Język judeo-portugalski

1

Język judeo-portugalski

Judeu-Português

Obszar

Portugalia, Francja, Surinam, Antyle Holenderskie i inne

Liczba mówiących

język martwy od początku XIX w., używany przez prawie 2000 osób w kontekście ściśle liturgicznym

Ranking

poza rankingiem

Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie

*Języki romańskie

**Języki zachodnioromańskie

***Język judeo-portugalski

Pismo

łacińskie, hebrajskie

Status oficjalny

język urzędowy

nigdzie

W Wikipedii

Zobacz też: język, języki świata

Język żydowsko-portugalski lub język luzytański (Judeu-Português) to język martwy z grupy języków

romańskich, używany przez Żydów w Portugalii do XVI w., a wśród diaspory żydowskiej na świecie - do początku

XIX w., obecnie używany jako język liturgiczny w niektórych gminach żydowskich.

Historia

Rozwinął się na podstawie języka portugalskiego z dodatkiem zapożyczeń z języka hebrajskiego. Zawierał wiele

archaizmów portugalskich. Był językiem diaspory żydowskiej w Portugalii aż do XVI w., kiedy Żydów

[1]

w 1536

wygnano z tego kraju. Zapisywano go zmodyfikowanym alfabetem hebrajskim (aljamiado português) lub łacińskim.

Następnie Żydzi portugalscy (Sefardyjczycy) używali go w wielu miejscach we Francji, Niderlandach i w Anglii, a

później także w obu Amerykach.

W Europie język judeo-portugalski wywarł duży wpływ na język ladino oraz na bagitto - jeden z dialektów języka

judeo-włoskiego. Wśród diaspory był w użyciu aż do początku XIX w.. W Ameryce wywarł wpływ na języki:

papiamento i język saramaccan.

Obecnie język judeo-portugalski jest językiem liturgicznym (w ograniczonym zakresie) w niektórych gminach

żydowskich. Według angielskiej wersji Wikipedii posługuje nim się niemal 2000 osób.

Przykładowe hebraizmy

Język judeo-portugalski

2

Judeo-portugalski

Hebrajski

Polski

cados

kodesz

święty

jessiba

jesziwa

szkoła religijna

massó

macah

maca

misvá

micwah

przykazania

ros

rosz

głowa

rassim

raszim

głowy

rossaná

rosz haszanah

Nowy Rok

sabá

szabbat

sobota

sedacá

cedakah

miłosierdzie

queilá

qehila

wspólnota

quidus

kiddusz

błogosławienie wina

tebá

tewah

platforma w synagodze

Archaizmy z języka portugalskiego

Judeo-portugalski Współczesny portugalski

Polski

algũa

alguma

jakaś

angora

agora

teraz

apartar

separar

oddzielić

aynda

ainda

teraz

dous

dois

dwa

he

é

jest

hũa

uma

(rodzajnik nieokreślony żeński)

Linki zewnętrzne

• Judeo-Portuguese

[2]

(

ang.

)

• Old Portuguese in Hebrew Script: Convention, Contact, and Convivência.

[3]

(

ang.

)

Przypisy

[1] w teorii nie byli to żydzi, tylko chrześcijanie, przymusowo ochrzczeni na mocy dekretu króla Manuela I w 1497. W praktyce ci tzw.

conversos lub marranos dalej potajemnie wyznawali judaizm, aż do chwili, gdy wykryła to Inkwizycja i zmusiła ich do opuszczenia

Portugalii.

[2] http:/

/

www.

jewish-languages.

org/

judeo-portuguese.

html

[3] http:/

/

www.

jmrg.

org/

strolovitch/

disspage

Źródła i autorzy artykułu

3

Źródła i autorzy artykułu

Język judeo-portugalski  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=23292309  Autorzy: Buldożer, Byczek1, Nowaczyk, Patrol110, SETI3, 2 anonimowych edycji

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/