

szczowych umieszczono bezpoœrednio przy

zaciskach wyjœciowych, z którymi siê ³¹cz¹

bez przewodów. Z boku umieszczono

w³¹cznik sieciowy.

Œrodek wzmacniacza zajmuje du¿y toroidal-

ny transformator sieciowy. Z jednej strony

transformatora umieszczono dwa konden-

satory elektrolityczne filtra zasilacza,

a z drugiej potencjometry symetryzato-

rów ¿arzenia.

Nie ma ¿adnych p³ytek drukowanych,

monta¿ jest przestrzenny z wykorzy-

staniem ³¹czówek ceramicznych. Do

mocowania niektórych elementów

oraz unieruchomienia przewodów

u¿yto spoiwa silikonowego, co spe³nia

swoje zadanie, ale wygl¹da wyj¹tko-

wo nieestetycznie.

Pomiary

Zmierzono maksymaln¹ moc wyjœciow¹ dla

rezystancji obci¹¿enia 8

Ω

, wspó³czynnik t³u-

mienia w funkcji czêstotliwoœci, przebieg

charakterystyki czêstotliwoœciowej i t³umie-

nie przes³uchów miêdzy kana³ami. Zmie-

rzono równie¿ zniekszta³cenia wzmacniacza

w funkcji czêstotliwoœci oraz w funkcji mocy

wyjœciowej. Zbadano te¿ przenoszenie prze-

biegu prostok¹tnego o czêstotliwoœci 40 Hz

i 10 kHz oraz odpornoϾ wzmacniacza na

obci¹¿enia o charakterze reaktancyjnym.

Niewielka, nie przekraczaj¹ca 2 W/kana³,

moc wyjœciowa wzmacniacza to zupe³nie

coœ innego, ni¿ to, do czego jesteœmy przy-

zwyczajeni od co najmniej 30 lat (tabl. 1).

Wspó³czynnik t³umienia w funkcji czêstotli-

woœci (tabl. 2) w granicach jednoœci jest

równie¿ wartoœci¹ niespotykan¹ we

wspó³czesnych wzmacniaczach tran-

zystorowych. Nale¿y jednak pamiê-

taæ, ¿e urz¹dzenie nie ma pêtli

ujemnego sprzê¿enia zwrotnego.

Niew¹tpliwie silny wp³yw na prze-

bieg charakterystyki wzmocnienia

w funkcji czêstotliwoœci (rys. 3) ma

zastosowana korekcja czêstotliwoœci

miêdzy stopniami napiêciowymi wzmac-

niacza. T³umienie przes³uchów miêdzy ka-

na³ami ma niewielkie wartoœci, jak przedsta-

wiono na rys.4. Przebieg charakterystyki znie-

padkowym dotkniêciem rozgrzanych lamp

zabezpiecza efektowna balustrada, równie¿

z³ocista.

P³yta czo³owa

Maleñka p³yta czo³owa (rys. 1), stanowi¹ca

wê¿szy bok obudowy, zawiera dwie pary

gniazd wejœciowych typu cinch, skokowy

regulator g³oœnoœci z aluminiow¹ ga³k¹ oraz

prze³¹cznik mono/stereo. Na p³ycie nie ma

¿adnego opisu.

P³yta tylna

Na p³ycie tylnej (rys. 2) umieszczono w³¹cz-

nik sieciowy, gniazdo bezpiecznikowe oraz

gniazda wyjœciowe w postaci solidnych mo-

siê¿nych zacisków laboratoryjnych. Na tej

p³ycie równie¿ nie ma opisów.

52

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2001

K

onstrukcja wspó³-

czesnych wzmac-

niaczy lampowych

odbiega nieco od

wzorów sprzed kil-

kudziesiêciu lat,

jeszcze bardziej

od wzmacniaczy

pó³przewodnikowych. Lampy s¹ na ogó³

dobrze widoczne, co wi¹¿e siê z lepszym ich

ch³odzeniem, a jednoczeœnie Ÿarz¹ce siê

grzejniki dostarczaj¹ równie¿ wra¿eñ wizu-

alnych. Czêsto widoczne s¹ równie¿ trans-

formatory.

Obudowê wzmacniacza COMP-EL53b za-

projektowano w postaci p³askiego prostopa-

d³oœcianu z polerowanej nierdzewnej blachy.

W pokrywie górnej s¹ cztery otwory,

przez które w podstawki typu “octal”

wk³adane s¹ lampy elektronowe:

dwie duotriody napiêciowe, pracu-

j¹ce w uk³adach wzmacniaczy na-

piêciowych, po jednej w ka¿dym

kanale oraz jedna duotrioda mocy

dla dwóch kana³ów. Czwarta lam-

pa _ duodioda jest lamp¹ prostow-

nicz¹.

Lampa prostownicza oraz lampy mo-

cy, umieszczone w takich samych szkla-

nych bañkach, maj¹ nad podstawkami

ozdobne z³ociste pierœcienie. Przed przy-

WZMACNIACZ COMP-EL53B

Wzmacniacze

lampowe _

powracaj¹ca moda,

czy rzeczywiœcie inna

jakoœæ dŸwiêku?

Przedstawiono ocenê

konstrukcji i pomiary

parametrów

elektrycznych

wzmacniacza

COMP-EL53b, którego

opis wraz ze

schematem

elektrycznym by³

zamieszczony

w ReAV nr 2/2001.

Rys. 1. P³yta przednia wzmacniacza

Rys. 2. P³yta tylna wzmacniacza

53

kszta³ceñ nieliniowych w funkcji mocy wyjœciowej przed-

stawiono na rys. 5. Jak nale¿a³o siê spodziewaæ, znie-

kszta³cenia maj¹ wartoœci kilkuprocentowe. Podobne

wartoœci osi¹ga wspó³czynnik zniekszta³ceñ nielinio-

POZNAJEMY SPRZÊT

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2001

T a b l i c a 1. Moc wyjœciowa [W]

Czêstotliwoœæ [kHz] 0,1 1 5 10 15 20

Kana³ L

1,03 1,08 1,10 1,18 1,23 0,99

Kana³ P

1,07 1,07 1,08 1,22 1,15 1,02

Warunki pomiaru Kana³ £

Kana³ P

R

L

= 8

Ω

, f = 1 kHz

Sterowanie pojedyncze 1,81 1,63

Sterowanie ³¹czne 1,59 1,58

T a b l i c a 2. Wspó³czynnik t³umienia

Rys. 3. Wzmocnienie w funkcji czêstotliwoœci

Rys. 4. T³umienie przes³uchów miêdzy kana³ami

Rys. 5. Wspó³czynnik zniekszta³ceñ nieliniowych

w funkcji mocy wyjœciowej dla f = 1 kHz i R

L

= 8

Ω

Ω

Rys. 6. Wspó³czynnik zniekszta³ceñ nieliniowych w funkcji czêstotliwoœci przy

sta³ej mocy wyjœciowej P

wy

4
3
2
1
0
-1
-2
-3
-4
-5

50

40

30

20

10

0

16

14

12

10

8

6

4

2

0

12

10

8

4

2

0

20 40 60 100 200 500 1000 2000 5000 10000 20000

20 50 100 200 500 1000 2000 5000 10000 20000

20 50 100 200 500 1000 2000 5000 10000 20000

f [Hz]

f [Hz]

f [Hz]

0,01 0.02 0.05 0.1 0.2 0.5 1 2 5

P

wy

[W]

[dB]

[dB]

h [%]

h [%]

U

U

1000

wych mierzony w funkcji czêstotli-

woœci przy sta³ej mocy wyjœciowej

o wartoœci 0,5 W i 1 W na rezystan-

cji obci¹¿enia 8

Ω

(rys. 6).

Przenoszenie przebiegów prosto-

k¹tnych dla wzmacniacza z wyj-

œciem transformatorowym nie jest

zadaniem ³atwym nawet wówczas,

gdy bada siê je w ³agodniejszych

warunkach ni¿ przyjêtych dla

wzmacniaczy tranzystorowych. Od-

powiednie przebiegi przedstawiono

na rys. 7a i b. Natomiast na obci¹-

¿enia o charakterze reaktancyj-

nym, jak przedstawiono na rys. 7c,

wzmacniacz nie reaguje. Do³¹cze-

nie kondensatora o wartoœci 0,47

µ

F minimalnie zmienia kszta³t prze-

biegu, ale o ¿adnych podwzbudze-

niach nie ma tu mowy.

n

HiFi

Rys. 7. Przenoszenie przez wzmacniacz przebiegu

prostok¹tnego o czêstotliwoœci 40 Hz (a) i 10 kHz

(b) oraz reakcja wzmacniacza na obci¹¿enia o

charakterze reaktancyjnym (c)

a)

b)

c)

P

wy

=0.5 W

P

wy

=1 W

P

→

L

L

→

P

X: 5ms/dz

Y: 0,5 V/dz

X: 20

µ

s/dz

Y: 0,5 V/dz

RL=8

Ω

II0,47

µ

F

f=4kHz

X: 50

µ

s/dz

Y: 0,5 V/dz