Krwinki czerwone – powstawanie, znaczenie.

Proces powstawania krwinek czerwonych nosi nazwę erytropoezy. Erytrocyty powstają w
szpiku kostnym głównie mostka, żeber, kręgów i kości miedniczej, z komórek zwanych
proerytroblastami, a te pochodzą z komórek macierzystych.
Krwinki czerwone powstają w drodze wieloetapowego procesu. Z proerytroblastu powstaje
erytroblast zasadochłonny, który przekształca się kolejno w erytroblast wielobarwliwy
(polichromatofilny) i erytroblast kwasochłonny. Wszystkie te komórki mają jądra i są
zdolne do podziałów komórkowych.
Erytroblast kwasochłonny w dalszym etapie rozwoju wydala jądro i przekształca się w
retikulocyt – niedojrzałą krwinkę czerwoną z delikatną siateczką w protoplazmie jako
pozostałość po jądrze. Z retikulocytu powstaje ostatecznie erytrocyt, czyli dojrzała krwinka
czerwona.
Wszystkie etapy przebiegają w ciągu około 100 godzin.

W normalnych warunkach, wskutek działania mechanizmu zwanego zaporą szpikową,
komórki jądrzaste (proerytroblasty i erytroblasty) nie przedostają się do krwi krążącej.
Przechodzą do niej tylko dojrzałe erytrocyty i niewielkie ilości retikulocytów.

Czas życia krwinki czerwonej to 120 dni. Średnica wynosi 6,6 – 7,5 mikrometra. Mają
wygląd czerwonych dysków jaśniejszych pośrodku, często układających się w rulony. Są
najliczniejszą grupą elementów komórkowych krwi.

Ponieważ liczba erytrocytów we krwi jest względnie stała, procesy ich wytwarzania i
rozpadu muszą być sterowane przez precyzyjnie działające mechanizmy regulujące. Jeden z
tych mechanizmów – opiera się na działaniu erytropoetyny – substancji pobudzającej
powstawanie proerytroblastu z komórek macierzystych.

Erytropoetyna jest glikopeptydem wytwarzanym głównie w nerkach (komórkach
śródmiąższowych, komórkach kanalików nerkowych, komórkach mezanginalnych
kłębuszków). Ponadto jest ona wytwarzana w komórkach siateczkowo-śródbłonkowych
(głównie wątroba).
Podstawowym bodźcem do wytwarzania erytropoetyny jest:



obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu,



noradrenalina, adrenalina, prostaglandyny,

Erytropoetyna pobudza wytwarzanie proerytroblastów z komórek macierzystych, w szpiku
kostnym oraz przyspiesza przebieg kolejnych etapów erytropoezy.

Do prawidłowej produkcji krwinek czerwonych niezbędne są oprócz odpowiednich
składników budulcowych, hormony, witaminy, enzymy, żelazo. Szczególną rolę odgrywają
żelazo i witamina B

12

Erytrocyt przenoszący tlen, wykazuje właściwości świadczące o jego doskonałym
przystosowaniu do tej roli :

●

sam nie zużywa tlenu,

●

ma układ redukujący, chroniący jego elementy czynnościowe przed szkodliwym
utlenianiem.

Źródłem energii erytrocytu jest glikoliza beztlenowa, która przebiega głównie przez cykl 2,3
– difosfoglicerynianowy oraz w 10% przez cykl pentozowy.

Zasadniczą funkcją układu czerwonokrwinkowego jest :

●

przenoszenie tlenu z płuc do tkanek i odprowadzenie z nich CO2,

●

współudział w regulacji pH krwi,

Erytrocyt jest końcową, czynnościową komórką układu i charakteryzuje się całkowitym
podporządkowaniem budowy zadaniom, które spełnia, dlatego nie ma jądra, mikrosomów i
mitochondriów, a jego kształt dwuwklęsłego krążka zapewnia dużą powierzchnię dla
wymiany gazowej. Ważne zadania spełnia błona erytrocytu, która z jednej strony zapewnia
zachowanie jego integralności, z drugiej umożliwia właściwą wymianę jonową i gazową.

Hemoglobina warunkuje zdolność do przenoszenia i oddawania tlenu oraz
współuczestniczenia w regulacji stężenia jonów wodorowych. Elementami budowy
hemoglobiny są : hem, złożony z pierścienia protoporfiryny IX i żelaza, oraz globina.
Synteza pierścienia protoporfiryny zachodzi w erytroblastach z glicyny i sukcynylo-CoA z
udziałem wielu enzymów. Następnie pod wpływem syntezy hemu wbudowane zostaje
żelazo i powstaje hem, który łączy się z globiną, tworząc hemoglobinę.

Rozpad erytrocytów następuje w śledzionie, wątrobie i w szpiku.

Piśmiennictwo

1) Franciszek Kokot: Choroby wewnętrzne tom I . PZWL, Warszawa 2006
2) W. Gomułka, W. Rewerski: Encyklopedia Zdrowia tom I . PWN, Warszawa 2001